Το κρίσιμο ρόλο των δεικτών ESG στις τράπεζες και το χρηματοοικονομικό τομέα ευρύτερα ανέδειξε σε ομιλία της στο EUROFI Financial Forum 2022, με θέμα “Clarifying the sustainable investment universe: what is needed (labels, ESG ratings)?” η υποδιοικήτρια της Τράπεζας της Ελλάδος, κυρία Χριστίνα Παπακωνσταντίνου.
Μεταξύ άλλων, σημείωσε πως υπάρχει έλλειψη ενός ισχυρού και ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου με κοινούς ορισμούς, κοινές ετικέτες και πρότυπα. Όπως σημείωσε, επιπλέον, δεν πρέπει να καθυστερήσουμε τις προσπάθειές μας, καθώς η ανάγκη για μετάβαση είναι επιτακτική και ο ρυθμός ανάπτυξης των χρηματοοικονομικών προϊόντων ESG είναι ραγδαίος.
Αναλυτικά η ομιλία της:
«Επιτρέψτε μου όμως να αναφερθώ στο θέμα της σήμανσης ESG. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ετικέτες (labels) ESG έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν την επιτυχία της βιώσιμης μετάβασης, καθώς αποτρέπουν την εσφαλμένη κατανομή κεφαλαίων και μειώνουν τον κίνδυνο χρήσης ψευδεπίγραφης οικολογικής ταυτότητας (greenwashing), προστατεύοντας έτσι τους επενδυτές.
Επί του παρόντος, υπάρχει έλλειψη ενός ισχυρού και ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου με κοινούς ορισμούς, κοινές ετικέτες και πρότυπα για τα βιώσιμα χρηματοοικονομικά προϊόντα.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το τοπίο όσον αφορά τις ετικέτες είναι ανομοιογενές και κατακερματισμένο και αυτό δημιουργεί εμπόδια στην κινητοποίηση των απαραίτητων πόρων για βιώσιμες δραστηριότητες.
Θα πρέπει βεβαίως να αναγνωρίσουμε τις συνεχιζόμενες προσπάθειες για την αντιμετώπιση αυτών των αδυναμιών, ιδίως στην Ευρώπη.
Μεταξύ άλλων, έχουν ήδη επιτευχθεί πολλά ορόσημα, όπως η εφαρμογή του κανονισμού περί γνωστοποιήσεων αειφορίας στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, η συνεχής διαμόρφωση της Ταξινομίας βιώσιμων δραστηριοτήτων της ΕΕ και ο κανονισμός της ΕΕ για τα πράσινα ομόλογα. Αυτές οι δράσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τη διοχέτευση κεφαλαίων προς βιώσιμες επενδύσεις.
Ωστόσο, οφείλουμε να πέτυχουμε ακόμη μεγαλύτερη πρόοδο, καθώς η αγορά απαιτεί διαφανείς, συγκρίσιμες και αξιόπιστες ετικέτες για τα χρηματοοικονομικά προϊόντα και προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να διαμορφωθεί και το κανονιστικό πλαίσιο.
Το πλαίσιο αυτό θα πρέπει να βασίζεται σε επιστημονικά κριτήρια, σαφώς καθορισμένα και επαρκώς λεπτομερή. Είναι επίσης σημαντικό να υπάρχει έλεγχος και εποπτεία των χρηματοοικονομικών προϊόντων που πληρούν τα κριτήρια ESG προκειμένου να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη και να αυξηθούν οι βιώσιμες επενδύσεις.
Επιπλέον, το κανονιστικό πλαίσιο πρέπει να παρέχει επαρκή ευελιξία ώστε να είναι συμβατό με χρηματοοικονομικές καινοτομίες που πιθανώς θα προκύψουν στο μέλλον.
Όσον αφορά τις τράπεζες, ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM) αναμένει ήδη από τα σημαντικά πιστωτικά ιδρύματα στην ΕΕ να δημοσιοποιούν χρήσιμες πληροφορίες και βασικούς δείκτες για θέματα βιωσιμότητας.
Επιπλέον, από φέτος, και σύμφωνα με τον κανονισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περί δημοσιοποιήσεων στο πλαίσιο της Ταξινομίας βιώσιμων δραστηριοτήτων και τα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (EBA), οι ευρωπαϊκές τράπεζες πρέπει να δημοσιοποιούν πληροφορίες για θέματα ESG , ενώ από το 2024 θα πρέπει να γνωστοποιούν το ποσοστό πράσινων στοιχείων ενεργητικού τους (green asset ratio), ως ένδειξη του βαθμού ευθυγράμμισής τους με την Ταξινομία της ΕΕ.
Συνεπώς, για να γίνει αυτό, οι τράπεζες πρέπει να αναλάβουν σημαντικές προπαρασκευαστικές εργασίες.
