O ρόλος των ασφαλιστικών επιχειρήσεων στον τομέα της βιωσιμότητας

Πώς διαμορφώνεται ο εγχώριος στρατηγικός πυλώνας βασισμένος πάνω στο τρίπτυχο των ESG παραγόντων (Environment, Society, Governance/Περιβάλλον, Κοινωνία και Διακυβέρνηση).

Τα τελευταία χρόνια, η βιωσιμότητα έχει γίνει για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις περιοχή υψηλής προτεραιότητας και ενασχόλησης. Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις, ως τμήμα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στην προώθηση της βιωσιμότητας μέσα από δύο βασικές ιδιότητες: του επενδυτή και του παρόχου ασφαλιστικής προστασίας. Η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) και οι εταιρείες-μέλη της εκφράζουν την πλήρη υποστήριξή τους προς τις αρχές της Βιώσιμης Ασφάλισης των Ηνωμένων Εθνών (UNIPFI), στις οποίες η ΕΑΕΕ έχει προσχωρήσει από τις αρχές του 2022. Υποστηρίζουν τους στόχους της Συμφωνίας των Παρισίων καθώς και της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ (Green Deal) για μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη έως το 2050 καθώς και των πρωτοβουλιών που λαμβάνονται στον ειδικότερο τομέα της βιώσιμης χρηματοδότησης (sustainable finance). 

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΑΕΕ, με πρωτοβουλία της Επιτροπής Sustainability, προχώρησε στη διαμόρφωση Στρατηγικού Κειμένου, με στόχο την καταγραφή της τοποθέτησης των δραστηριοποιούμενων στην Ελλάδα ασφαλιστικών επιχειρήσεων στο φλέγον θέμα της βιωσιμότητας, μέσα από το τρίπτυχο των ESG παραγόντων (Environment, Society, Governance/Περιβάλλον, Κοινωνία και Διακυβέρνηση). 

Το κείμενο αντανακλά τη στρατηγική τοποθέτηση των ασφαλιστικών επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Ελλάδα στα ζητήματα της βιωσιμότητας, ενσωματώνοντας τους παράγοντες ESG στις επενδύσεις, στο underwriting, στον σχεδιασμό προϊόντων, στις λειτουργίες και στις συνεργασίες τους.

Η βιωσιμότητα στους κόλπους των επιχειρήσεων 

Οι εταιρείες-μέλη της ΕΑΕΕ, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 96% της συνολικής παραγωγής ασφαλίστρων στην Ελλάδα, διαθέτουν συνολικά παραγωγή ασφαλίστρων ύψους 4,8 δισ. ευρώ. 

Αν και ο ασφαλιστικός κλάδος δεν παράγει σημαντικό ανθρακικό αποτύπωμα, όπως άλλοι τομείς της οικονομίας, επιθυμεί, παρ’ όλα αυτά, να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα των δικών του εγκαταστάσεων και επιχειρησιακών δραστηριοτήτων, βελτιώνοντας την ενεργειακή απόδοση των κτηρίων και των οχημάτων του και μειώνοντας γενικά τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου. 

Οι Έλληνες ασφαλιστές δηλώνουν την προσήλωσή τους σε πολιτικές που υποστηρίζουν τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη και προωθούν ενεργά τις ίσες ευκαιρίες, χωρίς διακρίσεις, μεταξύ των εργαζομένων τους. Στοχεύουν στην αύξηση του μεριδίου εκπροσώπησης των γυναικών στις διοικήσεις των εταιρειών και σε θέσεις ευθύνης και στην πολυδιάστατη σύνθεση του εργατικού δυναμικού τους, απαλλαγμένοι από προκαταλήψεις που συνδέονται με το φύλο, τη θρησκεία, τη φυλή, τις πολιτικές πεποιθήσεις ή τον γενετήσιο προσανατολισμό. Η υγεία, η ασφάλεια και η ευεξία των εργαζομένων αποτελεί σημαντική προτεραιότητα και αξία του κλάδου, καθώς είναι αλληλένδετη με την επιτυχή απόδοση και λειτουργία του. 

