Μετρώντας τις επιδόσεις των λογιστικών προτύπων ΔΠΧΑ 17

Πώς ερμηνεύει η μεγάλη συμβουλευτική ΕΥ τις αλλαγές για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Στην Έλενα Ερμείδου 

Το επόμενο διάστημα, αναμένεται να ανοίξει η συζήτηση για τον φορολογικό χειρισμό των ασφαλιστικών προβλέψεων και συγκεκριμένα για την προοπτική υιοθέτησης μιας διαφορετικής βάσης για φορολογικούς σκοπούς, αντικαθιστώντας τον Ν.400/70, που ισχύει μέχρι σήμερα. Tο Insurance World, με τις συνεντεύξεις του Μιχαήλ Ρέππα, Εταίρου, Χρηματοοικονομικές Λογιστικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες, EY Ελλάδος, του Θωμά Κρομμύδα, Director, Χρηματοοικονομικές Λογιστικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες, EY Ελλάδος, και του Φίλιππου Κάσσου, Partner, Audit, Insurance Services, KPMG στην Ελλάδα, μεταφέρει την εικόνα και τις επιδόσεις των ασφαλιστικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα από την ημέρα εφαρμογής των λογιστικών προτύπων ΔΠΧΑ 17.

EY: Δυσμενής η επίδραση των ΔΠΧΑ 17 στην καθαρή θέση των ασφαλιστικών ζωής και υγείας

Μιλούν ο Μιχαήλ Ρέππας, Εταίρος, Χρηματοοικονομικές Λογιστικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες, EY Ελλάδος, και ο Θωμάς Κρομμύδας, Director, Χρηματοοικονομικές Λογιστικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες, EY Ελλάδος

Το νέο πρότυπο αλλάζει την προσέγγιση αναγνώρισης του κέρδους, συσχετίζοντάς τη με την παροχή της ασφαλιστικής υπηρεσίας. Ωστόσο, οι μεγαλύτερες διαφορές εντοπίζονται στα χαρτοφυλάκια που δεν επιμετρώνται με την απλουστευμένη μέθοδο, τονίζουν μεταξύ άλλων, οι κύριοι Μιχαήλ Ρέππας, Εταίρος, Χρηματοοικονομικές Λογιστικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες, EY Ελλάδος, και Θωμάς Κρομμύδας, Director, Χρηματοοικονομικές Λογιστικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες, EY Ελλάδος. 

Προσθέτουν δε ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες στην Ελλάδα, ως οντότητες δημοσίου συμφέροντος, υποχρεούνται να συντάσσουν τις χρηματοοικονομικές τους καταστάσεις βάσει των ΔΠΧΑ και, κατ’ επέκταση, του ΔΠΧΑ 17. Εξαίρεση αποτελούν τα υποκαταστήματα ασφαλιστικών εταιρειών και επιχειρήσεων του εξωτερικού που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, τα οποία συντάσσουν τις χρηματοοικονομικές τους καταστάσεις βάσει των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων (ΕΛΠ).

iw? Οι ασφαλιστικές εφαρμόζουν νέα λογιστικά πρότυπα. Πώς αποτυπώνονται αυτά τα πρότυπα στα ασφαλιστήρια συμβόλαια και τις λειτουργίες τους;

απ. Η υιοθέτηση του Διεθνούς Προτύπου Χρηματοοικονομικής Αναφοράς 17 (ΔΠΧΑ 17-IFRS 17) επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην αναγνώριση, επιμέτρηση, παρουσίαση και γνωστοποίηση των ασφαλιστηρίων συμβολαίων. Κύριος στόχος του ΔΠΧΑ 17 είναι η ανάπτυξη της διαφάνειας και της συγκρισιμότητας των οικονομικών καταστάσεων. Αυτό επιτυγχάνεται από τις λεπτομερείς γνωστοποιήσεις των βασικών στοιχείων και παραδοχών που χρησιμοποιήθηκαν και επηρέασαν την επιμέτρηση των ασφαλιστηρίων συμβολαίων, κατά την περίοδο της εκάστοτε αναφοράς. Οι απαιτήσεις του ΔΠΧΑ 17 για εκτενή πληροφόρηση οδηγούν τις εταιρείες στον επαναπροσδιορισμό σημαντικών τους λειτουργιών που σχετίζονται με τον σχεδιασμό και την τιμολόγηση των νέων προϊόντων, τη διαχείριση των δεδομένων και πληροφοριών, καθώς και τις χρηματοοικονομικές αναφορές.

