Του Αιμίλιου Νεγκή, Διευθυντή Σύνταξης, virus.com.gr & Pharma Health Business magazine
Ένα άνευ προηγουμένου αλαλούμ επικρατεί στον ΕΟΠΥΥ με τον γονιδιακό έλεγχο για τον καρκίνο μαστού και ωοθηκών. Ενώ πριν από 3 μήνες δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ η κοστολόγηση των σχετικών εξετάσεων, δυστυχώς αυτές δεν αποζημιώνονται!
Ο λεγόμενος γονιδιακός έλεγχος για τον καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών αφορά τους λεγόμενους ογκολογικούς δείκτες BRCA 1 και BRCA 2. Το κωμικοτραγικό, δε, είναι ότι ο ΕΟΠΥΥ αποζημιώνει πανάκριβα φάρμακα, που συνδέονται με αυτούς τους δείκτες, αλλά δεν καλύπτει τις εξετάσεις!
Με απλά λόγια, οι ογκολογικοί δείκτες είναι ειδικά, γενετικά τεστ, τα οποία ελέγχουν αν μία γυναίκα φέρει ή όχι μεταλλάξεις στα δύο αυτά γονίδια. Αν αυτό συμβαίνει, τότε μία υγιής γυναίκα έχει αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης κακοήθειας, σε σχέση με τις γυναίκες, που δεν φέρουν τις μεταλλάξεις.
Γενικά, η πλειονότητα των περιστατικών καρκίνου του μαστού, αλλά και των ωοθηκών δεν έχουν κληρονομική βάση.Ένα μικρό ποσοστό των ασθενών, το οποίο υπολογίζεται σε 5-10% για τον καρκίνο του μαστού και 10-20% για τον καρκίνο των ωοθηκών, συνδέονται με την κληρονομικότητα, διότι έχουν μεταλλάξεις στο DNA τους. Αυτά τα άτομα λοιπόν έχουν αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου μαστού ή ωοηθκών, σε σχέση με το γενικό πληθυσμό.
Ο κίνδυνος
Μια υγιής γυναίκα, που δεν φέρει μεταλλάξεις BRCA 1 ή 2, έχει περίπου 12% πιθανότητα να διαγνωσθεί με καρκίνο του μαστού στη διάρκεια της ζωής της. Αντίθετα, μια γυναίκα με μετάλλαξη στο γονίδιο BRCA1 έχει περίπου 70% πιθανότητα διάγνωσης καρκίνου του μαστού στη διάρκεια της ζωής της. Επιπρόσθετα, οι γυναίκες αυτές έχουν αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης κακοήθειας των ωοθηκών.
Ο γονιδιακός έλεγχος με τους ογκολογικούς δείκτες BRCA 1 και BRCA 2, δεν είναι μία εξέταση που πρέπει να κάνουν όλες οι γυναίκες, όπως π.χ. η μαστογραφία. Επίσης, δεν είναι απαραίτητος σε όλες τις γυναίκες, που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού. Σε γενικές γραμμές, η εξέταση πρέπει να γίνεται από δύο κατηγορίες γυναικών:
- Εκείνες που ήδη νοσούν με καρκίνο μαστού ή ωοθηκών. Τα κριτήρια επιλογής περιλαμβάνουν τη νεαρή ηλικία διάγνωσης (κάτω των 45 ετών), τη διάγνωση κακοήθειας και στους δύο μαστούς, το οικογενειακό ιστορικό, καθώς και το είδος του όγκου (ιστοπαθολογία) που αναπτύσσεται. Από το αποτέλεσμα των εξετάσεων θα καθοριστεί αν μια ασθενής ενδείκνυται να λάβει κάποια από τις νέες στοχευμένες θεραπείες.
- Εκείνες, που έχουν βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό. Οι γυναίκες αυτές χρήζουν εξειδικευμένης παρακολούθησης και διαχείρισης, όπως για παράδειγμα, συχνότερες κλινικές εξετάσεις.
Όπως αναφέραμε στην αρχή, ο ΕΟΠΥΥ δεν αποζημιώνει τους ογκολογικούς δείκτες BRCA 1 και BRCA 2, ενώ καλύπτει το κόστος νέων στοχευμένων φαρμάκων, που συνδέονται με αυτούς! Πρόκειται για νέας γενιάς φαρμάκων, τα οποία ονομάζονται αναστολείς PARP (olaparib, iniparib και veliparib).
Η PARP είναι μία πυρηνική πρωτεΐνη, η οποία είναι υπεύθυνη για την επισκευή βλαβών του DNA που επέρχονται φυσικά στα καρκινικά κύτταρα. Οι αναστολείς του ενζύμου PARP ενδέχεται να εμποδίζουν την επισκευή αυτή, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας.
3 μήνες καθυστέρηση
Στις 12-9-2018, δημοσιεύτηκε Κοινή Υπουργική Απόφαση, με την οποία κοστολογούνται οι συγκεκριμένοι δείκτες με το ποσό των 700 ευρώ. Ακόμη, η απόφαση ορίζει ότι ο έλεγχος και η γενετική παρακολούθηση συνιστάται σε:
- Όλες τις γυναίκες που έχουν διάγνωση επιθηλιακού καρκινώματος των ωοθηκών, ανεξαρτήτως ηλικίας και οικογενειακού ιστορικού.
- Όλες τις γυναίκες που έχουν διαγνωστεί με Ca μαστού πριν από την ηλικία των 45 ετών.
- Όλες τις γυναίκες που έχουν διαγνωστεί με Ca μαστού σε οποιαδήποτε ηλικία και έχουν τουλάχιστον δύο (2) πε- ριστατικά από την ίδια μεριά της οικογένειας με εμπερι- στατωμένη διάγνωση Ca μαστού, ωοθηκών, παγκρέατος ή προστάτη με Cleason score μεγαλύτερο ή ίσο του 7.
- Στις γυναίκες στων οποίων την οικογένεια υπάρχει γνωστή μετάλλαξη των γονιδίων BRCA 1/2.
Όμως, ενώ έχουν περάσει τρεις ολόκληροι μήνες, ο ΕΟΠΥΥ δεν καλύπτει την εξέταση! Κατά τα άλλα, ο Ανδρέας Ξανθός, όπου βρεθεί και όπου σταθεί, κάνει λόγο για «Υγεία για Όλους» και πως η κυβέρνηση έχει ως πρώτη προτεραιότητα την προστασία των ασθενέστερων. Ωραία, παχιά λόγια… Στην πράξη μηδέν για τις γυναίκες με καρκίνο…
Υ.Γ. Στη χώρα μας δεκάδες εργαστήρια προσφέρουν τη διενέργεια των ογκολογικών δεικτών BRCA1 και BRCA2. Ουδείς όμως έχει ελέγξει αν ακολουθούν πιστά την πιστοποιημένη μεθοδολογία και αν τα αποτελέσματα είναι αξιόπιστα. Με αυτά πρέπει να ασχοληθούν το υπουργείο Υγείας και ο ΕΟΠΥΥ και όχι να βάζουν γραφειοκρατικά εμπόδια στην πρόσβαση των ασθενών.
