Ανασφάλιστες ιστορίες οδύνης

 

της Έλενας Ερμείδου

Συγκλόνισε την υφήλιο ο μεγάλος σεισμός της 6^ης Φεβρουαρίου 2022 που έπληξε θανάσιμα τη Νοτιοανατολική Τουρκία. Δυσθεώρητες είναι οι οικονομικές απώλειες, με τον αριθμό των ανθρώπων που απεβίωσαν σε κλάσματα δευτερολέπτου να μην μπορεί να συγκριθεί ακόμη και με τις απώλειες ενός μεγάλου πολεμικού χτυπήματος. 

Μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, οι συνολικές οικονομικές καταστροφές εκτιμώνται στα 20 δισ. δολ., με τις ασφαλισμένες να πλησιάζουν μόλις στο 5% με 6% του ποσού των οικονομικών ζημιών. Ασφαλιστές και αντασφαλιστές θα κληθούν να πληρώσουν για την αποκατάσταση των περιουσιακών στοιχείων των περιοχών που επλήγησαν περί το 1 με 1,5 δισ. δολάρια. 

Ο λόγος που οι (αντ)ασφαλιστές θα καταβάλουν τόσο μικρά ποσά για αποζημιώσεις οφείλεται στο γεγονός ότι η περιοχή της Νοτιοανατολικής Τουρκίας χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλή ασφαλιστική διείσδυση. Ελλείψει σωστού μηχανισμού, πρόληψης και ασφάλισης έναντι των σεισμικών καταστροφών, οι κατοικίες ήταν υπασφαλισμένες ή ανασφάλιστες. Claims δεν θα υπάρξουν ούτε για τις ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν, καθώς στις βάσεις των ασφαλιστικών δεν υπάρχουν ασφαλιστήρια συμβόλαια για απώλειες ζωής. 

Εκτιμήσεις AM Best, Verisk, Karen Clark & Company, Fitch

Η AM Best, η Verisk και η Fitch εκτιμούν πως το πλήγμα για τους (αντ)ασφαλιστές από τον μεγάλο σεισμό στην περιοχή της Τουρκίας και της Συρίας μεγέθους Μ7+ δεν θα είναι ανάλογα μεγάλο, εξηγώντας ότι από το 2000, μετά τον σεισμό του 1999 στον Μαρμαρά, η ασφάλιση σεισμού είναι υποχρεωτική για τις κατοικίες εντός των δημοτικών ορίων στην Τουρκία και τις ζημιές καλύπτει το τουρκικό ασφαλιστικό σχήμα καταστροφών TCIP.

Ελλείψει σωστού μηχανισμού, πρόληψης και ασφάλισης έναντι των σεισμικών καταστροφών, οι κατοικίες ήταν υπασφαλισμένες ή ανασφάλιστες

Ωστόσο, επί σειρά ετών, ένα κενό στη νομοθεσία αφήνει «παραθυράκια» διαφυγής, προκαλώντας σήμερα την τεράστια αυτή οδύνη που βιώνουν οι κάτοικοι της περιοχής, και μάλιστα σε μια χρονική περίοδο κατά την οποία η χώρα βιώνει ασύλληπτες οικονομικές αναταράξεις, με έναν αδυσώπητο πληθωρισμό, που έχει κυριολεκτικά αφανίσει το εισόδημα των πολιτών. 

Το κενό στη νομοθεσία

Η νομοθεσία για την προστασία από τον σεισμό προβλέπει την υποχρεωτικότητα στην ασφάλιση κατοικιών με τη δημιουργία του TCIP, στο οποίο συμμετέχουν ιδιωτικές αντασφαλιστικές. Ωστόσο δεν έχουν θεσπίσει νομικές κυρώσεις και μέτρα για όσους δεν ανανέωσαν τα ασφαλιστήρια συμβόλαια στον χρόνο που πρέπει ή για όσους ήταν ανέκαθεν ανασφάλιστοι. Η ασφάλιση σεισμού, κατά τον Νόμο, είναι υποχρεωτική για τους ιδιοκτήτες κατοικιών και καλύπτει ποσά που έχουν εξασφαλιστεί από το TCIP μέχρι ένα προκαθορισμένο επίπεδο. Τα ασφαλιστήρια συμβόλαια διανέμονται από ασφαλιστικές που ενεργούν ως ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές και όταν επέλθει ασφαλιστικό συμβάν, οι δικαιούχοι αποζημιώνονται. Όμως, στις περιοχές της Νοτιοανατολικής Τουρκίας, σύμφωνα με την AM Best, τα ποσοστά ασφαλιστικής διείσδυσης είναι πολύ χαμηλότερα άλλων περιοχών, συνεπώς και η συμμετοχή των αντασφαλιστών στους μηχανισμούς αποζημίωσης θα είναι πολύ χαμηλή. 

Τη μεγαλύτερη έκθεση, αλλά χωρίς συνέπειες, έχουν η Swiss Re και η Munich Re

Σε αυτήν την καταστροφή τα υψηλότερα μερίδια έκθεσης στον κίνδυνο (excess of loss) έχουν η Swiss Re και η Munich Re, ενώ μικρότερα μερίδια είχαν άλλοι αντασφαλιστές στην Ευρώπη, η αγορά του Λονδίνου και οι Βερμούδες. 

Ως μια πρώτη εκτίμηση για τον υπολογισμό των αποζημιώσεων, μόνο το 52% των κατοικιών, σύμφωνα με την AM Best, ήταν ασφαλισμένες, οπότε και το χάσμα μεταξύ ασφαλισμένων και οικονομικών ζημιών είναι μεγάλο. 