iw? Ποιες είναι οι πρώτες σας εντυπώσεις από την εφαρμογή των ΔΠΧΑ 17 στις ασφαλιστικές;

απ. Το ΔΠΧΑ 17 αποτελεί μια σημαντική αλλαγή στον ασφαλιστικό κλάδο, με την εφαρμογή του να συνοδεύεται από προκλήσεις, αλλά και νέες ευκαιρίες για τις ασφαλιστικές εταιρείες. Η πρώτη εφαρμογή του σε πολλές χώρες διεθνώς, από την 1η Ιανουαρίου 2023, δημιούργησε για τις ασφαλιστικές εταιρείες μια νέα αφετηρία για την αναλυτικότερη παρουσίαση των χρηματοοικονομικών τους καταστάσεων, δίνοντας έμφαση στη διαφάνεια, τη συνέπεια και την ποιοτική πληροφόρηση. 

Η εκτεταμένη μακροοικονομική αβεβαιότητα και οι τεχνολογικές εξελίξεις καθιστούν πιο σημαντική από ποτέ την ανάγκη ύπαρξης διαφάνειας στη χρηματοοικονομική πληροφόρηση. Αυτό επαληθεύεται και από πρόσφατη έρευνα της EY, στην οποία συμμετείχαν κορυφαίοι ασφαλιστικοί οργανισμοί, οι οποίοι ανέδειξαν την εμπιστοσύνη και τη διαφάνεια ως βασικά εργαλεία για την αντιμετώπιση του αυξανόμενου ανταγωνισμού, του εντεινόμενου ρυθμιστικού ελέγχου, αλλά και των προσδοκιών από τους επενδυτές για ισχυρότερα οικονομικά αποτελέσματα.

iw? Ποιες είναι οι βασικές επιπτώσεις στους δείκτες από την εφαρμογή των λογιστικών προτύπων;

απ. Η εφαρμογή του ΔΠΧΑ 17 οδήγησε στην υιοθέτηση νέων χρηματοοικονομικών δεικτών, καθώς και στην τροποποίηση των υφιστάμενων. Στις ενδιάμεσες χρηματοοικονομικές καταστάσεις μεγάλων πολυεθνικών ασφαλιστικών εταιρειών, παρατηρείται μια ισορροπημένη αλλαγή στο λειτουργικό και τεχνικό αποτέλεσμα, συγκρίνοντάς τα με το καθαρό αποτέλεσμα. Συγκεκριμένα, το ΔΠΧΑ 17 δίνει τη δυνατότητα στις εταιρείες να υιοθετήσουν μια λογιστική πολιτική κατά την οποία θα καταχωρούν την επίδραση από την αλλαγή των επιτοκίων στα λοιπά συνολικά εισοδήματα, αποφεύγοντας τη μεταβλητότητα στο αποτέλεσμα μετά από φόρους. 

Ένας άλλος σημαντικός δείκτης που δείχνει να επηρεάζεται είναι το “Combined Loss Ratio”, όπου –στην προσπάθεια εναρμόνισής του με τις απαιτήσεις του νέου προτύπου– εμφανίζει μεταβολές, κυρίως λόγω της προεξόφλησης των μελλοντικών ροών, των διαφορετικών εξόδων που σχετίζονται με τα ασφαλιστήρια συμβόλαια και των ζημιών από επαχθή συμβόλαια που επιβαρύνουν το αποτέλεσμα κατά τον εντοπισμό τους. Ωστόσο, εξακολουθούν να παρατηρούνται αποκλίσεις μεταξύ των ασφαλιστικών εταιρειών στον τρόπο με τον οποίο υπολογίζεται ο συγκεκριμένος δείκτης. 