Ένας αξιόπιστος εργοδότης 

Ο ελληνικός ασφαλιστικός κλάδος είναι αξιόπιστος εργοδότης, απασχολώντας περισσότερους από 6.000 άμεσα εργαζομένους, χωρίς να προσμετρηθούν οι ανεξάρτητοι διαμεσολαβητές και οι εξωτερικοί συνεργάτες. Προσφέρει μεγάλη ποικιλία θέσεων εργασίας και εξειδικεύσεων και καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για την εξέλιξη των εργαζομένων μέσω προγραμμάτων κατάρτισης, με έμφαση στην εξοικείωσή τους με τη νέα τεχνολογία. Στην ισχύουσα Κλαδική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας έχει κατοχυρωθεί αυξημένο επίπεδο πρόνοιας για τους εργαζομένους που απασχολούνται στον εγχώριο κλάδο, μέσω σειράς παροχών, όπως επίδομα γάμου και τέκνων, επιστημονικά επιδόματα ΑΕΙ και ΤΕΙ, δύο μέρες αδείας επιπλέον της κανονικής, επίδομα βρεφονηπιακού σταθμού, επίδομα ξένης γλώσσας κ.ά. Οι εταιρείες-μέλη της ΕΑΕΕ έχουν αναπτύξει, εδώ και χρόνια, πληθώρα πολιτικών και πρακτικών σχετικά με την ποικιλομορφία, τη διασφάλιση ίσων ευκαιριών απασχόλησης, εξέλιξης και αμοιβών, καθώς και εμπέδωσης κουλτούρας συμπερίληψης. 

Σε αυτές εντάσσονται δράσεις, ανά πυλώνα, όπως:

• Εργαζόμενοι: Εκπαιδεύσεις upskilling και reskilling για την επικαιροποίηση των ικανοτήτων του προσωπικού, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας, σεμινάρια ευαισθητοποίησης του προσωπικού γύρω από τα θέματα αναπηρίας και ειδικών αναγκών, προγράμματα κατάρτισης και εξοικείωσης των εργαζομένων με τις νέες τεχνολογίες, προγράμματα ενίσχυσης της ομαδικότητας (team building). 
• Διαφορετικότητα & Συμπερίληψη: Δημιουργία ομάδων εργαζομένων γονέων με το όραμα της διατήρησης μιας θετικής και υγιούς ισορροπίας προσωπικών και οικογενειακών ευθυνών, προγράμματα coaching αποκλειστικά για γυναίκες, με στόχο την υποστήριξη, καθοδήγηση και εκπαίδευση, προκειμένου να αναπτυχθούν και να αναλάβουν μεγαλύτερους ιεραρχικά ρόλους, προγράμματα ευαισθητοποίησης της ηγεσίας στα θέματα της συμπερίληψης, προγράμματα ενδυνάμωσης. 
• Sustainability Position Paper: Προγράμματα ενδυνάμωσης των γυναικών επαγγελματιών με πραγματοποίηση ενημερωτικών ομιλιών/σεμιναρίων πάνω στα θέματα της πρόληψης της βίας και της παρενόχλησης και της διαχείρισης της ασυνείδητης προκατάληψης κ.ά.
• Ασφάλεια, υγεία και ευημερία: Κάλυψη προσωπικού με ομαδικά ασφαλιστήρια ζωής και υγείας, καθιέρωση πολιτικής τηλεργασίας, προγράμματα τηλεφωνικής ψυχολογικής υποστήριξης εργαζομένων, καθορισμός ημερών εστιασμένων στην εκτέλεση της εργασίας χωρίς συναντήσεις (meeting free calendar days), εκπτώσεις στα ασφαλιστήρια συμβόλαια της εταιρείας κ.ά. 
• Εταιρική ευθύνη και διακυβέρνηση: Εισαγωγή στόχων βιωσιμότητας στα ανώτατα στελέχη και μέλη ΔΣ και εκτελεστικών επιτροπών, συγκρότηση επιτροπών Sustainability, ορισμός μέλους των εκτελεστικών επιτροπών επιφορτισμένου με θέματα Sustainability, εστιασμένες κοινωνικές δράσεις (χορηγίες/δωρεές), συμμετοχή του προσωπικού σε εθελοντικές και αθλητικές δράσεις.
• Περιβάλλον: Αλλαγή εταιρικών αυτοκινήτων από συμβατικό καύσιμο σε υβριδικά ή αμιγώς ηλεκτρικά, τοποθέτηση σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων στα κεντρικά κτήρια, επένδυση σε φωτοβολταϊκά στα κτήρια των εταιρειών, αντικατάσταση συμβατικών λαμπτήρων, τοποθέτηση κάδων ανακύκλωσης στα κτήρια και γραφεία πωλήσεων, υιοθέτηση πολιτικής ταξιδίων με περιορισμό στα επαγγελματικά ταξίδια και χρήση εναλλακτικών μέσων μεταφοράς για συγκεκριμένες αποστάσεις, προώθηση ψηφιακής επικοινωνίας για όλο τον κύκλο συμβολαίου κ.ά.

