Xρ. Νούνης: Τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης αποτελούν βιώσιμη διέξοδο στο ασφαλιστικό πρόβλημα της χώρας

Ο Χρήστος Νούνης πιστεύει στον θεσμό των ΤΕΑ και εργάζεται καθημερινά για την προώθηση της ιδέας ότι εργαζόμενοι και εργοδότες, από κοινού, μπορούν να διασφαλίσουν το μέλλον τους, τις επιπλέον συντάξιμες αποδοχές τους, και ταυτόχρονα να δημιουργήσουν έναν ισχυρό δεσμό εμπιστοσύνης και συνεργασίας.

Στον Χρήστο Ν. Κώνστα

Πολλές φορές, δίνει την εντύπωση πως μόνος, σαν τον Δον Κιχώτη, παλεύει καθημερινά με τους ιδεοληπτικούς «ανεμόμυλους» της κοινωνίας μας, προσπαθώντας να πείσει για το αυτονόητο και να εξηγήσει το φυσιολογικό.

Ο δρ Χρήστος Π. Νούνης είναι πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ), αλλά και από το 2015 πρόεδρος του Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης του Υπουργείου Οικονομικών (ΤΕΑ-ΥΠΟΙΚ). Διαθέτει μακρόχρονη εμπειρία σε θέματα κεφαλαιαγοράς, διαχείρισης επενδύσεων, τραπεζικών και ασφαλιστικών θεμάτων και επαγγελματικής ασφάλισης.

Από το 2004 είναι στέλεχος του Υπουργείου Οικονομικών. Προηγουμένως, είχε απασχοληθεί στον ιδιωτικό τομέα ως χρηματοοικονομικός αναλυτής, στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και στο Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών.

Από το 2012 είναι μέλος της Επενδυτικής Επιτροπής της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών του ΕΦΚΑ, ενώ τον Ιούνιο του 2018 εξελέγη πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης.

iw? Για ποιον λόγο, μέσα στη δύσκολη οικονομική περίοδο, να επιλέξει, σήμερα, ένας εργαζόμενος την ένταξή του σε ένα Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης;

απ. Κύριε Κώνστα, τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) επιτρέπουν στους κοινωνικούς εταίρους, εργοδότες και εργαζομένους, να αυτοδιαχειριστούν τις αποταμιεύσεις τους, προσδοκώντας υψηλότερες και ουσιαστικές παροχές κατά τη συνταξιοδοτική περίοδο της ζωής τους.

Ένα ΤΕΑ είναι, στην πραγματικότητα, ένα όχημα μακράς αποταμίευσης, το οποίο διοικείται αποτελεσματικά από τους ίδιους τους κοινωνικούς εταίρους που το ιδρύουν και διαχειρίζεται επαγγελματικά και υπό πολύ αυστηρό εποπτικό πλαίσιο τα αποθεματικά του, που προέρχονται από τις εισφορές των ασφαλισμένων του μελών και των εργοδοτών.

Ένα ΤΕΑ καλύπτει ουσιαστικές ανάγκες των εργαζομένων και των εργοδοτών και λειτουργεί αποτελεσματικά προς όφελος των ασφαλισμένων του μελών. Τα κίνητρα συμμετοχής είναι πολλά: Πρώτα απ’ όλα η ανάγκη των εργαζομένων να εξασφαλίσουν μια μελλοντική αξιοπρεπή συνολική σύνταξη, που να αναπληρώνει όσο γίνεται περισσότερο το μισθολογικό εισόδημα που ελάμβαναν κατά την αποχώρησή τους από την αγορά εργασίας.

Κατόπιν, τα σημαντικά φορολογικά οφέλη που προσφέρει ο νόμος στους εργαζομένους και τους εργοδότες. Επιπλέον, οι καταγεγραμμένες θετικές, κατά μέσο όρο, μακροπρόθεσμες αποδόσεις των επαγγελματικών ταμείων (5,1% μέση ετήσια απόδοση των ευρωπαϊκών ταμείων την περίοδο 2004-2017, 4,8% η μέση ετήσια απόδοση των ΤΕΑ των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ την περίοδο 2004-2018 και 4,4% των ελληνικών ΤΕΑ την περίοδο 2011-2018).

