Ασφαλίστε την αποχώρηση των στελεχών σας

Στέλεχος-κλειδί (key person) είναι κάθε εργαζόμενος που συνεισφέρει ουσιαστικά και καθοριστικά στην οικονομική ευημερία μιας επιχειρήσεως. Είναι αυτός που η απουσία του θα:

– δημιουργούσε ένα κενό που δε θα μπορούσε να αναπληρωθεί από το τωρινό προσωπικό

-διατάρασσε τις φυσιολογικές λειτουργίες, τον οικονομικό έλεγχο και την διαχείριση της επιχείρησης

-έβλαπτε την πιστωτική θέση και την πιστοληπτική ικανότητα της επιχείρησης

-προκαλούσε απώλεια πελατειακής βάσης

-σήμαινε μια απώλεια εξειδικευμένης δεξιότητας

-ματαίωνε ή θα καθυστερούσε μια εκστρατεία πωλήσεων ή ένα πρόγραμμα επέκτασης ή κάποιο άλλο στρατηγικό σχέδιο

-ευνοούσε τις ανταγωνιστικές επιχειρήσεις

 

Θα χρησιμοποιήσω μια μελέτη που έγινε στην Αμερική διότι στάθηκε αδύνατο να βρεθεί κάτι πιο έγκυρο και πιο μαζικό από την εγχώρια στατιστική υπηρεσία (Πίνακας 1). Από τις επιχειρήσεις της έρευνας το 97,7% πτώχευσαν από παράγοντες που περιλαμβάνουν το ανθρώπινο στοιχείο. Από θάνατο ή ανικανότητα, απειρία ή ανθρώπινες αδυναμίες.

Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι αν οι πτωχεύσεις εταιρειών οφείλονται κυρίως σε κακή διαχείριση, τότε η επιτυχία οφείλεται σε επιδέξια διαχείριση. Καμία επιχείρηση στον κόσμο δεν θα αποφέρει κέρδη αν δεν υπάρχουν ικανοί άνθρωποι να την διευθύνουν. Συνεπώς η πραγματική πηγή κερδών δεν είναι το κεφάλαιο ή το πάγιο ενεργητικό, αλλά τα στελέχη με την ικανότητα, την εμπειρία και την καλή κρίση για να διευθύνουν την επιχείρηση επιτυχημένα.

Κάθε επιχείρηση έχει έναν ή περισσότερους ανθρώπους που ευθύνονται για την επιτυχία (ή την αποτυχία) της. Συνήθως το κυριότερο στέλεχος κλειδί σε μια τυπική μικρομεσαία Ελληνική εταιρεία είναι ο ίδιος ο ιδιοκτήτης. Μεγαλύτερες επιχειρήσεις στηρίζονται σε περισσότερα στελέχη. Στο παρόν άρθρο αναφερόμαστε και στις δύο περιπτώσεις ταυτόχρονα.

 

Υπάρχουν δύο πολυτιμότατες καλύψεις που μπορούν να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να ξεπεράσουν τα σημαντικότατα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν από την απώλεια ενός στελέχους-κλειδί:

-Η κάλυψη θανάτου και μόνιμης ανικανότητας

-Η κάλυψη από τις αστικές ευθύνες, την κακοπιστία και την αποχώρηση ενός στελέχους. (Directors & Officers Liability)

Σήμερα θα ασχοληθούμε με την πρώτη περίπτωση η οποία είναι και η συχνότερη.

