Τέσσερις μεγάλοι βιομηχανικοί κλάδο (το αλουμίνιο, η αμμωνία, ο χάλυβας και το τσιμέντο) θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στον πράσινο μετασχηματισμό της Ευρώπης.

Πρώτον, καταναλώνουν πολύ ενέργεια και εκπέμπουν αέρια διοξειδίου άνθρακα, σύμφωνα με την Allianz- Trade. Ενώ ο βιομηχανικός τομέας στο σύνολό του αντιπροσώπευε το 25% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας της ΕΕ-27 το 2023 και το 19% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, οι τέσσερις αυτοί κλάδοι της βιομηχανίας ευθύνονται μόνο για το 7,7% της κατανάλωσης ενέργειας και το 9,7% των εκπομπών άνθρακα.

Δεύτερον, είναι πάροχοι απαραίτητων εισροών υλικών σε πράσινους κλάδους της  βιομηχανίας, όπως για τα ηλιακά πάνελ και τις ανεμογεννήτριες. Ως εκ τούτου, η απαλλαγή τους από τον άνθρακα δεν είναι μόνο κρίσιμη για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ, αλλά και για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας στην παραγωγή ενέργειας στην ΕΕ. Η ΕΕ δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει αυτή τη βάση της βιομηχανίας.

Η απαλλαγή από τον άνθρακα και η παγκόσμια ανταγωνιστικότητα είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Η ΕΕ μπορεί να επιτύχει και τους δύο στόχους ταυτόχρονα, ακόμη και σε δύσκολες βιομηχανίες, εάν πληρούνται δύο προϋποθέσεις: ένα αξιόπιστο και αποδοτικό ενεργειακό σύστημα βασισμένο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ένα λειτουργικό καθεστώς μηχανισμού προσαρμογής άνθρακα. Το πρώτο χρειάζεται για να καλύψει τη ζήτηση ενέργειας αυτών των βιομηχανιών με μηδενικές εκπομπές και το δεύτερο για να εξασφαλίσει τα δισεκατομμύρια επενδύσεις που απαιτούνται κατά τη μετάβαση.

Αλουμίνιο: Διακοπή της παραγωγής με καύση άνθρακα

Το αλουμίνιο είναι ζωτικής σημασίας για βιώσιμες βιομηχανίες όπως οι μεταφορές, οι κατασκευές και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι ελαφριές και ανακυκλώσιμες ιδιότητές του το καθιστούν απαραίτητο για ηλεκτρικά οχήματα, ηλιακούς συλλέκτες και ανεμογεννήτριες. Η ζήτηση προβλέπεται να αυξηθεί σημαντικά έως το 2030, στις μεταφορές (+60%) και τον ηλεκτρικό εξοπλισμό (+50%).

Ωστόσο, η παραγωγή αλουμινίου παραμένει εξαιρετικά ενεργοβόρα, αντιπροσωπεύοντας το 2% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα. Το πιο κρίσιμο βήμα του κλάδου είναι η μετάβαση στην πράσινη ηλεκτρική ενέργεια, καθώς το 65% των εκπομπών αλουμινίου προέρχεται από ενέργεια που βασίζεται σε ορυκτά καύσιμα. Μια άλλη σημαντική στρατηγική είναι η ανάπτυξη τεχνολογιών σχεδόν μηδενικών εκπομπών, οι οποίες εξαλείφουν τις εκπομπές διεργασιών και μειώνουν το λειτουργικό κόστος κατά 10% με την πάροδο του χρόνου. Συνδυάζοντας αυτές τις δύο στρατηγικές, η ευρωπαϊκή βιομηχανία αλουμινίου μπορεί να επιτύχει μια οικονομικά αποδοτική απαλλαγή από τον άνθρακα και να διατηρήσει την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα.  Το κόστος παραγωγής στα 2.500 χιλιάδες δολάρια ΗΠΑ ανά τόνο