Τέλος, η χρησιμοποίηση των ΤΕΑ από τις επιχειρήσεις ως εργαλείο ανταμοιβής των εργαζομένων τους και ως μέσο διατήρησης του στελεχιακού τους δυναμικού και προσέλκυσης νέου.

iw? Εξηγήστε μου, παρακαλώ, τι διαφορετικό προσφέρει ένα Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης από ένα ομαδικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, από τα πολλά κι ενδιαφέροντα που προσφέρουν οι ασφαλιστικές εταιρείες;

απ. Δεν έχουν σχέση. Ένα Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης (δεύτερος πυλώνας ασφάλισης) εφάπαξ παροχής μπορεί να μοιάζει με τα ομαδικά συνταξιοδοτικά ασφαλιστικά προϊόντα του τρίτου πυλώνα, αλλά οι ομοιότητες περιορίζονται στην προαιρετικότητα της συμμετοχής και τον κεφαλαιοποιητικό του χαρακτήρα.

Το ΤΕΑ είναι μια μη κερδοσκοπική οντότητα, που ιδρύεται συναινετικά ή μεμονωμένα από τους κοινωνικούς εταίρους (και όχι π.χ. από επαγγελματίες χρηματοοικονομικούς παρόχους, όπως οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις). Υπάρχει συγκεκριμένη και αυστηρή υποχρεωτική διαδικασία έγκρισης και αδειοδότησης από τις κρατικές εποπτικές αρχές.

Γι’ αυτό άλλωστε η νέα Κοινοτική Οδηγία για τα ΤΕΑ (2341/2016/ΕΕ), που ενσωματώνεται στο εθνικό μας δίκαιο μέχρι τα τέλη του τρέχοντος έτους από το Υπουργείο Εργασίας, αναγνωρίζει πρωτίστως τον «κοινωνικό σκοπό» των ΤΕΑ.

Η διαδικασία έγκρισης και αδειοδότησης ενός ΤΕΑ είναι χρονοβόρα. Ελέγχεται από τρεις εποπτικούς φορείς: Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Εθνική Αναλογιστική Αρχή και Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Ανάλογη διαδικασία, με τέτοιο εύρος ελεγκτικού έργου, δεν υπάρχει για τα άλλα συνταξιοδοτικά ασφαλιστικά προϊόντα του τρίτου πυλώνα.

Αυτές οι ιδιαίτερες κανονιστικές απαιτήσεις, σε συνδυασμό με τον μη κερδοσκοπικό τους χαρακτήρα, καθιστούν το πλαίσιο λειτουργίας των ΤΕΑ θεμελιωδώς ανόμοιο σε σχέση με το αντίστοιχο των ομαδικών συνταξιοδοτικών ασφαλιστικών προϊόντων των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Γι’ αυτό εξάλλου προβλέπεται και το ειδικό προνομιακό φορολογικό πλαίσιο που διέπει τα επαγγελματικά ταμεία, ως αντιστάθμισμα των αυξημένων εποπτικών απαιτήσεων και του κόστους που αυτό συνεπάγεται ετησίως για τους προϋπολογισμούς των ταμείων.

iw?Τόσο τα ΤΕΑ όσο και τα ομαδικά ασφαλιστήρια, ωστόσο, προσφέρουν συνταξιοδοτικές παροχές…

απ. Δεν είναι έτσι. Αυτός ο απλοϊκός ισχυρισμός για όμοιες συνταξιοδοτικές παροχές, δεν λαμβάνει υπόψη τον τρόπο-μηχανισμό με τον οποίο δημιουργούνται αυτές οι παροχές.

Συγκεκριμένα, η ίδρυση και λειτουργία ενός ΤΕΑ απαιτεί τη σύνταξη σχετικού καταστατικού λεπτομερούς λειτουργίας του και τη χρονοβόρα έγκριση αυτού από τις εποπτικές αρχές, με παράλληλη δημοσίευσή του σε ΦΕΚ.

Από την άλλη πλευρά, ένα ομαδικό ασφαλιστήριο συμβόλαιο αποτελεί απλώς μια εμπορική συμφωνία μεταξύ μιας ασφαλιστικής εταιρείας κι ενός εργοδότη μιας επιχείρησης ή μιας συγκεκριμένης επαγγελματικής ομάδας, η οποία δύναται να ακυρωθεί σε οποιαδήποτε μελλοντική χρονική στιγμή.

