Στα 60 δισ. ευρώ η ασφαλιστική ζημιά από τους σεισμούς παγκοσμίως

Σε επίπεδα – ρεκόρ έχουν φτάσει οι αποζημιώσεις που έχει καταβάλει η ασφαλιστική αγορά για τους σεισμούς που έχουν καταγραφεί πακοσμίως τα τελευταία τρία χρόνια. Από το 2009 έως και σήμερα έχουν σημειωθεί σε όλο τον κόσμο (Ιαπωνία, Ιταλία, Μεξικό, Τουρκία, Αϊτή, Νέα Ζηλανδία και Χιλή) οκτώ μεγάλοι σεισμοί, που οδήγησαν σε οικονομικές απώλειες άνω των 365 δισ. ευρώ και ασφαλισμένες απώλειες περίπου 60 δισ. ευρώ. Σε πρόσφατη μελέτη της η Swiss Re με τίτλο «Lessons from recent major earthquakes» αναφέρει πως οι ισχυροί σεισμοί των τελευταίων ετών μπορούν να διδάξουν πολλά στην αντασφαλιστική αγορά και επισημαίνει τα λεγόμενα «τυφλά» σημεία των μοντέλων για τους σεισμούς. 

Τα στοιχεία δείχνουν πως από όλα τα ακραία φυσικά φαινόμενα οι μεγάλοι σεισμοί εμφανίζουν το μεγαλύτερο βαθμό καταστροφικότητας, καθώς «στοιχίζουν» πολύ σε επίπεδο οικονομικών ζημιών όσο και σε ανθρώπινες ζωές. Πέρα όμως από αυτά εμφανίζουν και κάποιες αντικειμενικές δυσκολίες, καθώς η εκτίμηση των απωλειών είναι χρονοβόρα, γι’ αυτό άλλωστε και το συνολικό κόστος των ζημιών από τους σεισμούς σε Χιλή, Νέα Ζηλανδία και Ιαπωνία δεν έχει ακόμα υπολογιστεί πλήρως. Σίγουρα η ιδιωτική ασφάλιση δεν μπορεί να φέρει πίσω τους ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους, όμως η συνδρομή της είναι ιδιαίτερα σημαντική, προκειμένου μια περιοχή που έχει πληγεί να αποκαταστήσει τις ζημιές και να αποκτήσει και πάλι τους παλιούς της ρυθμούς. 

Ωστόσο, η χαμηλή συχνότητα μεγάλων σεισμών μερικές φορές δημιουργεί την εντύπωση ότι το ρίσκο του σεισμού είναι περιορισμένο. Η πρόσφατη εμπειρία όμως συνεχίζει να μας θυμίζει ότι ο κίνδυνος ελλοχεύει σε διάφορες περιοχές του πλανήτη και γι’ αυτό πρέπει, σε πρώτη φάση, όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς – κοινωνία, πολιτεία, επιχειρηματίες – να το συνειδητοποιήσουν και σαν δεύτερο βήμα χρειάζεται να ξεκινήσει μια συζήτηση για τα μέτρα πρόληψης από ενδεχόμενες απώλειες. 

Η αγορά έχει ακόμα πολλά να μάθει από τους πρόσφατους σεισμούς. Λόγου χάριν, τα μοντέλα κινδύνου μπορούν να υπολογίσουν την έκθεση κινδύνου στα ασφαλιστικά χαρτοφυλάκια και έχουν τη δυνατότητα να προβλέψουν με μεγάλη ακρίβεια τις ζημιές που ενδέχεται να προκύψουν από τις σεισμικές δονήσεις. Παρόλα αυτά, τα πρόσφατα γεγονότα στη Χιλή, τη Νέα Ζηλανδία και την Ιαπωνία έδειξαν με δραματικό τρόπο τη σημασία που έχουν και οι δευτερογενείς απώλειες, αυτές που δεν προκύπτουν άμεσα από το σεισμό, όπως ζημιές από το τσουνάμι, την υγροποίηση του εδάφους και τη διακοπή της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Παρόλο που οι δευτερογενείς απώλειες αποτελούν ένα σημαντικό μέρος των ασφαλιστικών αποζημιώσεων, ωστόσο δεν έχουν ακόμα υπολογιστεί στα διαθέσιμα μοντέλα κινδύνου για σεισμούς. 

