Γιατί καθυστέρησαν οι υπηρεσίες εσωτερικού ελέγχου στην ασφαλιστική αγορά

Ο θεσμός του Εσωτερικού Ελέγχου στην ελληνική αγορά άργησε να εφαρμοστεί, με εξαίρεση τον Τραπεζικό Τομέα και ορισμένες πολυεθνικές επιχειρήσεις.

Η επίσημη εμφάνισή του και κατά συνέπεια και η συστηματική καθιέρωσή του άρχισε περίπου το 2000 με την απόφαση 5/204 της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και το 2002 με τον νόμο 3016 και αφορούσε αποκλειστικά και μόνο όλες τις εισηγμένες επιχειρήσεις και οργανισμούς. Επιπλέον λειτουργούσε οργανωμένα από το 1997 σε όλες τις Τράπεζες, τις ΕΛΔΕ, τις ΑΕΔΑΚ (εισηγμένες και μη) με νομοθεσίες των αρμοδίων εποπτικών τους αρχών.

Στις Ασφαλιστικές εταιρίες κατά τον ίδιο τρόπο εμφανίστηκε και καθιερώθηκε   από το 2002 και αφορούσε μόνο τις εισηγμένες εταιρίες, δηλαδή τις 4-5 τότε εισηγμένες ασφαλιστικές εταιρίες. Παράλληλα τον θεσμό του εσωτερικού ελέγχου είχαν ήδη εφαρμόσει και καθιερώσει στην λειτουργία τους αρκετές πολυεθνικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις με εντολή της έδρας της κάθε εταιρίας.

 Από την εμπειρία μου στο αντικείμενο του εσωτερικού ελέγχου τα τελευταία 30 χρόνια , η οποία πηγάζει τόσο από τις συνεργασίες μου σε θέση Δ/ντού Εσωτερικού Ελέγχου σε μεγάλες ελληνικές και πολυεθνικές ασφαλιστικές Εταιρίες (13 χρόνια στην ALICO, 9 χρόνια στον όμιλο METROLIFE ΕΜΠΟΡΙΚΗ και 9 χρόνια στον όμιλο ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ), όσο και από την ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών με άλλα καταξιωμένα στελέχη εσωτερικού ελέγχου ασφαλιστικών και μη εταιριών και τη συμμετοχή μου στα Δ.Σ. του Ελληνικού Ινστιτούτου Εσωτερικών Ελεγκτών και στην Επιτροπή Ελέγχου της ΕΑΕΕ, εκτιμώ ότι ορισμένες από τις σημαντικότερες αιτίες που υπήρξε αυτή η μεγάλη καθυστέρηση της καθιέρωσης και λειτουργίας υπηρεσιών εσωτερικού ελέγχου, κυρίως στις Ελληνικές ασφαλιστικές εταιρίες, ήταν οι παρακάτω:

 Αιτίες καθυστέρησης

Η μη κατανόηση ορισμένων μελών των Διοικήσεων ασφαλιστικών εταιριών για το ρόλο, το έργο και τη σπουδαιότητα που μπορούσε να προσφέρει ο εσωτερικός έλεγχος στην επιχείρησή τους. Κυρίως η μη κατανόησή τους ότι ο έλεγχος είναι ΠΡΟΛΗΨΗ και όχι ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ.

Η εκτίμηση ορισμένων Διοικήσεων ότι το κόστος μιας υπηρεσίας εσωτερικού ελέγχου είναι υψηλό και τα οφέλη ελάχιστα. Αυτή η εκτίμηση είναι τελείως λανθασμένη διότι τα οφέλη από την λειτουργία μιας καλά στελεχωμένης υπηρεσίας ελέγχου είναι πολλά και σημαντικά και προέρχονται μέσα από την καλύτερη οργάνωση, από την εξάλειψη οικονομικών υπερβάσεων και ατασθαλιών, από την βελτίωση της λειτουργίας των διαδικασιών, από την μείωση του λειτουργικού κόστους και του κόστους προώθησης πωλήσεων, κλπ. Για να έχετε ένα δείγμα της προσφοράς του εσωτερικού ελέγχου και του κέρδους μια εταιρίας από την ύπαρξή του, θα αναφερθώ σε ένα γεγονός που συνέβη προ λίγων ετών, με την εμπλοκή της Δ/νσης Εσωτερικού Ελέγχου που είχα την ευθύνη, στην εξαγορά μεγάλης πολυεθνικής ασφαλιστικής από την οποία το τίμημα της εξαγοράς ψαλιδίστηκε κατά περίπου 5 δις δραχμές από το αρχικά συμφωνηθέν με βάση τη μελέτη μεγάλης πολυεθνικής ελεγκτικής εταιρίας συμβούλων.

 Η άγνοια ορισμένων Διοικητικών Στελεχών και Στελεχών Πωλήσεων για το έργο και το ρόλο του εσωτερικού ελέγχου και για την βοήθεια που μπορούσε να προσφέρει στο έργο τους.