Αντίθετα, σε ένα ΤΕΑ, οι εισφορές των κοινωνικών εταίρων δεσμεύονται μακροπρόθεσμα για επαγγελματική επενδυτική διαχείριση και συσσώρευση κεφαλαίου και υπεραξίας και μπορούν να αναληφθούν ως παροχές από τα μέλη του Ταμείου μόνο μετά τη συμπλήρωση συγκεκριμένων μακροχρόνιων ορίων που προσδιορίζονται ρητά από το καταστατικό του εκάστοτε Ταμείου, βάσει ηλικιακών και λοιπών κριτηρίων εισόδου.

Συνεπώς, η εξισωτική λογική των ΤΕΑ και των ομαδικών ασφαλιστηρίων ως προς τις συνταξιοδοτικές παροχές αγνοεί και ακυρώνει τη βούληση του νομοθέτη να προσεγγίζουν τα χαρακτηριστικά των ΤΕΑ εκείνα του πρώτου πυλώνα του ασφαλιστικού μας συστήματος, ήτοι τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα και την αλληλεγγύη μεταξύ των ασφαλισμένων.

iw? Η αλήθεια είναι πως, τον τελευταίο καιρό, υπάρχει μεγάλη κινητικότητα στη δημιουργία Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης…

απ. Μόνο φέτος, το 2019, συστήθηκαν και λειτουργούν πέντε νέα ΤΕΑ. Περιμένουμε την αδειοδότηση τριών νέων καταστατικών ΤΕΑ από πολύ σημαντικές επιχειρήσεις και επαγγελματικές ενώσεις.

Εμείς λειτουργούμε στον δεύτερο πυλώνα του ασφαλιστικού μας συστήματος και στον πυλώνα αυτό έχουν δραστηριοποιηθεί εισηγμένες εταιρείες και επιχειρήσεις που προέρχονται από πολύ δυναμικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας, και αυτό αναμένεται να συνεχιστεί με αυξημένη ένταση το 2020. Επιπλέον, παρατηρούμε αυξημένο ενδιαφέρον στην αγορά επαγγελματικής ασφάλισης για ίδρυση και λειτουργία επαγγελματικών ταμείων από ελληνικές αλλά και πολυεθνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας.

Όλα αυτά σηματοδοτούν μια νέα φάση ανάπτυξης του θεσμού, προς όφελος της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Πλέον, τα ΤΕΑ εντάσσονται από τις διοικήσεις των επιχειρήσεων στις πολιτικές κινήτρων και προγραμμάτων παροχών που εφαρμόζουν για τη διατήρηση ή και προσέλκυση υψηλόβαθμων και υψηλά εξειδικευμένων εργαζομένων.

Με άλλα λόγια, οι διοικήσεις και τα τμήματα ανθρώπινου δυναμικού των εταιρειών υιοθετούν, πλέον, τα επαγγελματικά ταμεία και ως εργαλεία αποτελεσματικής και αμφίδρομα ανταποδοτικής διαχείρισης του εργατικού τους δυναμικού, πέραν των υπόλοιπων σημαντικών πλεονεκτημάτων που αυτά προσφέρουν στα ασφαλισμένα τους μέλη.

iw? Με μεγάλη καθυστέρηση –ενός έτους– η κυβέρνηση έρχεται να υιοθετήσει την Κοινοτική Οδηγία (ΕΕ) 2016/2341 για τα Ιδρύματα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ). Τι σημαίνει αυτός ο νέος νόμος για τη δική σας αγορά;

απ. Η Κοινοτική Οδηγία 2016/2341, συνηθέστερα καλούμενη «IORP II», αποτελεί ένα κείμενο που δεν αντιπροσωπεύει παρά έναν συμβιβασμό μεταξύ της «τεχνοκρατικής» αντίληψης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη θέσπιση κάποιων ελάχιστων και ενιαίων τεχνικών προδιαγραφών για τη λειτουργία τέτοιων ιδρυμάτων και της αντίστοιχης «πολιτικής» οπτικής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και Κοινοβουλίου, που λαμβάνει υπόψη υφιστάμενες πραγματικότητες και ευρύτερους κοινωνικούς στόχους.

