Ο Κύκλος του Χρήματος: Οι 7 Πυλώνες του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού

*από το περιοδικό ViSION

Κερδίζω

Το εισόδημα για τους περισσότερους ανθρώπους καθορίζεται από τις απολαβές του επαγγέλματος με βάση την απόδοσή τους, την αγορά εργασίας και το θεσμικό πλαίσιο, το οποίο διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα.

Οι άνθρωποι μπορούν να αυξήσουν το εισόδημά τους, να ανέλθουν στην ιεραρχία μιας επιχείρησης και να διεκδικήσουν καλύτερες αμοιβές, διευρύνοντας τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους. Το εισόδημα μπορεί επίσης να προκύψει από μια επιχειρηματική δραστηριότητα ενός ατόμου.

Εισόδημα μπορεί να αποκτηθεί και μέσω κάποιας κληρονομιάς, από προσωπικές αποταμιεύσεις, αλλά και από αποδοτικές επενδύσεις, όπως οικόπεδα, σπίτια, μετοχές, αμοιβαία κεφάλαια κ.ά.

Καταναλώνω

Τα άτομα καταναλώνουν αγαθά και υπηρεσίες ικανοποιώντας ανάγκες και επιθυμίες. Επειδή συνήθως το διαθέσιμο εισόδημα είναι περιορισμένο, η πλειονότητα των ανθρώπων δεν είναι σε θέση να αγοράσουν όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες που επιθυμούν. Έτσι, πρέπει να επιλέξουν ποια από αυτά θα αγοράσουν και ποια θα «απορρίψουν».

Οι άνθρωποι μπορούν να βελτιώσουν τη χρηματοοικονομική τους ευημερία, αυξάνοντας τις γνώσεις τους, έτσι ώστε να λαμβάνουν τις κατάλληλες αποφάσεις, λειτουργώντας ως έξυπνοι καταναλωτές: προϋποθέτει βραχυχρόνιο και μακροχρόνιο χρηματοοικονομικό σχεδιασμό, συλλογή πληροφοριών, ανάλυση και διάκριση αναγκών και επιθυμιών και κατάρτιση του κατάλληλου προϋπολογισμού.

Οδηγός για τη δημιουργία υγιών καταναλωτικών προτύπων θα μπορούσε να είναι η θεωρία ιεράρχησης των αναγκών του Maslow.

Αποταμιεύω

Ως αποταμίευση χαρακτηρίζεται εκείνο το τμήμα του διαθέσιμου εισοδήματος που δεν καταναλώνουμε σήμερα, αλλά το κρατάμε για το μέλλον.

Οι άνθρωποι πρέπει να αποταμιεύουν για την ασφάλειά τους, για την αντιμετώπιση αναπάντεχων γεγονότων που ενδέχεται να συμβούν στο μέλλον και για να είναι σε θέση να εκμεταλλευτούν πιθανές επενδυτικές και άλλες ευκαιρίες.

Το εισόδημα, οι στόχοι μας, η διάρκεια αποταμίευσης στην πορεία της ζωής μας, το ύψος των επιτοκίων και του πληθωρισμού, η οικονομική και πολιτική σταθερότητα και συμπεριφορικοί παράγοντες, όπως ο αυτοέλεγχος, η πειθαρχία, η υπευθυνότητα και ο σεβασμός προς τον εαυτό μας και τα παιδιά μας, αποτελούν μερικούς από τους παράγοντες που επηρεάζουν το επίπεδο των αποταμιεύσεών μας.

Εκτιμάται πως το «άριστο» επίπεδο αποταμίευσης κυμαίνεται μεταξύ 10-15% του εισοδήματός μας.

Ασφαλίζομαι

Οι άνθρωποι έχουν πλέον επιλογές για να προστατευθούν από ενδεχόμενους κινδύνους διαφόρων μορφών, οι οποίοι μπορούν να επιφέρουν χρηματοοικονομικές και ψυχολογικές συνέπειες στους ίδιους και στην οικογένειά τους.

Απώλεια εισοδήματος λόγω ασθένειας ή ατυχήματος, απώλεια ή φθορά περιουσιακών στοιχείων που προκύπτουν από πιθανή κλοπή, σεισμό ή φωτιά, αλλά και γενικότερα θέματα υγείας και ζωής, είναι γεγονότα που μπορεί να συμβούν σε οποιονδήποτε. Πρέπει, λοιπόν, όλοι να κατανοήσουν την αναγκαιότητα της ασφάλισης και της προστασίας της ζωής και της περιουσίας, καθώς και το γεγονός ότι αν επιλέγουν να μην ασφαλίζονται, αποδέχονται αυτόν τον κίνδυνο και επωμίζονται τις συνέπειές του.

Η ασφάλιση είναι μια πράξη συνειδητότητας και ευθύνης, που επιτρέπει στο άτομο να εξασφαλισθεί οικονομικά έναντι μελλοντικών υπαρκτών κινδύνων, μέσω της τακτικής καταβολής ενός μικρού σχετικά χρηματικού ποσού, μεταφέροντας τους κινδύνους και τις οικονομικές τους συνέπειες στις ασφαλιστικές εταιρίες. Η απόφαση για το ύψος και το είδος της ασφάλισης επηρεάζεται από το ατομικό εισόδημα, τα καταναλωτικά πρότυπα και από το επίπεδο ανάπτυξης της εκάστοτε κοινωνίας στην οποία ανήκουν.

