Σημαντική απόκλιση της Ελλάδας από το στόχο εμβολιαστικής κάλυψης της ΕΕ

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκτιμάται ότι ο αντιγριπικός εμβολιασμός προλαμβάνει 37.000 θανάτους ετησίως. Η επιτροπή δημόσιας υγείας της Κομισιόν προτρέπει τα κράτη-μέλη να αναλάβουν δράσεις ώστε τα επίπεδα εμβολιαστικής κάλυψης να φθάσουν το 75% του πληθυσμού των ομάδων υψηλού κινδύνου.

Αν και το σχετικό έγγραφο επικυρώθηκε στις 9/1/2014 στις Βρυξέλλες, δυστυχώς το ποσοστό-στόχος δεν έχει επιτευχθεί έως τώρα, σύμφωνα με τα δεδομένα του ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control), παρά τη δραστηριοποίηση των κρατών. Στην Ελλάδα, μάλιστα, η απόκλιση του ελληνικού εμβολιασμένου πληθυσμού από το γενικό στόχο της Ε.Ε. είναι σημαντικά και επικίνδυνα μεγάλη.

Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία που συλλέχθηκαν για την Περιφέρεια της Κρήτης και το Νομό Κοζάνης, για την εμβολιαστική περίοδο 2017-2018. Στις δύο αυτές περιοχές διατέθηκαν από τα φαρμακεία περίπου 112.000 και 25.000 αντιγριπικά εμβόλια αντίστοιχα, που σημαίνει ότι εμβολιάστηκε μόλις το 17,7% των Κρητικών και το 16,5% των κατοίκων της Κοζάνης.

Ο ρόλος των φαρμακοποιών στον αντιγριπικό εμβολιασμό

Περίπου το 20% των φαρμακείων σε διεθνές επίπεδο (σχεδόν 193.000 φαρμακεία) αξιοποιούνται ως κέντρα εμβολιασμού της κοινότητας, απευθυνόμενα αθροιστικά σε αντίστοιχο πληθυσμό 940 εκατ. ανθρώπων. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγο της γενικά εύκολης πρόσβασης του κοινού στα κοινοτικά φαρμακεία και της υψηλής εμπιστοσύνης του κοινού στους φαρμακοποιούς. Έτσι, τα κοινοτικά φαρμακεία συμβάλουν σε σημαντικό βαθμό στην αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού, επιτελώντας πρωταρχικής σημασίας έργο για τη δημόσια υγεία.

Η έκταση της συμμετοχής των φαρμακοποιών στο σύστημα αντιγριπικού εμβολιασμού διαφέρει, βέβαια, από χώρα σε χώρα. Σε κάποιες χώρες οι φαρμακοποιοί επιτρέπεται υπό προϋποθέσεις να εμβολιάζουν οι ίδιοι τον πληθυσμό, να οργανώνουν εμβολιαστικά προγράμματα και να έχουν πρόσβαση στο ιστορικό υγείας των ασθενών (120.000 φαρμακεία που απευθύνονται σε 655 εκατ. ανθρώπους), ενώ σε άλλες χώρες οι φαρμακοποιοί δεν επιτρέπεται να έχουν ενεργό ρόλο στην ανοσοποίηση του πληθυσμού.

Η Ιρλανδία ανήκει στις χώρες εκείνες που ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει από τον ίδιο το φαρμακοποιό. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε το Μάρτη του 2016, έδειξε πως ο αριθμός των εμβολιασμών στα κοινοτικά φαρμακεία «εκτοξεύθηκε» μέσα σε μια 5ετία στην Ιρλανδία και πως οι φαρμακοποιοί πέτυχαν συνολικά την αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού. Σύμφωνα μάλιστα με στοιχεία που έδωσε το National Immunisation Office στον Irish Pharmacy Union, ο εμβολιασμός αυξήθηκε όχι μόνο στα φαρμακεία, αλλά ταυτόχρονα και στους Γενικούς Ιατρούς! Γεγονός που αποδίδεται στη διαφήμιση και προώθηση που γίνονταν στις βιτρίνες των φαρμακείων και τις σχετικές καμπάνιες.