Αποτελεί ένα κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη θέσπιση κάποιων ελάχιστων και ενιαίων τεχνικών προδιαγραφών για τη λειτουργία Ιδρυμάτων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ-η νέα ορολογία για τα ΤΕΑ), σε συνδυασμό με τις υφιστάμενες πραγματικότητες, αλλά και ευρύτερους κοινωνικούς σκοπούς.

Επιχειρεί να εκσυγχρονίσει το σύστημα διακυβέρνησης κάθε ευρωπαϊκού Ιδρύματος Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ) και θέτει νέα, αυστηρότερα πρότυπα πληροφόρησης προς τα ασφαλισμένα μέλη και τις εποπτικές αρχές, με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας και της βιωσιμότητας. Τα οφέλη είναι προφανή για τα δικαιώματα των ασφαλισμένων μελών, των οποίων η προστασία ανάγεται σε μείζονα στόχο.

Αξίζει να σημειωθεί πως, στη χώρα μας, ο συγκεκριμένος σκοπός εξυπηρετείται σε ακόμα υψηλότερο βαθμό, λόγω του μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα των ημεδαπών ΤΕΑ. Η Οδηγία καταργεί τα εμπόδια για τις διασυνοριακές δραστηριότητες και τις διασυνοριακές μεταφορές, ώστε τα ΙΕΣΠ και οι χρηματοδοτούσες επιχειρήσεις να μπορούν να αξιοποιήσουν πλήρως τα οφέλη της ενιαίας αγοράς.

iw? Τι δεν σας άρεσε στην προσπάθεια μεταφοράς αυτής της Οδηγίας στο εθνικό μας δίκαιο;

απ. Ίσως για λόγους χρονικών περιορισμών, ίσως για λόγους ασφάλειας δικαίου, η κυβέρνηση επέλεξε την πεπατημένη, σε ανάλογες περιπτώσεις, οδό της… πιστής μετάφρασης της Οδηγίας, αφήνοντας μια σειρά από κρίσιμες λεπτομέρειες σε μελλοντικές εξουσιοδοτικές υπουργικές αποφάσεις, στο πλαίσιο της παροχής διευκρινίσεων και ρύθμισης συγκεκριμένων θεμάτων.

Εμείς, ως Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ), θεωρούμε ότι μια τέτοια προσέγγιση δεν προάγει την προοπτική μιας άμεσης και οργανικής ενσωμάτωσης της Οδηγίας στην ελληνική πραγματικότητα και της δημιουργίας ενός νομικού πλαισίου-οδηγού για την ίδρυση και λειτουργία ΤΕΑ, δεδομένου του ότι το κείμενο της Οδηγίας, εκ των πραγμάτων, παραμένει γενικό και καθολικό, ώστε να καλύπτει όλο το εύρος των πρακτικών της επαγγελματικής ασφάλισης των κρατών μελών. Ως εκ τούτου, πολλά αναφερόμενα εντός του σχεδίου νόμου δεν έχουν εφαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα.

Από την άλλη πλευρά, πολλά από τα θέματα διακυβέρνησης που εισάγονται από την Οδηγία και τον νέο νόμο έχουν ήδη ρυθμιστεί στο παρελθόν με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο και ειδικά με τον Κανονισμό Δεοντολογίας και Καλών Πρακτικών των ΤΕΑ.

Ζητήματα, ωστόσο, όπως το ελάχιστο όριο των 100 ασφαλισμένων μελών, η δυνατότητα ενός ΤΕΑ να διαχειρίζεται περισσότερα του ενός προγράμματα, ο τρόπος και οι προϋποθέσεις με τις οποίες είναι εφικτό μια ασφαλιστική εταιρεία να εμπλακεί στην επαγγελματική ασφάλιση, καθώς και μια ενιαία εποπτεία που θα βελτίωνε τους χρόνους ίδρυσης ενός ΤΕΑ, χρήζουν ρύθμισης, η οποία θα επέλθει σε δεύτερο χρόνο με τις εξουσιοδοτικές υπουργικές αποφάσεις και τροποποιήσεις του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου.

