ΟΑΕΠ: Ασφαλείς εξαγωγές στην παγκόσμια αγορά για κάθε ελληνική επιχείρηση

*επιμέλεια: Βάιος Κρόκος, περιοδικό Insurance World

Η εξωστρεφής επιχειρηματικότητα και η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων είναι η κινητήρια δύναμη της ελληνικής οικονομίας. Από την άλλη μεριά, οι κίνδυνοι που ενέχει κάθε εξαγωγική δραστηριότητα για έναν επιχειρηματία είναι πολλοί. 

Κομβικό ρόλο στη στήριξη των ελληνικών επιχειρήσεων που εξάγουν έχει ο Οργανισμός Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων (ΟΑΕΠ). Στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων του έχει την ανάδειξη και την κάλυψη των αναγκών κάθε εξαγωγικής επιχείρησης, παρέχοντας υπηρεσίες ασφάλισης πιστώσεων και ταυτόχρονη χρηματοδότηση με απλές διαδικασίες. 

Βασικός στόχος του ΟΑΕΠ είναι να βοηθήσει κάθε Έλληνα επιχειρηματία να πραγματοποιήσει μεγαλύτερα ανοίγματα στις αγορές του εξωτερικού, παρέχοντάς του τη μέγιστη προστασία από τον κίνδυνο μη είσπραξης των εμπορικών του απαιτήσεων. 

Όπως αναφέρει σχετικά στο ενημερωτικό του έντυπο, με ισχυρά ίδια κεφάλαια, δυνατές (αντ)ασφαλιστικές συμβάσεις και 1,47 δισ. κρατική εγγυοδοσία για κάλυψη πολιτικών κινδύνων, έχει τη δύναμη να επιτελέσει με απόλυτη συνέπεια το έργο του. 

Απευθύνεται σε όλες τις εξαγωγικές επιχειρήσεις της χώρας, ανεξαρτήτως δραστηριότητας και μεγέθους, ακόμη κι αυτές που δραστηριοποιούνται για πρώτη φορά στις εξαγωγές οποιουδήποτε κλάδου ή υπηρεσίας.

 Ειδικότερα, ο ΟΑΕΠ μπορεί να ασφαλίζει, να εγγυάται ή να αντασφαλίζει πιστώσεις προερχόμενες από: 

• Εξαγωγές εμπορευμάτων ή παροχή υπηρεσιών που δημιουργήθηκαν ή απέκτησαν προστιθέμενη αξία στην Ελλάδα
• Εκπόνηση μελετών και σχεδίων, επίβλεψη ή/και ανάληψη εκτέλεσης τεχνικών έργων σε όλο τον κόσμο από ελληνικές επιχειρήσεις ή κοινοπραξίες με συμμετοχή ελληνικών επιχειρήσεων
• Ναυπηγήσεις ή επισκευές πλοίων που γίνονται σε ελληνικά ναυπηγεία
• Άμεσες επενδύσεις εξωτερικού που πραγματοποιούνται από ελληνικές επιχειρήσεις

Στους καλυπτόμενους κινδύνους εντοπίζουμε:

Εμπορικούς κινδύνους

• Πτώχευση του ξένου αγοραστή
• Υπερημερία του ξένου αγοραστή 
• Αυθαίρετη καταγγελία της εξαγωγικής σύμβασης
• Ακύρωση παραγγελίας

Πολιτικούς κινδύνους

• Γεγονότα ανωτέρας βίας (πόλεμο, εμφύλιο ή μη, πολιτικές ταραχές, γενικές απεργίες, θεομηνίες κ.λπ.)
• Απαγόρευση μεταφοράς συναλλάγματος (Transfer Risk)
• Ακύρωση της άδειας εισαγωγής
• Μονομερείς αποφάσεις ή μέτρα τρίτης χώρας που εμποδίζουν την εκτέλεση της εμπορικής σύμβασης ή τη λειτουργία της επένδυσης (Επιβολή Δικαιοστασίου)

Γενικότερα, ο ΟΑΕΠ στηρίζει με τα προγράμματά του τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις: αφενός εξασφαλίζει την πληρωμή της παρεχόμενης πίστωσης και αφετέρου συμβάλλει στη χρηματοδότησή τους άμεσα μέσω του Προγράμματος «ΟΑΕΠ-Εξωστρέφεια» αλλά και έμμεσα, αφού η εκχώρηση του ασφαλιστηρίου του αποτελεί «εγγύηση» για τις τράπεζες.

