Συνταγή ΠΟΥ για να εξαλειφθεί το φακελάκι

Με το φαινόμενο «φακελάκι» στην Ελλάδα καταπιάνεται ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Έκθεση του Ευρωπαϊκού Γραφείου του ΠΟΥ σκιαγραφεί το φαινόμενο των άτυπων πληρωμών (ΑΠ) στη χώρα μας, τις «ρίζες» και το «λίπασμα» που το τροφοδοτεί, ενώ οι συντάκτες προτείνουν και τη στρατηγική για την αντιμετώπιση του.

Αδιαμφισβήτητα, οι άτυπες πληρωμές είναι βαθιά ριζωμένες στην ελληνική νοοτροπία, με τις όποιες νομοθετικές ή κανονιστικές προσπάθειες αντιμετώπισης του φαινόμενου να αποτυγχάνουν ή να αποδίδουν ελάχιστα. Βέβαια, στην έκθεση ως κύρια υποκείμενη αιτία που φουσκώνει τα φακελάκια καταδεικνύεται η αποτυχία του συστήματος υγείας να τελέσει το ρόλο του, προσφέροντας τα απαιτούμενα στο πλαίσιο των δημόσιων παροχών.

Οι δημογραφικές, επιδημιολογικές και οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει το ΕΣΥ αποδίδονται κυρίως στις οργανωτικές και επιχειρησιακές αδυναμίες του, όπως «ο διάχυτος κατακερματισμός της συγκέντρωσης, της αγοράς και της παροχής υπηρεσιών».

«Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν σταθερά ότι το μεγαλύτερο μέρος των άτυπων πληρωμών στο ΕΣΥ μπορούν να θεωρηθούν άτυπες αμοιβές για υπηρεσία, έτσι οι πολιτικές θα πρέπει να αλλάξουν εστίαση, από τη διαφθορά του δημόσιου τομέα, στην αναμόρφωση εκείνων των χαρακτηριστικών του συστήματος υγείας που ενισχύουν ή διατηρούν ΑΠ που λαμβάνουν τη μορφή αμοιβών». Η επιτυχία αυτής της προσπάθειας βέβαια εξαρτάται από το κατά πόσο θα καταφέρει να εξαλείψει τις ρίζες του φαινομένου.

Προτάσεις πολιτικών επίλυσης

Σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, η στρατηγική για την αντιμετώπιση των άτυπων πληρωμών θα πρέπει να συνδυάζει μακροπρόθεσμες και ευρείες μεταρρυθμίσεις του συστήματος υγείας με βραχυπρόθεσμα μέτρα, που αντιμετωπίζουν το φαινόμενο άμεσα. Οι πρώτες θα πρέπει να εστιάζουν σε βελτιώσεις τις αποδοτικότητας και ανακατανομής των όποιων εξοικονομήσεων σε τομείς που παρουσιάζουν ελλείψεις, ειδικά στις αποδοχές των εργαζομένων στην υγεία.

Στην προσπάθεια εύρεσης πολιτικών γρήγορων λύσεων, η έκθεση αναγνωρίζει ως μόνη βιώσιμη επιλογή την «επισημοποίηση των ΑΠ». Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα πρόταση, που το πιθανότερο είναι να αντιμετώπιζε αντιδράσεις, αφού αφαιρεί τη δυνατότητα επιλογής γιατρού, στο πλαίσιο του δημοσίου συστήματος υγείας, εισάγοντας όμως «συμμετοχή», οικονομική επιβάρυνση δηλαδή, σε όσους παρόλα αυτά θα ήθελαν να διατηρήσουν την επιλογή.

«Αν και ένα τέτοιο μέτρο μπορεί να φαίνεται πως δημιουργεί εμπόδια στην πρόσβαση, στην πραγματικότητα στοχεύει στην εξάλειψη του εμποδίου στην πρόσβαση που προκαλούν οι άτυπες πληρωμές», εκτιμούν οι συντάκτες. Αναγνωρίζουν, δε, το πολιτικό ρίσκο της θεσμοθέτησης μια τέτοιας πολιτικής αλλά επισημαίνουν ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι σοβαρές επιπτώσεις αν το φαινόμενο συνεχιστεί. Επιπλέον, εκτιμούν ότι τέτοιοι κίνδυνοι μπορούν να μειωθούν μέσα από διοικητικές και τεχνικές προσαρμογές.

Η πολιτική βούληση για την καταπολέμηση του φαινομένου, με οποιοδήποτε τρόπο είναι απαραίτητη. Σε ό,τι αφορά την όποια προσπάθεια «επισημοποίησης» των άτυπων πληρωμών, κρίσιμη παράμετρο συνιστά η παράλληλη αντιμετώπιση των βασικών αιτιών του φαινομένου.