Παρά ταύτα όμως, για μια επιχείρηση ή ομάδα ελεύθερων επαγγελματιών που ενδιαφέρεται να ιδρύσει ένα νέο ΤΕΑ, ισχύουν τα βασικά σημεία του ιδρυτικού νόμου 3029/2002 και των υφιστάμενων νομοθετικών διατάξεων.

iw? Μου είπατε ότι τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης ανήκουν στον δεύτερο πυλώνα του ασφαλιστικού μας συστήματος, αφού δίνουν τη δυνατότητα στους κοινωνικούς εταίρους να συνεργαστούν και να αυτοδιαχειριστούν τις αποταμιεύσεις τους με διάφορους επενδυτικούς τρόπους και επενδυτικές επιλογές, με σκοπό τη δημιουργία συνταξιοδοτικής ενίσχυσης. Τι πρέπει να γίνει ώστε να γίνει διακριτός ο ρόλος των Ταμείων;

 

απ. Ένα σημαντικό στοιχείο του θεσμού της Επαγγελματικής Ασφάλισης, όπως αυτός εισήχθη και αναπτύχθηκε στην Ευρώπη, είναι η θεσμοθετημένη προστασία των δικαιωμάτων των κοινωνικών εταίρων από την αλόγιστη επιρροή του κράτους, καθιστώντας τα ΤΕΑ ένα ιδιαίτερα ασφαλές αποταμιευτικό και επενδυτικό καταφύγιο.

Στην Ελλάδα, η επαγγελματική ασφάλιση με τον νόμο 3029/2002 δεν εισήχθη ως αμιγώς δεύτερος πυλώνας ασφάλισης, με όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που τον ορίζουν στον υπόλοιπο κόσμο. Έτσι, έχουμε μεν το φαινόμενο της προαιρετικότητας στη συμμετοχή, αλλά και τον κεφαλαιοποιητικό χαρακτήρα, που χαρακτηρίζει τα ομαδικά συνταξιοδοτικά προγράμματα (τρίτος πυλώνας). Από την άλλη όμως, η θεσμοθέτησή τους ως μη κερδοσκοπικά σχήματα, που ιδρύονται από τους κοινωνικούς εταίρους (και όχι από επαγγελματίες χρηματοοικονομικούς παρόχους, όπως οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις), με αυστηρές διαδικασίες έγκρισης και αδειοδότησης από τις κρατικές εποπτικές αρχές, ενισχύει τον «κοινωνικό σκοπό» των ΤΕΑ, όπως αναφέρεται στην Κοινοτική Οδηγία.

iw? Τι πρέπει, λοιπόν, να αλλάξει;

απ. Πρέπει να υιοθετηθούν πολιτικές που θα εστιάσουν στην αλλαγή ολόκληρης της αρχιτεκτονικής του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης της χώρας. Πρέπει να αξιοποιηθεί η συμπληρωματική, κεφαλαιοποιητική συνταξιοδοτική αποταμίευση και να καθιερωθεί ένας ισορροπημένος συνδυασμός κρατικού και ιδιωτικού συστήματος ασφάλισης, που θα εστιάζει στην ανάπτυξη του δεύτερου πυλώνα ασφάλισης (ΤΕΑ) και θα υποστηρίζει, με κατάλληλα κίνητρα, την παράλληλη ενίσχυση της ιδιωτικής ασφάλισης (τρίτου πυλώνα).

Το 2018, το μέγεθος των κεφαλαιοποιητικών πυλώνων στην Ελλάδα ήταν πολύ μικρό (μόλις 5% αθροιστικά), σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ, καθώς οι πληρωμές για συντάξιμες εισφορές ανά πυλώνα συστήματος (πρώτος, δεύτερος και τρίτος) ήταν 95%, 1% και 4%, αντίστοιχα.

Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι και οι δύο αυτοί πυλώνες διασφαλίζουν τη μεγιστοποίηση της ανταποδοτικότητας εισφορών-παροχών μέσω του κεφαλαιοποιητικού τους χαρακτήρα, τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος και τη συμπληρωματικότητα των κρατικών παροχών με πρόσθετες παροχές/εισοδήματα που αυξάνουν σε σημαντικό βαθμό για τους συμμετέχοντες ασφαλισμένους την αναπλήρωση των παροχών που λαμβάνουν από τον πρώτο, κρατικό πυλώνα ασφάλισης. Επιπλέον, η συμπληρωματική της κοινωνικής ασφάλισης παροχή συνταξιοδοτικών υπηρεσιών από τον δεύτερο και τον τρίτο πυλώνα μπορεί να δημιουργήσει μεγάλο όγκο αποθεματικών, μέσω της αποταμίευσης και της παραγωγικής αξιοποίησής τους, παρέχοντας πολύτιμους πόρους για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης της οικονομίας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

iw? Κατά συνέπεια, πιστεύετε ότι η επαγγελματική ασφάλιση (δεύτερος πυλώνας) θα είναι πρωταγωνιστής στον σχεδιασμό του νέου ασφαλιστικού συστήματος της χώρας…

απ. Κύριε Κώνστα, πιστεύω ότι η επαγγελματική ασφάλιση και το κεφαλαιοποιητικό σύστημα θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο όχι μόνο στον σχεδιασμό του νέου ασφαλιστικού, αλλά και στη γενικότερη φιλοσοφία λειτουργίας του συνταξιοδοτικού μας συστήματος τις επόμενες δεκαετίες.

Κι αυτό διότι τα νούμερα είναι αμείλικτα. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ “Pensions at a Glance 2019”, που είδε το φως της δημοσιότητας τον προηγούμενο μήνα, η Ελλάδα κατατάσσεται στις 9 χώρες με την ταχύτερη γήρανση του πληθυσμού και αναμένεται έως το 2060 έξι στους δέκα Έλληνες (από τα 8,2 εκατομμύρια πληθυσμού τότε) να είναι ηλικίας άνω των 65, γεγονός που συνιστά μεγάλη απειλή για το συνταξιοδοτικό.

Επιπλέον, σύμφωνα με την έκθεση, σημαντική θα είναι και η πτώση του ποσοστού αναπλήρωσης των συντάξεων (κάτω του 50%). Εάν σε αυτά συνυπολογίσουμε και το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας με τον χαμηλό δείκτη αναπαραγωγής (1,32) αλλά και το “brain drain”, τη σημερινή χαμηλή (1,3) αναλογία εργαζομένων/συνταξιούχων, τη βαριά κληρονομιά της χρηματοπιστωτικής κρίσης, με τα υψηλά χρέη και τους αυστηρούς μακροχρόνιους δημοσιονομικούς περιορισμούς, σε συνδυασμό με το διεθνές περιβάλλον ασθενικής ανάπτυξης και υπερβολικά χαμηλών επιτοκίων, τότε μπορούμε να αντιληφθούμε τη μεγάλη πρόκληση που έχουμε να διαχειριστούμε ως έθνος τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού μας συστήματος.

iw? Ποια είναι η εμπειρία από τις ανεπτυγμένες αγορές του εξωτερικού;

απ. Η υιοθέτηση της διεθνούς εμπειρίας, με τα επιτυχώς εφαρμοζόμενα μικτά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, δηλαδή μοντέλα ασφάλισης με συνδυασμό αναδιανεμητικών και κεφαλαιοποιητικών χαρακτηριστικών, που αξιοποιούν ταυτόχρονα και συνεργατικά τους τρεις πυλώνες ασφάλισης, αποτελεί αδήριτη ανάγκη και φαντάζει, πλέον, ως μάλλον νομοτελειακή επιλογή, προκειμένου να καταστεί εφικτός ο εκσυγχρονισμός και η μακροχρόνια βιωσιμότητα του ασφαλιστικού μας συστήματος.