Οι σεισμοί που «ταρακούνησαν» οικονομικά την ασφαλιστική αγορά

-Ο σεισμός που σημειώθηκε στις 11 Μαρτίου του 2011 στην Ιαπωνία ήταν ένα από τα πιο συγκλονιστικά γεγονότα της χρονιάς που πέρασε και ταυτόχρονα ο πιο «ακριβός» σεισμός στην ιστορία, καθώς οι οικονομικές απώλειες υπολογίζεται ότι έφτασαν τα 300 δισ. ευρώ και οι ασφαλιστικές αποζημιώσεις τα 35 δισ. δολ. Η ισχύς του ήταν 9 βαθμοί της κλίμακας ρίχτερ και θεωρείται από τους επιστήμονες ως ο τέταρτος πιο ισχυρός σεισμός από το 1900 έως σήμερα. Μετά από το σεισμό ακολούθησε τσουνάμι, που προκάλεσε πυρηνικό ατύχημα στο σταθμό της Φουκουσίμα και τεράστιες χρηματικές απώλειες από τις ζημιές σε σπίτια, υποδομές και επιχειρήσεις. Τραγικός ήταν ο απολογισμός σε ανθρώπινες ζωές, καθώς περίπου 19.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. 

-Στις 23 Οκτωβρίου του 2011 στην πόλη Van της Τουρκίας 601 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από σεισμό ισχύος 7,1 ρίχτερ. Οι υλικές απώλειες άγγιξαν τα 750 εκατ. ευρώ και οι ασφαλισμένες απώλειες τα 30 εκατ. ευρώ

-Στις 12 Ιανουαρίου του 2010, σεισμός 7 βαθμών της κλίμακας ρίχτερ έπληξε την περιοχή Port-au-Prince στην Αϊτή. Περίπου 316.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ οι καταστροφές που προκάλεσε ο σεισμός άγγιξαν τα 8 δισ. δολ. και οι ασφαλισμένες απώλειες τα 100 εκατ. δολ.

-Στις 4 Απριλίου του 2010 μετά από ισχυρό σεισμό, 7,2 ρίχτερ, με επίκεντρο το Μεξικό, 577 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους. Οι υλικές καταστροφές έφτασαν τα 950 εκατ. δολ. και οι ασφαλισμένες απώλειες τα 200 εκατ. δολ. Ο σεισμός επηρέασε μεγάλο αριθμό κτηρίων από το Λος Άντζελες έως την Τιχουάνα.

 -Στις 6 Απριλίου του 2009, η Ιταλία συγκλονίζεται με έναν από τους ισχυρότερους σεισμούς που έχουν καταγραφεί στη χώρα τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Ο σεισμός σημειώθηκε κοντά στην πόλη Pescara και προκάλεσε ζημιές 4 δισ. δολ. και 500 εκατ. δολ. σε αποζημιώσεις. 295 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

-Στα 6 δισ. δολ. ανήλθαν οι οικονομικές απώλειες από το σεισμό κοντά στο Waikanae της Νέας Ζηλανδίας στις 4 Σεπτεμβρίου του 2010. Οι σεισμικές δονήσεις έφτασαν τα 7 ρίχτερ και οι ασφαλισμένες απώλειες ανήλθαν στα 5 δισ. δολ.