Τα τελευταία χρόνια, προτεραιότητα του κλάδου είναι η προέλκυση νέων ανθρώπων, παρέχοντας ευκαιρίες και στήριξη στη νέα γενιά. Προς την κατεύθυνση αυτή, και ιδίως της ενίσχυσης των δεσμών της ασφαλιστικής αγοράς με την ακαδημαϊκή κοινότητα και της ανάδειξης του κλάδου ως εργοδότη επιλογής για τους νέους, η ΕΑΕΕ από το 2022 ενέταξε στον στρατηγικό σχεδιασμό της τη σύναψη συνεργασιών με τα πανεπιστήμια. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης στρατηγικής, η ΕΑΕΕ έχει προγράψει μνημόνια συνεργασίας με το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, το ΕΚΠΑ και το ΟΠΑ, τα οποία προβλέπουν την παροχή υποτροφιών, προγράμματα πρακτικής άσκησης φοιτητών στις εταιρείες-μέλη της ΕΑΕΕ με δυνατότητα πρόσληψης των καλύτερων μετά το πέρας αυτής, προγράμματα mentoring, διαλέξεις από εκπροσώπους της ΕΑΕΕ. Φιλοδοξία της ΕΑΕΕ είναι να επεκτείνει και να εντείνει τις συνεργασίες της με όλα τα ελληνικά πανεπιστήμια. 

Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ για το αποτύπωμα του κλάδου, η συνολική συμβολή της αλυσίδας αξίας του κλάδου ιδιωτικής ασφάλισης στην απασχόληση το 2022 εκτιμάται σε 49,7 χιλ. θέσεις εργασίας. Το επίπεδο αυτό ισοδυναμεί με το 1,0% της συνολικής απασχόλησης στην Ελλάδα το 2022. Επιπλέον, σύμφωνα με την ίδια μελέτη, κάθε άμεση θέση εργασίας στον κλάδο ιδιωτικής ασφάλισης υποστηρίζει άλλες 5,7 θέσεις εργασίας στην ελληνική οικονομία.

Βιώσιμες επενδύσεις

Οι Έλληνες ασφαλιστές υποστηρίζουν τις βιώσιμες επενδύσεις, συμβάλλοντας ενεργά στον μετασχηματισμό της οικονομίας. Ο ελληνικός ασφαλιστικός κλάδος είναι ο μεγαλύτερος θεσμικός επενδυτής της χώρας, με συνολικές επενδύσεις της τάξεως των 17,4 δισ. ευρώ. Ως μακροπρόθεσμος επενδυτής, ο κλάδος επικεντρώνει το ενδιαφέρον του σε επενδυτικές ευκαιρίες που προκύπτουν κατά τη μετάβαση σε μια βιώσιμη οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, στοχεύοντας στην ουδετερότητα των χαρτοφυλακίων των ασφαλιστικών εταιρειών από τα αέρια του θερμοκηπίου. 

Συγχρόνως, οι ασφαλιστές ενσωματώνουν στην επενδυτική δραστηριότητά τους τα κριτήρια βιωσιμότητας και σχεδιάζουν προγράμματα ζωής (αποταμιευτικά/συνταξιοδοτικά) τα οποία προωθούν περιβαλλοντικά ή κοινωνικά χαρακτηριστικά ή έχουν απτό στόχο αειφορίας, σε ευθυγράμμιση με τον Κανονισμό Ταξινομίας της ΕΕ. Το ισχύον πλαίσιο Ταξινομίας (Taxonomy) και εταιρικών εκθέσεων βιωσιμότητας (CSR) διασφαλίζει την απαιτούμενη διαφάνεια για την αποφυγή φαινομένων greenwashing και αθέμιτων πρακτικών εις βάρος των καταναλωτών. 

Μετά την προσχώρηση της ΕΑΕΕ, το 2022, στο κείμενο Αρχών της Βιώσιμης Ασφάλισης των Ηνωμένων Εθνών (UNIPFI) και σε αναγνώριση της σημασίας των διεθνών πρωτοβουλιών στον τομέα της βιώσιμης χρηματοδότησης, η ΕΑΕΕ επιδιώκει τη διεύρυνση των συνεργασιών της με Οργανισμούς διεθνούς κύρους, με έμφαση στα θέματα της υπεύθυνης επένδυσης.

Underwriting με όρους αειφορίας

Οι Έλληνες ασφαλιστές εντάσσουν τους κινδύνους βιωσιμότητας σε όλα τα στάδια της ανάληψης του κινδύνου (underwriting) κατά τρόπον ώστε τα προσφερόμενα προϊόντα να περιλαμβάνουν ανάλυση των κινδύνων και υιοθέτηση μετριασμού ή και αποφυγής τους, μέσω των όρων των ασφαλιστηρίων συμβολαίων τους. 

