Οι εταιρείες που συνεισφέρουν στη βιωσιμότητα του πλανήτη επιτυγχάνουν την οικονομική τους ανάπτυξη λειτουργώντας υπεύθυνα.
*άρθρο της Ευγενίας Καφφετζή
Τα αρχικά ESG (Environmental, Social and Governance) δεν αποτελούν πλέον μόνο κριτήρια Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, αλλά ορίζουν τη λειτουργία μιας επιχείρησης.·Ουσιαστικά, η αποτίμηση της περιβαλλοντικής, κοινωνικής και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG) αποτελεί τον δείκτη του βαθμού στον οποίο οι εταιρείες μπορούν να ενσωματώνουν τη βιώσιμη ανάπτυξη στην ατζέντα τους, που μεταφράζεται στην εκτέλεση αποτελεσματικών στρατηγικών και επενδυτικών σχεδίων, τα οποία όχι μόνο τους προσθέτουν μακροπρόθεσμη αξία, αλλά ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα και τις δυνατότητες χρηματοδότησής τους.
H συζήτηση στις κεφαλαιαγορές αλλάζει ραγδαία. Οι επενδυτές εκφράζουν ένα νέο φάσμα αξιών και προχωρούν σε καινοτόμες αποφάσεις, ενώ οι εταιρείες αισθάνονται την ανάγκη να εξυπηρετήσουν ένα ευρύτερο φάσμα ενδιαφερομένων. Και οι δύο δίνουν έμφαση στον αντίκτυπο που έχει η κάθε επιχείρηση στο περιβάλλον και την κοινωνία, υιοθετώντας την κοινή γλώσσα των κριτηρίων της βιωσιμότητας.
Αυτή η γλώσσα ωστόσο δεν είναι «λαξευμένη σε πέτρα». Εξελίσσεται κάθε μέρα. Όπως ακριβώς οι βασικές οικονομικές έννοιες στις οποίες όλοι συμφωνούμε σήμερα (έσοδα, καθαρό εισόδημα, EBITDΑ κ.λπ.), που ανέπτυξαν καθιερωμένους ορισμούς μόνο μετά από δεκαετίες συζήτησης από τους συμμετέχοντες στην αγορά.
Με τον ίδιο τρόπο και τα κριτήρια για τη βιωσιμότητα διευρύνονται συνεχώς, π.χ. η διαχείριση των υδάτινων πόρων, των αποβλήτων, η ενεργειακή απόδοση των χαρτοφυλακίων ακινήτων, η ποικιλομορφία, η συμπερίληψη, η σωματική και ψυχική υγεία, η ασφάλεια και η ποιότητα της ζωής των εργαζομένων κ.λπ.
- Τι είναι η εταιρική διακυβέρνηση;
Ο ορισμός της εταιρικής διακυβέρνησης δόθηκε για πρώτη φορά από την Επιτροπή Cadbury (1992) στο Ηνωμένο Βασίλειο ως το σύστημα κανόνων, πρακτικών και διαδικασιών μέσω του οποίου μια επιχείρηση διοικείται και ελέγχεται. Αναφέρεται δε στον τρόπο με τον οποίο –αλλά και στον σκοπό για τον οποίο– οι επιχειρήσεις διοικούνται.
Μέσω της εταιρικής διακυβέρνησης διασφαλίζεται ότι οι επιχειρήσεις έχουν τις απαιτούμενες εσωτερικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων και ελέγχου, προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη –στον βαθμό που απαιτείται– τα συμφέροντα όλων των ενδιαφερόμενων μερών (μέτοχοι, εργαζόμενοι, προμηθευτές, πελάτες, κοινωνία κ.λπ.).
Τα κριτήρια για τη βιωσιμότητα διευρύνονται συνεχώς, όπως η διαχείριση των υδάτινων πόρων, των αποβλήτων, και η ενεργειακή απόδοση των χαρτοφυλακίων.