 

Η καταστροφή ενός πολύτιμου μηχανήματος μπορεί να επιφέρει σοβαρές δυσλειτουργίες στην ροή παραγωγής μιας επιχείρησης. Η απώλεια ενός σημαντικού στελέχους όμως ή του ίδιου του ιδιοκτήτη μπορεί να προκαλέσει την καταστροφή της επιχείρησης ή να δημιουργήσει τεράστια προβλήματα. Τα συνηθέστερα προβλήματα είναι τα εξής:

 

–Αποδιοργάνωση

Το στέλεχος ήταν υπεύθυνο για ένα τομέα λειτουργίας της επιχείρησης, ένας ειδικός στα ιδιαίτερα καθήκοντά του. Τώρα κάποιος άλλος θα πρέπει να πάρει αυτή τη διευθυντική θέση. Συνήθως αυτή η διαδικασία είναι αργή, δαπανηρή και πολλές φορές σκληρή, ιδιαίτερα αν η απώλεια συμβεί στη διάρκεια εκτέλεσης κάποιου μεγάλου project επέκτασης, ή στη διάρκεια μιας οικονομικής κάμψης ή σε κάποια άλλη κατάσταση η οποία να απαιτεί την ιδιαίτερη ικανότητα και προσήλωση του στελέχους. Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό, καμιά ζωντανή επιχείρηση δεν απολαμβάνει ποτέ την πολυτέλεια να στερηθεί κάποιο πολύτιμο στέλεχός της.

 

–Απώλεια κερδών

Η απώλεια ενός στελέχους-κλειδί νομοτελειακά θα επηρεάσει αρνητικά τα κέρδη της επιχείρησης. Αυτό θα γίνει γιατί θα μειωθούν τα έσοδα ή θα αυξηθούν τα έξοδα, μπορεί και τα δύο μαζί. Διαρροές στα έσοδα και στα κέρδη μπορούν να προκύψουν από την απώλεια των ιδιαίτερων ικανοτήτων και της φήμης αυτού του ατόμου και από την απώλεια πελατών ‘’ελεγχόμενων’’ από αυτό. Τα έξοδα θα αυξηθούν από το κόστος πρόσληψης και εκπαίδευσης κάποιου αντικαταστάτη.

Σε πολλές περιπτώσεις η απώλεια ενός στελέχους καταλήγει στην απώλεια πολύτιμων πελατών οι οποίοι μπορούν να παρασυρθούν εξαιτίας της αβεβαιότητας, της αποδιοργάνωσης ή της σύγχυσης που θα έχει δημιουργηθεί, με συνέπεια να δελεαστούν από τους επιθετικούς ανταγωνιστές.

 

–Μείωση πιστώσεων

Μια επιχείρηση η οποία εξαρτάται από την φήμη και την ικανότητα ενός ατόμου, θα έχει πολύ σοβαρά προβλήματα στην εξασφάλιση νέων πιστώσεων. Δίκαια οι πιστωτές θα αναρωτιούνται εάν η επιχείρηση μπορεί να συνεχίσει να εξοφλεί τα χρέη της. Έτσι θα πιέσουν για τις πληρωμές και θα τηρήσουν μια στάση αναμονής για μελλοντικές πιστώσεις. Σαν συνέπεια η επιχείρηση θα στερηθεί ζωτικά κεφάλαια την ώρα ακριβώς που τα χρειάζεται περισσότερο.

 

–Απώλεια εμπιστοσύνης

Η απώλεια ενός στελέχους μπορεί να προκαλέσει απώλεια της εμπιστοσύνης στην επιχείρηση από τους πελάτες τους προμηθευτές και τους εργαζόμενους.

Οι πελάτες θα ανησυχούν -δικαίως ή αδίκως- για την ικανότητα της επιχείρησης να συνεχίσει να παράγει τα προϊόντα ή να διοχετεύει ικανοποιητικά τις υπηρεσίες της. Έτσι είναι πολύ πιθανό να ψάξουν αλλού για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους.

Οι προμηθευτές θα ανησυχήσουν για την μελλοντική ικανότητα της επιχείρησης να πληρώνει τα χρέη της.

