Tο επόμενο έτος αναμένεται να είναι ταραχώδες για εταιρείες, επενδυτές και ασφαλιστές που δραστηριοποιούνται σε Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, υποστηρίζει η Verisk, εφιστώντας την προσοχή σε 5 σημεία-κλειδιά στα οποία πρέπει να εστιάσουμε: τη συνεχιζόμενη επίπτωση από τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, την στρατηγική προστατευτισμού των Βρυξελλών, τις επιπτώσεις της κρίσης κόστους ζωής, την πιθανότητα να ξεσπάσουν νέες συγκρούσεις στην περιοχή της Ευρασίας και την επιδείνωση της δυναμικής του ESG στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη.
Οι συνεχείς επιπτώσεις από τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας
Χωρίς να διαφαίνεται ότι η σύγκρουση θα τερματιστεί σύντομα, οι συνεχιζόμενες συνέπειες από τον πόλεμο στην Ουκρανία αποτελούν την Νο1 τάση που πρέπει να παρακολουθήσουμε, συνιστά η Verisk.
Οι ξένες εταιρείες θα συνεχίσουν να προσανατολίζονται προς την κατεύθυνση των δεσμεύσεών τους για αποεπένδυση. Ένας νόμος που ψηφίστηκε τον Αύγουστο του 2022 ουσιαστικά εμποδίζει τις τράπεζες και τις εταιρείες ενέργειας να εγκαταλείψουν τη Ρωσία, εκτός εάν πουλήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία σε πολύ μειωμένες τιμές σε τοπικά, πολιτικά συνδεδεμένα άτομα. Αυτές οι εταιρείες που εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται στη Ρωσία αντιμετωπίζουν ένα περιβάλλον αυξημένου κινδύνου, από τον κίνδυνο δυσφήμησης που σχετίζεται με τη χρηματοδότηση του Κρεμλίνου και συνεπάγεται στήριξη των στρατιωτικών κινητοποιήσεων του Πούτιν, έως τους άμεσους κινδύνους απαλλοτρίωσης και την έκθεση σε κυρώσεις.
Η υποστήριξη της ΕΕ στην Ουκρανία θα παραμείνει ισχυρή, αλλά η απουσία ενός ενιαίου πακέτου κυρώσεων αφήνει ανοικτό το σενάριο ορισμένα κράτη μέλη να υιοθετήσουν μια πιο μονομερή προσέγγιση, η οποία θα οδηγήσει σε ένα ολοένα κατακερματισμένο τοπίο κυρώσεων για εταιρείες, επενδυτές και ασφαλιστές. Η Μόσχα μπορεί να απειλήσει περαιτέρω την ενότητα της ΕΕ, διακόπτοντας τις εξαγωγές φυσικού αερίου της προς το μπλοκ, σαμποτάροντας κρίσιμες ευρωπαϊκές υποδομές ή δυνητικά περιορίζοντας εξαγωγές που σχετίζονται με την πυρηνική ενέργεια.
Προστατευτισμος από τις Βρυξέλλες
Η ΕΕ εντείνει την προστατευτική της πολιτική το 2023, ως συνέχεια μιας τάσης που παρατηρήθηκε το 2022, όταν η κρατική παρέμβαση στις ενεργειακές αγορές προκάλεσε εξαιρετική επιδείνωση στην απόδοση της ΕΕ στον Resource Nationalism Index. Η άνοδος των παρεμβατικών πολιτικών έχει σχεδιαστεί για να: αντιμετωπίσει τις εμπορικές διαταραχές που προκλήθηκαν από τον Covid-19 και τον πόλεμο στην Ουκρανία, τις ανησυχίες ότι οι βιομηχανίες ενέργειας θα μετεγκατασταθούν σε φθηνότερες δικαιοδοσίες.
Ο προτεινόμενοι νόμοι European Chips Act και Single Market Emergency Instrument περιέχουν διατάξεις που θα επιτρέψουν στην ΕΕ να υποχρεώσει τις εταιρείες να δώσουν προτεραιότητα στον εφοδιασμό στην ενιαία αγορά. Ο IRA έχει επίσης πυροδοτήσει τη συζήτηση σχετικά με το εάν η ΕΕ πρέπει να χαλαρώσει τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων, με χώρες όπως η Γαλλία να έχουν ήδη αρχίσει να συντάσσουν εθνικά ισοδύναμα. Ένα κύμα προστατευτισμού θα ωφελήσει τις ευρωπαϊκές εταιρείες εις βάρος των ξένων εταιρειών και θα επιδεινώσει τις διατλαντικές εντάσεις, αν και ένας πλήρης εμπορικός πόλεμος το 2023 παραμένει απίθανος.
