της Ελενας Ερμείδου
Το αυτοκίνητο του μέλλοντος ρολάρει μόνο του. Υπάρχουν επιβάτες, δεν υπάρχει οδηγός. Χάριν των τεχνολογικών εξελίξεων, η οδήγηση με τη βοήθεια υπολογιστή θα γίνει σύντομα πραγματικότητα. Εάν η τεχνολογία είναι έτοιμη να εφαρμοστεί, τι περιμένουμε ακόμα να στραφούμε σε αυτόνομη οδήγηση;
Η Ενωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελβετίας, SVV|ASA (Schweizerische Versicherungsverband SVV, L’association Suisse d’Assurances ASA, L’Associazione Svizzera d’Assicurazioni ASA)θέτει τις παρακάτω ερωτήσεις.
Ιδού οι απαντήσεις των ερωτήσεων :
1 Ο άνθρωπος ή το μηχάνημα – Ποιος είναι δικαιολογημένος σε περίπτωση προβλήματος;
Το ποινικό δίκαιο βασίζεται στην προσωπική ευθύνη.
Το ερώτημα ποιος είναι υπεύθυνος σε περίπτωση της αυτοματοποιημένης οδήγησης. Ας υποθέσουμε ότι τα συστήματα οδήγησης φτάνουν σε ένα βαθμό αυτοματοποίησης, έτσι ώστε οι κάτοχοι των οχημάτων να υποβαθμίζονται για τον ρόλο τους στον αυτοκινητόδρομο, για παράδειγμα, ή μόνιμα ανάλογα με την κατάσταση και το υπό εξέταση σύστημα.
Ως εκ τούτου, ο “οδηγός ή ο κάτοχος” δεν μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος για τη συμπεριφορά του οχήματος στο δρόμο. Εκτός από περιπτώσεις, όπως εσφαλμένοι ελιγμοί, χειρισμοί ή εμφανή ελαττώματα του συστήματος. Στη συνέχεια είναι αναγκαίο να καθοριστεί εκ των υστέρων, αν η ευθύνη για τη συμπεριφορά αυτή αναλήφθηκε από τον οδηγό ή από το μηχάνημα κατά το χρόνο του ατυχήματος. Προκειμένου να επιλυθεί αντικειμενικά αυτό το θέμα, τα οχήματα θα πρέπει να είναι εφοδιασμένα με κατάλληλα καταγραφικά (μαύρα κουτιά). Τα πραγματικά προβλήματα σχετίζονται με τις απαιτήσεις όσον αφορά το επίπεδο ασφάλειας του οχήματος και εκείνες που αφορούν την παροχή των αντίστοιχων αποδείξεων.
2 Αυτόνομη οδήγηση = αυτόματα ασφαλισμένη;
Ο ελβετικός νόμος για την οδική κυκλοφορία (LCR) βασίζεται στην αιτία ευθύνης του κατόχου σε περίπτωση πταίσματος. Ο κάτοχος υπέχει αστικής ευθύνης αν, ως αποτέλεσμα της χρήσης οχήματος, σκοτώνονται ή τραυματίζονται ή προκαλούνται υλικές ζημίες. Ο αιτιώδης σύνδεσμος διακόπτεται μόνο σε περίπτωση σοβαρών παραπτωμάτων εκ μέρους τρίτων χωρίς την ευθύνη του ιδιοκτήτη. Ο ελβετικός νόμος LCR εγγυάται στους τραυματίες την παραδοχή ζημιών που υπέστησαν από τον ασφαλισμένο.
Η κάλυψη βασίζεται σε νομική ευθύνη. Ο κίνδυνος που ενυπάρχει στη χρήση του οχήματος, δηλαδή ο κίνδυνος που απορρέει από τη χρήση οχήματος, είναι και παραμένει καθοριστικός όσον αφορά στην ευθύνη. Αυτοί οι κανόνες ευθύνης ισχύουν επίσης στην περίπτωση της ανάθεσης ευθύνης του οδηγού σε σύστημα μεταφοράς οχήματος. Ωστόσο, αυτή η ευθύνη πρέπει να διακρίνεται αυστηρά από την ποινική ευθύνη.
Ο αυξανόμενος αυτοματισμός θα έχει αναμφισβήτητα επιπτώσεις στις δυνατότητες προσφυγής λόγω της πιθανής συνυπευθυνότητας του κατασκευαστή του οχήματος καθώς και άλλων ενδιαφερομένων μερών, όπως ο κατασκευαστής του συστήματος πλοήγησης ή ο διαχειριστής υποδομής. Δεν απαιτείται μια εις βάθος τροποποίηση του ισχύοντος συστήματος ευθύνης και ασφαλίσεως αυτοκινήτων. Ωστόσο, ο ασφαλιστικός κλάδος εξετάζει πιθανές νέες λύσεις.