Οι εργαζόμενοι μπορεί να ανησυχήσουν για το μέλλον της επιχείρησης. Σαν αποτέλεσμα μερικοί μπορεί να ψάξουν για νέες δουλειές στους ανταγωνιστές ή να ξεκινήσουν δικές τους δουλειές παίρνοντας πιθανότατα αρκετούς πελάτες μαζί τους. Αυτοί που θα παραμείνουν μπορεί να έχουν μειωμένο ηθικό και αφοσίωση όντως ανασφαλείς μπροστά στο μέλλον της επιχείρησης. Αυτό μπορεί να επηρεάσει καίρια την παραγωγικότητά τους.

 

–Αντικατάσταση του στελέχους

Πολλές επιχειρήσεις είναι τόσο μικρές ώστε δεν υπάρχει κανένας αντικαταστάτης του στελέχους που χάθηκε. Αν αντικατασταθεί από άτομο εντός της επιχείρησης αυτό θα πρέπει να οργανώνεται για πολύ καιρό ώστε να αντεπεξέλθει με επιτυχία, ενώ η θέση του ιδίου θα χρειάζεται άμεση αναπλήρωση.

Συχνά είναι απαραίτητο να ψάξει κάποιος έξω από την εταιρεία για να βρει έναν αντικαταστάτη. Αυτό σημαίνει δαπάνες όπως έξοδα συμβούλων εργασίας, υψηλότερο μισθό και έξοδα εκπαίδευσης. Επιπλέον η εταιρεία πρέπει να απορροφήσει την δαπάνη των λαθών που αναπόφευκτα το νέο στέλεχος θα κάνει, σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις την αποδιοργάνωση και την μειωμένη αποτελεσματικότητα της περιόδου προσαρμογής.

 

Η μαγική λέξη είναι: ΜΕΤΡΗΤΑ!

Γιατί;

-Για να σταθεί η επιχείρηση στην διάρκεια της περιόδου όπου το εισόδημα συρρικνώνεται και τα έξοδα μεγαλώνουν

-Για να πληρωθούν οι λογαριασμοί ώστε οι πιστωτές να καθησυχαστούν

-Για να πληρωθούν μισθοί και ασφαλιστικές εισφορές ώστε να βεβαιωθούν οι εργαζόμενοι ότι η δουλειά τους είναι διασφαλισμένη

-Για να αναζητηθεί, προσληφθεί και εκπαιδευτεί κάποιος αντικαταστάτης

-Για να καλυφθούν οι δαπάνες των λαθών που θα κάνει ένας αντικαταστάτης ώσπου να μάθει καλά την δουλειά

 

Υπάρχουν τέσσερις πιθανές πηγές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παροχή των μετρητών που χρειάζονται για την αντιστάθμιση της οικονομικής απώλειας που προκύπτει από τον θάνατο ή την ανικανότητα.

 

Είναι πολύ πιθανό μια οικονομική απώλεια κάποιου μεγέθους να μπορεί να απορροφηθεί από τα κέρδη μιας επιχείρησης. Θα ήταν συνετή όμως η χρήση των κερδών για την αντικατάσταση ενός στελέχους; Ίσως δεν θα είναι η πιο συνετή και αξιόπιστη λύση. Ολόκληρη η επιχείρηση διακινδυνεύει. Ένας μικρός λογαριασμός μπορεί να απορροφηθεί από την επιχείρηση. Ένας μεγάλος όμως μπορεί να απορροφήσει την επιχείρηση.

Μια επιχείρηση μπορεί να δανειστεί χρήματα για να αντισταθμίσει τα οικονομικά προβλήματα που θα προκληθούν. Ωστόσο αυτό συνήθως δεν είναι τόσο εύκολο για την τράπεζα ή την επιχείρηση. Η επιχείρηση έχει χάσει μόλις έναν σημαντικό δημιουργό κέρδους, έτσι δεν είναι ο κατάλληλος καιρός να δημιουργηθεί νέο χρέος. Η τράπεζα το γνωρίζει αυτό και είναι πολύ πιθανό να μη δώσει το δάνειο μέχρι η επιχείρηση να δείξει ισχυρά σημάδια ότι είναι οικονομικά σταθερή. Ακόμα όμως και χωρίς αυτές τις ανησυχίες ο δανεισμός δεν είναι η πιο επιθυμητή λύση γιατί είναι μια ακριβή λύση.