Τελευταία, ωστόσο, παρατηρείται αυξημένο ενδιαφέρον ως προς την υιοθέτηση νέων χρηματοοικονομικών δεικτών, που είναι περισσότερο εναρμονισμένοι με τις νέες απαιτήσεις, εστιάζοντας περισσότερο στους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την κερδοφορία και μεταβάλλουν την καθαρή θέση των ασφαλιστικών οργανισμών. Ενδεικτικά, για χαρτοφυλάκια μακροχρόνιων ασφαλιστηρίων συμβολαίων, ως σημαντικοί δείκτες αναδεικνύονται το “CSM Release Ratio”, το οποίο δείχνει τον ρυθμό απελευθέρωσης της κερδοφορίας στο καθαρό αποτέλεσμα, καθώς και το “CSM Growth Ratio”, το οποίο αντικατοπτρίζει τον ρυθμό αύξησης της μελλοντικής κερδοφορίας από νέα παραγωγή ασφαλιστηρίων συμβολαίων.

iw? Πώς επιδρά η εφαρμογή των νέων λογιστικών προτύπων στα ίδια κεφάλαια και στην καθαρή κερδοφορία, καθώς και στα κέρδη ανά μετοχή;

απ. Από σχετική έρευνα που πραγματοποίησε η EY σε μεγάλους ασφαλιστικούς οργανισμούς, παρατηρείται ότι η επίδραση στην καθαρή θέση κατά την ημερομηνία μετάβασης (1η Ιανουαρίου 2022) είναι δυσμενής για εταιρείες που προσφέρουν ασφαλιστικά προϊόντα ζωής και υγείας, κυρίως λόγω της αναγνώρισης της προσαρμογής κινδύνου για μη χρηματοοικονομικούς κινδύνους (risk adjustment) και του συμβατικού περιθωρίου κέρδους υπηρεσιών (contractual service margin). Η επίδραση του ΔΠΧΑ 17 στις ασφαλιστικές εταιρείες γενικών ασφαλίσεων είναι περιορισμένη και, σε κάποιες περιπτώσεις, θετική, κυρίως λόγω της μικρής διάρκειας των ασφαλιστηρίων συμβολαίων και της προεξόφλησης των μελλοντικών ροών που σχετίζονται με αποζημιώσεις. Ωστόσο, μεταγενέστερα, η επίδραση στα ίδια κεφάλαια κατά το ΔΠΧΑ 17 φαίνεται να είναι μικρότερη σε σύγκριση με το ΔΠΧΑ 4, κυρίως λόγω της αλληλεπίδρασης των χρηματοοικονομικών μέσων με τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις και τη δημιουργία αντίθετων κινήσεων από τη μεταβολή των επιτοκίων και των λοιπών οικονομικών παραδοχών, περιορίζοντας σημαντικά τη μεταβλητότητα στα ίδια κεφάλαια. 

Αναφορικά με την κερδοφορία, παρατηρούμε ότι το νέο πρότυπο αλλάζει την προσέγγιση αναγνώρισης του κέρδους, συσχετίζοντάς τη με την παροχή της ασφαλιστικής υπηρεσίας. Ωστόσο, οι μεγαλύτερες διαφορές εντοπίζονται στα χαρτοφυλάκια που δεν επιμετρώνται με την απλουστευμένη μέθοδο. Επίσης, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η αναγνώριση ζημιογόνων συμβολαίων οδηγεί στη λογιστικοποίηση της συνολικής αναμενόμενης ζημιάς στα αποτελέσματα της περιόδου, κατά τη στιγμή του εντοπισμού τους, κάτι το οποίο δεν ίσχυε στο ΔΠΧΑ 4. Τέλος, η μεταβολή στην επιμέτρηση των ασφαλιστικών υποχρεώσεων, λόγω αλλαγής των οικονομικών παραδοχών (π.χ. προεξοφλητικά επιτόκια), μπορεί να οδηγήσει σε μεταβλητότητα του επενδυτικού αποτελέσματος, αναλόγως της λογιστικής πολιτικής που θα ακολουθήσει η κάθε εταιρεία.

iw? Διακρίνονται διαφορές μεταξύ ασφαλιστικών ζωής και περιουσίας από την εφαρμογή των προτύπων;

απ. Η μεγαλύτερη διαφορά που διακρίνεται μεταξύ ασφαλίσεων ζωής και περιουσίας αφορά τη χρήση του απλοποιημένου μοντέλου επιμέτρησης (Premium Allocation Approach). 

Το πρότυπο δίνει τη δυνατότητα στις ασφαλιστικές εταιρείες, εφόσον οι ίδιες το επιθυμούν, να ακολουθήσουν το απλοποιημένο μοντέλο για ασφαλιστήρια συμβόλαια, με περίοδο κάλυψης μικρότερη ή ίση του ενός έτους ή για ασφαλιστήρια συμβόλαια μεγαλύτερα του ενός έτους, για τα οποία η υποχρέωση εναπομένουσας κάλυψης (liability for remaining coverage) δεν εμφανίζει σημαντική απόκλιση από την αντίστοιχη υποχρέωση που θα προέκυπτε με βάση το γενικό μοντέλο (General Model). 