-Σεισμός 8,8 ρίχτερ και τσουνάμι έπληξαν στις 27 Φεβρουαρίου του 2010 τη Χιλή, προκαλώντας απώλειες ύψους 30 δισ. δολ. και ασφαλιστικές αποζημιώσεις 8 δισ. δολ. 577 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

-Σεισμικές δονήσεις έως 6,1 ρίχτερ σημειώνονται στην περιοχή Christchurch στη Νέα Ζηλανδία στις 22 Φεβρουαρίου του 2011. Ο σεισμός «κόστισε» στην περιοχή 15 δισ. δολ., οι ασφαλιστικές εταιρείες κατέβαλαν 12 δισ. δολ., ενώ 181 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

Η συνεισφορά της ασφαλιστικής βιομηχανίας στην ανοικοδόμηση περιοχών που έχουν πληγεί

 

 

 

Η «σοφία» των πρόσφατων σεισμών

Σε όλες τις αγορές που σημειώνονται σεισμοί τα μοντέλα που διαθέτουν οι αντασφαλιστές τούς δίνουν τη δυνατότητα να υπολογίσουν τον κίνδυνο που απορρέει από ένα σεισμό στο ασφαλιστικό χαρτοφυλάκιο. Γενικά τα μοντέλα μέτρησης κινδύνων μπορούν να προβλέψουν τις απώλειες που προκύπτουν άμεσα από τις σεισμικές δονήσεις. Λόγου χάριν, τα μοντέλα καταστροφικών γεγονότων στη Χιλή, τη Νέα Ζηλανδία και την Ιαπωνία επιβεβαιώνουν την αποτελεσματικότητα των «building codes», καθώς τα κτήρια που είχαν κατασκευαστεί σύμφωνα με τις τελευταίες προδιαγραφές για την αντισεισμικότητα, σε σχέση με την εκάστοτε περιοχή, υπέστησαν περιορισμένες ζημιές. Σίγουρα για τους αντασφαλιστές είναι ιδιαίτερα σημαντικό τα μοντέλα να προβλέπουν αυτή τη διαφορά όσον αφορά στη σεισμική συμπεριφορά των κτηρίων. Ωστόσο, οι σεισμοί της τελευταίας τριετίας ανέδειξαν τη σημασία των δευτερογενών απωλειών, αυτών δηλαδή που δεν προέρχονται άμεσα από το σεισμό, όπως το τσουνάμι, η υγροποίηση του εδάφους και η διακοπή της επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Δευτερογενείς απώλειες

Στη Νέα Ζηλανδία και τη Χιλή οι αποζημιώσεις από δευτερογενείς απώλειες δεν είχαν επαρκώς υπολογιστεί στα μοντέλα για τους κινδύνους που προκύπτουν από ένα σεισμό. Παρόλα αυτά, όμως, κατείχαν ένα μεγάλο ποσοστό στο σύνολο των οικονομικών απωλειών. Στις περιπτώσεις της Ιαπωνίας και της Χιλής το τσουνάμι που «πυροδότησε» ο σεισμός οδήγησε σε μεγάλες ασφαλιστικές απώλειες και στοίχισε τη ζωή σε πολλούς ανθρώπους. Στη Νέα Ζηλανδία το φαινόμενο της υγροποίησης του εδάφους πολλαπλασίασε τον αντίκτυπο του σεισμού. Πέρα όμως από αυτά τα μοντέλα για τους σεισμούς υπάρχουν και άλλα «τυφλά» σημεία όπως οι μετασεισμοί και η διακοπή της επιχειρηματικής δραστηριότητας τα οποία θα δούμε αναλυτικά παρακάτω:

- Τσουνάμι

Ο σεισμός στην περιοχή Tohoku πυροδότησε ένα ισχυρό τσουνάμι ύψους 10 μέτρων στην ακτογραμμή και έως και 40 μέτρα στις εκτεθειμένες πλαγιές. Αν και ως φαινόμενο δεν ήταν καινούριο, η ισχύς του και το ύψος του ήταν πρωτόγνωρα, καθώς οι λεγόμενοι θαλάσσιοι «τοίχοι» που έχουν τοποθετηθεί για την προστασία από τέτοιου είδους φαινόμενα έφταναν μόλις τα τέσσερα μέτρα. Επιπλέον, το τσουνάμι προχώρησε σε μεγαλύτερη έκταση στο εσωτερικό από ό,τι είχε προβλεφθεί.
Στην Ιαπωνία ο κίνδυνος από τσουνάμι παραδοσιακά καλύπτεται μέσω της ασφάλισης για σεισμούς και στην περίπτωση του καταστροφικού γεγονότος στην ακτή της Tohoku αύξησε σε σημαντικό βαθμό το κόστος των αποζημιώσεων. Παρόλο που τα μοντέλα διαχείρισης κινδύνων από τσουνάμι ήταν διαθέσιμα για την Ιαπωνία, ωστόσο δεν εφαρμόστηκαν από την ασφαλιστική βιομηχανία. Το τσουνάμι θα πρέπει να χαρακτηριστεί αυστηρά ως κίνδυνος από σεισμό και η αξιολόγηση του κινδύνου αυτού να αποτελέσει βασικό εργαλείο για τους αντασφαλιστές σε περιοχές όπως η Χιλή, το Περού, το Μεξικό και η Ινδονησία.

- Μετασεισμοί

Είναι γνωστό πως μετά από κάθε μεγάλο σεισμό ακολουθούν μετασεισμικές δονήσεις για χρόνια. Στην Ιαπωνία καταγράφησαν πολλοί μετασεισμοί 5 βαθμών της κλίμακας ρίχτερ, για περίπου δέκα εβδομάδες μετά το μεγάλο σεισμό. Ακόμα και σήμερα η σεισμική δραστηριότητα της περιοχής είναι πιο έντονη από ό,τι πριν από τις 11 Μαρτίου του 2011. Επίσης στην Ινδονησία, μετά από το σεισμό των 9,1 ρίχτερ το 2004, για πολλά χρόνια η περιοχή εμφάνιζε έντονη σεισμική δραστηριότητα. Επομένως η συχνότητα των μετασεισμών είναι ένας σημαντικός παράγοντας που πρέπει να υπολογίζεται στον κίνδυνο για τους σεισμούς.

- Υγροποίηση του εδάφους

Οι μεγάλοι σεισμοί συχνά προκαλούν το φαινόμενο της υγροποίησης του εδάφους (απώλειας της αντοχής σε ορισμένους τύπους εδαφών που είναι κορεσμένα με νερό), που οδηγεί σε πλημμύρες, απώλειες ή επισκευές σε κτήρια, δρόμους, υπόγειες σωληνώσεις κ.λπ. Το φαινόμενο αυτό παρατηρήθηκε σε μεγάλο βαθμό στη Νέα Ζηλανδία μετά από τους σεισμούς στις 4 Σεπτεμβρίου του 2010 και στις 22 Φεβρουαρίου του 2011, που προκάλεσαν μεγάλη φθορά στο έδαφος, η οποία επηρέασε αργότερα τα κτήρια και τις υποδομές της περιοχής. Το κόστος που προέκυψε από την υγροποίηση του εδάφους ήταν σημαντικό και ξεπέρασε τις προβλέψεις των διαθέσιμων μοντέλων για τους κινδύνους από τους σεισμούς. Στην περίπτωση αυτή η ασφαλιστική αγορά πρέπει να υπολογίσει τους παράγοντες προδιάθεσης (υπόγεια ύδατα, ποιότητα εδάφους κ.λπ.) αυτού του φαινομένου.

- Διακοπή της επιχειρηματικής δραστηριότητας

Τεράστιο – και μη αναμενόμενο για την ασφαλιστική βιομηχανία – ήταν το ύψος των αποζημιώσεων που δόθηκαν μετά από το σεισμό στη Χιλή για διακοπή της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Είναι ενδεικτικό το ότι περίπου τα 2/3 των αποζημιώσεων που δόθηκαν για την αποκατάσταση κτηριακών υποδομών αφορούσαν συμβόλαια για την κάλυψη αυτού του κινδύνου. Υψηλά ποσά αποζημιώσεων έχουν επίσης καταβληθεί και στην Τουρκία το 1999, για διακοπή της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην αυτοκινητοβιομηχανία, αλλά και στην Ιαπωνία. 

