Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (ΠΦΥ) αποτελεί βασικό πυλώνα της φροντίδας υγείας. Για τα παιδιά, το μεγαλύτερο μέρος της ΠΦΥ περιλαμβάνει την παρακολούθηση της υγείας και της πορείας της ανάπτυξης, την πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση αλλά και την εκπαίδευση και υποστήριξη των γονέων στο μεγάλωμα των παιδιών και την εξέλιξη της οικογένειας.
Στην Ελλάδα, όμως, στην εκπαίδευση στην παιδιατρική ειδικότητα δεν προβλέπεται άσκηση στην πρωτοβάθμια φροντίδα, παρά το γεγονός ότι η πλειονότητα των παιδιάτρων ασκούν το επάγγελμά τους εκτός νοσοκομείου. Ο παιδίατρος της ΠΦΥ (οικογενειακός γιατρός) καλείται, ειδικότερα, να φροντίσει τα παιδιά από τη γέννησή τους μέχρι τη μέση ή και την όψιμη εφηβεία, ηλικίες με μεγάλες διαφορές τόσο στις βιολογικές όσο και στις συναισθηματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές ανάγκες.
Το κενό αυτό επιδιώκει να “καλύψει” μια τρίπτυχη έκδοση – για πρώτη φορά – του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού (ΙΥΠ) με κατευθυντήριες οδηγίες για τεκμηριωμένα αποτελεσματικές πρακτικές σφαιρικής φροντίδας υγείας, οι οποίες μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στην εκπαίδευση γιατρών και άλλων λειτουργών υγείας. Από το πρόγραμμα αυτό προέκυψαν τρία εγχειρίδια (δημοσιοποιήθηκαν το 2015, αλλά μόλις πρόσφατα εγκρίθηκαν από το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας) που απευθύνονται σε επαγγελματίες υγείας της πρωτοβάθμιας φροντίδας (παιδίατρους, γενικούς ιατρούς, νοσηλευτές/τριες, επισκέπτες/τριες υγείας και άλλους), με σκοπό να παράσχουν κατευθύνσεις πρακτικής.
Αυτά περιλαμβάνουν:
- Κατευθυντήριες οδηγίες για την παρακολούθηση της σωματικής υγείας.
- Κατευθυντήριες οδηγίες για την παρακολούθηση της ανάπτυξης και συναισθηματικής εξέλιξης.
- Κατευθύνσεις αγωγής υγείας για γονείς και παιδιά.
Η Ιωάννα Αντωνιάδου-Κουμάτου, παιδίατρος-αναπτυξιακή παιδίατρος, Δ/ντρια Κοινωνικής & Αναπτυξιακής Παιδιατρικής στο ΙΥΠ και Υπεύθυνη του έργου, στον πρόλογο των εκδόσεων αναφέρει σχετικά: “Επιλέχθηκαν «ηλικίες-κλειδιά» στις οποίες προτείνεται η εκτίμηση της υγείας και των αναγκών φροντίδας του παιδιού και της οικογένειας. Στην επιλογή των ηλικιών έγινε προσπάθεια να ληφθούν υπόψη οι ηλικίες στις οποίες συνιστάται να γίνονται οι εμβολιασμοί των παιδιών στην Ελλάδα, η εκτίμηση αναπτυξιακών ή σχολικών δεξιοτήτων και η εφαρμογή καθολικών ή επιλεκτικών ανιχνευτικών ελέγχων (screening). Επίσης, επιλέχθηκαν οι ηλικίες στις οποίες συμπληρώνεται το Ατομικό Δελτίο Υγείας Μαθητή, που συνιστά μία δυνατότητα στοχευμένης αλλά και σφαιρικής προσέγγισης του παιδιού και της οικογένειας.
Η διατύπωση των προτάσεων και η συγγραφή των εγχειριδίων έγινε με ιδιαίτερη φροντίδα λαμβάνοντας συστηματικά υπόψη τα κατά το δυνατόν πιο έγκυρα και σύγχρονα βιβλιογραφικά δεδομένα. Έχουν, επίσης, ληφθεί υπόψη οι σχετικές συστάσεις άλλων χωρών καθώς και το σκεπτικό πίσω από αυτές. Ειδικότερα, η σύσταση για εφαρμογή καθολικών ή επιλεκτικών ανιχνευτικών ελέγχων (screening) έγινε μόνο για τους ελέγχους που έχουν τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα, μετά από συστηματική αξιολόγηση της βιβλιογραφίας και βαθμολόγηση της ποιότητας της τεκμηρίωσης και της ισχύος της σύστασης”.
Επισημαίνεται ότι στο έργο συνεργάστηκαν εξειδικευμένοι επιστήμονες σε ένα ευρύ φάσμα πεδίων με στόχο τη σαφή και διεπιστημονική διατύπωση των απαιτούμενων ελέγχων ή παρεμβάσεων σε κάθε ηλικία και τον καλύτερο προσδιορισμό των σημείων επαγρύπνησης και των ενδείξεων παραπομπής από την πρωτοβάθμια στην εξειδικευμένη φροντίδα. Επιπλέον, στις κατευθυντήριες οδηγίες συμπεριελήφθησαν οι σημαντικές υποδείξεις και ο σχολιασμός της ομάδας εμπειρογνωμόνων. Σταθερό θεμέλιο της ετοιμασίας των κατευθυντήριων οδηγιών, εξάλλου, ήταν η μακρά εμπειρία από το Κέντρο Υγείας του Παιδιού Καισαριανής, που λειτουργεί από το 1992 με την επιστημονική ευθύνη του ΙΥΠ.
- Στα εγχειρίδια αυτά περιλαμβάνονται κατευθυντήριες οδηγίες για την παρακολούθηση της υγείας των παιδιών, με προτάσεις για το περιεχόμενο της κλινικής εξέτασης –του ιστορικού και της φυσικής εξέτασης– που θα πρέπει να γίνεται στο πλαίσιο των προληπτικών επισκέψεων ΠΦΥ.
- Γίνονται συγκεκριμένες συστάσεις για κάθε σύστημα, οι οποίες διαφοροποιούνται κατά ηλικία, ανάλογα με τις ανάγκες και προτεραιότητες έγκαιρης διάγνωσης σε κάθε ηλικιακή ομάδα.
- Περιλαμβάνονται επίσης, οδηγίες για το ρόλο και τη συμπλήρωση του Ατομικού Δελτίου Υγείας Μαθητή και του σχετικού Φύλου Ιατρικής Εξέτασης.
- Τέλος, διατυπώνονται κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση κοινών λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος, καθώς ο εξορθολογισμός της χρήσης αντιβιοτικών στην ΠΦΥ αποτελεί σημαντικό στόχο για τη χώρα μας.
“Τα εγχειρίδια των κατευθυντήριων οδηγιών παραδίδονται με την έκφραση θερμών ευχαριστιών σε όσους με τις ιδέες, τη γνώση και τη θέρμη τους υποστήριξαν το σύνολο έργο, με την ελπίδα να αποτελέσουν ένα χρήσιμο εργαλείο για τον παιδίατρο, τον ιατρό, τον επαγγελματία υγείας της πρωτοβάθμιας φροντίδας αλλά και να συμβάλουν στην οργάνωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας των παιδιών στη χώρα μας. Στόχος είναι ο συνεχής εμπλουτισμός και η περιοδική επικαιροποίηση, σε διαρκή αλληλεπίδραση με τα νέα τεκμηριωμένα επιστημονικά δεδομένα και την εμπειρία τόσο της Ελλάδας όσο και άλλων χωρών” καταλήγει η κ. Αντωνιάδου.
ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΦΥ-τόμος 1