Τι είναι το Πρόγραμμα «Εξωστρέφεια»

Πρόκειται για έναν συνδυασμό ασφάλισης και χρηματοδότησης των εξαγωγικών πιστώσεων που παρέχουν οι Έλληνες εξαγωγείς στους αγοραστές-πελάτες του εξωτερικού. 

Ο ΟΑΕΠ, σε στενή συνεργασία με τις ελληνικές τράπεζες, μέσω του Προγράμματος «Εξωστρέφεια», ενισχύει τη ρευστότητα των εξαγωγέων με τη χρηματοδότηση των ασφαλισμένων τιμολογίων τους και εξασφαλίζει:

• Άμεση χρηματοδότηση: Προεξόφληση του 80% της αξίας των ασφαλισμένων στον ΟΑΕΠ τιμολογίων
• Ποσό χρηματοδότησης: έως 1.000.000 ευρώ (ανακυκλούμενο)
• Πίστωση ασφαλισμένων τιμολογίων: από 1 έως 4 μήνες
• Επιτόκιο: Ιδιαίτερα ανταγωνιστικό (προσυμφωνημένο με τις τράπεζες μέσα από Σύμβαση-Πλαίσιο)

Για το συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν απαιτούνται εμπράγματες ασφάλειες από την τράπεζα. Ο Οργανισμός έχει συνάψει ειδικές συμφωνίες (Σύμβαση-Πλαίσιο) με τις τράπεζες και τηρεί σε αυτές δεσμευμένα κεφάλαια τα οποία χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση του προγράμματος.

Βήμα-Βήμα

Στο Πρόγραμμα «Εξωστρέφεια» μπορούν να ενταχθούν τιμολόγια τα οποία έχουν ήδη ασφαλιστεί στον Οργανισμό. Ως εκ τούτου, κάθε εξαγωγική επιχείρηση που ενδιαφέρεται να ενταχθεί στο εν λόγω πρόγραμμα θα πρέπει να επικοινωνήσει αρχικά με τον ΟΑΕΠ. Αναλυτικά: 

• Η εξαγωγική επιχείρηση συμπληρώνει την αίτηση ασφάλισης, καταβάλλει τα έξοδα εμπορικών πληροφοριών και αποστέλλει στον ΟΑΕΠ την αίτησή της και την απόδειξη κατάθεσης της τράπεζας.
• Ο ΟΑΕΠ ελέγχει την πιστοληπτική ικανότητα (φερεγγυότητα) των ξένων αγοραστών έναντι των οποίων έχουν ζητήσει να ασφαλιστούν οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις και ορίζεται ένα μέγιστο «πιστωτικό όριο» για κάθε ξένο αγοραστή.
• Ο ΟΑΕΠ ενημερώνει γραπτώς την εξαγωγική επιχείρηση που υπέβαλε αίτηση ασφάλισης για τα εγκριθέντα «πιστωτικά όρια» ανά ξένο αγοραστή καθώς και για τους «όρους ασφάλισης»: το ασφάλιστρο και το ποσοστό κάλυψης (80%).
• Η εξαγωγική επιχείρηση, εφόσον συμφωνεί, αποδέχεται τα εγκριθέντα από τον ΟΑΕΠ «πιστωτικά όρια» και τους «όρους ασφάλισης». Στη συνέχεια, υπογράφεται και από τα δύο μέρη το ασφαλιστήριο συμβόλαιο.
• Οι ασφαλιζόμενες εξαγωγικές επιχειρήσεις, μετά από κάθε φόρτωση, αποστέλλουν στον ΟΑΕΠ τα σχετικά προς ασφάλιση τιμολόγια, καταβάλλοντας τα αναλογούντα ασφάλιστρα.
• Μετά τις παραπάνω διαδικασίες ασφάλισης, αν η εξαγωγική επιχείρηση επιθυμεί να χρηματοδοτηθεί μέσω του προγράμματος «Εξωστρέφεια», συμπληρώνει και υποβάλλει στον ΟΑΕΠ το ειδικό έντυπο, στο οποίο αναφέρει: α) τα συγκεκριμένα ασφαλισμένα τιμολόγια, τα οποία ζητά να ενταχθούν στο πρόγραμμα, β) την τράπεζα από την οποία επιθυμεί να γίνει η χρηματοδότηση.
• Στη συνέχεια, η εξαγωγική επιχείρηση απευθύνεται στην τράπεζα που έχει υποδείξει για τη χρηματοδότησή της, με βάση τους όρους και τις προϋποθέσεις που ισχύουν στη «Συμφωνία Πλαίσιο» μεταξύ των τραπεζών και του ΟΑΕΠ.