Όταν αρχίσουν να εφαρμόζονται, Οι δημοσιοποιήσεις αναμένεται να αυξήσουν τη διαφάνεια της αγοράς και τη διαθεσιμότητα των δεδομένων και επίσης να επιτρέψουν την αξιολόγηση των κινδύνων και των στρατηγικών των τραπεζών σε σχέση με τα κριτήρια ESG.
Από την πλευρά μας, ως κεντρικές τράπεζες, παρόλο που η κύρια ευθύνη για την επίτευξη των στόχων μετάβασης εξακολουθεί να ανήκει στις κυβερνήσεις, μπορούμε να αναλάβουμε ενεργό ρόλο στη βιώσιμη ανάπτυξη εντός των ορίων της εντολής μας. Στην Τράπεζα της Ελλάδος, αρχίσαμε να εξετάζουμε τα ζητήματα βιωσιμότητας ήδη από το 2009 και είμαστε από τις πρώτες κεντρικές τράπεζες που ασχοληθήκαμε με τη μελέτη των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Και πιστεύω ότι και η ΕΚΤ και πολλές άλλες κεντρικές τράπεζες συμμερίζονται την άποψη για τον ρόλο που μπορούμε να παίξουμε στο ζήτημα της βιωσιμότητας.
Σε αυτή την κατεύθυνση, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ συμπεριέλαβε τα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής και της βιωσιμότητας στην τελευταία επανεξέταση της στρατηγικής του και αποφάσισε να εφαρμόσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση ζητημάτων βιωσιμότητας και την περαιτέρω ενσωμάτωση παραμέτρων κλιματικής αλλαγής στο πλαίσιο της πολιτικής του.
Τον Ιούλιο του 2022 ανακοινώθηκαν πρόσθετα μέτρα, τα οποία επιβεβαιώνουν αυτή τη δέσμευση και αφορούν διάφορους τομείς δραστηριοτήτων της ΕΚΤ, ορισμένοι από τους οποίους σχετίζονται με τις ετικέτες ESG.
Για παράδειγμα, η ταξινόμηση των χρηματοοικονομικών τίτλων που καταχωρούνται στην Κεντρική Βάση δεδομένων Τίτλων σε κατηγορίες ESG, με το χαρακτηρισμό «πράσινα» ή «κοινωνικά», καθώς και η ανάπτυξη πειραματικών στατιστικών δεικτών για τους σκοπούς της ανάλυσης, που καλύπτουν τα πράσινα χρηματοοικονομικά προϊόντα, το αποτύπωμα άνθρακα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και την έκθεσή τους σε φυσικούς κινδύνους συνδεόμενους με την κλιματική αλλαγή.
Οι παραπάνω δράσεις δεν υλοποιούνται μεμονωμένα από την ΕΚΤ, αλλά σε στενή συνεργασία με ρυθμιστικές αρχές και φορείς χάραξης πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και ευθυγραμμίζονται με την πρόοδο των πολιτικών και πρωτοβουλιών της ΕΕ σχετικά με τις δημοσιοποιήσεις αειφορίας και την υποβολή αναφορών.
Ως τελευταίο σχόλιο, θα ήθελα να προσθέσω ότι σήμερα αντιμετωπίζουμε πρωτοφανείς και παράλληλες προκλήσεις σε παγκόσμια κλίμακα: οι οικονομίες μας εξακολουθούν να ανακάμπτουν από την πανδημία, υπάρχουν σοβαρές γεωπολιτικές εντάσεις παγκοσμίως και η αλληλεπίδραση κλίματος-ενέργειας πρέπει να αντιμετωπιστεί επειγόντως.
Τα θέματα ESG βεβαίως αναγνωρίζεται ότι αποτελούν μια ευκαιρία για τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Ωστόσο, η ουσία του ζητήματος είναι η ορθή απάντηση στο ερώτημα σχετικά με το πώς θα θεσπίσουμε ένα κανονιστικό πλαίσιο που θα διευκολύνει το χρηματοπιστωτικό σύστημα να υλοποιήσει τη δέσμευση ότι θα συμβάλλει θετικά στα περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα.
Στην παρούσα συγκυρία, απαιτείται μεγαλύτερη πρόοδος ‒- τα θέματα ESG είναι ένα υποσύνολο από τις ενέργειες που απαιτούνται για την προώθηση των στόχων της βιωσιμότητας με ολιστικό τρόπο, έτσι ώστε το χρηματοπιστωτικό σύστημα να υπηρετεί την οικονομία, να εκπληρώνει το σκοπό του, και ταυτόχρονα να στηρίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη. Επιπλέον, δεν πρέπει να καθυστερήσουμε τις προσπάθειές μας, καθώς η ανάγκη για μετάβαση είναι επιτακτική και ο ρυθμός ανάπτυξης των χρηματοοικονομικών προϊόντων ESG είναι ραγδαίος».