Επενδύω

Η επένδυση είναι εκείνο το τμήμα του συνολικού διαθέσιμου εισοδήματός μας το οποίο επιλέγουμε να αξιοποιήσουμε με σκοπό την αύξηση του εισοδήματος ή του πλούτου μας στο μέλλον.

Η κατασκευή ενός αποτελεσματικού επενδυτικού χαρτοφυλακίου απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση, που θα αντανακλά τόσο τον κίνδυνο που είναι διατεθειμένο κάθε άτομο να αναλάβει όσο και την επενδυτική του στρατηγική και τους ευρύτερους χρηματοοικονομικούς του στόχους.

Η σωστή επενδυτική στρατηγική απαιτεί τόσο διεθνική όσο και διαχρονική διαφοροποίηση, γεγονός που συνεπάγεται επενδύσεις σε διαφορετικές χώρες και αγορές, αλλά και σε τακτά χρονικά διαστήματα, μειώνοντας σημαντικά τον κίνδυνο ενός χαρτοφυλακίου.

Κύρια χαρακτηριστικά μιας επένδυσης είναι η χρονική διάρκεια λήξης της, η βεβαιότητα της απόδοσής της (ο κίνδυνος), η ικανότητά της να ρευστοποιηθεί και η φορολογική της μεταχείριση. Κατά κανόνα, οι επενδύσεις με υψηλότερη αναμενόμενη απόδοση ενέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.

Δανείζομαι

Ο δανεισμός είναι μια διαδικασία που επιτρέπει στους ανθρώπους να αγοράσουν και να χρησιμοποιήσουν αγαθά και υπηρεσίες σήμερα, ενώ δεν θα ήταν σε θέση να το πράξουν, λόγω έλλειψης χρημάτων, πληρώνοντας για αυτά στο μέλλον με το ανάλογο επιπρόσθετο κόστος (τόκος).

Σημαντικά θέματα στην περίπτωση του δανεισμού είναι ο σκοπός και οι λόγοι που οι άνθρωποι δανείζονται, οι οποίοι πρέπει πάντα να είναι συνετοί, το ύψος του κεφαλαίου που δανείζονται και η δυνατότητα που έχουν στο μέλλον να ανταποκριθούν σε αυτήν τη σοβαρή υποχρέωση που αναλαμβάνουν σήμερα. Οι δανειστές, από την άλλη πλευρά (συνήθως οι τράπεζες), πρέπει να εγκρίνουν ή και να απορρίπτουν τις αιτήσεις δανείων, βάσει της πιστοληπτικής αξιολόγησης του δανειολήπτη, του σκοπού του δανείου και της αναμενόμενης δυνατότητας αποπληρωμής του στο μέλλον.

Συνήθως, δανειολήπτες «υψηλότερου κινδύνου» χρεώνονται με υψηλότερα επιτόκια.

Πρέπει να τονιστεί ότι ο υπερβολικός δανεισμός ενέχει σημαντικούς κινδύνους και αυξάνει τις πιθανότητες ολικής ή μερικής πτώχευσης ατόμων, οργανισμών ή κρατών.

Δωρίζω

Πράξεις ουσιαστικής κοινωνικής αλληλεγγύης, που ανταποκρίνονται στις πρόσκαιρες ή στις μόνιμες αδυναμίες των συνανθρώπων μας, αναδεικνύουν τις αξίες της αλληλεγγύης και του ανθρωπισμού.

Οι πράξεις αυτές αποτελούν προσφορά προς την κοινωνία μας σήμερα, προέρχονται από διάφορες πηγές και λαμβάνουν διάφορες μορφές. Μερικοί άνθρωποι προτιμούν να δωρίζουν χρήματα, άλλοι να προσφέρουν χρόνο και εργασία ως εθελοντές και άλλοι να προσφέρουν τρόφιμα, ρούχα ή άλλα αγαθά.

Η Ελλάδα ευτύχησε να έχει σημαντικούς εθνικούς ευεργέτες, οι οποίοι, σε δύσκολες περιόδους, συνέβαλαν στην ανάπτυξη της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας με σημαντικά έργα και δωρεές. Ωστόσο, η «προσφορά στον συνάνθρωπο» δεν είναι μόνο για όσους έχουν πολλά χρήματα.

Είναι κάτι που όλοι μπορούμε και πρέπει να κάνουμε. Είναι κάτι που πρέπει να διδάξουμε στα παιδιά μας από τις πρώιμες κιόλας ηλικίες, δίνοντας οι ίδιοι το κατάλληλο παράδειγμα.

*Η εξειδικευμένη θεματολογία του συγκεκριμένου τεύχους είναι αποτέλεσμα της στρατηγικής συνεργασίας του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και της Α.Ε.Γ.Α. Ευρωπαϊκή Πίστη

δείτε εδώ αναλυτικά την online έκδοση του ViSION