Προγράμματα για βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα

Ιδιαίτερη χρησιμότητα και απήχηση έχουν και άλλες λύσεις του ΟΑΕΠ, πέραν του Προγράμματος «Εξωστρέφεια». Οι δημοφιλέστερες από αυτές είναι το Πρόγραμμα Ασφάλισης Βραχυπρόθεσμων Εξαγωγικών Πιστώσεων και το Πρόγραμμα Ασφάλισης Μεσομακροπρόθεσμων Εξαγωγικών Πιστώσεων.

Τι προσφέρει το Πρόγραμμα Ασφάλισης Βραχυπρόθεσμων Εξαγωγικών Πιστώσεων

Πρόκειται για μία από τις πιο γνωστές λύσεις για μια επιχείρηση, που συναντάμε διεθνώς τόσο στις υπηρεσίες ιδιωτικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο ασφάλισης πιστώσεων όσο και από κρατικούς φορείς, όπως ο ΟΑΕΠ. 

Με το Συμβόλαιο Ασφάλισης Βραχυπρόθεσμων Εξαγωγικών Πιστώσεων οι Έλληνες εξαγωγείς μπορούν να ασφαλίσουν εμπορικούς και πολιτικούς κινδύνους μη πληρωμής, με την προϋπόθεση ότι οι πιστώσεις που παρέχουν σε πελάτες του εξωτερικού έχουν βραχυπρόθεσμη διάρκεια, δηλαδή μέχρι 12 μήνες.

 Σε αυτόν τον τομέα διακρίνουμε δύο βασικά προγράμματα για βραχυπρόθεσμες εξαγωγικές πιστώσεις από πλευράς ΟΑΕΠ: 

Α) Πρόγραμμα Ασφάλισης Μεμονωμένων Φορτώσεων: Η εταιρεία που εξάγει επιλέγει τους πελάτες εξωτερικού για τους οποίους ζητεί ασφάλιση.

Β) Πρόγραμμα Ασφάλισης Global: Σε αυτήν την περίπτωση, η εξαγωγική εταιρεία είναι υποχρεωμένη να ασφαλίσει όλες τις φορτώσεις, προς όλους τους πελάτες εξωτερικού, προς όλες τις χώρες. Προϋπόθεση για την ασφάλιση Global είναι να έχει ο ενδιαφερόμενος εξαγωγέας ετήσιο εξαγωγικό τζίρο τουλάχιστον 1 εκατ. ευρώ, ενώ το κόστος ασφάλισης για τα συμβόλαια Global είναι περίπου κατά 50% χαμηλότερο από εκείνο των Συμβολαίων Μεμονωμένων Φορτώσεων. 

