Φθηνό χρήμα: συνταγή για φούσκες;

Άρθρο του στρατηγικού αναλυτή της ING IM Europe Ad van Tiggelen

Το 2009 αποδείχθηκε μία εξαιρετική χρονιά για τους επενδυτές, αντιστρέφοντας εν μέρη τις μεγάλες ζημιές του 2008. Οι χαριτωμένες φούσκες της σαμπάνιας που συνοδεύει το παραπάνω γεγονός, ωστόσο, δεν είναι και οι μοναδικές που απασχολούν τους επενδυτές. 

Άλλωστε, βρισκόμαστε στα μεθεόρτια μίας κρίσης, σε ένα σημείο του κύκλου το οποίο στο παρελθόν αποτελούσε το σημείο γένεσης «φούσκας» σε διάφορους τομείς του χρηματοοικονομικού κόσμου. 

Ο συνδυασμός εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων, μεγάλης ρευστότητας και περιορισμένης ζήτησης χρημάτων από την πραγματική οικονομία, μπορεί πολύ εύκολα να οδηγήσει σε υπερεπενδύσεις σε συγκεκριμένους χρηματοοικονομικούς
τίτλους. 

Για αυτό οι αγορές που οδηγούνται από τη ρευστότητα έχουν μία τάση να αγνοούν τα πενιχρά οικονομικά νέα, γεγονός που αποτυπώνεται στη φράση «οι ανοδικές αγορές σκαρφαλώνουν ένα τοίχο ανησυχίας».

Πρόσφατα, αρκετοί οικονομολόγοι προειδοποίησαν ότι νέες φούσκες είναι πιθανόν να έρθουν στο προσκήνιο. Η πιο προφανής εντοπίζεται στην ακίνητη περιουσία της Ασίας. 

Οι τιμές ακίνητης περιουσίας σε χώρες όπως η Κίνα, το Χονγκ Κονγκ και η Σιγκαπούρη εκτοξεύονται στα ύψη, γεγονός
που μπορεί εύκολα να αποδοθεί στο συνδυασμό υψηλής οικονομικής ανάπτυξης, μεγάλης αύξησης προσφοράς χρήματος και επιτοκίων που διατηρούνται σε χαμηλά επίπεδα, λόγω της συσχέτισής τους με το νόμισμα των ΗΠΑ.

Στον ανεπτυγμένο κόσμο, νέες φούσκες είναι πολύ λιγότερο πιθανό να αναδυθούν από ό,τι στην Ασία ή τη Λατινική Αμερική. Άλλωστε, τα χαμηλά επιτόκια από μόνα τους δεν θέτουν επαρκείς συνθήκες για τη δημιουργία φούσκας. 

Μία φούσκα χρειάζεται να τροφοδοτηθεί και από υπερβολική αύξηση της προσφοράς χρήματος. Οι δείκτες προσφοράς
χρήματος στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ βρίσκονται σε πολύ μέτρια επίπεδα, σε πολύ χαμηλότερα από την περίοδο 2003-2007, όταν δηλαδή δημιουργήθηκε η φούσκα στην αγορά κατοικίας. 

Παρά το γεγονός ότι οι κεντρικές τράπεζες διοχετεύουν τεράστια ποσά χρήματος, τα διαθέσιμα αυτά δεν προσφέρονται στο σύνολό τους στην πραγματική οικονομία (ο δανεισμός βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα) και ανακυκλώνονται στο
ευρύτερο τραπεζικό σύστημα, όπου τοποθετούνται ενδεχομένως σε κρατικά ομόλογα και σε άλλες κατηγορίες χρηματοπιστωτικών μέσων χαμηλού κινδύνου.

Πέρα από τις εξελίξεις που αναφέρθηκαν παραπάνω, θα πρέπει εδώ να εξετάσουμε και ένα άλλο φαινόμενο υπεύθυνο για τη δημιουργία φούσκας: το επονομαζόμενο «carry trade». 

Αυτή η στρατηγική ακολουθείται από κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου και άλλους χρηματοοικονομικούς παίκτες, οι οποίοι δανείζονται διαθέσιμα σε νομίσματα που ενσωματώνουν χαμηλά επιτόκια και τα επενδύουν σε τοποθετήσεις υψηλότερου κινδύνου και απόδοσης. 

Πριν την κρίση, το νόμισμα που χρησιμοποιούνταν στην παραπάνω πρακτική ήταν το Ιαπωνικό γιεν, τώρα είναι το δολάριο ΗΠΑ. 

Από τη στιγμή που ο Bernanke δεσμεύθηκε να διατηρήσει το επιτόκιο των ΗΠΑ κοντά στο μηδέν για κάποιο διάστημα και λόγω του ότι οι ΗΠΑ δεν είναι πιθανό να αντιταχθούν σε ένα «αδύναμο» δολάριο σε βραχυχρόνιο ορίζοντα, οι επενδυτές νοιώθουν ασφαλείς να δανείζονται σε δολάρια ΗΠΑ. 

Έτσι επενδύουν σε νομίσματα με υψηλότερα επιτόκια,εμπορεύματα και μετοχές. Η πρακτική αυτή μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία φούσκας σε οποιαδήποτε από τις παραπάνω κατηγορίες.

Τι μπορούν λοιπόν οι επενδυτές να αποκομίσουν από όλα αυτά; Οι φούσκες δημιουργούν προσωρινές επενδυτικές ευκαιρίες, αλλά η χρονική στιγμή που επιλέγεται (timing) είναι ουσιαστικής σημασίας. 

Στις ΗΠΑ ή στην Ευρώπη, δεν αναμένεται να δημιουργηθούν σύντομα φούσκες, παρά τα ιδιαίτερα χαμηλά επιτόκια. Σε άλλες αγορές, θεωρούμε ότι υπάρχουν αρκετές υποψηφιότητες για τη δημιουργία φούσκας. 

Η αγορά ακίνητης περιουσίας της Ασίας, νομίσματα, εμπορεύματα (συμπεριλαμβανομένου και του χρυσού) και μετοχές που σχετίζονται με εμπορεύματα αποτελούν μερικά τέτοια παραδείγματα. 

Το δολάριο ΗΠΑ αποτελεί περίπτωση «αντεστραμμένης» φούσκας, καθώς εξασθένισε περεταίρω λόγω της εφαρμογής του «carry trade» και σαφέστατα είναι υποτιμημένο (η δίκαιη αξία του σε σχέση με το Ευρώ είναι περίπου 1,20).
 
Επομένως, το νόμισμα των ΗΠΑ θα μπορούσε κατά ένα περίεργο τρόπο να παράσχει εξαιρετικό καταφύγιο εάν και
όταν οι αγορές διορθώσουν και οι παίκτες του «carry trade» υποχρεωθούν να αγοράσουν δολάρια για να καλύψουν το χρέος τους.