Πώς θα ιστορούσε ο Θουκυδίδης τον σύγχρονο πόλεμο;

Του Γιάννη Ρούντου*

Θουκυδίδου Ιστορίαι, Πελοποννησιακός Πόλεμος: οι Αθηναίοι, προς τους Μηλίους (αποίκους της Σπάρτης), που αποφάσισαν ουδετερότητα στον πόλεμο επικαλούμενοι ως «κοινόν αγαθόν» το δίκαιο και μη αποδεχόμενοι την «αισχύνη» – την ταπείνωση της υποταγής, διαμηνύουν:

«…ότι δίκαια μεν εν τω ανθρωπείω λόγω από της ίσης ανάγκης κρίνεται, δυνατά δε οι προύχοντες πράσσουσι και οι ασθενείς ξυγχωρούσιν» (το δίκαιο λογαριάζεται μόνον όταν υπάρχει ίση δύναμη – αλλιώς, οι δυνατοί πράττουν αυτό που τους επιτρέπει η δύναμή τους και οι πιο αδύναμοι το αποδέχονται). Μάλιστα, οι Αθηναίοι τονίζουν στους Μηλίους πως κινδυνεύουν να πάθουν «ανηκέστους ξυμφοράς και αισχύνην αισχύονα».

Η κατάληξη: οι Αθηναίοι κατέσφαξαν όλους τους ενηλίκους άνδρες, έσυραν δούλους γυναίκες και παιδιά και έστειλαν εποίκους στη Μήλο, περιφρονώντας κάθε έννοια δικαίου και ηθικής. Την αλαζονεία τους την πλήρωσαν λίγο αργότερα με την καταστροφή του Αθηναϊκού στόλου στις Συρακούσες. Η Σπάρτη βγήκε νικήτρια από τον πόλεμο, αλλά εξουθενωμένη, όπως άλλωστε και όλος ο Ελληνικός κόσμος…
Η Θουκυδίδειος εστίαση στις περί δικαίου και ισχύος έννοιες και συμπεριφορές, βρίσκει διαχρονικά αντιστοιχίσεις στη σύγχρονη γεωπολιτική διελκυστίνδα και στον πόλεμο των ημερών μας.

Παραπέμπω και στην εξαιρετικά διαφωτιστική διδακτορική διατριβή «Ισχύς (Φύσις) – Δίκαιο (Νόμος) στον Θουκυδίδη και τον Πλάτωνα» της Φυλλιώς Τριτόνη (Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Τμήμα Φιλοσοφίας, 2019) και ειδικότερα στο 5ο κεφάλαιο «Ο Διάλογος των Αθηναίων και των Μηλίων»:  https://nemertes.library.upatras.gr/jspui/bitstream 10889/13489/1/PhDTitoni.pdf – αντιγράφοντας: «Ο Θουκυδίδης είναι αναμφισβήτητα ένας από τους πρώτους ιστορικούς του οποίου η επιστημολογική αντίληψη περί της ιστορικής συγγραφής δύναται να καθοριστεί ακριβέστερα ως μια ηθική εκδοχή της διαλεκτικής λογικής».

Από την ειδησεογραφία των ημερών, δείγμα της ηθικής εκδοχής της αντίστασης στην «αισχύνη» και ένα δημοσίευμα στον Guardian (αναδημοσίευση στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ: https://www.kathimerini.gr/world/561745981/polemos-stin-oykrania-sygkinei-i-mitera-poy-gennise-se-katafygio-eisai-enas-neos-oykranos-eipe-ston-gio-tis/) για τις γεννήσεις «νέων Ουκρανών» στα καταφύγια…

* Από τον λογαριασμό του Γιάννη Ρούντου στο Linkedin (linkedin.com/in/roundos-ioannis)