O αριθμός των θυμάτων στη πρόσφατη φυσική καταστροφή στη Βαλένθια δείχνει πόσο αδύναμη είναι η ανθρώπινη παρέμβαση απέναντι στην κλιματική αλλαγή και πόσο πολύ χρειάζονται αλλαγές στις υποδομές λόγω των επερχόμενων έντονων φυσικών καταστροφών.
Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της τραγωδίας στην Ισπανία, θα αναφέρουμε ότι είχε τόσους νεκρούς , όσο είχαν όλες οι φυσικές καταστροφές στην Ελλάδα την 20ετία 2020-2020. Το ερωτήματα πλέον είναι : Πόσο θα μπορούσαν να συνεισφέρουν οι ασφαλιστικές εταιρείες στην Ισπανία (είναι όλοι τους κολοσσοί ) , τι έπρεπε να πράξει το ισπανικό κράτος σε συνεργασία με τις ασφαλιστικές και βέβαια σε δεύτερη φάση πόσο θα εκτοξευτούν πλέον τα αντασφάλιστρα.
Καιρικά επεισόδια µε κοινωνικο-οικονοµικές επιπτώσεις στην Ελλάδα την περίοδο 2000-2020
Η επιχειρησιακή µονάδα ΜΕΤΕΟ στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιµης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) προχώρησε στην ανάπτυξη και τον συστηµατικό εµπλουτισµό µίας βάσης δεδοµένων, στην οποία αποθηκεύονται στοιχεία που αφορούν σε επεισόδια πληµµύρας, κεραυνικής δραστηριότητας, χαλαζόπτωσης, χιονιού/παγετού, ανεµοθύελλας, ανεµοστρόβιλου, καθώς και σε καύσωνες (Papagiannaki et al., 2013). Ειδικά σε ότι αφορά τους κεραυνούς και τους καύσωνες, καταγράφονται ως καιρικά φαινόµενα µε επιπτώσεις µόνο σε περίπτωση πρόκλησης επιβεβαιωµένου θανάτου. Πιο συγκεκριµένα, η βάση δεδοµένων περιλαµβάνει: Μετεωρολογικές µετρήσεις. Αποτύπωση των επιπτώσεων σε κατηγορίες, ανά νοµό και είδος φαινοµένου. Ηµεροµηνία των φαινοµένων ανά νοµό που επλήγη. Γεωγραφική κατανοµή των επιπτώσεων. Αριθµό θυµάτων, εφόσον υπήρξαν απώλειες ζωής. Δείκτες έντασης των καιρικών φαινοµένων και των επιπτώσεών τους. Αριθµός ατόµων που επηρεάστηκαν από το φαινόµενο και κλήσεις στην πυροσβεστική, όπου υπήρχαν καταγραφές. Καθίζηση εδάφους ή κατολίσθηση όπου υπήρχε. Δηµοσιογραφικές πηγές και παρουσίαση των σχετικών άρθρων. αναλυτική Στη βάση δεν περιλαµβάνονται επεισόδια που αφορούν αποκλειστικά σε γεωργικές καταστροφές, καθώς αποτελούν µία ξεχωριστή οµάδα µε πολλές ιδιαιτερότητες, και η καταγραφή τους γίνεται συστηµατικά από τον Οργανισµό Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΟΛΓΑ) στο πλαίσιο των προγραµµάτων πρόληψης και προστασίας της αγροτικής παραγωγής από φυσικούς κινδύνους. Αξιοποιώντας τις πληροφορίες των µηνιαίων µετεωρολογικών δελτίων της επιχειρησιακής µονάδας ΜΕΤΕΟ (http://meteo.gr/Monthly_Bulletins.asp), καθώς και υλικό από το έντυπο και διαδικτυακό αρχείο εφηµερίδων και από ιστοχώρους µε σχετικό περιεχόµενο, πραγµατοποιήθηκε απογραφή όλων των αναφορών σε επεισόδια που έλαβαν χώρα από το 2000 κι έπειτα.
Το ένα τέταρτο σχεδόν του συνόλου των καταγεγραµµένων επεισοδίων σχετίζεται µε απώλεια ανθρώπινης ζωής. Συνολικά 229 άνθρωποι εκτιµάται ότι έχασαν τη ζωή τους την περίοδο 2000 – 2020 εξαιτίας καιρικών φαινοµένων. Οι περισσότεροι υπήρξαν θύµατα πληµµύρας και κεραυνού ενώ πολύ λιγότεροι αριθµητικά υπήρξαν θύµατα ανεµοθύελλας, ανεµοστρόβιλους.
