Ελλάδα και κάλυψη ζημιών από ασφαλιστικά προγράμματα

Η Ελλάδα και γενικότερα η περιοχή της Μεσογείου αποτελεί ένα κλιματικό hot-spot, δηλαδή περιοχή που θα δεχθεί εντονότερα τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ήδη από το 2017, αυξάνεται η συχνότητα καταστροφών που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Διάφορες περιοχές της χώρας έχουν πληγεί έντονα από πλημμύρες, πυρκαγιές, έντονα φαινόμενα καύσωνα καθώς και από μεσογειακούς κυκλώνες (medicanes). Τα παραπάνω οδήγησαν σε απώλεια περιουσίας, ευημερίας αλλά και ανθρώπινων ζωών.

Την περίοδο 9 – 17 Οκτωβρίου 2021, διάφορες περιοχές της Ελλάδα χτυπήθηκαν από έντονες βροχοπτώσεις (κακοκαιρία Μπάλλος). Σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδας, προκλήθηκαν 1.014 ζημιές επί των ασφαλίσεων περιουσίας, με το εκτιμώμενο ποσό αποζημίωσης να ανέρχεται στα €6,5 εκατ., και τη μέση δηλωθείσα ζημιά στα €6.376. Για τα ξενοδοχεία η μέση δηλωθείσα ζημιά ανήλθε στα €24.713, με το μέσο ποσοστό αποζημιώσεων επί των ασφαλισμένων κεφαλαίων να ανέρχεται στο 4,58‰

Για το ίδιο καταστροφικό γεγονός, η μέση δηλωθείσα ζημιά για τα Τεχνικά έργα και τις Βιομηχανίες διαμορφώθηκε σε χαμηλότερα επίπεδα (€12.300 και €10.927, αντίστοιχα), γεγονός που μπορεί να συνδέεται με υψηλότερη θωράκιση των έργων και της Βιομηχανίας συνολικά. Η μέση ζημιά στα φωτοβολταϊκά πάρκα διαμορφώθηκε στα €10.636, και το μέσο ποσοστό αποζημίωσης στο 53‰, το υψηλότερο ποσοστό στις κατηγορίες ασφαλισμένου κινδύνου. Από την άλλη μεριά, οι υψηλές ζημιές στα φωτοβολταϊκά πάρκα επιτείνουν την ανάγκη για σχεδιασμό και λήψη μέτρων βελτίωσης της ανθεκτικότητάς τους, στο βαθμό του εφικτού, από αλλαγές στις κλιματικές συνθήκες. Η εφαρμογή τέτοιων μέτρων μπορεί να αποτελέσει τμήμα και της αδειοδότησης τέτοιων πάρκων.

Τέλος, η μέση ζημιά για τις εμπορικές επιχειρήσεις και τις κατοικίες υπολογίστηκε στα €8.239 και €3.356, με το μέσο ποσοστό αποζημίωσης στο 7,72‰ και 11,9‰ , αντίστοιχα.

Τον Αύγουστο του 2021, μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Εύβοια και την Αττική, δηλώθηκαν συνολικά 778 ζημιές, με την πρόβλεψη αποζημιώσεων να ανέρχεται στα €38,5 εκατ. Το μεγαλύτερο μέρος των ζημιών, σχεδόν το 80%, αφορούσε σε κατοικίες, το 13,2% σε επιχειρήσεις, το 3% σε φωτοβολταϊκά πάρκα, το 2,5% σε βιομηχανικά κτήρια, και τέλος, το 0,3% σε ξενοδοχεία. Ωστόσο, σημειώνεται πως εξαιτίας του χαμηλού αριθμού ασφαλιστικών συμβολαίων (μόλις το 13% των κατοικιών και επιχειρήσεων με ζημιές διέθεταν ασφάλιση), οι αποζημιώσεις από ασφαλιστικές επιχειρήσεις που καταβλήθηκαν ξεπέρασαν κατά πολύ το σύνολο των ασφαλίστρων που είχαν καταβληθεί. Οι υπόλοιποι ιδιοκτήτες προσέφυγαν σε αιτήσεις για κρατική αρωγή.

Στο νομοσχέδιο του νέου Κλιματικού νόμου συμπεριλαμβανόταν άρθρο το οποίο προέβλεπε την υποχρεωτική ασφάλιση των νέων κτηρίων που βρίσκονται σε ζώνες υψηλής τρωτότητας (πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές κτλ.), ενώ το ασφαλιστήριο θα αποτελούσε προϋπόθεση για την ηλεκτροδότηση του ακινήτου. Ωστόσο, στο τελικό σχέδιο του Νόμου, το σχετικό άρθρο αποσύρθηκε καθώς τέθηκε θέμα σημαντικής αύξησης των ασφαλίστρων, ενώ ανέκυψαν και ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης (διαμοιρασμός ρίσκου μεταξύ ιδιοκτητών κτηρίων εντός και εκτός περιοχών υψηλής επικινδυνότητας).

Η θέσπιση υποχρεωτικότητας ασφάλισης για τον κλιματικό κίνδυνο είναι απαραίτητο μέσο για την κλιματική ανθεκτικότητα με πολλαπλά οφέλη. Αρχικά, θα δημιουργήσει δημοσιονομικό όφελος από τον περιορισμό των παρεχόμενων κρατικών αποζημιώσεων στις επερχόμενες καταστροφές. Το συγκεκριμένο δημοσιονομικό όφελος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση δράσεων προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας, χωρίς ωστόσο αυτό να επιδρά ανασταλτικά στις δράσεις προσαρμογής, οι οποίες πρέπει να εξακολουθούν να εφαρμόζονται καθώς θα περιορίσουν την έκθεση στον κίνδυνο και κατ’ επέκταση το ύψος των ασφαλίστρων. Επιπλέον, θα υποστηρίξει τη βελτίωση της κατανόησης των πολιτών για τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή και αυτό, παράλληλα με άλλες δράσεις, ίσως βελτιώσει και το επίπεδο ετοιμότητας και αντιμετώπισης μιας καταστροφής (π.χ. απομάκρυνση καύσιμης ύλης και χρήση μικρότερων ανεξάρτητων πυροσβεστικών μέσων σε κατοικίες που βρίσκονται κοντά σε περιαστικά δάση, πίεση από τους πολίτες προς τους δήμους για καθαρισμό και αποτελεσματική διαχείριση δασών και άλλα).