Απώτερος, φυσικά, σκοπός είναι η ανάπτυξη του κλίματος και του συναισθήματος αυτοπεποίθησης ότι η εμπιστοσύνη που δείχνουν τα ενδιαφερόμενα μέρη στην επιχείρηση έχει ισχυρές βάσεις.
Το διοικητικό συμβούλιο είναι υπεύθυνο για την εφαρμογή του απαιτούμενου βαθμού εταιρικής διακυβέρνησης, ενώ ο ρόλος των μετόχων είναι να ορίσουν τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και τους ελεγκτές μέσω των οποίων θα επιτευχθεί αυτό. Τόσο το διοικητικό συμβούλιο όσο και οι ελεγκτές έχουν, φυσικά, καθορισμένους ρόλους και αρμοδιότητες.
Στην Ελλάδα, είναι, δυστυχώς, πολύ λίγες οι εταιρείες που αναφέρουν ότι η στρατηγική και η διαχείριση των θεμάτων βιώσιμης ανάπτυξης καθοδηγείται από το ΔΣ. Οι ενδείξεις ότι τα ΔΣ ενημερώνονται σε τακτική βάση για την επίδοση των εταιρειών τους είναι μηδαμινές, καθώς δεν εμφανίζονται ως θέματα συζήτησης στα πρακτικά των συναντήσεών τους. Επίσης, τα μέλη των ΔΣ δεν φαίνεται να κατέχουν τις απαραίτητες γνώσεις για τα ζητήματα αυτά. Έχει τεκμηριωθεί από σχετικές μελέτες ότι από τις 50 εισηγμένες εταιρείες στο Χρηματιστήριο Αθηνών, με τη μεγαλύτερη κεφαλαιοποίηση για το 2018, μόνο στο 30% συμμετέχει τουλάχιστον ένα μέλος στο ΔΣ με σχετικές γνώσεις.
Επίσης, είναι πολύ σημαντικό το ότι δεν βρίσκουμε εταιρείες που να συνδέουν τις αμοιβές των στελεχών τους με δείκτες εταιρικής υπευθυνότητας, πολύ δε περισσότερο με συγκεκριμένους μετρήσιμους στόχους.
Οι εταιρείες που συνεισφέρουν στη βιωσιμότητα του πλανήτη επιτυγχάνουν την οικονομική τους ανάπτυξη λειτουργώντας υπεύθυνα, ενσωματώνοντας τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης στο επιχειρηματικό τους μοντέλο.
Το ίδιο πρέπει να συμβαίνει και στις αίθουσες συνεδριάσεων των ΔΣ. Αντί να αντιμετωπίζονται τα θέματα αυτά ως θέματα μιας ξεχωριστής επιτροπής συμβουλίου, οι ευθύνες θα πρέπει να μοιράζονται στις υφιστάμενες επιτροπές των ΔΣ και η διακυβέρνηση της βιώσιμης ανάπτυξης να ενσωματωθεί στην εταιρική διακυβέρνηση κάθε επιχείρησης. Να διασφαλίζεται, δηλαδή, στην πράξη, ότι υπάρχουν οι απαραίτητες δεξιότητες και γνώσεις για να επιδιώξουν τη δημιουργία όχι μόνο οικονομικής, αλλά και κοινωνικής και περιβαλλοντικής αξίας για την επιχείρηση και τα ενδιαφερόμενα μέρη της.
Επιλέγοντας προτάσεις για καλύτερη εταιρική διακυβέρνηση
1. Η πλειοψηφία των μελών του διοικητικού συμβουλίου να αποτελείται από ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη, και οι εποπτικές αρχές να προεγκρίνουν τις υποψηφιότητες για μέλη του διοικητικού συμβουλίου ως προς την επάρκεια των ικανοτήτων και δεξιοτήτων τους για τις αρμοδιότητες που καθένα από αυτά προορίζεται να αναλάβει.
