Ο πρόεδρος της ΟΑΣΕ, Χρήστος Παπαδόγιαννης, μιλά στο iw για τις μακροχρόνιες και σκληρές διαπραγματεύσεις μέσα από τις οποίες γεφυρώθηκαν οι διαφορές εργοδοσίας-εργαζομένων σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση του ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ και για το πώς κατάφεραν οι δύο πλευρές να στήσουν σε νέα, εποικοδομητική βάση το νέο Ταμείο-πρότυπο για την ανάπτυξη των επικουρικών επαγγελματικών ταμείων.
Συνέντευξη στον Νίκο Σακελλαρίου
-Η επιτυχής διαπραγμάτευση εργοδοσίας-εργαζομένων αποτελεί μια σημαντική και συμβολική εξέλιξη τόσο για το Ταμείο όσο και για τις εργασιακές σχέσεις στην Ελλάδα. Σε ποια σημεία υπήρχε συμφωνία, σε ποια διαφωνία και πώς τελικά διαμορφώθηκαν οι όροι της τελικής συμφωνίας;
Σε ένα περιβάλλον όπου τα «συμφέροντα» είναι αντικρουόμενα, από μόνο του το γεγονός ότι υπήρξε συμφωνία αποτελεί ένδειξη ότι σε κάθε ζήτημα που αφορά στις σχέσεις εργοδοτών-εργαζομένων, και εφόσον υπάρχει ειλικρινής διάθεση για ουσιαστική διαβούλευση και συνεννόηση, είναι εφικτή η εξεύρεση λύσεων στο πλαίσιο της «ισορροπίας» επιθυμητού και εφικτού.
Η κάθε πλευρά θέτει ως προτεραιότητα τις δικές της ανάγκες, αλλά οφείλει, στα πλαίσια ενός υγιούς διαλόγου και λαμβάνοντας υπόψη και τις ανάγκες της άλλης πλευράς, να κάνει τα ανάλογα βήματα «προσέγγισης» προκειμένου να υπηρετηθεί το γενικότερο συμφέρον. Στην περίπτωση του Ταμείου, νομίζω ότι και οι δύο πλευρές έλαβαν υπόψη τους την ανάγκη ύπαρξης ενός κλαδικού επικουρικού ταμείου, που θα διατηρήσει τη λειτουργία του και τις παροχές του σε τέτοιο επίπεδο που θα αιτιολογεί την επιλογή της μετατροπής του σε ανεξάρτητο επικουρικό επαγγελματικό ταμείο ΝΠΙΔ.
Το αίσθημα ευθύνης απέναντι στις προηγούμενες αλλά και τις σημερινές γενιές, που το αποτέλεσμα της εργασίας τους «έκτισε» το καλύτερο ίσως επικουρικό ταμείο της χώρας μας, ήταν ο οδηγός στο διάστημα της διαβούλευσης με την εργοδοτική ένωση.
Όσον αφορά στην ΟΑΣΕ, από την πρώτη στιγμή, θέσαμε ως στόχο τη διατήρηση του ικανοποιητικού επιπέδου των παροχών προς τους ασφαλισμένους του ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ καθώς και την ομαλή συνέχιση του σημαντικού και πρωτοποριακού έργου που έχει, μέχρι στιγμής, συντελεστεί στο Ταμείο, με ευθύνη της ομοσπονδίας. Το αποτέλεσμα αφενός εξασφαλίζει τους στόχους που θέσαμε, αφετέρου διασφαλίζει τη δυνατότητα τήρησης του δωδεκαετούς προγράμματος ανακεφαλαιοποίησης του Ταμείου, το οποίο είχε συμφωνηθεί με τις εποπτικές αρχές, έτσι ώστε το Ταμείο να κατορθώσει να καλύψει το σύνολο των απαιτούμενων αποθεματικών του μέχρι το τέλος του 2025.
Είναι αναγκαίο να επισημάνουμε ότι λύθηκε ένα σημαντικό θέμα τριβής μεταξύ των δύο πλευρών, που αφορούσε τον προσδιορισμό της εισφοράς των εταιρειών για τα έσοδα από ασφαλιστικά προϊόντα συνδεδεμένα με επενδύσεις.