Οι προσδοκώμενες οικονομικές απώλειες μπορεί να χρηματοδοτηθούν με τη χρήση ενός κεφαλαίου που σταδιακά θα αποταμιεύεται. Θα μπορούσε π.χ. η επιχείρηση να αποταμιεύει ένα ποσοστό από τα κέρδη της για μια περίοδο ετών στη διάρκεια ζωής των στελεχών της. Αυτό όμως εμπεριέχει ένα μειονέκτημα. Ο θάνατος ή η ανικανότητα θα μπορούσαν να χτυπήσουν σύντομα και τα χρήματα θα ήταν ανεπαρκή για να λύσουν τα προβλήματα που θα δημιουργούνταν.

Η ασφάλιση είναι αναντίρρητα η επωφελέστερη λύση:

– Γιατί προσφέρει ένα νέο λειτουργικό κεφάλαιο τότε ακριβώς που χρειάζεται επειγόντως.

-Γιατί θα προμηθεύσει μετρητά αφορολόγητα για την πρόσληψη διαδόχου, πληρωμή οφειλόμενων επιταγών, χρεογράφων, δανείων και λοιπών υποχρεώσεων

-Γιατί προσφέρει μετρητά τα οποία έχουν αγοραστεί με έκπτωση

-Γιατί είναι ένας αποθεματικός λογαριασμός που δεν αδειάζει ποτέ

-Γιατί ενισχύει την πίστωση. Η ύπαρξη και μόνο της ασφάλισης ζωής είναι μια έμμεση ενίσχυση της γενικής πιστοληπτικής θέσης μιας επιχείρησης. Το γεγονός ότι η επιχείρηση είχε την προνοητικότητα να ασφαλιστεί για τον κίνδυνο απώλειας ενός στελέχους της, επιβεβαιώνει στους τραπεζίτες και στους άλλους πιστωτές τον χαρακτήρα και την σταθερότητα της επιχείρησης. Τους δείχνει την αποφασιστικότητά της να προστατευτεί από την απώλεια του πιο πολύτιμου ενεργητικού της. Έτσι ενισχύεται η διάθεσή τους για επέκταση της πίστωσης διότι αισθάνονται ότι το δάνειό τους είναι σε σταθερό έδαφος.

-Γιατί το καθαρό λειτουργικό κεφάλαιο της επιχείρησης αυξάνεται λόγω της εισροής των μετρητών σε περίπτωση απώλειας ζωής του στελέχους.

-Γιατί θα φέρει ένα φορολογικά ευνοημένο κεφάλαιο από το οποίο μπορούν να καταβληθούν μερίσματα.

-Γιατί θα αυξηθεί η αφοσίωση, η αποδοτικότητα και η εσωτερική γαλήνη των στελεχών και των εργαζομένων εξαιτίας της εγγυημένης συνέχισης της εταιρείας ακόμα και μετά την μεγαλύτερη τραγωδία.

 

Είναι αρκετά δύσκολο να γίνει ακριβής αποτίμηση, τη στιγμή μάλιστα που αναφερόμαστε σε άνθρωπο που δημιουργεί κέρδος και όχι σε κάποιο άψυχο μηχάνημα. Το ανθρώπινο δυναμικό θεωρείται ανεκτίμητο περιουσιακό στοιχείο. Παρ’ όλα αυτά σαν βάση υπολογισμού μπορεί να θεωρηθεί το εισόδημα το οποίο αποφέρει στην επιχείρηση. Έτσι ο κάθε λογικός επιχειρηματίας θα πρέπει να αναρωτηθεί:

-Ποιο το εύρος της οικονομικής απώλειας θα είχε η επιχείρηση αν χθες το βράδυ ένα στέλεχος χανόταν;

-Ποια είναι η γενική εκτίμηση για την αξία ενός στελέχους στην επιχείρηση μου;

-Πόσα μετρητά θα έπρεπε να εισρεύσουν στην επιχείρηση για να αντικαταστήσουν αυτό το στέλεχος για ένα χρόνο ή και για περισσότερο;

Με δύο βασικούς τρόπους μπορούμε να προσεγγίσουμε την αξία ενός στελέχους:

–Συμβολή στα κέρδη

Ο υπολογισμός της συμβολής στα καθαρά κέρδη ενός στελέχους εξαρτάται κατά πολύ από την θέση που αυτό κατέχει.

Αν το άτομο αυτό βρίσκεται σε μια θέση που σχετίζεται με τις άμεσες πωλήσεις, τα ιστορικά αρχεία πωλήσεων μπορούν να βοηθήσουν στον υπολογισμό.

Αν το άτομο αυτό βρίσκεται σε μια θέση με ποικίλα καθήκοντα θα είναι πιο δύσκολη η αποτίμησή του.

Οι περισσότερες ασφαλίσεις γίνονται για τους ίδιους τους ιδιοκτήτες. Έτσι αυτοί μπορούν μόνοι τους να υπολογίσουν την αξία του εαυτού τους.

Ας δούμε μια μέθοδο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να βρούμε την συμβολή του στελέχους στα κέρδη. (Πίνακας 2)

 

 Κόστος αντικατάστασης

Μεταχειριζόμενοι την μέθοδο αυτή ακολουθούμε μια διαφορετική προσέγγιση του ζητήματος (πίνακας 3):

 

Η ασφάλιση είναι το απόλυτο εργαλείο επίλυσης αυτού τόσο σημαντικού προβλήματος για οποιαδήποτε επιχείρηση ασχέτως αν απασχολεί ένα ή περισσότερα στελέχη ή αν το στέλεχος αυτό είναι ο ίδιος ο ιδιοκτήτης.

Το κόστος της είναι αστείο μπροστά στο μέγεθος των προβλημάτων που λύνει.

Μπορούν να χρησιμοποιηθούν δύο είδη ασφαλειών για την επίλυση του προβλήματος: Η απλή και η ισόβιος.

–Με την απλή ασφάλεια πληρώνεται μόνο το ασφάλιστρο του κινδύνου που αντιστοιχεί στην ηλικία του στελέχους. Δεν υπάρχει επιστροφή ασφαλίστρου σε περίπτωση μη επέλευσης του κινδύνου. Ενδεικτικά ασφάλιστρα αναφέρονται στον πίνακα 4. Μπορούμε να δούμε ότι ένας άντρας 40 ετών ασφαλίζεται για 100.000€ με ασφάλιστρο 400€ τον χρόνο. Δηλαδή το κόστος για την επιχείρηση είναι 0,4% του κεφαλαίου που θα έπρεπε να κρατάει σαν απόθεμα για να καλύψει αυτή την περίπτωση.

-Με την ισόβια ασφάλεια το κόστος ανεβαίνει για την ίδια περίπτωση στα 1900€ (1,9% του κεφαλαίου). Αυτού του είδους η ασφάλεια όμως έχει αρκετές ιδιότητες οι οποίες μπορούν να γίνουν σημαντικά εργαλεία για την επιχείρηση:

 

Σε κάθε περίπτωση το κόστος της ασφάλισης είναι πολύ χαμηλό σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη επιλογή συγκρότησης ενός τέτοιου αποθεματικού. Φτάνει να σκεφτεί κάποιος ότι το κόστος αυτό είναι πολύ μικρότερο από το επιτόκιο που θα εισέπραττε κάποιος σε μια απλή κατάθεση ταμιευτηρίου.