Η κλιματική αλλαγή έχει μεταβάλει τους κινδύνους και τις παραμέτρους ανάλυσής τους μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Σήμερα, οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις προσφέρουν ολοκληρωμένες και καινοτόμες καλύψεις έναντι των φυσικών καταστροφών. Επιστημονικές μελέτες, ωστόσο, δείχνουν ότι εάν συνεχίσει η υπερθέρμανση του πλανήτη να εξελίσσεται ανεξέλεγκτη, θα προκληθούν οικονομικές απώλειες και κοινωνικές παρενέργειες, οι οποίες είναι αμφίβολο κατά πόσον θα είναι τεχνικά εφικτό να καλυφθούν ασφαλιστικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο ασφαλιστικός κλάδος επιμένει στην αναγκαιότητα της τήρησης των στόχων της Συμφωνίας των Παρισίων. 

Οι Έλληνες ασφαλιστές επιδιώκουν ανοικτό και παραγωγικό διάλογο με τον επιχειρηματικό κόσμο ατομικά ή μέσω των συλλογικών οργάνων του (π.χ. ΣΕΒ), προκειμένου να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση των επιχειρήσεων ως προς τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, τα θέματα ESG, τη διαχείριση των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής. Προτείνουν κατάλληλες ασφαλιστικές λύσεις, που συνδυάζουν την υιοθέτηση μέτρων πρόληψης και μετριασμού των κινδύνων και μέτρων αποκατάστασης των συνεπειών τους σε περίπτωση επέλευσης αυτών. 

Πέραν της απειλής της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της εξαιτίας της συνεχώς αυξανόμενης συχνότητας και σφοδρότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, παραμένει το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μία από τις πλέον σεισμογενείς χώρες στον κόσμο. Παρ’ όλα αυτά, διαθέτει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά ασφάλισης έναντι των φυσικών καταστροφών, καθώς σήμερα μόλις ένα ποσοστό 15% περίπου των κατοικιών της χώρας είναι ασφαλισμένες έναντι των φυσικών καταστροφών σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στις προηγμένες χώρες. 

Με τον ν. 5045/2023 έγινε ένα βήμα για να κλείσει το κενό προστασίας στην Ελλάδα, δηλαδή να αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των ασφαλισμένων για φυσικές καταστροφές, με την πρόβλεψη έκπτωσης 10% στον ΕΝΦΙΑ για τις ασφαλισμένες κατοικίες. Είναι προς τη θετική κατεύθυνση και σε ευθυγράμμιση με τις καλές διεθνείς πρακτικές (π.χ. Ισπανία, Γαλλία, Ελβετία, Τουρκία), να δοθεί μια βιώσιμη λύση στη διαχείριση των ζημιών από φυσικές καταστροφές στη χώρα μέσω του εργαλείου της ασφάλισης. Στις περισσότερες χώρες με έκθεση σε φυσικές καταστροφές, τα καταστροφικά γεγονότα αντιμετωπίζονται με συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Υπό το πρίσμα των παραπάνω, η ΕΑΕΕ εργάζεται για τη διαμόρφωση ολοκληρωμένης λύσης, που περιλαμβάνει την καθολική προστασία της ελληνικής ιδιοκτησίας έναντι των κινδύνων φυσικών καταστροφών, και πιο συγκεκριμένα έναντι του σεισμού, της πλημμύρας, της καταιγίδας, της θύελλας, της δασικής πυρκαγιάς, σε συνδυασμό με την παροχή φορολογικών κινήτρων προς τους πολίτες. 

Στο πλαίσιο, τέλος, των μέτρων για βιώσιμη ανάπτυξη και αειφορία εντάσσονται και οι επιλογές για άρνηση ασφάλισης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων ή βιομηχανικών κινδύνων που δεν συμβαδίζουν με την πράσινη οικονομία και τις αρχές της ορθής διακυβέρνησης. 