Σε κάθε περίπτωση, το συνολικό ανώτατο ύψος αποζημίωσης για όλους τους επελθόντες κινδύνους και για όλες τις επελθούσες ζημίες που καλύπτονται από το ασφαλιστήριο δεν μπορεί να υπερβεί το 30πλάσιο των καταβληθέντων στον ΟΑΕΠ ασφαλίστρων, αφαιρουμένων τυχόν επασφαλίστρων και ασφαλίστρων που αντιστοιχούν σε φορτώσεις κατά τον χρόνο τυχόν εγκριθείσας παράτασης διάρκειας φορτώσεων.

Τι προβλέπεται για τις εξαγωγικές πιστώσεις με μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα

Όπως προαναφέρθηκε, σε αυτό το σενάριο, ο ΟΑΕΠ προσφέρει το Πρόγραμμα Ασφάλισης Μεσομακροπρόθεσμων Εξαγωγικών Πιστώσεων, το οποίο έχει όμοια χαρακτηριστικά στη διαδικασία ασφάλισης και αποζημίωσης.

 Το πρόγραμμα αυτό αφορά την ασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων μεσοπρόθεσμης διάρκειας (2-5 χρόνια) ή μακροπρόθεσμης διάρκειας (πάνω από 5 χρόνια) έναντι εμπορικών και πολιτικών κινδύνων μη πληρωμής. 

Σε αυτές τις περιπτώσεις εντάσσονται συνήθως κεφαλαιουχικά προϊόντα μεγαλύτερης αξίας –και όχι απλά καταναλωτικά προϊόντα–, όπως μηχανήματα, εξοπλισμός κ.ά.

Συνοψίζοντας, τα πλεονεκτήματα του ΟΑΕΠ που μεταφράζονται σε οφέλη των εξαγωγικών επιχειρήσεων είναι:

• Άμεση χρηματοδότηση με ελκυστικό επιτόκιο
• Ποσοστό κάλυψης μέχρι 95% της ασφαλιζόμενης αξίας
• Ανταγωνιστικό ασφάλιστρο
• Κάλυψη από την πρώτα κιόλας εξαγωγή, ανεξαρτήτως ποσού
• Κάλυψη κάθε τύπου εξαγωγικής επιχείρησης, ακόμη και νεοϊδρυθείσας
• Κάλυψη τόσο εμπορικών όσο και πολιτικών κινδύνων
• Κάλυψη σε όλες τις χώρες, ακόμη και στις υψηλού κινδύνου (Β. Αφρική, Μ. Ανατολή, Ν. Αμερική, Βαλκάνια κ.λπ.)
• Δυνατότητα κάλυψης και χρηματοδότησης ακόμη και από το στάδιο της παραγγελίας
• Σημαντική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας
• Απελευθέρωση των αναγκαίων κεφαλαίων και πόρων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επέκταση της εταιρείας (νέοι αγοραστές, νέες αγορές), μέσω της βελτίωσης των χρηματοοικονομικών ροών της

Νέα εποχή για τον ΟΑΕΠ: Θα υποστηρίξει εξαγωγές 8,7 δισ. ευρώ την επόμενη πενταετία

Εξαγωγές ύψους 8,7 δισ. ευρώ, που θα δημιουργήσουν ένα παραγόμενο προϊόν ύψους 21,6 δισ. ευρώ και μια προστιθέμενη αξία 8,1 δισ. ευρώ, προβλέπεται να υποστηρίξει τα επόμενα πέντε έτη ο ΟΑΕΠ, ο οποίος, από κρατικός οργανισμός εξαγωγικών πιστώσεων, μετατρέπεται σε Ανώνυμη Εταιρεία, με μοναδικό μέτοχο το κράτος, σύμφωνα με σχετικό νομοσχέδιο. 

Στόχος είναι η δημιουργία ενός νέου επιχειρησιακού και οργανωτικού μοντέλου στα ευρωπαϊκά πρότυπα, που αφενός θα εφαρμόζει τις βασικές αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης και αφετέρου θα συμμορφώνεται με το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο για τις εξαγωγικές πιστώσεις.

 Αντιμετωπίζεται έτσι το πρόβλημα ενός παρωχημένου μοντέλου που περιορίζει τη δραστηριοποίησή του σε νέα προϊόντα και δεν καλύπτει τις σύγχρονες ανάγκες των εξαγωγικών επιχειρήσεων για την παρουσία τους στις διεθνείς αγορές.

