Τα φορολογικά “SOS” για τις ασφαλιστικές

Στην έκθεσή της “Ιδιωτική Ασφαλιστική Αγορά From Resilience to Growth” η ΚPMG παρουσιάζει επιλεκτικά ορισμένες διατάξεις και αλλαγές στη γενική φορολογία που αφορούν και επομένως ενδιαφέρουν και τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις. 

IFRS 17 «Ασφαλιστήρια Συμβόλαια» 

Από την 1η Ιανουαρίου 2023 οι ασφαλιστικές εταιρείες εφαρμόζουν το ΔΠΧΑ 17 και το ΔΠΧΑ 9. Το ΔΠΧΑ 17 αποτελεί τη μεγαλύτερη λογιστική αλλαγή που έχει πραγματοποιηθεί για τις ασφαλιστικές εταιρείες από την εφαρμογή των προτύπων και οι επιπτώσεις από την εφαρμογή του είναι εμφανείς, όχι μόνον στη λογιστική απεικόνιση, στις αναλογιστικές μελέτες, στα πληροφοριακά συστήματα, αλλά και στον προσδιορισμό της φορολογικής βάσης των ασφαλιστικών εταιρειών. 

Ειδικότερα, από τη νέα επιμέτρηση και λογιστικοποίηση των ασφαλιστήριων συμβολαίων προκύπτουν ιδιαίτερα σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ φορολογικής και λογιστικής βάσης, οι οποίες εκτός από τη λογιστικοποίηση των εσόδων από ασφαλιστήρια, τις δαπάνες-κόστη που συνδέονται με την παραγωγή ασφαλίστρων (π.χ. προμήθειες παραγωγής, αποζημιώσεις κλπ.), αφορούν κυρίως τον υπολογισμό των ασφαλιστικών προβλέψεων. Παρότι οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις έχουν κάνει σημαντικές επενδύσεις στην ανάπτυξη των πληροφοριακών συστημάτων και των αναλογιστικών λειτουργιών τους για την λογιστική απεικόνιση του ΔΠΧΑ 17, φαίνεται ότι θα χρειαστεί να επιβαρυνθούν με ένα επιπρόσθετο κόστος για να παρακολουθήσουν και να απεικονίσουν τις διαφορές λογιστικής και φορολογικής βάσης. 

Μέχρι σήμερα οι φορολογικές αρχές δεν έχουν εκδώσει διευκρινήσεις αναφορικά με τον φορολογικό χειρισμό των ασφαλιστικών προβλέψεων λόγω της εφαρμογής του ΔΠΧΑ 17, και θα απαιτηθεί μια συστηματική συνεργασία της Φορολογικής Διοίκησης με τις ασφαλιστικές εταιρείες ώστε να αποφευχθεί η χρήση διπλών λογιστικών, πληροφοριακών, και λοιπών συστημάτων για την παρακολούθηση της  φορολογικής βάσης, ενώ αναμένεται να συζητηθεί και η φορολογική αντιμετώπιση της επίπτωσης της πρώτης εφαρμογής, όπου σε περίπτωση αλλαγής της φορολογικής βάσης να συνάδει με το λογιστικό αποτέλεσμα. 

Μείωση ΕΝ.Φ.Ι.Α για τις ασφαλισμένες οικοδομές από το έτος 2024 εφεξής (άρθρ. 3, Ν.4323/2013 όπως τροποποιήθηκε με τον Ν.5045/2023) 

Μειώνεται κατά 10% ο ΕΝ.Φ.Ι.Α για τις κατοικίες φυσικών προσώπων που ασφαλίζονται σε ασφαλιστική επιχείρηση εγγεγραμμένη στο Μητρώο Ασφαλιστικών Επιχειρήσεων, για σεισμό, πυρκαγιά και πλημμύρα, εφόσον η ασφάλιση καλύπτει το σύνολο της αξίας του ακινήτου. Ως αξία του ακινήτου, λαμβάνεται η αξία ανακατασκευής του κτίσματος ή των κτισμάτων, μη υπολογιζόμενης της αξίας του οικοπέδου, η οποία δεν μπορεί να υπολείπεται των χιλίων (1.000) ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο. Προϋπόθεση για την εφαρμογή είναι η ασφάλιση να αφορά το προηγούμενο έτος με διάρκεια τουλάχιστον τριών (3) μηνών. Αν η διάρκεια της ασφάλισης είναι μικρότερη του ενός (1) έτους, η μείωση του ΕΝ.Φ.Ι.Α. προσαρμόζεται αναλογικά. 