2. Έλεγχος του βαθμού συμμόρφωσης των επιτροπών διοικητικού συμβουλίου με τις απαιτήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας (επιτροπή ελέγχου, επιτροπή αμοιβών, επιτροπή υποψηφιοτήτων, επιτροπή βιώσιμης ανάπτυξης κ.λπ.).
3. Ετήσιος έλεγχος της έκθεσης αμοιβών των μελών διοικητικού συμβουλίου και των μελών διοίκησης.
5. Καθιέρωση ελάχιστης ετήσιας υποχρεωτικής εκπαίδευσης των μελών διοικητικού συμβουλίου σε θέματα που αφορoύν τη λειτουργία του (π.χ. εταιρική διακυβέρνηση, anti-money laundering, εταιρική νομοθεσία, φορολογικά θέματα, θέματα βιώσιμης ανάπτυξης κ.λπ.).
6. Ορισμός μέγιστου αριθμού διοικητικών συμβουλίων στα οποία μπορεί να συμμετέχει ένα φυσικό πρόσωπο (για οντότητες δημοσίου ενδιαφέροντος).
7. Δημοσιοποίηση συγκριτικής αξιολόγησης των πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης που εφαρμόζει η εταιρεία.
9. Υποχρεωτική πιστοποίηση εσωτερικών ελεγκτών από διεθνώς αναγνωρισμένους φορείς (π.χ. International Institute of Internal Auditors).
10. Όχι μονο ορισμός του εσωτερικού ελεγκτή από τη γενική συνέλευση των μετόχων, αλλά και υποχρεωτική παρουσία του εσωτερικού ελεγκτή στις συνεδριάσεις του διοικητικού συμβουλίου.
Συνοψίζοντας, είναι εμφανής η καίρια σημασία της εταιρικής διακυβέρνησης, καθώς ενισχύει την εμπιστοσύνη των μετόχων και των ενδιαφερόμενων μερών στην επιχείρηση, εξασφαλίζει την ορθή λειτουργία τους και συνδράμει στην πορεία τους προς τη μακροπρόθεσμη βιώσιμη ανάπτυξη.
- Η διαχείριση του κινδύνου εφαρμογής των κριτηρίων ESG είναι εξαιρετική και δυνατή για όλες τις επιχειρήσεις
Αν και τα κριτήρια ESG μπορεί να ακούγονται σαν ένα νέο, μοντέρνο τσιτάτο, οι εταιρείες πιθανότατα διαχειρίζονται ορισμένους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς κινδύνους και κινδύνους εταιρικής διακυβέρνησης εδώ και χρόνια. Η διαφορά, σήμερα, είναι ο επείγων χαρακτήρας των εκκλήσεων για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων και η προσέγγιση. Οι εταιρείες βρίσκονται υπό μεγαλύτερη πίεση από ποτέ άλλοτε για να θέσουν σαφείς στόχους για τη μείωση των κινδύνων, να μετρήσουν αποτελεσματικά την πρόοδό τους και να αναφέρουν με διαφανή τρόπο.
Τα καλά νέα είναι ότι η διαχείριση των κινδύνων από την εφαρμογή των κριτηρίων ESG δεν χρειάζεται να είναι επιβαρυντική και ότι υπάρχουν πολλές υπηρεσίες που μπορούν να δοθούν εξειδικευμένα, με ολιστική προσέγγιση. Τα οφέλη της δράσης υπερβαίνουν κατά πολύ το κόστος της αδράνειας, ιδιαίτερα για τις μικρομεσαίες εταιρείες, οι οποίες μετά βίας μπορούν να αντέξουν οικονομικά το εμπροσθοβαρές κόστος εφαρμογής. Με αυτήν τη γνώση, οι εταιρείες, και δη οι μικρομεσαίες, μπορούν να ξεκινήσουν με σιγουριά την αντιμετώπιση των κινδύνων ESG.
*από το περιοδικό Insurance World