Σε ότι αφορά τις απώλειες ζωής λόγω πληµµύρας, πιο επικίνδυνοι ήταν οι φθινοπωρινοί και χειµερινοί µήνες . Συγκριτικά, κατά τη διάρκεια της εικοσαετίας οι περισσότερες απώλειες εµφανίζονται Νοέµβριο, µε κύρια αιτία το επεισόδιο στη Μάνδρα Αττικής το Νοέµβριο του 2017 που προκάλεσε 24 απώλειες ζωής.
Η πληµµύρα, σε ποσοστό 63%, υπήρξε το πιο σύνηθες φαινόµενο µε σοβαρές επιπτώσεις την περίοδο 2000 – 2020 , το οποίο ισχύει κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου , µε εξαίρεση το Μάρτη και τον Απρίλη, οι οποίοι είναι οι πιο “ήσυχοι” µήνες. Η επικράτηση των φαινοµένων πληµµύρας ισχύει πάνω-κάτω για όλα τα εξεταζόµενα έτη . Τα έτη 2014 και 2019 ήταν αυτά µε τα περισσότερα φαινόµενα κατά την περίοδο 2000- 2020, µε τις πληµµύρες να έχουν τη µερίδα του λέοντος.
Σύµφωνα µε επιστηµονικές µελέτες, οι πληµµύρες έχουν διακριθεί για την επικινδυνότητά τους σε όλη την περιοχή της Μεσογείου. Πολύ µικρότερο ποσοστό κατέχουν τα υπόλοιπα φαινόµενα, και συγκεκριµένα το χιόνι/παγετός και ο καύσωνας να καταγράφουν τις λιγότερες αρνητικές επιπτώσεις της εικοσαετίας.
Ειδικά σε ότι αφορά τους καύσωνες, παρόλο που θερµοκρασίες της τάξης των 40°C δεν είναι ασυνήθιστες στην Ελλάδα τους καλοκαιρινούς µήνες, ο βαθµός ετοιµότητας έχει αυξηθεί, µε αποτέλεσµα την αισθητή µείωση των αρνητικών συνεπειών που βιώσαµε στο πρόσφατο παρελθόν. Το σηµαντικότερο επεισόδιο καύσωνα, το οποίο και συνοδεύτηκε από 5 θύµατα, καταγράφηκε τον Ιούνιο του 2007, όταν µάλιστα στην Αθήνα σηµειώθηκε θερµοκρασία 44,8°C (η υψηλότερη µέγιστη θερµοκρασία από το 1897). Το ίδιο θερµό κύµα είχε επηρεάσει επίσης την Ιταλία, τα Βαλκάνια και την Κύπρο, µε δεκάδες ανθρώπινες απώλειες
Οι πληµµύρες κυριάρχησαν στις καταγραφές πρόκλησης σοβαρών επιπτώσεων στους νοµούς Αττικής και Θεσσαλονίκης σε ποσοστό άνω του 60%, ενώ εξίσου συχνή υπήρξε η εµφάνιση καταστροφικών πληµµυρών στα Χανιά και στην Ηλεία. Το δεύτερο πιο συχνό φαινόµενο µε καταγεγραµµένες επιπτώσεις σε κάθε µία από τις 4 πιο επηρεασµένες περιοχές είναι η ανεµοθύελλα στους νοµούς Αττικής, Θεσσαλονίκης και Χανίων και ο ανεµοστρόβιλος στο νοµό Ηλείας
Από την γεωγραφική κατανοµή των επεισοδίων την περίοδο 2000 – 2020, παρατηρούµε ότι 16 από τους 54 νοµούς εµφάνισαν λιγότερο από 15 επεισόδια εποµένως µπορούν να χαρακτηριστούν χαµηλής ευπάθειας, 23 νοµοί επηρεάστηκαν από 16-30
επεισόδια και µπορούν να χαρακτηριστούν µεσαίας ευπάθειας, ενώ 15 νοµοί επηρεάστηκαν από 30-80 επεισόδια και µπορούν να χαρακτηριστούν ως υψηλής. Οι περισσότεροι από τους νοµούς χαµηλής ευπάθειας βρίσκονται στο εσωτερικό της χώρας, σε αντίθεση µε αυτούς της υψηλής ευπάθειας που αποτελούν κοµµάτι της παράκτιας ζώνης και οι οποίοι τείνουν να είναι πιο πυκνοκατοικηµένοι και συνεπώς πιο ευάλωτοι σε καιρικά φαινόµενα.