Προς την κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει, ασφαλώς, να δοθεί παράλληλα έμφαση από την Πολιτεία στην αναστροφή της αρνητικής αποταμίευσης των ελληνικών νοικοκυριών τα τελευταία χρόνια (σωρευτικά 94 δισ. ευρώ τη δεκαετία 2008-2017 το αποταμιευτικό κενό-ΙΟΒΕ) με λήψη στοχευμένων μέτρων ενίσχυσης του διαθέσιμου εργασιακού εισοδήματος (μείωση φορολογίας, ασφαλιστικών εισφορών κ.λπ.).

iw? Τι δράσεις έχετε αναπτύξει ως Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ) για την ενημέρωση της αγοράς εργασίας (εργαζομένων και εργοδοτών) για αυτήν τη νέα προοπτική;

απ. Στην ένωση λειτουργεί ειδικό Γραφείο Ενημέρωσης. Παρέχουμε συμβουλευτικό πληροφοριακό υλικό. Έχουμε καταρτίσει ένα πλήρως επικαιροποιημένο, ως προς τις αναγκαίες τεχνικές απαιτήσεις, τυποποιημένο σχέδιο καταστατικού ΤΕΑ, με τίτλο «Τυποποιημένο πρότυπο καταστατικό ΤΕΑ για τον κλάδο συνταξιοδοτικών παροχών», βασισμένο στα πλέον πρόσφατα εγκεκριμένα καταστατικά επαγγελματικών ταμείων, που αδειοδοτήθηκαν τον τελευταίο χρόνο από τις αρμόδιες εποπτικές αρχές. Το τυποποιημένο αυτό καταστατικό βρίσκεται αναρτημένο στην ιστοσελίδα της ένωσης.

Η ένωση έχει συνάψει μνημόνιο συνεργασίας με το Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, με σκοπό την προώθηση, μέσω κοινών δράσεων, του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης και της καλλιέργειας στην κοινή γνώμη της σημασίας της αποταμίευσης, της χρηματοοικονομικής γνώσης, της εκπαίδευσης και, εν γένει, του χρηματοοικονομικού και ασφαλιστικού αλφαβητισμού.

Η ένωση εξέδωσε εγχειρίδιο με τίτλο «Επαγγελματικά ταμεία στην Ελλάδα: Αποτιμήσεις και προοπτικές-Εγχειρίδιο θέσεων ΕΛΕΤΕΑ για την οργάνωση και ανάπτυξη του δεύτερου πυλώνα ασφάλισης στην Ελλάδα», με αποκλειστικό σκοπό την ενημέρωση κάθε ενδιαφερομένου για τα θέματα της επαγγελματικής ασφάλισης και, επιπλέον, την έγγραφη αποτύπωση των θέσεων και προτάσεων της ένωσης για το παρόν και το μέλλον των επαγγελματικών ταμείων στη χώρα μας.

Υπογράψαμε μνημόνιο συνεργασίας με το Χρηματιστήριο Αθηνών. Στόχος της συγκεκριμένης συνεργασίας είναι η αξιοποίηση του ATHEX Academy και των υποδομών του Χρηματιστηρίου Αθηνών για την οργάνωση από την ΕΛΕΤΕΑ τακτικών ενημερωτικών ημερίδων για επιχειρήσεις και επαγγελματικές ομάδες που ενδιαφέρονται να ενημερωθούν αναλυτικά από όλο το κύκλωμα των εμπλεκόμενων παρόχων του κλάδου για τις διαδικασίες σύστασης και λειτουργίας ενός επαγγελματικού ταμείου.

Τέλος, κορυφαία πρωτοβουλία της ΕΛΕΤΕΑ αποτελεί η διοργάνωση, σε συνεργασία με την Ethos Media, στις 13 Φεβρουαρίου 2020, του 1^ου Συνεδρίου Επαγγελματικής Ασφάλισης, με κεντρικό ομιλητή τον κ. Gabriel Bernardino, πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (ΕΙΟPA-Εuropean Insurance and Occupational Pensions Authority), αλλά και τη συμμετοχή του κ. Βruno Gabellieri, γενικού γραμματέα της European Association of Paritarian Institutions (AEIP).

Σκοπός μας είναι η ολοκληρωμένη ενημέρωση της κοινής γνώμης και των κοινωνικών εταίρων για τον θεσμό της επαγγελματικής ασφάλισης, τη λειτουργία των επαγγελματικών ταμείων και τον ρόλο τους στο ασφαλιστικό σύστημα, βάσει της διεθνούς και της ελληνικής εμπειρίας.

Φιλοδοξία μας είναι το συνέδριο να αποτελέσει την αφετηρία για την καθιέρωση και τη θεσμική διεξαγωγή του στο μέλλον σε τακτική ετήσια βάση.