Τέλος, χρειάζεται να τονίσουμε ιδιαίτερα τη συμφωνία για την παροχή των κατασκηνώσεων για τα παιδιά των ασφαλισμένων, παροχή που είχε καταργηθεί με την ανεξαρτητοποίηση του Ταμείου το 2013 και είχαμε δεσμευτεί ότι θα επαναφέρουμε.
Το κείμενο της τελικής συμφωνίας επιβεβαιώνει τα παραπάνω και αποτελεί το επιστέγασμα δύο περίπου ετών επίπονων και επίμονων προσπαθειών και από τις δύο πλευρές.
-Οι συντάξεις του ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ με τις νέες συνθήκες που προήλθαν από τη συμφωνία θα διατηρηθούν και μεσοπρόθεσμα, ανεξάρτητα από τις συνθήκες στην ελληνική ασφαλιστική αγορά, στην ελληνική οικονομία και στην ευρωζώνη ή υπάρχουν ρήτρες και από τις δύο πλευρές που θα σας ξαναοδηγήσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων;
Οι όροι της συμφωνίας δεσμεύουν και τις δύο πλευρές διαχρονικά. Ο τρόπος χρηματοδότησης του Ταμείου από εργαζόμενους και εργοδότες για όλα τα επόμενα χρόνια αποτελεί εχέγγυο για τη γρήγορη, αναγκαία αποθεματοποίησή του και τη διατήρηση του ικανοποιητικού επιπέδου παροχών του. Κανείς βέβαια δεν μπορεί να προβλέψει έκτακτες και σημαντικές αλλαγές, που ενδέχεται να επιβάλουν «διαφοροποιήσεις» σε ένα τόσο ρευστό και ανασφαλές οικονομικό περιβάλλον, καθώς και την εξέλιξη των επιτοκίων, ιδιαίτερα για μια συμφωνία με τόσο μεγάλο χρονικό ορίζοντα.
Εκτιμούμε ότι, σε κάθε περίπτωση, οι δύο πλευρές οφείλουν με πνεύμα συνεργασίας να τις αντιμετωπίζουν. Το σημαντικό όμως είναι ότι, εκτός από τη βιωσιμότητα του Ταμείου, που ήταν ήδη διασφαλισμένη από την ανεξαρτητοποίησή του και την εξαιρετική πορεία των επενδύσεών του, διασφαλίζεται, πλέον, το επίπεδο των παροχών του και η ομαλή συνέχιση της πορείας βελτίωσης της λειτουργίας του.
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι με βάση τα νέα δεδομένα διασφαλίζονται και οι 14 συντάξεις που δίνει κάθε χρόνο το Ταμείο, ενώ παράλληλα το ύψος της κάθε μηνιαίας σύνταξης παραμένει πολύ ανώτερο από αυτό της αντίστοιχης παροχής του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ), στο οποίο θα είχε ενοποιηθεί το Ταμείο μας.
-Ποια θα πρέπει να είναι τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά για να «χτιστεί» ένα βιώσιμο επαγγελματικό ταμείο σε ό,τι αφορά τις εισφορές, τη διαχείριση των επενδύσεων και τη διοικητική (managerial) εκπροσώπηση;
Για τα επαγγελματικά ταμεία, αλλά και για όλα τα Ταμεία γενικότερα, είναι κεφαλαιώδους σημασίας η χρηματοδότηση, η οποία θα πρέπει να εξασφαλίζει ικανοποιητικές παροχές. Η βιωσιμότητα ενός Ταμείου εξαρτάται από το ύψος των εισφορών, που πρέπει να βρίσκονται σε ισορροπία με παροχές τέτοιου επιπέδου που θα αιτιολογούν τη δημιουργία του. Αυτή η εξίσωση είναι ένα δύσκολο πρόβλημα, ιδιαίτερα στις ισχύουσες οικονομικές συνθήκες, όπου πολλοί εξαγγέλλουν την πρόθεση για ίδρυση επαγγελματικών ταμείων χωρίς να έχουν λάβει υπόψη τις συνθήκες κάθε κλάδου ή ομάδας ασφαλισμένων και χωρίς να μπορούν να δεσμευτούν για την επάρκεια των παροχών.
