Γ. Κακαβίτσας: Η αντασφάλιση και ο ρόλος της στο θεσμό της ασφάλισης

του Γιάννη Κακαβίτσα, Διευθυντή Συμβατικών Αντασφαλίσεων, Aon Benfield

Η σπουδαιότητα και ο ρόλος της αντασφάλισης είναι ιδιαίτερα σημαντικός όχι μόνο επειδή η αντασφάλιση σαν μηχανισμός στηρίζει το θεσμό της ασφάλισης, αλλά και διότι συχνά είναι εκείνη η οποία υπαγορεύει τους όρους και τις τιμές, στις οποίες είναι διαθέσιμα τα ασφαλιστικά προϊόντα.

Στο βαθμό, δηλαδή, που η ασφαλιστική εταιρεία εξαρτά τη λειτουργία της από την εξεύρεση αντασφαλιστικής κάλυψης, τότε οι όροι και οι τιμές, στις οποίες είναι διαθέσιμη η αντασφάλιση, καθορίζουν τους όρους και τις τιμές στις οποίες θα διατίθεται το ασφαλιστικό προϊόν. 

Υπάρχει, επομένως, αλληλοεπηρεασμός μεταξύ ασφαλιστικής και αντασφαλιστικής αγοράς με τον ίδιο τρόπο που αλληλοεπηρεάζονται το χονδρεμπόριο και το λιανεμπόριο. Είναι προφανές επομένως ότι η εξάρτηση της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς από τις αντασφαλιστικές αγορές του εξωτερικού είναι καθοριστικός παράγοντας για την ανάπτυξη της πρώτης.

Στην Ελλάδα δεν υπάρχει σήμερα ελληνική αμιγώς αντασφαλιστική εταιρεία. ‘Ετσι, οι αντασφαλιστικές ανάγκες των ελληνικών ασφαλιστικών εταιρειών ικανοποιούνται είτε εκχωρώντας μονομερώς (ή ανταλλάσσοντας κινδύνους) σε άλλες ελληνικές εταιρίες είτε εκχωρώντας κινδύνους στο εξωτερικό, κυρίως στην Ευρώπη. 

Οι ανάγκες για αντασφάλιση των αλλοδαπών εταιρειών στην Ελλάδα ικανοποιούνται κυρίως μέσω των μητρικών τους εταιρειών. Σύμφωνα με στοιχεία της ‘Ενωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος τα αντασφάλιστρα όλων των εταιρειών το 1996 ήταν περίπου Δρχ. 100 δις έναντι περίπου 94 δις το 1995. ‘Ενα πολύ μεγάλο μέρος από το ποσό αυτό εξήχθη στο εξωτερικό. Αν και διατυπώνονται απόψεις ότι το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο απ’ότι θα έπρεπε, το τελικό συμπέρασμα θα πρέπει να διαμορφωθεί, αφού εξετασθούν οι παρακάτω παράγοντες:

• Η περιορισμένη έκταση της χώρας δεν παρέχει ικανή γεωγραφική διασπορά εκείνων των κινδύνων, η φύση των οποίων μπορεί να δημιουργήσει εκτεταμένες ζημιές σωρευτικού χαρακτήρα (π.χ. σεισμοί, πλημμύρες κ.λ.π.). Κατά συνέπεια, είναι συνετό ένα σημαντικό μέρος των κινδύνων αυτών να εκχωρείται σε αντασφαλιστές του εξωτερικού.
 
• Ο κατακερματισμός της αγοράς (μεγάλος αριθμός ασφαλιστικών εταιριών), καθώς και το μικρό μέγεθος και η κεφαλαιακή βάση των περισσότερων εταιρειών περιορίζουν τη δυνατότητα μεγάλης κράτησης των κινδύνων και ευνοούν τις συνθήκες για εκχώρηση των κινδύνων αντασφαλιστικά. Επιπλέον, ο ανταγωνισμός δημιουργεί φόβους ότι, εάν ένας ανταγωνιστής λάβει γνώση των λεπτομερειών της ασφάλισης κάποιου κινδύνου, μέσω της αποδοχής αντασφαλιστικής κάλυψης, υπάρχει το ενδεχόμενο να “χτυπήσει” την ασφάλιση αυτή απευθείας στην επόμενη ανανέωση του ασφαλιστικού συμβολαίου. Ο λόγος αυτός οδηγεί πολλές εταιρείες στο να διοχετεύουν αντασφαλίσεις στο εξωτερικό σε εταιρίες, οι οποίες δεν δρουν ανταγωνιστικά με τις πρώτες.
 
• Η έλλειψη σχετικής εμπειρίας και τεχνογνωσίας για ορισμένες κατηγορίες κινδύνων είναι, επίσης, ένας σημαντικός παράγοντας που ευνοεί την τοποθέτηση αντασφαλίσεων στο εξωτερικό. Με τον τρόπο αυτό, μαζί με την οικονομική προστασία παρέχεται ταυτόχρονα από τον αντασφαλιστή και τεχνική γνώση υπό μορφή συμβουλών κ.λ.π.

Παρά τους λόγους που αναφέρθηκαν, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η περαιτέρω ανάπτυξη της τοπικής αντασφαλιστικής αγοράς είναι δυνατή με τη μείωση των αρνητικών παραγόντων και την εκμετάλλευση των πλεονεκτημάτων που παρέχει ένας αντασφαλιστής, ο οποίος δρα εντός του ίδιου τοπικού περιβάλλοντος με τους εκχωρητές (πρωτασφαλιστές).

Με τον τρόπο αυτό, θα έχουμε τόνωση της εσωτερικής αγοράς με όλες τις θετικές επιδράσεις στην οικονομία όπως, αύξηση της απασχόλησης, των επενδύσεων (οι ασφαλιστικές εταιρίες είναι θεσμικοί επενδυτές) κ.λ.π.

Εν τούτοις, μια τέτοια απόφαση δεν πρέπει να παρθεί αβασάνιστα αλλά αφού ληφθούν υπόψη κρίσιμοι παράγοντες οι οποίοι είναι αποφασιστικοί για την εκτίμηση του τελικού αποτελέσματος.  Είναι δηλαδή σημαντικό να τονιστεί ότι η αντασφαλιστική διαδικασία συνεπάγεται αμφίδρομη χρηματική ροή (εκχώρηση αντασφαλίστρων αφενός και είσπραξη μέρους των αποζημιώσεων από τους αντασφαλιστές αφετέρου). Κατά συνέπεια, η συγκράτηση  μεγάλου μέρους των ασφαλιστικών κινδύνων στο εσωτερικό μιας χώρας όταν γίνεται επιπόλαια και χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πιθανές συνέπειες, συνιστά μια ιδιαίτερα επικίνδυνη επιλογή.