Του Κωστή Αλφιέρη, Προέδρου ΔΣ ΣΕΜΑ, Προέδρου και Διευθύνοντα Συμβούλου Athens Insurance Brokers SA
Σε μια εποχή συνεχώς εξελισσόμενων γεωπολιτικών εντάσεων και κοινωνικής αστάθειας, η τρομοκρατία και οι πολιτικοί κίνδυνοι αναδύονται ως δύο πολύ σημαντικές απειλές για την κοινωνική συνοχή και την οικονομική ασφάλεια. Από τις μεγάλες διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας έως τις ένοπλες συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, η πραγματικότητα επιβάλλει επανεξέταση του τρόπου με τον οποίο τα κράτη, οι επιχειρήσεις και οι ασφαλιστικοί μηχανισμοί διαχειρίζονται τον κίνδυνο.
Ο χάρτης των ένοπλων συγκρούσεων και τρομοκρατικών ενεργειών εκτείνεται, πλέον, σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη, και η γεωπολιτική αβεβαιότητα δείχνει να παγιώνεται. Οι τρομοκρατικές ενέργειες εξελίσσονται σε ένα «δομικό στοιχείο» της παγκόσμιας ασφάλειας, με εντεινόμενη παρουσία ακόμη και σε χώρες που θεωρούνταν παραδοσιακά ασφαλείς, όπως στη Γαλλία, στις ΗΠΑ και στη Γερμανία, όπου αντιμετωπίζουν όλο και πιο συχνά διαδηλώσεις, επιθέσεις σε κρατικά κτίρια, απεργίες και ακτιβιστικές ενέργειες υψηλής έντασης, λόγω κοινωνικών και ιδεολογικών πολώσεων.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια, η τρομοκρατία έχει επιφέρει θεμελιώδεις αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των κοινωνιών μας, συχνά χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Από τη δεκαετία του 2000 και μετά, ειδικά μετά την 11η Σεπτεμβρίου, η έννοια της «ασφάλειας» αναβαθμίστηκε από τυπική διαδικασία σε απόλυτη προτεραιότητα. Αεροδρόμια και λιμάνια μετατράπηκαν σε οχυρά, με συστήματα βιομετρικής ταυτοποίησης, εξελιγμένους σαρωτές και ενισχυμένη παρουσία ένοπλων δυνάμεων. Οι νομικές ρυθμίσεις επεκτάθηκαν σε ζητήματα επιτήρησης, παρακολούθησης τηλεπικοινωνιών και κινητικότητας πληθυσμού – αλλαγές που, πλέον, θεωρούνται «φυσιολογικές». Οι διαδηλώσεις παρακολουθούνται σε πραγματικό χρόνο με drone, τα μεγάλα events απαιτούν σχέδια ασφαλείας πολλαπλών επιπέδων και η καθημερινότητά μας φιλτράρεται από πρωτόκολλα που άλλοτε θα θεωρούνταν υπερβολικά. Η τρομοκρατία, χωρίς να έχει νικήσει, έχει ήδη κατορθώσει να εγκατασταθεί στη συνείδηση των κοινωνιών ως μια μόνιμη, υπόγεια απειλή –μια «νέα κανονικότητα» που διαμορφώνει πολιτικές, θεσμούς και καθημερινές συμπεριφορές.
Οι συνέπειες αυτών των κινδύνων εκτείνονται πολύ πέραν της άμεσης βίας και περιλαμβάνουν, εκτός από τις κοινωνικές επιπτώσεις, και οικονομικές, κυρίως λόγω:
- Μείωσης επενδύσεων και διακοπής επιχειρηματικής δραστηριότητας σε κρίσιμες περιοχές.
- Αύξησης ασφαλιστικών αποζημιώσεων, λόγω ζημιών σε περιουσία και εγκαταστάσεις.
- Αύξησης ασφαλίστρων ή πλήρους απόσυρσης ασφαλιστικής κάλυψης από συγκεκριμένες περιοχές.
- Επιβολής κυρώσεων και απώλειας πρόσβασης σε αγορές (π.χ. Ρωσία, Ιράν).
Στην Ελλάδα, χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι ζημιές σε εμπορικά καταστήματα και τράπεζες στο κέντρο της Αθήνας από διαδηλώσεις και βίαιες ταραχές, με τραγική αποκορύφωση την εμπρηστική επίθεση στη Marfin, το 2010, όταν έχασαν τη ζωή τους και εργαζόμενοι.
Το πλαίσιο ασφάλισης για τρομοκρατία & πολιτικούς κινδύνους
Διεθνές Πλαίσιο
ΗΠΑ: Μέσω του προγράμματος TRIA (Terrorism Risk Insurance Act), το κράτος εγγυάται μέρος των αποζημιώσεων μετά από μεγάλης κλίμακας τρομοκρατικές επιθέσεις.
Ηνωμένο Βασίλειο: Το Pool Re παρέχει κρατικά επιδοτούμενη αντασφάλιση για τρομοκρατικά περιστατικά, προστατεύοντας τις επιχειρήσεις στο Λονδίνο και αλλού.
Πολλές αγορές προσφέρουν προϊόντα Political Risk Insurance (PRI) για επενδύσεις σε επισφαλείς χώρες, καλύπτοντας κατασχέσεις, εθνικοποιήσεις και αστάθεια
νομισμάτων.
Στην Ελλάδα, οι περισσότερες ασφαλιστικές εξαιρούν ρητά τρομοκρατικές ενέργειες ή πολιτικές ταραχές από τα βασικά ασφαλιστήρια περιουσίας σε σημεία που θεωρούνται επικίνδυνα, με ένα από αυτά να είναι και το κέντρο της Αθήνας. Το capacity έχει, πλέον, περιοριστεί και συχνά επιβάλλεται υπο-όριο στην κάλυψη όταν ασφαλίζονται μεγάλα κεφάλαια.
Στην πράξη, η ενσωμάτωση κάλυψης για πολιτικούς και τρομοκρατικούς κινδύνους δεν είναι πολυτέλεια, είναι θεμέλιο επιχειρησιακής ανθεκτικότητας, και ο ασφαλιστικός διαμεσολαβητής οφείλει να παρακολουθεί τις γεωπολιτικές εξελίξεις και να συμβουλεύει
τους πελάτες του, εντοπίζοντας αδύναμα σημεία στην κάλυψη, και πάντα να συμβάλλει στη διαμόρφωση κατάλληλου πλαισίου κάλυψης. Αυτό αποτελεί το ουσιαστικό μέρος της σύγχρονης διαχείρισης κινδύνου.
Πηγή: Broker’s Time, τ. 80