Περαιτέρω, η αποτελεσματική διαχείριση των επενδύσεων και η θεσμοθέτηση κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης μπορούν να δημιουργήσουν περιβάλλον σωστής και αποτελεσματικής λειτουργίας. Εδώ θα πρέπει να συνυπολογίσουμε ότι η πλήρης προσαρμογή στους κανόνες που καθορίζουν το θεσμικό πλαίσιο και οι εποπτικές αρχές επιβαρύνει αρκετά το κόστος λειτουργίας τους.
Όσον αφορά στο ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ, από τη μετατροπή του σε ΝΠΙΔ, η ομοσπονδία των εργαζομένων του κλάδου μας, που έλαβε την απόφαση και τη σχετική πρωτοβουλία υλοποίησής της, έλαβε υπόψη της τα παραπάνω και έθεσε εξαρχής τις βάσεις για τη δημιουργία ενός πλαισίου κανόνων, κανονισμών, πρακτικών και αρχών εταιρικής διακυβέρνησης πλήρως προσαρμοσμένων στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, που υιοθέτησε και η ελληνική Πολιτεία. Επίσης, πιστεύοντας από την πρώτη στιγμή στην ευρύτερη συμμετοχή του κλάδου, στις πολιτικές συναίνεσης και τη διαφάνεια, προσκάλεσε εργοδότες και συνταξιούχους να συμμετέχουν στο ΔΣ και προχώρησε στη συνεργασία με τους πλέον εξειδικευμένους συνεργάτες σε κάθε τομέα των δραστηριοτήτων του, και ιδιαίτερα στον ευαίσθητο τομέα της διαχείρισης της περιουσίας του, προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποτελεσματικότερη λειτουργία του.
-Πιστεύετε ότι το δικό σας παράδειγμα, ως κλάδου, θα το ακολουθήσουν και άλλοι κλάδοι; Θεωρείτε ότι η δημιουργία επαγγελματικών ταμείων θα μπορέσει να αποτελέσει ένα μεταρρυθμιστικό αντίβαρο στη μονομέρεια του υπάρχοντος Ασφαλιστικού;
Εκτιμούμε ότι όλοι οι κλάδοι ή οι ενώσεις κλάδων μπορούν να δημιουργήσουν τα δικά τους επαγγελματικά ταμεία, προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα αύξησης του εισοδήματος των ασφαλισμένων όταν θα φθάσουν στη φάση της συνταξιοδότησής τους.
Το ιδιαίτερο θέμα της γενικότερης αντιμετώπισης της επικουρικής ασφάλισης, με δεδομένη την ιστορία της μέχρι σήμερα, είναι ένα θέμα που θα πρέπει να μελετηθεί από τους αρμόδιους, προκειμένου να τεθούν οι βάσεις μιας υγιούς ανάπτυξής της, χωρίς τα φαινόμενα παρεμβάσεων που είχαμε μέχρι σήμερα, στα οποία οφείλεται και η δυσκολία που αντιμετωπίζουν τα περισσότερα επικουρικά ταμεία. Με δεδομένο ότι η Πολιτεία δεν συμμετείχε ποτέ στη χρηματοδότηση της επικουρικής ασφάλισης, θεωρούμε ότι είναι δυνατόν να ακολουθήσουν και άλλοι κλάδοι το παράδειγμα του ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ και να επεκταθεί ο θεσμός των ΤΕΑ υποχρεωτικής ασφάλισης, με την κατάλληλη στήριξη από τους εργοδότες, τους εργαζόμενους και την Πολιτεία.
Η εμπειρία που πολύ γρήγορα αποκτήσαμε στη διοίκηση του Ταμείου επιτρέπει να συμβάλει η ομοσπονδία σημαντικά, με τις απόψεις της και τα συμπεράσματά της, στην αντιμετώπιση του πράγματι πολύπλοκου και δύσκολου θέματος οργάνωσης και λειτουργίας της υποχρεωτικής επαγγελματικής επικουρικής ασφάλισης, που αποτελεί τμήμα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και της προαιρετικής επαγγελματικής ασφάλισης, που θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά.
Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να συμπληρωθεί το ελλιπές θεσμικό πλαίσιο, να δοθούν περαιτέρω κίνητρα και, πάνω από όλα, θα πρέπει να εξασφαλιστούν πόροι χρηματοδότησης που θα δικαιολογούν τη δημιουργία επαγγελματικών ταμείων, είτε με τη μορφή υποχρεωτικής ασφάλισης είτε με την προαιρετική συμμετοχή ασφαλισμένων.
