Το νόημα της μνήμης για έναν Ηγέτη

Η εκρηκτική δημιουργία και το ευεργετικό δέον της μνήμης ως τρόπος και πράξη  

Του Γιάννη Ρούντου*

Στις αρχές του 2019 επί ηγεσίας Γιάννη Καντώρου, στην εταιρεία της οποίας έζησα την εξέλιξη σε τρεις ιστορικές περιόδους από διαφορετικές θέσεις -παρατηρητή αρχικά και ενεργού συμμετόχου ως στελέχους για τις Εταιρικές Υποθέσεις, την Επικοινωνία και Δημόσια Εικόνα, την Ευθύνη και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στη συνέχεια, όντας από το 1994 σε διάφορες θέσεις ευθύνης- τιμήσαμε τον ιδρυτή της Δημήτρη Κοντομηνά, ευτυχώς, εν ζωή. Το ίδιο είχαμε προλάβει να κάνουμε και για τον έτερο των ιδρυτών της, Αλέξανδρο Ταμπουρά το 2009 επί ηγεσίας Γιώργου Κώτσαλου. Είχα την τιμή και τη χαρά της άμεσης και καθοριστικής εμπλοκής και στα δύο γεγονότα, στην ιδέα και την υλοποίηση.

Το ταμπλό των ιδρυτών της Interamerican στην είσοδο του αμφιθεάτρου.

Η εταιρεία, ήδη, το 2019 ήταν σε διαφορετικό δρόμο έχοντας αλλάξει μετόχους από το 2001 όπως και στρατηγική κατεύθυνση – μοντέλο ηγεσίας, αλλά το όνομά του παρέμενε και παραμένει ως η ανεξίτηλη υπόμνηση του έργου ενός κατ’ εξοχήν δημιουργικού, εμπνευσμένου και εμπνέοντος Ηγέτη (το Η με κεφαλαίο παρακαλώ), που υπήρξε όχι απλώς ιδρυτής της αλλά και ιδιοκτήτης και απόλυτος οδηγός σε όλο το φάσμα του εταιρικού “είναι”: από τις ιδέες στις πράξεις, στην κορυφή του ελληνικού ασφαλιστικού στερεώματος (και όχι μόνον), χωρίς όρια και συστολές, χωρίς δεύτερους ρόλους. Βεβαίως, με μοντέλο συγκεντρωτικής σε επιλογές και αποφάσεις διοίκησης, πολύ ισχυρού προσωπικού χαρακτήρα, αλλά και με στελέχη και πωλητές προσηλωμένους με θρησκευτική σχεδόν αφοσίωση, που εργάζονταν ακατάπαυστα. Είχε τον πλήρη έλεγχο.

Επί ιδιοκτησίας Κοντομηνά, για την Interamerican ήταν μια πορεία αδιαμφισβήτητης, εκρηκτικής κορύφωσης της πρώτης (τότε) ιδιωτικής εταιρείας απέναντι στην ασφαλιστική της Εθνικής (κρατικής) τράπεζας, υποδειγματικώς πρότυπη και καταλυτικώς επιδραστική για το σύνολο της ασφαλιστικής βιομηχανίας του τόπου. Ο Δ.Κ. έδωσε τον ορισμό της ανάπτυξης και σε μια αγορά που, μετά την αποχώρησή του, κόντυνε τον βηματισμό της, με πολλή συζήτηση και σήκωμα σκόνης, όπου το διαφοροποιό γεγονός είναι μόνον η συγκέντρωση με deals και μεταφορές χαρτοφυκακίων, σε συνδυασμό με μετασχηματισμούς δομικά στη διοικητική οργάνωση και στη διανομή (περισσότερα δίκτυα αλλά και συγκέντρωση στη φυσική διαμεσολάβηση) με τεχνοκρατικό κλειδί (ψηφιοποίηση – cost cutting), σε μια πίτα που δεν μεγαλώνει.

