Κλιματική Κρίση και Ευθύνη: μια άποψη του Γ. Ρούντου περί προσχημάτων και μεταθέσεων

Τη δική του οπτική για τη κλιματική κρίση και τις “ευθύνες που μπορεί αναλογούν” σε κοινωνία, οικονομία και επιχειρήσεις αντίστοιχα παραθέτει ο Γιάννης Ρούντος, Διευθυντής Εταιρικών Υποθέσεων, Επικοινωνίας και Βιωσιμότητας του Ομίλου INTERAMERICAN ως “απάντηση” στην ενδιαφέρουσα τοποθέτηση του Θοδωρή Γεωργακόπουλου: «Πώς θα λύσεις εσύ την κλιματική κρίση;»

*αναδημοσίευση από το προσωπικό λογαριασμό Linkedin του Γ. Ρούντου

«Να σε κάψω Γιάννη, να σε αλείψω λάδι» λέει θυμοσοφικά η λαϊκή μας παράδοση. Συχνά, με μετάθεση της ευθύνης σε αμελητέες/ελάχιστες πηγές κινδύνου, όπως είναι σε ατομικό επίπεδο κάθε πολίτης. Όχι βεβαίως, πως δεν υπάρχει τέτοια ευθύνη και δεν απαιτείται υψηλή συνειδητοποίηση και ωριμότητα συμπεριφοράς-συνηθειών, ως ζήτημα κοινωνικού και περιβαλλοντικού πολιτισμού. Η παροιμία ισχύει, κατά κανόνα, στη λεγόμενη «αντισταθμιστική» λογική όχι μόνο των ρύπων, αλλά και του «κοινωνικού αποτυπώματος», όπως και του «οικονομικού αποτυπώματος», πολύ περισσότερο όταν και όπου η διακυβέρνηση (τοπικά αλλά και σε επίπεδο παγκοσμίων διακυβερνητικών θεσμών) δεν διαθέτει ισχυρό θώρακα ανθρωποκεντρικής αντίληψης και εποπτείας, αυστηρό – ανελαστικό πλαίσιο και φίλτρο δημιουργίας πλούτου (εννοείται συμπεριληπτικά και για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος σε «αγαθοεργίες» και «ευεργεσίες», πρακτική ζάμπλουτων συχνά απαντώμενη σε μπανανίες).

Προσωπικά, επαινώ ως πλέον έντιμη -και με τεράστιο επιχειρηματικό ρίσκο- την επιλογή μεγάλης πολυεθνικής, που το επιχειρησιακό αντικείμενό της πλήττει σοβαρά την υγεία των καταναλωτών της, να το αλλάξει ριζοσπαστικά επιλέγοντας ως νέο «κορμό» αντικειμένου την μετεξέλιξή του, με γνώμονα την απεξάρτηση και την αναστροφή της ζημιάς (όπου η ζημιά δεν αποτυπώνεται μόνο στην ποιότητα ζωής των πολιτών αλλά και στην οικονομία της υγείας).

Γενικότερα, στις σύγχρονες και επίκαιρες συζητήσεις περί βιωσιμότητας (κλιματικής – ενεργειακής, οικονομικής, υγειονομικής κ.λπ.) με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και ευημερίας, το γαϊτανάκι είναι ατελείωτο και σαφώς συνδεόμενο και με ευρύτερα γεωπολιτικά ενδιαφέροντα, όπως ατελείωτες είναι και οι αλληλοεξαρτήσεις και συνάφειες στις δυναμικές των σχέσεων, που αναπτύσσονται μεταξύ των «ενδιαφερομένων μερών» (stakeholders). Εξαιρετικά δύσκολη άσκηση «ισορροπιών» ώστε να μπορεί να νομιμοποιηθεί απολύτως, αλλά και να πάρει ένδυμα ηθικής δεοντολογίας με αριστοτελική ερμηνεία…

Πώς θα λύσεις εσύ την κλιματική κρίση;

του Θοδωρή Γεωργακόπουλου, στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής (φύλλο 16/10/2021)