Βιώσιμα προϊόντα και διακανονισμός των αποζημιώσεων με όρους αειφορίας

Οι ασφαλιστές υποστηρίζουν τις επιχειρήσεις και την κοινωνία στον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη και της διαχείρισης των αναπόφευκτων επιπτώσεών της, παρέχοντας ασφαλιστική κάλυψη μέσω βιώσιμων ασφαλιστικών προϊόντων. Στο πλαίσιο των ασφαλίσεων ζημιών, το τελευταίο το επιτυγχάνουν, για παράδειγμα, με τη μέτρηση, στις ασφαλίσεις αυτοκινήτων, του κινδύνου και του αναλογούντος ασφαλίστρου με βάση τη χρήση του οχήματος ή με την πρόβλεψη του όρου επισκευής αντί για αντικατάσταση του ασφαλισμένου αντικειμένου, στην περίπτωση επέλευσης του κινδύνου, τη χρήση μεταχειρισμένων ανταλλακτικών έναντι καινούργιων, τη βιώσιμη οδική βοήθεια μέσω της χρήσης ηλεκτρονικών οχημάτων, την καθιέρωση διαδικασιών απομακρυσμένης εκτίμησης ζημίας και αποζημίωσης κ.ά. 

Αντίστοιχα, στις ασφαλίσεις ζωής και συντάξεων, οι ασφαλιστές προσπαθούν να αυξήσουν την προσφορά προγραμμάτων που συνδέονται με επενδύσεις αειφορίας. 

Έρευνα και μεταφορά γνώσης

Οι Έλληνες ασφαλιστές συνεργάζονται με αντασφαλιστικές επιχειρήσεις, δημόσιες αρχές, ερευνητικούς οργανισμούς και άλλους φορείς στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν τα αίτια και τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Μέσα από την έρευνα, παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την ασφάλιση των κινδύνων ακραίων καιρικών φαινομένων φυσικών καταστροφών, συμβάλλοντας στην επαγρύπνηση της κοινωνίας και των υπευθύνων χάραξης πολιτικής. 

Η ΕΑΕΕ έχει συμμετάσχει, και συμμετέχει σε διαρκή βάση, σε ποικίλες δράσεις στον τομέα της βιωσιμότητας:

• Συμμετέχει ως ενδιαφερόμενος φορέας (stakeholder) στο πρόγραμμα «LIFE-IP AdaptInGR – Ενισχύοντας την εφαρμογή πολιτικής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα». Πρόκειται για σημαντικό έργο στον τομέα της προσαρμογής της Ελλάδας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, το οποίο εντάσσεται στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΕΣΠΚΑ) και των σχετικών Περιφερειακών Σχεδίων. Το έργο υλοποιείται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας (Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητα της Ατμόσφαιρας) σε συνεργασία με 18 στρατηγικούς εταίρους από την κεντρική διοίκηση, την τοπική αυτοδιοίκηση Α’ και Β βαθμού, την ακαδημαϊκή κοινότητα και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Έχει διάρκεια 8 έτη (2019-2026) με συνολικό προϋπολογισμό 14,2 εκατ. ευρώ και συγχρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα LIFE της ΕΕ. Η ΕΑΕΕ, σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος, αναδεικνύει τον ουσιαστικό ρόλο της ιδιωτικής ασφάλισης στον μετριασμό των επιπτώσεων και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής γενικώς. 

• Αρχές του 2022, προσχώρησε στις Αρχές της Βιώσιμης Ασφάλισης των Ηνωμένων Εθνών (UNIPFI), με την προοπτική εμβάθυνσης και επέκτασης της υπάρχουσας συνεργασίας.

• Συμμετέχει ως συνδικαιούχος εταίρος στην υλοποίηση του συγχρηματοδοτούμενου από την Ευρωπαϊκή Ένωση προγράμματος με τίτλο “Promote Financial Instruments for Liability on Environment” (ή με το ακρωνύμιο “LIFE PROFILE”). Το έργο “LIFE PROFILE” εγκρίθηκε τον Νοέμβριο του 2020 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εντάσσεται στην προγραμματική περίοδο του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης LIFE Περιβάλλον 2019, στον τομέα «Περιβαλλοντική διακυβέρνηση και πληροφόρηση», και επικεντρώνεται στην προώθηση ενός αξιόπιστου μεθοδολογικού εργαλείου αποτίμησης/αξιολόγησης του περιβαλλοντικού κινδύνου των δραστηριοτήτων (φορέων εκμετάλλευσης) που εμπίπτουν στο Παράρτημα ΙΙΙ της Οδηγίας 2004/35/ΕΚ για την Περιβαλλοντική Ευθύνη (ELD) και του Π.Δ. 148/2009, με το οποίο ενσωματώθηκε η εν λόγω Οδηγία ELD στην ελληνική νομοθεσία.

• Συγκρότησε, το 2022, Επιτροπή Sustainability, δίνοντας έμφαση σε θέματα της νομοθεσίας sustainable finance και της υπεύθυνης, βιώσιμης επένδυσης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων.

Από το περιοδικό INSURANCE WORLD