Φορολόγηση εφάπαξ στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) και σύγκληση με Ομαδικά Ασφαλιστήρια συμβόλαια 

Στα πλαίσια των προθέσεων για ενιαία φορολογική αντιμετώπιση μεταξύ των παροχών που καταβάλλουν στους ασφαλισμένους τους τα ΤΕΑ και τα ομαδικά ασφαλιστήρια που παρέχουν οι ασφαλιστικές εταιρείες το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης παρουσίασε νέο Νομοσχέδιο με τίτλο «Αναμόρφωση Επαγγελματικής Ασφάλισης και Εξορθολογισμός της Ασφαλιστικής Νομοθεσίας». 

Αναλυτικότερα η φορολόγηση των εφάπαξ θα είναι κλιμακωτή ανάλογα με τα έτη ασφάλισης και διπλάσια από εκείνη των συντάξεων που θα χορηγούνται. Ειδικότερα: 

• για παραμονή μέχρι 10 έτη στην ασφάλιση τα εφάπαξ θα φορολογούνται με 20% και οι συντάξεις με 10%,
• για 10-20 έτη ασφάλισης, η φορολόγηση θα είναι 15% και 7.5% αντίστοιχα,
• ενώ για πάνω από 20 έτη το εφάπαξ θα φορολογείται με 10% και η σύνταξη με 5%.
  Σημειώνεται ότι προβλέπεται και προσαύξηση σε περίπτωση πρόωρης εξόδου σε κάθε κατηγορία με επιπρόσθετο φορολογικό συντελεστής 5%.

Να υπενθυμίσουμε ότι η αυτοτελή φορολόγηση για τα Ομαδικά συνταξιοδοτικά που προσφέρουν οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις σύμφωνα με τον ισχύοντα Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος Ν. 4172/2013 (ΚΦΕ), ο οποίος ισχύει από 1/1/2014, υπολογίζεται:

α) σε 15% για κάθε περιοδικά καταβαλλόμενη παροχή
β) σε 10% για εφάπαξ καταβαλλόμενη παροχή μέχρι 40.000 ευρώ
γ) σε 20% για εφάπαξ καταβαλλόμενη παροχή κατά το μέρος που υπερβαίνει τις 40.000 ευρώ.
Οι παραπάνω συντελεστές προσαυξάνονται κατά 50% σε περίπτωση είσπραξης από τον δικαιούχο ποσού πρόωρης εξαγοράς (δηλ. πριν τη λήξη του συμβολαίου).

Λοιπές Διατάξεις με ευρεία εφαρμογή 

• Προθεσμίες παραγραφής του δικαιώματος της Φορολογικής Διοίκησης για την έκδοση και κοινοποίηση πράξεων προσδιορισμού φόρων και επιβολής προστίμων. Με την Εγκύκλιο Ε.2057/2023 δόθηκαν διευκρινίσεις σχετικά με θέματα παραγραφής του δικαιώματος της φορολογικής διοίκησης να εκδώσει πράξεις προσδιορισμού
  φόρου. Σημαντική η αναφορά στις αποφάσεις του ΣτΕ 616/2021 και 618/2021, σύμφωνα με τις οποίες, προκειμένου να μην παραγραφεί η αξίωση του Δημοσίου για βεβαίωση και επιβολή φόρου, πρέπει εντός της προβλεπόμενης προθεσμιας παραγραφής, όχι μόνον να εκδίδεται η καταλογιστική πράξη, αλλά και να γίνεται κοινοποίηση αυτής.
• Επικαιροποίηση διαδικασίας για την προέγκριση μεθοδολογίας ενδοομιλικής τιμολόγησης του άρθρου 22 Ν.4987/2022. Με την απόφαση Α.1027/2023 της ΑΑΔΕ καταργήθηκε η ΠΟΛ.1284/2013, επικαιροποιήθηκε η διαδικασία για την προέγκριση της μεθοδολογίας ενδοομιλικών τιμολογήσεων και δόθηκαν σχετικές οδηγίες.
• ΦΠΑ 24% στα έσοδα από εξωχρηματιστηριακά παράγωγα CFDs. Με την εγκύκλιο Ε.2066/2023 της ΑΑΔΕ διευκρινίζεται ότι τα έσοδα από «συμβόλαια επί διαφοράς» (Contract For Differences – «CFD») επιβαρύνονται με ΦΠΑ 24%. Η εγκύκλιος αυτή έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις, ενώ εκδόθηκε νέα (Ε.2068/2023) με την οποία παρέχονται πρόσθετες διευκρινήσεις.
  • Φορολογία Χαρτοσήμου: Με την εγκύκλιο Ε.2062/2023 της ΑΑΔΕ κοινοποιήθηκε χρήσιμος πίνακας, στον οποίο παρατίθενται οι συνηθέστερες πράξεις που υπάγονται σε χαρτόσημο με αναφορά του ποσοστού του αναλογούντος τέλους ανά συντελεστή, καθώς και ανά είδος πράξης και σχέσης, όπως επίσης και των σχετικών διατάξεων του Κ.Ν.Τ.Χ. που διέπουν κάθε μια από αυτές.