Η προσωπική επίδρασή του επί τρεις δεκαετίες στην ελληνική ασφαλιστική αγορά αναγνωρίστηκε, ευλόγως, με τον τίτλο του Επιτίμου Προέδρου της ΕΑΕΕ, που του απένειμε ο θεσμικός φορέας του κλάδου. Αυτά άφηναν το προσωπικό του ίχνος, μέχρι την πώληση της εταιρείας στην ολλανδικών συμφερόντων συνεταιριστική Achmea -υπό την επωνυμία/ομπρέλα τότε της κοινοπραξίας Eureko- στο ξεκίνημα του ενεστώτος αιώνα.

Στα χαρακτηριστικά της ηγετικής παρουσίας του έχω αναφερθεί με πολλές αφορμές, σε παλαιότερα άρθρα. Ήταν καθολική η αποδοχή της πληθωρικής ηγετικής προσωπικότητας (η ενός ανδρός αρχή) και αναγνωρισμένη η πρωτοπορία με εξακτίνωση δραστηριοτήτων σε ποικίλους τομείς, με μοχλό το φυσικό δίκτυο πωλήσεων (“όταν έχεις δίκτυο μπορείς να πουλήσεις ο,τιδήποτε” έλεγε). Επί της ουσίας, ήταν ο δημιουργός και προπομπός των οικοσυστημάτων υπηρεσιών πέρα από την παραδοσιακή ασφάλιση (υγεία, βοήθεια, επενδυτικά προϊόντα – αμοιβαία κεφάλαια, τεχνολογία, κινητή τηλεφωνία, βιολογικά καταναλωτικά αγαθά – καλλιέργειες, real estate κ.λπ.). Ακόμη, έμπρακτη ήταν η σταθερή διάθεση για διεθνείς αναπτυξιακές δραστηριότητες της εταιρείας, ενώ και για την κοινωνία και τον πολιτισμό ήταν γενναιόδωρος ως δωρητής ή επενδυτής, έχοντας αντίληψη και αγάπη για τα γράμματα και τις τέχνες.

Ριψοκίνδυνος σε χρηματοοικονομικές τοποθετήσεις και συνεργασίες, με δόγμα πως σημασία έχει οι δραστηριότητες να σου αποδίδουν θετικό πρόσημο στο σύνολό τους, δεδομένου ότι χρειάζονται και οι ζημιογόνες διότι ανοίγουν πόρτες για τις κερδοφόρες. Τεράστιο το άνοιγμα της βεντάλιας. Και με μεγάλο ενδιαφέρον για τη δια βίου εξέλιξη μέσω της εκπαίδευσης για το μεγαλύτερο τότε εταιρικό δίκτυο διαμεσολάβησης στην πώληση ασφαλειών. Λειτούργησε εκπαιδευτικά ως διασυνδετικός παράγων με τα μεγάλα ασφαλιστικά κέντρα διεθνώς (GAMA, MDRT, LIMRA), καθώς και με την ίδρυση του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικών Σπουδών (ΙΧΟΣ). Πρεσβευτής, γεφυροποιός, μεταβολιστής των προχωρημένων ασφαλιστικών πρακτικών και εμπειριών κατά την  ίδρυση της Interamerican (αρχικά, της πρώτης αμιγώς ασφαλιστικής εταιρείας Ζωής στην Ελλάδα κατά το αμερικανικό μοντέλο της τότε συμμετόχου Insurance of North America). Υποσημειώνω ότι οι γενικές, κατά ζημιών ασφαλίσεις, που αποτελούν το βασικό αντικείμενο της σημερινής εταιρείας, προστέθηκαν στη φαρέτρα της Interamerican περί τα μέσα της δεκαετίας του 1970.