Αμμωνία: Από γκρι έως πράσινο

Η παραγωγή αμμωνίας είναι ζωτικής σημασίας για την παγκόσμια γεωργία, καθώς το 70% της αμμωνίας χρησιμοποιείται στα λιπάσματα. Ωστόσο, η παραγωγή αμμωνίας είναι η δεύτερη διαδικασία έντασης άνθρακα μεταξύ των βιομηχανικών κλάδων που παράγει το 1% των εκπομπών στην ΕΕ-27. Το πράσινο υδρογόνο που τροφοδοτείται από μεταβλητές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι κρίσιμο για την παραγωγή πράσινης αμμωνίας. Είναι επίσης ο πιο οικονομικός τρόπος παραγωγής με κόστος 370 δολάρια ΗΠΑ ανά τόνο (σε παγκόσμιο επίπεδο). Ωστόσο, το προβλεπόμενο κόστος παραγωγής στην Ευρώπη θα είναι  412 ΗΠΑ  ανά τόνο σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και την Κίνα, που έχουν χαμηλότερο κόστος στα 343 δολάρια ΗΠΑ και 403 ανά τόνο, ενώ η Βραζιλία θα είναι πιο ανταγωνιστική στα 292 δολάρια ανά τόνο, επωφελούμενη από άφθονες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και υπεράκτια αποθήκευση υδρογόνου.

Χάλυβας: Επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση

Ο χάλυβας είναι επίσης απαραίτητος, με το 52% να χρησιμοποιείται στις κατασκευές και τις υποδομές, το 16% στον μηχανολογικό εξοπλισμό και το 12% στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας. Ωστόσο, η παραγωγή χάλυβα είναι μια από τις βιομηχανικές διαδικασίες με τη μεγαλύτερη ένταση άνθρακα, συμβάλλοντας στο 7% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Με την προώθηση της κυκλικότητας, δηλαδή την παραγωγή χάλυβα με βάση το σκραπ και τη μείωση της συνολικής κατανάλωσης χάλυβα, μπορεί να ελαχιστοποιηθεί η εξάρτηση από εισροές όπως το σιδηρομετάλλευμα και η ενέργεια.

Οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι επίσης κρίσιμες για την απαλλαγή από τον άνθρακα. Για παράδειγμα, η τεχνολογία  BIO-PCI χρησιμοποιεί βιοκάρβουνο για τη μείωση της έντασης άνθρακα σε υψικάμινους, ενώ το βιομεθάνιο από τα οργανικά απόβλητα μπορεί να αντικαταστήσει το φυσικό αέριο στην παραγωγή σιδήρου (DRI). Προς το παρόν, η παραγωγή χάλυβα με βάση το σκραπ με χρήση τεχνολογίας φούρνου ηλεκτρικού τόξου (EAF) είναι η πιο οικονομική λύση, με παγκόσμιο κόστος 440 δολάρια ΗΠΑ ανά τόνο και 439 δολάρια  ανά τόνο στην Ευρώπη, καθιστώντας την περιοχή ανταγωνιστική.

Τσιμέντο και σκυρόδεμα: Μείωση των εκπομπών

Η παραγωγή τσιμέντου και σκυροδέματος ευθύνεται για άλλο 7% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθιστώντας την απεξάρτηση από τον άνθρακα μια κρίσιμη πρόκληση. Οι εκπομπές στον κλάδο προέρχονται κυρίως από την παραγωγή κλίνκερ, που ευθύνεται για το 88% των εκπομπών σε ολόκληρο τον κλάδο, με το μεγαλύτερο μερίδιο (53% του συνόλου) να αποδίδεται στη διαδικασία επεξεργασίας ασβεστόλιθου. Για την απεξάρτηση του τομέα του τσιμέντου από τον άνθρακα, είναι απαραίτητος ένας συνδυασμός στρατηγικών. Η υποκατάσταση κλίνκερ με συμπληρωματικά τσιμεντοειδώς υλικά (SCM) μπορεί να μειώσει σημαντικά τις εκπομπές, ενώ μειώνει το λειτουργικό κόστος κατά 2,50–11 δολάρια  ανά τόνο τσιμέντου. Η αλλαγή καυσίμου στα απόβλητα παρέχει μια οικονομικά αποδοτική εναλλακτική πηγή ενέργειας, ενώ το υδρογόνο και η ηλεκτροδότηση της διαδικασίας θέρμανσης προσφέρουν υποσχόμενες μακροπρόθεσμες μειώσεις εκπομπών. Ωστόσο, ακόμη και με αυτά τα μέτρα, ένα σημαντικό μερίδιο των εκπομπών θα παραμείνει, καθιστώντας τη δέσμευση, τη χρήση και την αποθήκευση άνθρακα (CCUS) μια κρίσιμη τεχνολογία για την απαλλαγή από τον άνθρακα το 35% των εκπομπών του κλάδου