Εσείς, κυρία μου ή κύριε, που μας διαβάζετε τώρα εδώ, πόσο διοξείδιο του άνθρακα έχετε εκπέμψει σήμερα στην ατμόσφαιρα; Στο σημείο που βρίσκεστε έχει αναμένο φως; Δεν πιστεύω να διαβάζετε αυτό το άρθρο σε υπολογιστή, ή σε κινητό τηλέφωνο. Το ξέρετε ότι αυτές οι λάμπες και αυτές οι συσκευές παίρνουν ρεύμα από το δίκτυο ηλεκτρισμού της χώρας, που ακόμα τραβάει ενέργεια από την καύση του λιγνίτη; Και πώς ήρθατε σε αυτό το σημείο; Με αυτοκίνητο; Που καίει τι, βενζίνη; Ντίζελ; Συνειδητοποιείτε ότι όλο αυτό το διοξείδιο που βγαίνει από την εξάτμιση πάει κατευθείαν στην ανώτερη ατμόσφαιρα και κάθεται εκεί για αιώνες; Ξέρετε ότι το μισό CO2 που έχει στείλει η ανθρωπότητα εκεί πάνω από τη βιομηχανική επανάσταση κι ύστερα είναι ακόμα εκεί; Και τι θα φάτε το μεσημέρι; Μπριζόλες; Ξέρετε ότι το 8% του CO2 και το 37% του CΗ4 που στέλνουμε στην ατμόσφαιρα προέρχεται από την κτηνοτροφία, την εξαιρετικά “βρώμικη” και δαπανηρή διαδικασία παραγωγής κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων; Και είμαι σίγουρος ότι το κτίριο στο οποίο βρίσκεστε είναι κατασκευασμένο από τσιμέντο, ότι μερικές φορές ταξιδεύετε με αεροπλάνο και ότι το καλοκαίρι ταξιδέψατε με επιβατικό πλοίο που καίει ντίζελ. Δε ντρέπεστε καθόλου; Για τους καύσωνες, τη Βόρεια Εύβοια και τις τραγικές πλημμύρες που ζούμε αυτές τις ημέρες, δεν νιώθετε καθόλου υπεύθυνοι;

Εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες, από τότε που άρχισε να ωριμάζει στο δημόσιο διάλογο το θέμα της κλιματικής αλλαγής, υπάρχει το αφήγημα του “ανθρακικού αποτυπώματος”, το πόσο καθεμιά και καθένας μας συνεισφέρουμε στο πρόβλημα, δηλαδή. Πολλοί νομίζουν ότι αυτό είναι καλό πράγμα, ότι βοηθά τους πολίτες να δουν τον εαυτό τους ως μέρος του προβλήματος και να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους προς το βιωσιμότερο. Μπορεί να ισχύει σε κάποιο βαθμό. Ταυτόχρονα, όμως, αυτή η κουβέντα δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι κάθε πολίτης μπορεί όντως να παίξει κάποιο ρόλο αλλάζοντας τη συμπεριφορά του με τρόπο που, στην πραγματικότητα, έχει αμελητέο αντίκτυπο στο πρόβλημα. Παράλληλα, στρέφει τη συζήτηση μακριά από αυτούς που πραγματικά παίζουν ρόλο στο πρόβλημα και θα έπρεπε να πιεστούν να αλλάξουν συμπεριφορά. Κάποιος κακόπιστος θα έφτανε στο σημείο να υποστηρίξει πως το όλο αφήγημα περί ατομικής ευθύνης στην κλιματική αλλαγή εξυπηρετεί τα συμφέροντα αυτών που έχουν πραγματική ευθύνη για την κλιματική αλλαγή. Μαντέψτε τώρα ποιος επινόησε την φράση “ανθρακικό αποτύπωμα”.

Η πετρελαιοβιομηχανία BP.

Ναι, αυτή.