Οι τιμές που του αποδώσαμε από τη νέα Interamerican το 2019 και η όμορφη γιορτή τότε, λίγο πριν ο ίδιος μπεί στο καθοδικό σπιράλ επιδείνωσης της υγείας του, τον ευχαρίστησαν ιδιαίτερα. Είχε απομακρυνθεί ουσιαστικά από τις ασφάλειες από την πώληση του 2001 και μετά, ασχολούμενος με άλλα πολλά, αν και παρέμεινε στην προεδρία της Interamerican με εξ αποστάσεως άσκηση επιρροής κυρίως, για μια πενταετία, ενώ κράτησε στην ιδιοκτησία του και μια μικρή εταιρεία, την Prime, που πέρασε στην Interamerican τα τελευταία χρόνια. Εκείνες οι τιμές έμειναν ως μια πλήρης, ολοκληρωμένη στιγμή εξαιρετικής ευγένειας στην ιστορία της εντελώς απογαλακτισμένης εταιρείας, έστω και με καθυστέρηση απόδοσης.

Το πορτρέτο του Δ. Κοντομηνά φιλοτεχνημένο από τον ζωγράφο Ανδρέα Δεβετζή, στην αίθουσα του Δ.Σ. της εταιρείας.

Θυμάμαι, ήταν μια συγκινητική γι’ αυτόν υποδοχή, με ομιλία του, στο κτήριο που ο ίδιος έκτισε ως τοπόσημο αναφοράς και ταυτότητα εταιρικής ιδιοκτησίας – το οποίο, εν τω μεταξύ, είχε πωληθεί λίγο πριν την έναρξη της οικονομικής κρίσης (2009) και διατηρήθηκε επ’ ενοικίω στη συνέχεια ως έδρα της εταιρείας. Ήταν εκδήλωση τιμής με αποκαλυπτήρια, από τον τότε αξιοσέβαστο πρόεδρο των μετόχων Willem van Duin, ενός ζωγραφικού ταμπλό δίπλα σε αυτό του (συν)ιδρυτή και μέντορά του, αλλά και με δεύτερο ζωγραφικό πορτρέτο του αναγνωρισμένου εικαστικού Ανδρέα Δεβετζή στη μεγάλη αίθουσα του Δ.Σ., στην οποία δόθηκε και το όνομά του με εισήγησή μου, καθώς και με ένα γεύμα μεταξύ φίλων και με λόγια της καρδιάς, με αφιερώσεις και αποκλειστικά προσωπικό αναμνηστικό λεύκωμα (“Ένας Ηγέτης, μια Ιστορία, μια Εταιρεία”) που είχα επιμεληθεί με κείμενα και φωτογραφίες για τον ίδιο.

Ο Willem van Duin τιμά τον Δημήτρη Κοντομηνά με αποκάλυψη του ταμπλό των ιδρυτών και με επίδοση αναμνηστικού λευκώματος.

Αυτή η ιστορία, που έκλεισε εκεί και τότε ένα κεφάλαιο με τον καλύτερο τρόπο, ειλικρινώς και χωρίς φλυαρίες, θα μπορούσε να έχει μόνον μια συνέχεια με πρακτικό νόημα στη μνήμη του όχι μόνον για την εταιρεία αλλά και για την αγορά, χωρίς την επιπλέον αναζήτηση συμπληρωματικής κατάθεσης του πνεύματος του …Auguste Rodin (μακάρι να υπήρχε αυτό το πνεύμα, ποιός δεν θα το απολάμβανε) στη σύγχρονη πραγματικότητα. Πώς, λοιπόν, θα μπορούσε να συντηρηθεί ουσιαστικά η μνήμη του για την εταιρεία και ευρύτερα για την αγορά από μια διαφορετική από τη δική του, σημερινή Interamerican;

Η μια εκδοχή, λοιπόν, είναι αυτή που ο αξέχαστος (“Όσκαρ Ουάιλντ των ασφαλειών” θα τον χαρακτήριζα για την πνευματικότητα της ευφυίας του), δικός του αλλά και δικός μου μέντορας, υπερβατικός Αλέξανδρος Ταμπουράς, είχε μοιραστεί μαζί μου ως άποψη: “Γιάννη, το λάθος των Ολλανδών είναι ότι ενώ έπρεπε να αγοράσουν τον Κοντομηνά, αγόρασαν μόνο την Interamerican”.