AM Best

Ο οίκος αξιολόγησης AM Best τονίζει ότι τα γεγονότα αυτά συνέβησαν σε μια ιδιαίτερα δύσκολη χρονική στιγμή για την Τουρκία, καθώς ο πληθωρισμός έχει εκτροχιαστεί, φτάνοντας, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των αντασφαλιστών, στο 86% τον Οκτώβριο του 2022 και με την τουρκική λίρα να γράφει απώλειες 30% έναντι του δολαρίου ΗΠΑ το 2022.

Verisk Extreme Event Solutions

Η Verisk Extreme Event Solutions, σε μελέτη της, υπολογίζει ότι οι συνολικές οικονομικές απώλειες φτάνουν τα 20 δισ. δολ., με τους (αντ)ασφαλιστές να βρίσκονται κοντά στο φράγμα του 1 δισ., ίσως και κάτι παραπάνω. Εκτός υπολογισμού είναι οι 40.000 ζωές που χάθηκαν από τον μεγάλο σεισμό που καταγράφηκε στο τριπλό σταυροδρόμι μεταξύ της Ανατολίας, της Αφρικής και των αραβικών τεκτονικών πλακών. 

Τι περιλαμβάνουν τα μοντέλα εκτίμησης σεισμών της Verisk

Τα μοντέλα εκτίμησης ασφαλισμένων ζημιών της Verisk για τους σεισμούς περιλαμβάνουν ζημιές από σωματικές βλάβες που προκλήθηκαν από τις δονήσεις στο έδαφος που προκάλεσε ο Εγκέλαδος σε ακίνητα στην ξηρά –τόσο σε κατασκευές όσο και στο περιεχόμενό τους– καθώς και απώλειες χρήσης γης και διακοπή επιχειρησιακών λειτουργιών. 

Ποιες ζημιές αποκλείουν τα μοντέλα της Verisk

Τα μοντέλα εκτίμησης ασφαλισμένων ζημιών της Verisk αποκλείουν ζημιές λόγω πυρκαγιάς, υγροποίησης ή διαρροής σωλήνων, έξοδα προσαρμογής ζημιών, απώλειες σε ανασφάλιστα ακίνητα, απώλειες στις υποδομές, ζημίες από εξωσυμβατικές υποχρεώσεις, απώλειες από καθαρισμό επικίνδυνων αποβλήτων, βανδαλισμούς ή εμφύλιες ταραχές που προκλήθηκαν έμμεσα ή άμεσα στις περιοχές της Τουρκίας και της Συρίας. Επίσης, δεν περιλαμβάνουν μηχανικές απώλειες, όπως βλάβες σε σιδηροδρόμους, στις μεταφορές θαλάσσιων φορτίων, απώλειες στο κύτος των πλοίων, αεροπορικούς κινδύνους, κινδύνους αποθήκευσης προϊόντων, κινδύνους διαμετακόμισης, προσωπικό ατύχημα και άλλους κινδύνους αν αυτοί δεν έχουν οριστεί στα ασφαλιστήρια συμβόλαια.

Karen Clark & Company (KCC)

Σύμφωνα με την εταιρεία μοντέλων καταστροφής Karen Clark & Company (KCC), οι συνολικές ασφαλισμένες ζημιές από τον διπλό σεισμό μόνο στο Καχραμανμαράς υπολογίζονται σε 2,4 δισ. δολ., με τις οικονομικές στα 20 δισ. δολάρια. Περίπου 41.000 κτήρια καταστράφηκαν ολοσχερώς στην περιοχή ή έχουν καταγραφεί με σοβαρές απώλειες. Παρ’ όλα αυτά, σημειώνει η KCC, τα κτήρια δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις και τα πρωτόκολλα για τις κατασκευές.

Fitch Ratings

Η Fitch Ratings υπολογίζει ότι οι ασφαλισμένες ζημιές κυμαίνονται μεταξύ 2 και 4 δισ. δολ., αλλά αναφέρει ότι οι αποζημιώσεις των αντασφαλιστών δεν θα ξεπεράσουν το 1 δισ. δολ., λόγω της πολύ χαμηλής ασφαλιστικής διείσδυσης στις πληγείσες περιοχές. 

Ένα κενό στη νομοθεσία αφήνει «παραθυράκια» διαφυγής, προκαλώντας σήμερα την τεράστια αυτή οδύνη που βιώνουν οι κάτοικοι της περιοχής, και μάλιστα σε μια χρονική περίοδο κατά την οποία η χώρα βιώνει ασύλληπτες οικονομικές αναταράξεις.

Οι ανανεώσεις του TCIP για τον Ιανουάριο του 2023 δεν ξεπέρασαν τα 300 εκατ. δολάρια. Τα claims, προσθέτει η Fitch, δεν θα καλύπτουν ευθύνες, ανθρώπινες απώλειες, έμμεσες αξιώσεις για αποζημιώσεις. Ο οίκος αξιολόγησης χαρακτηρίζει παρόμοια την εικόνα και στη Συρία. 

Σε ό,τι αφορά τα ομόλογα καταστροφών (cat bonds), αυτά δεν θα ενεργοποιηθούν, γιατί οι εκδόσεις περιορίζονται στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τη Fitch Ratings, ο σεισμός στη Νοτιοανατολική Τουρκία προκάλεσε τόσες ανθρώπινες απώλειες όσες ποτέ άλλοτε στο παρελθόν. 

 

Από το περιοδικό Insurance World