Κρίση κόστους ζωής
Το φαινόμενο “κυματισμού” από την κρίση κόστους ζωής στην Ευρώπη είναι ένας άλλος βασικός κίνδυνος το 2023. Τις πρώτες εβδομάδες του έτους σημειώθηκαν απεργίες στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία και την Ιταλία, καθώς τα συνδικάτα του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα απαιτούν καλύτερη συνθήκες αμοιβής και εργασίας για τα μέλη τους εν μέσω υψηλού πληθωρισμού και αύξησης των επιτοκίων. Αναμένονται νέες απεργίες τους επόμενους μήνες. Καθώς η κρίση του κόστους ζωής γίνεται πιο σκληρή, θα αυξηθεί η πίεση στους εργοδότες να αυξήσουν τους μισθούς ή να διακινδυνεύσουν να χάσουν ταλέντα. Ένας άλλος κίνδυνος είναι ότι η κρίση κόστους ζωής διαβρώνει την πίστη στους δημοκρατικούς θεσμούς της Ευρώπης και ωθεί τους πολίτες να βγουν στους δρόμους για να αμφισβητήσουν τις κυβερνήσεις τους. Η πρόβλεψη της Verisk είναι ότι ο κίνδυνος εμφύλιων αναταραχών θα αυξηθεί σε 21 από τις 49 χώρες σε όλη την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία τους επόμενους 6 μήνες. Με αρκετές προεδρικές και γενικές εκλογές να πλησιάζουν το 2023 –ιδίως Ισπανία, Πολωνία, Ελλάδα, Φινλανδία και Μαυροβούνιο– μπορεί επίσης να δούμε τις κυβερνήσεις να “τιμωρούνται” στην κάλπη καθώς ο κόσμος απαιτεί αλλαγή.
Γεωπολιτική: Η πιθανότητα να ξεσπάσουν πρόσθετες ευρασιατικές συγκρούσεις
Μια βασική τάση γεωπολιτικού κινδύνου που πρέπει να παρακολουθήσουμε στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία το 2023 είναι η πιθανότητα να πυροδοτηθούν νέες συγκρούσεις. Ο δείκτης διακρατικών εντάσεων δείχνει ότι οι διμερείς εντάσεις μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας έχουν αμβλυνθεί από τη στιγμή που και οι δύο συμμετείχαν σε μια σειρά στρατιωτικών συγκρούσεων για την αμφισβητούμενη περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ τον Σεπτέμβριο του 2022. Αλλά η πρόσφατη κατάρρευση των ειρηνευτικών συνομιλιών και ο συνεχιζόμενος αποκλεισμός του Μπακού, υποδηλώνουν πιθανή επανάληψη της ένοπλης σύγκρουσης τους επόμενους μήνες. Μια συνοριακή διαμάχη μεταξύ Τατζικιστάν και Κιργιζιστάν που κατέληξε σε θανατηφόρες συγκρούσεις πέρυσι, απαιτεί επίσης ιδιαίτερη προσοχή.
Κατά τα άλλα, οι εντάσεις μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου αυξάνονται και πάλι μετά από ένα κύμα βίαιων συγκρούσεων μεταξύ των αρχών και των Σέρβων στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο. Η επιστροφή στην ένοπλη βία στη Βοσνία δεν μπορεί επίσης να αποκλειστεί εν μέσω ανόδου της εθνικιστικής και αποσχιστικής ρητορικής, αναφέρει η Verisk.
Το τοπίο ESG
Ο αντίκτυπος του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας έχει ανακόψει τη δυναμική του ESG στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, με χώρες όπως η Πολωνία, η Αλβανία, η Ουγγαρία, το Καζακστάν, η Κιργιζία, το Τουρκμενιστάν, το Αζερμπαϊτζάν, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Τσεχική Δημοκρατία και η Σερβία να βλέπουν έχουν ήδη επηρεαστεί.
Με την οικονομική αδυναμία να επιδεινώνει πιθανώς τις κοινωνικές πιέσεις το 2023, οι κρατικοί επενδυτές θα πρέπει να παρακολουθούν στενά τους πυλώνες S και G, ιδιαίτερα σε χώρες που οδεύουν προς απρόβλεπτες εκλογές, όπως η Πολωνία.