Η πιο σημερινή και ρεαλιστική, δική μου εκδοχή: δεν έχουν να προσθέσουν κάτι μερικά ακόμη πορτρέτα, προτομές, συναφείς αναμνήσεις σε διάφορους χώρους του κτηρίου και μνημόσυνα. Δεν κάνουν κακό, αλλά δεν έχουν να δώσουν αφορμές και εναύσματα στη νέα γενιά και στις σύγχρονες καταστάσεις, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί… Και να γιατί:

Όσο και αν προσπαθήσει κανείς, δεν μπορεί να φορεθεί στα μέτρα της σημερινής εταιρείας, ως “dna” ας πούμε, αυτό που εξέφραζε ως όραμα και σε πρακτικές ο τολμητίας και κυρίαρχος πρωταγωνιστής Δημήτρης Κοντομηνάς. Το αντίθετο -δηλαδή να πάει η εταιρεία στα μέτρα και τις διαστάσεις του- επίσης δεν είναι εφικτό. Οι δρόμοι, οι αντιλήψεις, τα μεγέθη άλλαξαν. Άλλωστε, όσον αφορά σε απόδοση τιμών, η επανάληψη συχνά απαξιώνει ό,τι σχετικό προηγήθηκε (ας σκεφτούμε ένα ψητό γουρουνόπουλο να έρχεται στο τραπέζι μετά από ένα προσεγμένο, εκλεκτό μενού με επιδόρπιο, ενώ έχει ολοκληρωθεί το γεύμα. Αρχίζουν οι πεπτικές διαταραχές και όλα, τα πριν και τα μετά, σκορπίζουν… αλλού, μαζί με τη δόξα του γεύματος!). Μέτρον άριστον…

Έχω, λοιπόν, στη σκέψη μου ελάχιστους, απλούς τρόπους με διαφορετικό αντίκτυπο και όχι άμεσα επικοινωνιακής ως αυτοσκοπού αλλά λειτουργικής αξίας, στο μέτρο που θα δικαίωναν τα πεπραγμένα και τις ιδιοφυείς επιχειρηματικά ιδέες του αείμνηστου Δ.Κ.. Στη λογική του “νήματος της συνέχειας των πραγμάτων”, βεβαίως, όπως με απασχολεί στην αφετηρία κάθε αναστοχασμού και όπως πάντοτε έθετα στην εταιρεία, τα προηγούμενα χρόνια που την υπηρέτησα, αλλά και στην αγορά.

Εννοώ, με έμπρακτο σεβασμό σε ό,τι αυτός δημιούργησε – μια εν τοις πράγμασι συντήρηση ουσιαστικής μνήμης, που μεταφυσικά ας πούμε, θα τον έκαναν υπερήφανο στο παρόν. Ας είμαστε πρακτικοί, αν θέλουμε να είμαστε αληθινοί: αυτό θα έπρεπε να μας απασχολεί. Κάποιοι, τα γνωρίζουν από εισηγήσεις μου, τα έχω μοιραστεί και σε προηγούμενα, εξίσου δύσκολα χρόνια. Δεν είναι, απλώς, μια υπόθεση της Interamerican, αλλά του συνόλου της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς. Η εταιρεία, ήδη, θεσμοθέτησε κάποια βραβεία πέρα από τις τιμές, στη γραμμή πρότασης που είχα υποβάλει τον Μάρτιο του 2022, μετά τον θάνατό του και δημοσιοποιήθηκε με άρθρο τον Οκτώβριο του ιδίου έτους. Προσεχώς, ίσως περισσότερα.

Πηγή: epixeiro.gr   

(*)Γιάννης Ρούντος: Με αναγνωρισμένη προσφορά στο σύνολο της ασφαλιστικής αγοράς για τις καινοτόμες πρωτοβουλίες του σε ζητήματα επικοινωνίας και δημόσιας εικόνας, υπευθυνότητας και βιώσιμης ανάπτυξης, υπήρξε στέλεχος της Interamerican σε σχετικές θέσεις ευθύνης από το 1994 έως το 2021, όταν ολοκλήρωσε και τον επαγγελματικό κύκλο του.