Insurance World Το Πληρέστερο Ασφαλιστικό Portal. Ό,τι συμβαίνει στον ασφαλιστικό κόσμο γράφεται εδώ!
Σε ένα κλίμα γεμάτο προκλήσεις για την ασφαλιστική αγορά και τον κλάδο αυτοκινήτου, «αχίλλειο πτέρνα» αποτελούν και οι ιδιομορφίες που χαρακτηρίζουν τον Έλληνα οδηγό, ο οποίος συχνά επιδεικνύει επικίνδυνες ή/και παραβατικές συμπεριφορές. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στο iw η διεπιστημονική ομάδα του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Π. Μυλωνάς», είναι απαραίτητη η αλλαγή κουλτούρας στους δρόμους, αλλά και η σωστή εκπαίδευση. «Η αλλαγή κουλτούρας πολύ συχνά συνδέεται με το ζήτημα της τροποποίησης και της αλλαγής της ακατάλληλης οδικής συμπεριφοράς με ασφαλέστερη» τονίζει.
iw? Πώς κρίνετε την οδηγική συμπεριφορά του Έλληνα σήμερα; Έχει αλλάξει κάτι συγκριτικά με το παρελθόν;
απ. Στην Ελλάδα οι βασικοί παράγοντες πρόκλησης τροχαίων συγκρούσεων, όπως και στις άλλες χώρες, σχετίζονται με παραβάσεις του ΚΟΚ [αναπτύσσονται στην ερώτηση 3]. Από κει και πέρα όμως, ξεκινούν οι ιδιομορφίες της ελληνικής περίπτωσης, καθώς αν αναλογιστούμε την επιθετικότητα που διακρίνει τους Έλληνες οδηγούς (η οποία τεκμηριώνεται με σχετικές έρευνες), σε συνδυασμό με την ελλιπή αστυνόμευση, καταλήγουμε να συναντάμε πολλές επικίνδυνες συμπεριφορές στη χώρα μας μεγεθυμένες. Για παράδειγμα, το 45,3% των οδηγών αναφέρουν ότι μιλούν με το κινητό ανά χείρας ενόσω οδηγούν, ποσοστό που κατατάσσει τους Έλληνες στην κορυφαία τριάδα των χωρών της ΕΕ σε χρήση κινητού κατά την οδήγηση (ESRA, 2019).
Παρ’ όλα αυτά, με ικανοποίηση διαπιστώνουμε πως οι οδηγοί όταν ενημερώνονται, ειδικά σε νεαρή ηλικία, αλλάζουν/προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους. Η σημαντική ευρωπαϊκή πρωτιά και επίτευξη του στόχου μείωσης των τροχαίων θανάτων κατά 50% για τη δεκαετία 2010-2020 αποτελεί συλλογική προσπάθεια της Πολιτείας, των θεσμών, της Κοινωνίας των Πολιτών και της επέκτασης του δικτύου σύγχρονων αυτοκινητοδρόμων που σήμερα η χώρα διαθέτει. Το Ινστιτούτο, από την πλευρά του, έχει συμβάλει στην προσπάθεια της χώρας να βελτιώσει τις επιδόσεις της χώρας σε θέματα οδικής ασφάλειας. Παρά τη μείωση που έχει επιτευχθεί, κανένας θάνατος στον δρόμο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός.
iw? Υπάρχουν διαφορές ως προς την οδηγική συμπεριφορά με βάση ποιοτικά στοιχεία (φύλο, ηλικία κ.λπ.);
απ. Διαφορές στην οδηγική συμπεριφορά εμφανίζονται σε σχέση με ατομικά χαρακτηριστικά των οδηγών. Αρχικά, πιο ριψοκίνδυνη συμπεριφορά και πιο συχνές παραβάσεις του ΚΟΚ γίνονται από νέους ανθρώπους, ηλικίας ακόμη και κάτω των 19 ετών. Η μεγαλύτερη συχνότητα της ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς αντανακλάται στο γεγονός ότι για τις ομάδες 5-29 ετών οι τροχαίες συγκρούσεις είναι η πρώτη αιτία θανάτου (WHO, 2018). Τα αγόρια είναι πιο πιθανό από ό,τι τα κορίτσια να εμπλακούν σε τροχαία σύγκρουση, καθώς τα αγόρια κάτω των 25 ετών αντιστοιχούν περίπου στο 73% των θανάτων από τροχαία (Gentile, 2011).