Η προσέγγιση κατανομής ασφαλίστρων (PAA) έχει αρκετές ομοιότητες με την τρέχουσα πρακτική της μεθόδου του μη δεδουλευμένου ασφαλίστρου (ΑΜΔΑ). Αυτό οδήγησε την πλειοψηφία των ασφαλιστικών εταιρειών περιουσίας στην επιλογή της συγκεκριμένης μεθόδου επιμέτρησης για τα ασφαλιστήρια συμβόλαια που εκδίδουν. 

Από την άλλη πλευρά, οι ασφαλιστικές εταιρείες που εκδίδουν μακροχρόνια συμβόλαια τα οποία δεν πληρούν τα κριτήρια για τη χρήση της απλουστευμένης μεθόδου εμφανίζουν σημαντικές αποκλίσεις στην επιμέτρηση των ασφαλιστικών υποχρεώσεων σε σύγκριση με τις υφιστάμενες πρακτικές υπολογισμού των μαθηματικών αποθεμάτων και των ελέγχων επάρκειας. 

Όσον αφορά την υποχρέωση για εκκρεμείς αποζημιώσεις, το ΔΠΧΑ 17 δεν εμφανίζει σημαντικές διαφορές με τις απαιτήσεις της Οδηγίας «Φερεγγυότητα ΙΙ». Τυχόν διαφορές εντοπίζονται στο προεξοφλητικό επιτόκιο και στη μεθοδολογία επιμέτρησης της προσαρμογής του μη χρηματοοικονομικού κινδύνου.

iw? Υπάρχουν αλλαγές στην προσαρμογή του κινδύνου;

απ. H προσαρμογή του κινδύνου είναι ένα νέο στοιχείο στην επιμέτρηση των ασφαλιστηρίων συμβολαίων βάσει ΔΠΧΑ. H προσαρμογή του μη χρηματοοικονομικού κινδύνου αντικατοπτρίζει την αποζημίωση που απαιτεί η οικονομική οντότητα για την ανάληψη της αβεβαιότητας σχετικά με το ποσό και τη χρονικότητα των ταμειακών ροών που προκύπτουν λόγω μη χρηματοοικονομικού κινδύνου, όπως ο κίνδυνος ασφάλισης. 

Οι βασικές διαφορές, μεταξύ άλλων, στην προσαρμογή κινδύνου μεταξύ ΔΠΧΑ 17 και «Φερεγγυότητας II» εντοπίζονται σε περιοχές όπως η μεθοδολογία επιμέτρησης, η έννοια του γενικού επιχειρησιακού κινδύνου και οι ανάγκες γνωστοποίησης των σχετικών παραδοχών. 

iw? Τι διατάξεις αναμένεται να υπάρξουν για τις ασφαλιστικές προβλέψεις;

απ. Θεωρούμε ότι το σημαντικότερο θέμα συζήτησης, το επόμενο διάστημα, θα είναι ο φορολογικός χειρισμός των ασφαλιστικών προβλέψεων και, συγκεκριμένα, η προοπτική υιοθέτησης μιας διαφορετικής βάσης για φορολογικούς σκοπούς, αντικαθιστώντας τον Ν.400/70 που ισχύει μέχρι σήμερα. Αυτό θα αποτελέσει μια σημαντική αλλαγή, έχοντας ως κατεύθυνση τη γεφύρωση των αποκλίσεων ανάμεσα στη φορολογική και τη λογιστική βάση.

iw? Όλες οι ασφαλιστικές στην Ελλάδα έχουν υιοθετήσει τα ΔΠΧΑ 17;

απ. Οι ασφαλιστικές εταιρείες στην Ελλάδα, ως οντότητες δημοσίου συμφέροντος, υποχρεούνται να συντάσσουν τις χρηματοοικονομικές τους καταστάσεις βάσει των ΔΠΧΑ και, κατ’ επέκταση, του ΔΠΧΑ 17. Το νέο πρότυπο εφαρμόζεται για ετήσιες περιόδους που αρχίζουν την 1η Ιανουαρίου 2023 και, κατά τη μετάβαση, τα συγκριτικά στοιχεία του προηγούμενου έτους πρέπει να επαναδιατυπωθούν, έτσι ώστε η ημερομηνία μετάβασης να είναι η αρχή της ετήσιας περιόδου που αρχίζει την –ή μετά την– 1η Ιανουαρίου 2022. 