Τα διαθέσιμα μοντέλα κινδύνου λαμβάνουν υπόψη τους τη διακοπή της επιχειρηματικής δραστηριότητας, ωστόσο αυτή δεν έχει αξιολογηθεί ως σημαντικός παράγοντας για τις επιχειρήσεις που εμφανίζουν μεγάλες πιθανότητες για παρατεταμένη διακοπή της λειτουργίας τους. Αυτό που πρέπει να αξιολογηθεί είναι κατά πόσο μια συγκεκριμένη επιχείρηση σε περίπτωση ζημίας έχει πιθανότητες να «μπλοκάρει» όλη την παραγωγική αλυσίδα. Λόγου χάριν οι εταιρείες που ασχολούνται με την εξόρυξη μεταλλευμάτων μεταφέρουν συνήθως τα ορυκτά μέσω σιδηροδρόμου ή μέσω κάποιας γέφυρας ή λιμανιού. Σε περίπτωση που η εταιρεία δεν μπορεί να πραγματοποιήσει τη μεταφορά, η διακοπή της επιχειρηματικής της δραστηριότητας είναι εκτεταμένη.

Συμπέρασμα

Τα καταστροφικά γεγονότα των δύο τελευταίων ετών αποτελούν σαφείς δείκτες για το ότι διάφορες περιοχές σε όλο τον κόσμο είναι σε μεγάλο βαθμό εκτεθειμένες στους σεισμούς. Σήμερα η ασφαλιστική βιομηχανία μπορεί να ανταποκριθεί αποτελεσματικά ακόμα και σε ακραίες συγκυρίες και να διαδραματίσει καίριο ρόλο στη χρηματοδότηση των περιοχών που έχουν υποστεί καταστροφικά γεγονότα. Επιπροσθέτως, οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν καλύψεις ακόμα και σε μεγάλες οικονομικές κρίσεις και παρά το γεγονός ότι συνεχίζουν να καλύπτουν και άλλους κινδύνους. 

Ωστόσο, για να υπάρχει οικονομική βιωσιμότητα μακροπρόθεσμα, θα πρέπει η ασφαλιστική κάλυψη να αντανακλά τους πραγματικούς κινδύνους. Η δύναμη της φύσης θα συνεχίσει να μας θυμίζει, μέσα από τις απώλειες, όλες τις παραμέτρους που παραμελήσαμε ή υποτιμήσαμε, όπως με τις πλημμύρες στην Ταϊλάνδη. Η ασφαλιστική αγορά έχει να μάθει πολλά από τα επώδυνα οικονομικά αποτελέσματα μιας σειράς καταστροφικών γεγονότων. 

Μια ανταγωνιστική και προσιτή αγορά ασφάλισης η οποία αντικατοπτρίζει τους κινδύνους, είναι το «κλειδί» για την ανάπτυξη της ασφάλισης. Προκειμένου τα ασφάλιστρα να παραμείνουν προσιτά, πρέπει η ασφάλιση για τις απώλειες που προκύπτουν από τον κίνδυνο του σεισμού να επεκταθεί σε μεγαλύτερη αναλογία καταναλωτών και επιχειρήσεων. Αυτό βέβαια μπορεί να πραγματοποιηθεί όταν μεγάλη μερίδα του κόσμου συνειδητοποιήσει τα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει από το συγκεκριμένο κλάδο. Μόνο τότε η ασφάλιση για τους σεισμούς θα μπορεί να παραμείνει οικονομικά βιώσιμη για την ασφαλιστική αγορά και μόνο τότε η ασφαλιστική βιομηχανία θα μπορέσει να παίξει σημαντικό ρόλο στη μείωση του κινδύνου και στην οικονομική ενίσχυση των περιοχών που έχουν πληγεί.