Στις χώρες της ΕΕ η οδήγηση με ταχύτητα υψηλότερη του ορίου, η χρήση κινητού τηλεφώνου (είτε στο χέρι, είτε με handsfree, είτε με συγγραφή μηνύματος), η οδήγηση υπό συνθήκες κόπωσης, εμφανίζεται μέσω αυτοαναφοράς, κατά κανόνα, σε υψηλότερο ποσοστό στους άνδρες σε σύγκριση με τις γυναίκες, ενώ επίσης η ηλικιακή ομάδα με μεγαλύτερη συχνότητα αυτής της συμπεριφοράς είναι η ομάδα 18-34 ετών. Η οδήγηση έπειτα από κατανάλωση αλκοόλ, άλλων ψυχοτρόπων ουσιών, εμφανίζεται μέσω αυτοαναφοράς πιο συχνά από άνδρες έναντι των γυναικών, με ποσοστό 27,4% έναντι 13,3% και 6,9% έναντι 3%, αντίστοιχα (ESRA, 2022).
Στοιχεία της προσωπικότητας έχουν επίσης βρεθεί να σχετίζονται με ριψοκίνδυνη οδηγική συμπεριφορά. Κατά αυτόν τον τρόπο, η αναζήτηση διέγερσης (sensation seeking), η παρορμητικότητα και χαρακτηριστικά που σχετίζονται με διαπροσωπική εκμετάλλευση και αδιαφορία για τους κανόνες και τα δικαιώματα των άλλων σχετίζονται με παραβάσεις του ΚΟΚ (Brown et al., 2013).
iw? Ως προς τον ΚΟΚ, θεωρείτε ότι ο Έλληνας οδηγός σε γενικές γραμμές συμμορφώνεται; Τι συμβαίνει με τους κανόνες ασφαλείας;
απ. Παρά τη βελτίωση των τελευταίων χρόνων, υπάρχει ακόμη, όπως προαναφέραμε, θέμα με την τήρηση των κανόνων του ΚΟΚ, όχι μόνο από τους οδηγούς, αλλά από όλες τις κατηγορίες χρηστών της οδού, στους οποίους περιλαμβάνονται, επιπρόσθετα, οι μοτοσικλετιστές, ποδηλάτες και χρήστες μέσων μικροκινητικότητας (ηλεκτρικά πατίνια κτλ.) και οι πεζοί. Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι οι κανόνες του ΚΟΚ θα πρέπει να τηρούνται, για την ομαλότερη συνύπαρξη όλων αυτών των χρηστών και για την αποφυγή επικίνδυνων καταστάσεων, που μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την πρόκληση τροχαίου δυστυχήματος. Να υπενθυμίσουμε ότι οι κυριότερες αιτίες πρόκλησης τροχαίων δυστυχημάτων είναι η κίνηση με ακατάλληλη/υπερβολική ταχύτητα, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και η απόσπαση προσοχής του οδηγού. Παράλληλα, παρατηρείται ότι στη χώρα μας δεν γίνεται πάντα χρήση της ζώνης ασφαλείας από τους οδηγούς και τους επιβάτες και του κράνους από τους μοτοσικλετιστές.
Ενδεικτικά είναι τα αποτελέσματα στοχευμένων ελέγχων που γίνονται από την Τροχαία, καθώς καταγράφονται παραβάσεις από πολύ μεγάλο ποσοστό των οδηγών. Εξίσου ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα πρόσφατων ελέγχων που έγιναν σε φορτηγά και λεωφορεία και αφορούσαν στην τήρηση της νομοθεσίας σχετικά με τους ταχογράφους και το ωράριο των οδηγών αλλά και την κατάσταση των ελαστικών.
iw? Τα στοιχεία αναφορικά με τα τροχαία ατυχήματα και δυστυχήματα στους ελληνικούς δρόμους είναι αμείλικτα. Το 2022 είδαμε και πάλι αύξηση του ποσοστού τροχαίων στην Ελλάδα. Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης της οδικής ασφάλειας και ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν προς αυτήν την κατεύθυνση;
απ. Περιθώρια βελτίωσης υπάρχουν, φυσικά. Όραμα του Ινστιτούτου είναι ένα μέλλον χωρίς απώλειες εξαιτίας τροχαίων συγκρούσεων. Ονειρευόμαστε ένα ασφαλές οδικό περιβάλλον, που θα βασίζεται στην αμοιβαιότητα και την υιοθέτηση μιας κουλτούρας οδικής ασφάλειας που θα προστατεύει τη ζωή και θα κάνει την καθημερινότητά μας καλύτερη. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι ούτε απλή ούτε εύκολη υπόθεση, αλλά ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα.