 Ο «φόβος» ορισμένων Διοικητικών Στελεχών, Στελεχών Πωλήσεων και μελών των Διοικήσεων για την πιθανότητα αποκάλυψης οικονομικών υπερβάσεων/ ατασθαλιών (fraud audit) από τον εσωτερικό έλεγχο, καθώς επίσης για την επισήμανση πιθανών λειτουργικών αδυναμιών στις υπηρεσίες /τμήματα τους (operating audit) και διοικητικών αδυναμιών(administration audit).

 Η μη ύπαρξη σημαντικού αριθμού εσωτερικών ελεγκτών με γνώση τόσο του ελεγκτικού, όσο και του ασφαλιστικού αντικείμένου το οποίο είναι πολύπλοκο και περιλαμβάνει πολυσύνθετους κινδύνους.

 Ο ελλιπής, αντικειμενικός και συστηματικός έλεγχος των ασφαλιστικών εταιριών από τους εκάστοτε ελεγκτικούς φορείς των αρμοδίων Υπουργείων. Ήδη όμως με την λειτουργία της ΕΠΕΙΑ, η οποία πρόσφατα ανέλαβε την ευθύνη του ελέγχου των ασφαλιστικών εταιριών, είναι εμφανής η αλλαγή στον τρόπο του ελέγχου των ασφαλιστικών εταιριών και τα πρώτα θετικά αποτελέσματα είναι ορατά άμεσα σε όλους. Επίσης ορατά είναι και θέματα που έχουν σχέση με την αναγνώριση και την ανάδειξη του έργου του εσωτερικού ελέγχου και των εσωτερικών ελεγκτών. Και αυτό έγινε μέσα από την πρόσφατη τροποποίηση του νόμου 400 των ασφαλιστικών εταιριών.

 Αναγκαιότητα εσωτερικού ελένχου

Επίσης θα ήθελα να επισημάνω ότι όλες αυτές οι αλλαγές που γίνονται και επιβάλλονται τόσο από την μελλοντική εφαρμογή του SOLVENCY II – στον 2ο πυλώνα αναφέρεται εκτενώς στο ρόλο και το έργο των υπηρεσιών εσωτερικού ελέγχου – όσο και από την τροποποίηση του νόμου 400 από την ΕΠΕΙΑ σχετικά με τον εσωτερικό έλεγχο δεν πρέπει να αποτελούν τον κύριο λόγο και παράγοντα που οι Διοικήσεις των ασφαλιστικών εταιριών θα δημιουργήσουν και θα λειτουργήσουν υπηρεσίες εσωτερικού ελέγχου.

Ο κύριος λόγος κατά την ταπεινή μου άποψη, που πηγάζει τόσο από την ελεγκτική μου εμπειρία όσο και από τη εμπειρία της λειτουργίας της ασφαλιστικής εταιρίας, είναι μία και μοναδική : Να αντιληφθούν οι Διοικήσεις των ασφαλιστικών Εταιριών, τα Διοικητικά Στελέχη και τα Στελέχη Πωλήσεων τους την προσφορά του εσωτερικού ελέγχου και του εσωτερικού ελεγκτή στο έργο τους και ότι ο σκοπός του ελέγχου και του ελεγκτή είναι μία και μοναδική ….. η βοήθεια στο έργο τους μέσα από την   ΠΡΟΛΗΨΗ και τίποτε άλλο.

 Η δε συνταγή για καλά αποτελέσματα από τη λειτουργία υπηρεσιών εσωτερικού ελέγχου περιλαμβάνει συγκεκριμένα υλικά ορισμένα από τα οποία είναι :

 Αποδοχή της από τη Διοίκηση,

 Επιτροπή Ελέγχου με γνώση του αντικειμένου,

 Ανεξαρτησία , με την αναφορά της στο Δ.Σ. ή στην Επιτροπή Ελέγχου,

 Στελέχωση με ικανούς και έμπειρους εσωτερικούς ελεγκτές,

 Καλή επικοινωνία και συνεργασία με τους ελεγχόμενους,

 Χορήγηση όλων των απαραίτητων στοιχείων και πληροφοριών από τους ελεγχόμενους για την ομαλή και αντικειμενική διεξαγωγή των ελέγχων,                        

 Εφαρμογή όλων των συμφωνηθέντων προτάσεων βελτίωσης των διαδικασιών και λειτουργίας των υπηρεσιών από τους ελεγχόμενους.

 Κλείνοντας θέλω να παρατηρήσω ότι ο σημαντικότερος στόχος κάθε ασφαλιστικής εταιρίας είναι η διασφάλιση των μελλοντικών υποχρεώσεων προς τους ασφαλισμένους, των μετόχων και των εργαζομένων και αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την δημιουργία υψηλού επιπέδου φερεγγυότητας, η οποία διασφαλίζεται μέσα από ασφαλείς διαδικασίες, από αξιόπιστα Συστήματα Εσωτερικού Ελέγχου και από αντικειμενικό, σωστό και συνεχή εσωτερικό έλεγχο που μπορούν να διεκπεραιώνουν καλά οργανωμένες και στελεχωμένες Υπηρεσίες Εσωτερικού Ελέγχου.