Στις αρχές του αιώνα η εταιρεία αυτή ξεκίνησε μια γιγάντια διαφημιστική εκστρατεία, η οποία κόστισε $250 εκατομμύρια, με στόχο να αναδείξει το νέο, “πράσινο” προφίλ της και να υπογραμμίσει την περιβαλλοντική της ευαισθησία -στρέφοντας την συζήτηση στην ατομική ευθύνη. Εσείς τι κάνετε για να λύσετε το πρόβλημα, ρωτούσαν τους πολίτες. “Αφήστε μας εμάς”, υπονοώντας. Έφτιαξαν και ένα διαδικτυακό εργαλείο με το οποίο ο οποιοσδήποτε μπορούσε να μετρήσει το ανθρακικό του αποτύπωμα και να διαπιστώσει πόσο φταίει προσωπικά.
Αύριο η διαΝΕΟσις δημοσιεύει μια νέα έρευνα για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής σε 21 διαφορετικούς κλιματικούς δείκτες σε περίπου 850 περιοχές της Ελλάδας για τις επόμενες δεκαετίες. Η έρευνα, που θα παρουσιαστεί την ερχόμενη Τρίτη στο πρώτο “Καθημερινή Summit”, περιγράφει γλαφυρά ένα ζοφερό μα αναπόφευκτο μέλλον, στο οποίο, ακόμα κι αν ισχύσει το πιο αισιόδοξο σενάριο (κάτι που, έτσι που τα έχουμε κάνει, είναι πια σχεδόν αδύνατο) η ζωή στην χώρα μας θα είναι πιο δυσάρεστη από ό,τι είναι σήμερα, με περισσότερους καύσωνες, περισσότερη ξηρασία, περισσότερες πυρκαγιές και περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα. Στην καλύτερη περίπτωση. Το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής είναι ένα οικονομικό πρόβλημα αλλά είναι και πρόβλημα υγείας, ποιότητας ζωής και ανθεκτικότητας στην καθημερινότητα. Η τολμηρή, άμεση αντιμετώπισή του είναι ο μοναδικός τρόπος οι ζωές μας σε όλες τις πόλεις και τις περισσότερες περιοχές αυτής της χώρας να μη γίνει αφόρητη στο επόμενο διάστημα. Αυτό είναι κάτι που πρέπει όλοι να το χωνέψουμε. Ταυτόχρονα όμως, πρέπει όλοι να χωνέψουμε ότι αυτό δεν είναι κάτι που θα το καταφέρουμε ο καθένας μόνος μας, τρώγοντας λιγότερο κρέας και πηγαίνοντας στη δουλειά με το ποδήλατο. Αυτά καλά είναι, αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να λύσουν το πρόβλημα. Είναι τόσο μεγάλο που για να λυθεί θα χρειαστούν υποχρεωτικά τεράστιες παρεμβάσεις σε επίπεδο πλανήτη -διακρατικές λύσεις στα θέματα της ενέργειας, της βιομηχανικής παραγωγής (σε κάποιους τομείς), των κατασκευών, της κτηνοτροφίας κ.α. Λύσεις που μόνο τα κράτη -και διακρατικοί οργανισμοί όπως η Ε.Ε.- μπορούν να επιβάλλουν.

Εσείς που διαβάζετε αυτό το άρθρο τώρα εκπέμπετε κατά μέσο όρο 7 τόνους CO2 στην ατμόσφαιρα κάθε χρόνο. Τόσος είναι ο μέσος όρος για εμάς τους Έλληνες. Εκπέμπουμε πάνω από το μέσο όρο (που είναι 5 τόνοι) αλλά πολύ λιγότερο από τους πολίτες άλλων χωρών, όπως των ΗΠΑ (16 τόνοι). Ξέρετε πόσο CO2 εκπέμπει η BP; 400 εκατομμύρια τόνους. Δεν είναι απολύτως συγκρίσιμα τα μεγέθη, αλλά σας δίνουν μια εικόνα για την κλίμακα της συνεισφοράς στο πρόβλημα, για τον κυνισμό και το θράσος μιας εταιρείας που έχει για λόγο της ύπαρξής της το να μολύνει την ατμόσφαιρα όσο μολύνουν έξι Ελλάδες, και ταυτόχρονα κουνά το δάχτυλο σε εσάς επειδή φάγατε κρέας και πήρατε το αεροπλάνο και ξοδεύει εκατοντάδες εκατομμύρια σε διαφημίσεις για να σας πείσει ότι δικιά σας δουλειά είναι να λύσετε το πρόβλημα, όχι δικιά της -ή, μάλλον, για να σας κάνει να ξεχάσετε ότι είναι δουλειά του κράτους σας να την αναγκάσει να πάει από το 400.000.000 στο μηδέν το συντομότερο δυνατό, θέλοντας και μη, μπας και γλιτώσουμε τα υπόλοιπα δάση και μπας και καταφέρουμε να μπορούμε να κυκλοφορούμε σε εξωτερικούς χώρους τον Αύγουστο του 2040 χωρίς να πεθαίνουμε από τη ζέστη.

Μην το ξεχάσετε.