Η Ελλάδα με περίπου 10.500 κοινοτικά φαρμακεία, κατέχει την πρώτη θέση στον αριθμό των φαρμακείων ανά 100.000 κατοίκους, σε επίπεδο ΕΕ. Μάλιστα, Τα φαρμακεία στη χώρα μας έχουν άριστη διασπορά στην επικράτεια, αφού βρίσκονται ακόμα και σε απομακρυσμένες περιοχές που δεν υπάρχουν άλλες δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.

Πέρυσι, σχεδόν 9 στους 10 εμβολιασμούς για τη γρίπη στους ενήλικες έγιναν εντός του χώρου του φαρμακείου, από το φαρμακοποιό (μελέτη ΦΣ Ρεθύμνου και Κοζάνης, 2018). Κάτι που θεωρείται δεδομένο και αυτονόητο για τους Έλληνες ασθενείς εδώ και πολλά χρόνια. Παρόλα αυτά, πρόκειται για μια πράξη που παραμένει μη θεσμοθετημένο δικαίωμα ή υποχρέωση των φαρμακοποιών.

4 προτάσεις για την αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης

Για την επίτευξη του πανευρωπαϊκού στόχου εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού έναντι της γρίπης, οι ΦΣ Ρεθύμνου και Κοζάνης προτείνουν:

1. Τη θεσμοθέτηση με διάταξη νόμου της δυνατότητας πραγματοποίησης αντιγριπικού εμβολιασμού εντός των φαρμακείων, υπό όρους και προϋποθέσεις που θα καθορίζονται με υπουργική απόφαση του υπουργού υγείας.
2. Τη διαχείριση των ιατρικών απορριμάτων (σύριγγες κλπ) με σύμπραξη των τοπικών ΦΣ με κατάλληλα πιστοποιημένη ιδιωτική εταιρεία.
3. Καθώς η χώρα μαστίζεται από οικονομική κρίση, μπορούν να ληφθούν επιπλέον μέτρα για την αποφυγή ενδεχόμενης επιδημικής έξαρσης γρίπης:
   Α) Όλοι οι πολίτες, ανεξαρτήτου ηλικίας και κατάστασης πρέπει να μπορούν να έχουν δωρεάν πρόσβαση στον αντιγριπικό εμβολιασμό εφόσον το επιθυμούν. Επομένως πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε ο ΕΟΠΥΥ να αποζημιώνει το αντιγριπικό εμβόλιο και σε όσους δεν ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου, δίνοντας έτσι ένα θετικό κίνητρο για εμβολιασμό, σε όλο το φάσμα του πληθυσμού της χώρας.
   B) Η απεμπλοκή της χώρας από τον σφιχτό δημοσιονομικό έλεγχο των περασμένων ετών δίνει την δυνατότητα εμφάνισης περιθωρίων προσαρμογής σε μια λιγότερο δραματική δημοσιονομική οργάνωση, αλλά με περισσότερη σύνεση. Αυτό θα έχει οπωσδήποτε αντίκτυπο στον τομέα της υγείας και μάλιστα κατά προτεραιότητα, αφήνοντας περιθώρια για αξιοποίηση όποιων τυχόν κονδυλίων χρειαστούν προς δράσεις με το μέγιστο πηλίκο «αποτελέσματος/κόστους». Μια τέτοια δράση είναι εφικτό να είναι και η χορήγηση κινήτρων προς τα φαρμακεία για ενεργότερη συμμετοχή στον εμβολιασμό του πληθυσμού, συμμετοχή που όπως αποδεικνύεται και από την παρατιθέμενη πλούσια διεθνή εμπειρία, μπορεί να προσφέρει σπουδαίο όφελος στο σύστημα υγείας.
4. Επειδή φαίνεται πως ο στόχος της σημαντικής αύξησης της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί, αλλά και με αφορμή την αυξανόμενη αντιεμβολιαστική τάση, είναι καιρός να ιδρυθεί ειδική διεύθυνση εμβολιασμού και ανοσοποίησης στο υπουργείο υγείας.

Μελέτη αντιγριππ. εμβολιασμού, Βαρδιάμπ.-Δερβενιωτ., 9-10-2018