3 Ποιος είναι υπεύθυνος; Πότε και γιατί;
Στην περίπτωση αυτόνομης οδήγησης, το αυτοκίνητο τελικά λαμβάνει αποφάσεις σε κρίσιμες καταστάσεις. Αυτό δημιουργεί ηθικά ζητήματα. Σε ποιον πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στο όχημα; Στους επιβάτες του; Σε περαστικούς, αν είναι πολυάριθμοι; Σε νεότερους ως προς τους γηραιότερους; κ.λπ. Αυτή η απαρίθμηση και ιεράρχηση μπορεί να επιδιωχθεί μέχρι και το άπειρο χωρίς να βρεθεί μια ιδανική λύση. Μια τέτοια συζήτηση είναι συναρπαστική και πρέπει να παρακολουθείται στενά. Ωστόσο, εφόσον ο οδηγός έχει την υποχρέωση να διατηρεί πάντοτε τον έλεγχο του οχήματος, αυτά τα ερωτήματα δεν τίθενται.
4 Τα ρομποτικά αυτοκίνητα προκαλούν αύξηση της κυκλοφορίας;
Σήμερα, είναι ήδη εμφανές ότι ο όγκος της κυκλοφορίας αυτοκινήτων θα αυξηθεί περαιτέρω λόγω της αυξημένης χρήσης αυτοματοποιημένων οχημάτων.
Τα αυτόνομα οχήματα μπορούν επίσης να συμβάλουν στη βελτίωση της κυκλοφορίας στους αυτοκινητοδρόμους και στους εθνικούς δρόμους. Οι υφιστάμενες υποδομές θα αξιοποιηθούν καλύτερα από ό, τι σήμερα. Οι δυνατότητες είναι τεράστιες, όταν τα οχήματα επικοινωνούν μεταξύ τους καθώς και με την υποδομή.
Η έκταση αυτής της αύξησης της ικανότητας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διείσδυση αυτόνομων οχημάτων στην αγορά: όσο μεγαλύτερη είναι η διείσδυση, τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η επίδραση. Η επίδραση αυτή μπορεί να διαφέρει από τον ένα δρόμο στον άλλο (τύπος ή θέση του υπό εξέταση δρόμου), τουλάχιστον κατά τη διάρκεια μιας μεταβατικής φάσης.
5 Ημερομηνία λήξης – Πότε τελικά η οδήγηση θα γίνει ανεξάρτητη;
Η αυτοματοποίηση της οδήγησης θα συνεχίσει να εξελίσσεται τα επόμενα χρόνια Επιπλέον, αρκετά πλήρως αυτοματοποιημένα οχήματα βρίσκονται ήδη στη φάση δοκιμών.
Graphique : Développements technologiques disponibles ou prévisibles dans le domaine de la conduite automatisée, Source : OFROU – Conduite automatisée – Conséquences et effets sur la politique des transports
Οι τρέχουσες προβλέψιμες τεχνολογικές εξελίξεις είναι:
1 Αυτοματοποιημένος χώρος στάθμευσης χωρίς τον οδηγό επί του αυτοκινήτου (αυτόματη υπηρεσία)
Με το αυτοματοποιημένο όχημα, ο οδηγός μπορεί να σταθμεύσει το όχημά του μόλις φτάσει στον προορισμό του σε ένα συγκεκριμένο χώρο στάθμευσης.
2 Ομαδοποιημένα σχέδια
Τα οχήματα που διασυνδέονται μέσω ενός τυποποιημένου συστήματος επικοινωνίας θα ομαδοποιηθούν για να σχηματίσουν εικονικά “άγκιστρα” ή οδικές μονάδες. Μέσω εντολής θα εμφανίζεται το πρώτο στην κορυφή όχημα.
3 Αυτοματοποιημένη οδήγηση σε αυτοκινητόδρομους και εθνικούς δρόμους
Σε ένα σύστημα αυτοματισμού υπό όρους, η οδήγηση στον αυτοκινητόδρομο θα πραγματοποιείται εξ ολοκλήρου από το ίδιο το όχημα. Σε ένα πρώτο στάδιο ανάπτυξης, ο οδηγός θα ασκεί μια λειτουργία ελέγχου μόνον όταν το ζητήσει το σύστημα, πάντα με επαρκή πρόβλεψη. Εάν δεν υπάρχει απάντηση από τον οδηγό, το όχημα θα είναι αυτό-φερόμενο.
4 Οχήματα χωρίς οδηγό
Η αλυσίδα των τρεχουσών εξελίξεων θα καταλήξει σε μία παροχή οχημάτων (αυτοκίνητα, λεωφορεία και φορτηγά) που θα εκτελούν συνεχώς όλες τις λειτουργίες οδήγησης: θα κινούνται, θα σταθμεύουν και ενεργούν τελείως αυτόνομα Καθώς δεν θα χρειάζεται πλέον οδηγός, όλοι οι οδηγοί θα είναι επιβάτες.