-Ποιες εισηγήσεις σάς έκαναν οι αναλογιστές, οι διαχειριστές κεφαλαίων, η Τράπεζα της Ελλάδος και, βέβαια, τα αρμόδια υπουργεία;
Όλοι οι παραπάνω μάς έχουν βοηθήσει, κατά καιρούς, με τις απόψεις και την εμπειρία τους στην οργάνωση και διαχείριση του Ταμείου μας, αλλά στο συγκεκριμένο θέμα της διαβούλευσης με την ΕΑΕΕ ούτε έχουν την αρμοδιότητα ούτε παρενέβησαν. Σημειώνω, βέβαια, την υποστήριξη του Υπουργείου και την προτροπή του προς τις δύο πλευρές, προκειμένου να υπάρξει σύντομα ένα ικανοποιητικό και επωφελές για το Ταμείο και τους ασφαλισμένους του αποτέλεσμα.
-Είχατε επαφές με την πολιτική ηγεσία, και ποιες προτάσεις τούς κάνατε για τα επαγγελματικά ταμεία, γενικότερα;
Νομίζω ότι, ήδη, έχουμε αναφερθεί σχετικά στις προηγούμενες ερωτήσεις. Σε κάθε περίπτωση, έχουμε δηλώσει την πρόθεσή μας να συμβάλουμε σε οποιονδήποτε διάλογο ανοίξει η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου σχετικά με τα παραπάνω θέματα.
Σαφώς, το θετικότατο παράδειγμα του δικού μας Ταμείου μπορεί να αποτελέσει την αιτία της έναρξης ενός ουσιαστικού διαλόγου για την περαιτέρω ανάπτυξη του θεσμικού πλαισίου, που θα διευκολύνει τους εργαζόμενους κάθε κλάδου να διαχειριστούν με επιτυχία τον θεσμό της υποχρεωτικής επικουρικής ασφάλισης.
Παράλληλα, εκτιμούμε ότι ο θεσμός των ΤΕΑ προαιρετικής ασφάλισης θα μπορούσε να αναπτυχθεί συμπληρωματικά, με θετικές προοπτικές για τους ασφαλισμένους. Προς τούτο είναι αναγκαίο να συμβάλουν όλοι για τη δημιουργία του κατάλληλου πλαισίου λειτουργίας τους, λαμβάνοντας υπόψη τις εμπειρίες του παρελθόντος –εγχώριες και ευρωπαϊκές– τις ανάγκες και τις δυνατότητες της ελληνικής κοινωνίας.
-Πώς βλέπετε, ως ασφαλιστική αγορά γενικότερα, τη δημιουργία επαγγελματικών ταμείων, και πόσο θα βοηθήσουν στην ανάκαμψη των επικουρικών συντάξεων, που είναι «είδος προς εξαφάνιση» με το υπάρχον Ασφαλιστικό;
Αρχικά, να διευκρινίσουμε τη διαφορετικότητα του θεσμού της επικουρικής ασφάλισης, που εντάσσεται στο σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης, με τα ΤΕΑ προαιρετικής ασφάλισης που λειτουργούν συμπληρωματικά.
Είναι σαφές ότι οποιοσδήποτε κλάδος ή ομάδα εργαζομένων, που θέλει να ιδρύσει ένα ΤΕΑ, είτε υποχρεωτικής είτε προαιρετικής ασφάλισης, μπορεί να το κάνει εφόσον μπορεί να υποστηρίξει χρηματοδοτικά το εγχείρημα και να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητά του. Βέβαια, όπως αναφέραμε και παραπάνω, είναι απαραίτητος ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου.
Η ίδρυση, λειτουργία και διαχείριση οποιουδήποτε ΤΕΑ απαιτεί τεχνογνωσία, εξειδίκευση και εμπειρία. Ο κλάδος μας, δηλαδή οι ασφαλιστικές εταιρείες, και το επαγγελματικό του Ταμείο, διαθέτουν όλα τα παραπάνω και είναι σαφές ότι μπορούν να συμμετέχουν, να διαχειριστούν και να αποτελέσουν μοχλό ανάπτυξης του θεσμού.
