Aλληλοβοηθητικά Ταμεία

Με αφορμή την πρόσκληση διαλόγου που απηύθυνε ο Υπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης στους επιστήμονες (δικηγόρους, γιατρούς, μηχανικούς) για τη δημιουργία επαγγελματικών ή αλληλοβοηθητικών ταμείων ασφάλισης, ώστε να «ελαφρυνθεί» το βάρος των πολύ υψηλών εισφορών, τις οποίες θα υποχρεωθούν να καταβάλλουν από την 1/1/2017 (μετά τη σύνδεση με το φορολογητέο εισόδημα), ένας παραδοσιακός (αλλά μη αξιοποιημένος αρκετά) ασφαλιστικός θεσμός, όπως είναι αυτός της «αλληλοβοήθειας», επανέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο.

Ως Αλληλοβοηθητικά Ταμεία μπορούν, κατ’ αρχάς, να ορισθούν τα μη κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου σωματειακού τύπου, τα οποία δραστηριοποιούνται ως είδος συμπληρωματικής ασφάλισης για την ικανοποίηση ιδιαίτερων αναγκών ορισμένου επαγγέλματος ή κλάδου. Με το Ν. 281/1914 «Περί Σωματείων» δημιουργήθηκε ειδικό νομοθετικό καθεστώς για τα αλληλοβοηθητικά σωματεία, το οποίο παραμένει σε ισχύ μέχρι σήμερα παρά τις μεταγενέστερες εξελίξεις της επαγγελματικής και συνδικαλιστικής νομοθεσίας. Οι ρυθμίσεις του νομοθετήματος αυτού εξειδικεύονται με το Β.Δ. της 15/20 Μαΐου 1920, το οποίο είναι χαρακτηριστικό ότι επίσης παραμένει σε ισχύ, ως προς τις διατάξεις του για τα αλληλοβοηθητικά σωματεία.

Ανεξάρτητα από την ύπαρξη ειδικών ρυθμίσεων, όπως οι παραπάνω, η δημιουργία ειδικών κεφαλαίων αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας θεωρείται κανονικά ως δράση καλυπτόμενη από τους σκοπούς οποιασδήποτε συνδικαλιστικής ή επαγγελματικής οργάνωσης. Επιπλέον, ένα τέτοιο ειδικό κεφάλαιο αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας μπορεί να σχεδιαστεί ακόμη και με τη μορφή Ειδικού Λογαριασμού στερούμενου αυτοτελούς νομικής προσωπικότητας.

Αξίζει να παρατηρήσει κανένας ότι, σύμφωνα με το άρθρο 33 του Β.Δ. της 15/20 Μαΐου 1920, τα αναγνωρισμένα επαγγελματικά σωματεία και οι αναγνωρισμένες ενώσεις θα μπορούσαν να ιδρύουν και να συντηρούν αλληλοβοηθητικά ταμεία περιθάλψεως ή συντάξεως των μελών. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα ταμεία αυτά έχουν συνήθως χωριστή διαχείριση, μπορεί όμως η διοίκησή τους να ανατίθεται σε πρόσωπα που διοικούν το επαγγελματικό σωματείο ή την ένωση.

Τα Αλληλοβοηθητικά Ταμεία έχουν δικό τους καταστατικό ή κανονισμό λειτουργίας και η σύστασή τους (η οποία εμφανίζεται ιδιαιτέρως ευχερής, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του Αστικού Κώδικα, προσδίδοντας ευελιξία στη λειτουργία τους) εκπορεύεται ενδεικτικά από τους κάτωθι αξιοσημείωτους σκοπούς: α) να παρέχουν στα μέλη και στις οικογένειες των μελών ιατρική περίθαλψη και φάρμακα, σε περίπτωση νόσου και τραυμάτων, β) να παρέχουν στα μέλη τους χρηματικά επιδόματα σε περίπτωση νόσου, τραυμάτων, πρόσκαιρης ανικανότητας προς εργασία, γέννησης τέκνου, ανεργίας, ασθενείας ή θεομηνίας, γ) να καταβάλουν τις δαπάνες της κηδείας των μελών τους, δ) να παρέχουν χρηματικά βοηθήματα είτε εφάπαξ, είτε υπό τύπο συντάξεως σε μέλη ανίκανα προς εργασία λόγω γήρατος, δυστυχήματος ή νόσου ή σε οικογένειες αποβιωσάντων μελών και  ε) να παρέχουν δάνεια μέχρι ορισμένου ποσού σε κάθε μέλος χωρίς όμως να διατίθεται ετησίως συνολικά περισσότερο του ενός πέμπτου των καθαρών εισοδημάτων του ταμείου.

Τα Αλληλοβοηθητικά Ταμεία μπορούν, επιπλέον, να έχουν ως σκοπό την ηθική και πνευματική μόρφωση των μελών τους και τη βοήθεια προς αυτά για την απόκτηση εργαλείων του επαγγέλματός τους. Επιπροσθέτως, μπορεί να ορίζεται στο καταστατικό ενός Αλληλοβοηθητικού Ταμείου ότι, αν αποχωρήσει μέλος επαγγελματικού σωματείου, εφόσον έχει εισφέρει σε αυτό και συμμορφώνεται στις σχετικές διατάξεις του καταστατικού του, διατηρεί ακέραια τα δικαιώματα επί του Ταμείου. Τέλος, μπορεί να ορίζεται ότι περίθαλψη, επίδομα, σύνταξη και κάθε χρηματική παροχή που οφείλεται από Αλληλοβοηθητικό Ταμείο σε μέλος του δεν μπορεί να εκχωρηθεί και είναι άκυρη κάθε εκχώρηση και κατάσχεση.

Αναμφίβολα, λοιπόν, τα Αλληλοβοηθητικά Ταμεία, τα οποία σήμερα λειτουργούν με το καθεστώς του Ν. 1264/82, ακολουθούν, σε γενικές γραμμές, την ασφαλιστική τεχνική με την έννοια της κατανομής των συνεπειών από ορισμένους ασφαλιστικούς κινδύνους σε μια ευρύτερη κοινωνική επαγγελματική κοινότητα. Εκείνο που προέχει είναι αφενός το χαρακτηριστικό της αλληλεγγύης που αποκλείει κάθε έννοια κέρδους και αφετέρου το χαρακτηριστικό της κοινωφελούς διαχείρισης που αποκλείει κάθε παρακωλυτική μεσολάβηση τρίτων.

Γεώργιος Κουτσούκος*  Εταίρος, Δικηγόρος at

ΚΡΕΜΑΛΗΣ Δικηγορική Εταιρεία |  Ius Laboris Greece  |  Global HR Lawyers                           

Κυρίλλου Λουκάρεως 35 – 114 75 Αθήνα

T +30 210 6431387  |  F +30 210 6460313  |  kkremalis@kremalis.gr

www.kremalis.gr  |  www.iuslaboris.com        

*Διατελεί Εταίρος στην ΚΡΕΜΑΛΗΣ Δικηγορική Εταιρεία, η οποία είναι μέλος της Ένωσης δικηγορικών γραφείων Ius Laboris Global Human Resources Lawyers. Είναι Δικηγόρος παρ’ Εφέταις με ειδίκευση σε θέματα διοικητικού και συνταξιοδοτικού δικαίου, καθώς επίσης και σε θέματα δικαίου αλλοδαπών-μεταναστευτικού δικαίου. Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (2003) και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου με τιμητική διάκριση στο Τμήμα Δημοσίου Δικαίου Νομικής Σχολής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (2006), καθώς και Διδάκτωρ του Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλισης στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (2014).