Η αλλαγή κουλτούρας πολύ συχνά συνδέεται με το ζήτημα της τροποποίησης και της αλλαγής της ακατάλληλης οδικής συμπεριφοράς με ασφαλέστερη. Η τροποποίηση αυτή ενδεχομένως να απαιτεί μεγάλη προσπάθεια, μιας και τα εγκατεστημένα πρότυπα οδικής μας συμπεριφοράς είναι προϊόν μιας μακροχρόνιας πορείας εμπειριών μάθησης. Για παράδειγμα, είναι δυνατόν οι μαθησιακές διαδικασίες να συμβαίνουν μέσω παρατήρησης και μίμησης, έτσι ώστε ήδη από την παιδική ηλικία να υπάρχει σημαντική επίδραση στα παιδιά από την οδική συμπεριφορά των γονέων. Μάλιστα ένα από τα δημοφιλή σποτ του ΙΟΑΣ «Πάνος Μυλωνάς» πραγματεύεται ακριβώς το εν λόγω ζήτημα.
Στο Ινστιτούτο προσπαθούμε να χτίσουμε μια κουλτούρα οδικής ασφάλειας στοχεύοντας στην πρόληψη των τροχαίων συμβάντων και στην εδραίωση μιας κυκλοφοριακής παιδείας που προστατεύει τη ζωή. Έχουμε εκπαιδεύσει πάνω από 300.000 μαθητές τα τελευταία χρόνια και έχουμε κάνει επιμορφωτικά σεμινάρια σε 5.500 εκπαιδευτικούς, παρέχοντάς τους εργαλεία που τους βοηθούν μέσα στην τάξη.
Παράλληλα, ενώ o ΚΟΚ και αυστηρός είναι και Νόμος της Πολιτείας, δεν εφαρμόζεται. Είναι γεγονός ότι στη χώρα μας υπάρχει έλλειμμα σε τεχνικά μέσα που θα μπορούσαν με την κατάλληλη οργάνωση να ενισχύσουν τους τροχονομικούς ελέγχους, ένα μέτρο με άμεσα αποτελέσματα στη συμπεριφορά των οδηγών και καθοριστική συμβολή στην ασφαλή κυκλοφορία.
Το έχουμε δει σε άλλες χώρες, έχουμε παραδείγματα για τη μείωση της παραβατικότητας των οδηγών στη Γαλλία, την Αγγλία, την Ισπανία αλλά και σε μικρότερες χώρες, όπως Ιρλανδία και Πορτογαλία κ.ά.
Η απουσία των συστηματικών ελέγχων και η μη ύπαρξη ηλεκτρονικών μέσων δυστυχώς αποθρασύνει εκείνους που συμπεριφέρονται χωρίς να συμμορφώνονται στους νόμους, χωρίς να σέβονται τη ζωή τη δική τους και των άλλων που μοιράζονται τον δρόμο μαζί τους.
iw? Ως φαίνεται, το μέλλον του αυτοκινήτου είναι η ηλεκτροκίνηση. Πιστεύετε ότι οι νέες τεχνολογίες, όπως η ΑΙ, μπορούν να συνδράμουν σε μια ασφαλέστερη καθημερινότητα στους δρόμους ή το αντίθετο;
απ. Οι δύο κυρίαρχες τάσεις στην αυτοκίνηση είναι η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση και η αυτοματοποιημένη οδήγηση μέσω της χρήσης αυτόνομων οχημάτων.
Παρά το γεγονός ότι οι δύο αυτές τεχνολογίες είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους και εξυπηρετούν διαφορετικούς στόχους, συνδέονται τελικά μεταξύ τους. Η ηλεκτροκίνηση θεωρείται προαπαιτούμενο για τη μετάβαση στην αυτόνομη οδήγηση.
Ο ρόλος της τεχνολογίας είναι να βελτιώσει την απόδοση του οδηγού προλαμβάνοντας και διορθώνοντας ενδεχόμενα λάθη του. Περισσότερο από το 95% των τροχαίων δυστυχημάτων προκαλείται από ανθρώπινο λάθος. Έρευνες από ανεξάρτητους Οργανισμούς έχουν δείξει ότι τα συστήματα υποβοήθησης του οδηγού (ADAS) που είναι διαθέσιμα εμπορικά, όπως π.χ. η αυτόματη πέδηση εκτάκτου ανάγκης, μπορούν να αποτρέψουν συγκρούσεις. Η επίδραση, λοιπόν, της αυτόνομης οδήγησης στην οδική ασφάλεια θα είναι θετική και αναμένεται να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί από την ΕΕ για τον μηδενισμό των θανάτων από τροχαία μέχρι το 2050.
Στο ΙΟΑΣ παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις συμμετέχοντας σε διεθνή fora, έχοντας ενεργό ρόλο και στη διαμόρφωση κανονισμών/πολιτικών για το μέλλον, και ήδη ενσωματώνουμε στα εκπαιδευτικά μας προγράμματα τις νέες τεχνολογίες της αυτοκίνησης.
Aπό το περιοδικό Insurance World