Εξαίρεση αποτελούν τα υποκαταστήματα ασφαλιστικών εταιρειών και επιχειρήσεων του εξωτερικού που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα τα οποία συντάσσουν τις χρηματοοικονομικές τους καταστάσεις βάσει των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων (ΕΛΠ). Ακόμα, σε αυτήν την περίπτωση, τα υποκαταστήματα είναι πολύ πιθανό να αναζητήσουν ερμηνευτική καθοδήγηση από το ΔΠΧΑ 17, όπως επιτρέπουν τα ΕΛΠ. 

iw? Μήπως τα νέα λογιστικά πρότυπα ΔΠΧΑ 17 οδηγούν σε περαιτέρω συγκέντρωση της ασφαλιστικής αγοράς;

απ. Το νέο πρότυπο δίνει τη δυνατότητα στις ασφαλιστικές εταιρείες να χρησιμοποιούν ένα παγκόσμιο, ομοιόμορφο λογιστικό μοντέλο για τα ασφαλιστήρια συμβόλαια, προωθώντας τη συγκρισιμότητα και διευκολύνοντας, έτσι, τους επενδυτές στην ανάλυση της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης των διαφόρων ασφαλιστικών εταιρειών. Επίσης, μέσω των πιθανών εξαγορών, υπάρχει δυνατότητα ανάπτυξης επιπλέον συνεργιών, τόσο σε συστήματα όσο και σε διαδικασίες. 

iw? Συνολικά, ποια είναι η εικόνα που αποκομίσατε για τον κλάδο το 2023;

απ. Οι ασφαλιστικές εταιρείες στην Ελλάδα προετοιμάζονται για την εφαρμογή του νέου προτύπου τα τελευταία χρόνια. Το 2023, το ενδιαφέρον εστιάστηκε στην ολοκλήρωση της βασικής φάσης των συστημικών υλοποιήσεων και στην παραγωγή και ανάλυση των αποτελεσμάτων βάσει των νέων απαιτήσεων του προτύπου. 

Στο προσεχές διάστημα, αναμένουμε οι εταιρείες να επικεντρωθούν στη βελτιστοποίηση και αυτοματοποίηση των χρηματοοικονομικών τους διαδικασιών, στην αποδοτικότερη διαχείριση των δεδομένων, καθώς και στην εκπαίδευση του προσωπικού. 

iw? Έχετε κάτι ακόμα να προσθέσετε;

απ. Το ΔΠΧΑ 17 αλλάζει ριζικά τη χρηματοοικονομική πληροφόρηση των ασφαλιστικών εταιρειών και αποτελεί ευκαιρία για θεμελιώδη αναδιοργάνωση των χρηματοοικονομικών διαδικασιών. Τα πρώτα αποτελέσματα έχουν δείξει το μέγεθος αυτής της αλλαγής, αλλά, σε κάθε περίπτωση, η υιοθέτηση των νέων απαιτήσεων δεν βρίσκεται ακόμα στο αναμενόμενο επίπεδο ωρίμανσης. 

Σε μια εποχή εντατικού ρυθμιστικού ελέγχου, αυξανόμενων προσδοκιών των επενδυτών και εντεινόμενου ανταγωνισμού, οι επικεφαλής των ασφαλιστικών επιχειρήσεων θα κληθούν να ανταποκριθούν στις νέες προκλήσεις, έχοντας ως κύριο «όπλο» τα οφέλη του λειτουργικού μετασχηματισμού. Συγκεκριμένα, θα μπορέσουν να επεκτείνουν τις δυνατότητές τους, καθώς και να εξορθολογίσουν τις διαδικασίες τους, ενισχύοντας την τεχνολογία και την αποτελεσματική διαχείριση των δεδομένων τους. Ο διαρκής μετασχηματισμός θα επιτρέψει στην επιχείρηση να ανταγωνιστεί πιο αποτελεσματικά και, ως εκ τούτου, να συνεισφέρει στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας για τους μετόχους και το κοινωνικό σύνολο.

Από το περιοδικό INSURANCE WORLD