 Διαφοροποιείται το καθεστώς της κρατικής εγγυοδοσίας και παρέχεται πλέον υπέρ της εξαγωγικής επιχείρησης (και όχι υπέρ του φορέα) σε περίπτωση πτώχευσης του φορέα. 

Αίρονται οι περιορισμοί που συνδέονται με τον δημόσιο τομέα στην άσκηση εμπορικής δραστηριότητας στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και επιτυγχάνεται αποτελεσματικότερη λειτουργία του με όρους ιδιωτικής αγοράς, στον βαθμό που ο φορέας διαθέτει ίδια κεφάλαια, δεν επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό και είναι εκτός των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης.

 Με τη μεταρρύθμιση του φορέα επιδιώκεται η διεύρυνση του χαρτοφυλακίου των προσφερόμενων προϊόντων (εγγύηση, ασφάλιση, χρηματοδότηση) και η παροχή συμβουλευτικών και υποστηρικτικών υπηρεσιών προς τις εξαγωγικές ή εν δυνάμει εξαγωγικές επιχειρήσεις, ώστε να συμβάλει στην επιχειρηματική τους ανάπτυξη με κέντρο βάρους τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους.

Πιο κοντά σε έργα στρατηγικής σημασίας

Βασικός στόχος είναι επίσης η επέκταση της δραστηριότητας του φορέα σε έργα που έχουν στρατηγική σημασία για την εθνική οικονομία, την εξωστρέφεια, την ανάπτυξη, την αύξηση της παραγωγικότητας και την απασχόληση. 

Επίσης, ο φορέας θα προωθεί την εξαγωγική πολιτική της χώρας συμμετέχοντας στην υλοποίηση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Εξωστρέφειας που εκπονείται από το Υπουργείο Εξωτερικών, μετά τη συγκέντρωση σε αυτό των αρμοδιοτήτων που αφορούν τον συντονισμό όλων των διεθνών οικονομικών σχέσεων. 

Όλα αυτά βρέθηκαν στο επίκεντρο, μεταξύ άλλων, στο πρόσφατο επιτυχημένο 8^ο Export Summit του ΣΕΒΕ, που έλαβε χώρα σε υβριδική μορφή, με την πλειοψηφία των ομιλητών να συμμετέχουν με φυσική παρουσία και περισσότερους από 1.500 σύνεδρους να παρακολουθούν ψηφιακά και να περιηγούνται στο τρισδιάστατο εκθεσιακό κέντρο μέσω των καινοτόμων υπηρεσιών της LiveOn (SEVE LiveOn Expo Complex).

 Στο πλαίσιο των ομιλιών, ο γενικός διευθυντής του ΟΑΕΠ, κ. Γρηγόρης Σταματόπουλος, τόνισε μεταξύ άλλων: «Το 2021 αποτελεί μια σημαντική χρονιά για τον ΟΑΕΠ. Η υλοποίηση του νέου αναπτυξιακού μοντέλου του Οργανισμού θα έχει διάρκεια 16 μηνών. Στόχος είναι με τη νέα μορφή του ο ΟΑΕΠ να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων τα επόμενα χρόνια». 

Σημειώνοντας ότι ο ΟΑΕΠ είχε να μεταρρυθμιστεί από το 1988, ο κ. Σταματόπουλος τόνισε ότι σκοπός είναι να αποκτήσει ο Οργανισμός μια οργάνωση παρόμοια με εκείνη των αντίστοιχων ευρωπαϊκών Οργανισμών και «έτσι να διαδραματίζει έναν ενεργό και καθοριστικό ρόλο στην κινητοποίηση της χρηματοδότησης στον ιδιωτικό τομέα, δημιουργώντας θετικά αποτελέσματα». Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρθηκε και στα νέα προϊόντα που σχεδιάζονται στους τομείς των ασφάλισης, χρηματοδότησης και παροχής εγγυήσεων.