Αναζητώντας διέξοδο από την κρίση

Την εκτίμηση ότι η Ελλάδα δεν θα χρεοκοπήσει, αλλά πρέπει να καταβάλει τεράστιες προσπάθειες εξέφρασαν ο πρόεδρος του Eurogroup κ. Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ο πρόεδρος της ΕΚΤ κ. Ζαν Κλοντ Τρισέ και η καγκελάριος της Γερμανίας κα. Άνγκελα Μέρκελ.

Τεχνική ανάλυση, ξένοι επενδυτικοί οίκοι και αξιολογητές, παράγοντες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των αγορών, Έλληνες επιχειρηματίες, καθώς και η κοινή λογική όσων διαθέτουν βασικές γνώσεις περί την οικονομία και τις επενδύσεις συμφωνούν στο ότι το 2010 δεν μπορούμε να περιμένουμε κάτι θετικό για την ελληνική οικονομία. 

Στοιχείο που, φυσικά, επιδρά άμεσα στο Χρηματιστήριο Αθηνών, πιέζοντάς το όλο και περισσότερο όσο το μέλλον των αποδόσεών του διαγράφεται αβέβαιο.

Τα μέτρα που η κυβέρνηση υπέβαλε προς κρίση στους κοινοτικούς εταίρους έτυχαν μεν μιας κατ’ αρχήν αποδοχής, μάλλον όμως υπό το πνεύμα της ενθάρρυνσης για λήψη περαιτέρω μέτρων (και μάλιστα στην πράξη και όχι στα χαρτιά), παρά με την πεποίθηση ότι οι λύσεις στα θεμελιώδη προβλήματα της ελλαδικής οικονομίας έχουν με πειστικό τρόπο δρομολογηθεί. 

Είναι φυσικό, άλλωστε, οι κοινοτικές υπηρεσίες και οι πολιτικοί προϊστάμενοί τους, μετά τις «ανατροπές» που έχουν επανειλημμένως επέλθει στα «μετρήσιμα» οικονομικά μεγέθη της Ελλάδας, κυρίως αναφορικά με το δημόσιο χρέος και το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού, να μπορούν να πεισθούν μόνο θέτοντας το δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων (διπλοελέγχοντας κάθε στοιχείο και διαπιστώνοντας την αποτελεσματικότητα των μέτρων πρακτικά και ποσοτικά εκφρασμένα) και όχι δείχνοντας εμπιστοσύνη σε όσα η κυβέρνηση τους εκθέτει.

Τα μέτρα της κυβέρνησης

Ο υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου επισήμανε ότι το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που η κυβέρνηση Παπανδρέου υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, προβλέπει μείωση του δημοσίου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ από το 2012, με σημαντική συγκράτησή του ρυθμού αύξησής του έως τότε. Στην εκπλήρωση του στόχου αυτού θα συντελέσουν:

-Η διαδικασία δημοσιονομικής προσαρμογής που θα είναι γρήγορη και εμπροσθοβαρής, αρχίζοντας να παράγει πρωτογενή πλεονάσματα ήδη από το 2011

-Η επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης που αναμένεται από το 2011

-Το πρόγραμμα μετοχοποιήσεων και ιδιωτικοποιήσεων και αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, που αναμένεται να δημιουργήσει έσοδα ύψους περίπου 2,3% του ΑΕΠ στα επόμενα τρία χρόνια

-Η επιστροφή ποσού ίσου με 3,8 δισ. ευρώ που χορηγήθηκε στο πλαίσιο του πακέτου στήριξης της ρευστότητας για την ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών

Τα έσοδα εκτιμάται ότι θα αυξηθούν από την ενιαία φορολογική κλίμακα και την εξάλειψη ειδικών φορολογικών κανόνων, τους φόρους ακίνητης περιουσίας, την αύξηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα τσιγάρα και στα ποτά, την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής, τις εισροές από την Ε.Ε. για το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (1,4 δισ. ευρώ), το πρόγραμμα ενίσχυσης ρευστότητας τραπεζών, καθώς και την έκτακτη εισφορά στις επιχειρήσεις (870 εκατ. ευρώ) και στους ιδιοκτήτες ακινήτων μεγάλης αντικειμενικής αξίας (180 εκατ. ευρώ).

Η εξοικονόμηση των δαπανών το 2010 θα προέλθει από τη μείωση κατά 10% του κονδυλίου για επιδόματα στη Γενική Κυβέρνηση (650 εκατ. ευρώ), την αναστολή των προσλήψεων το 2010, τη μείωση συμβάσεων ορισμένου χρόνου, τη μείωση του λειτουργικού κόστους, τη μείωση της επιχορήγησης στα ασφαλιστικά ταμεία, τη μείωση σε υπερωρίες κ.λπ., την εξοικονόμηση από το πρόγραμμα αμυντικού εξοπλισμού (457 εκατ. ευρώ) και τη μείωση στη δαπάνη για τις προμήθειες των νοσοκομείων (1,4 δισ. ευρώ).

Ανάπτυξη από το 2011

Με βάση τα παραπάνω προκύπτει ότι προσδοκάται ανάκαμψη της οικονομίας από το 2011, αλλά μέχρι τότε αύξηση τόσο της ανεργίας όσο και του πληθωρισμού. 

Συγκεκριμένα, η οικονομία αναμένεται να συρρικνωθεί φέτος κατά 0,3%, έναντι πτώσης 1,2% το 2009. Για τα επόμενα χρόνια προβλέπεται θετικός ρυθμός ανάπτυξης 1,5% για το 2011, που θα φθάσει στο 2,5% το 2013.

Το ποσοστό ανεργίας εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 9,9% το 2010 (έναντι 9% το 2009), θα φθάσει 10,5% το 2011 και 2012 και θε υποχωρήσει στο 10,3% το 2013. Για τον πληθωρισμό, εκτιμάται ότι το 2010 θα διαμορφωθεί στο 1,4% (έναντι 1,2% το 2009) και το 2011 θα αυξηθεί στο 1,9%. Το 2012 και 2013 θα διαμορφωθεί στο 1,8%.

Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης, το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί από το 12,7% το 2009 στο 8,7% το 2010. 

Για το δημόσιο χρέος, αναφέρεται ότι το 2008 ήταν 99,2% του ΑΕΠ, το 2009 διαμορφώθηκε στο 113,4% και το 2010 θα αυξηθεί στο 120,4%. Οι συνολικές δανειακές ανάγκες για το 2010 θα είναι 53.200 εκατ. ευρώ (σχεδόν 13 εκατ. ευρώ λιγότερες από το 2009). Το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αναμένεται να σταθεροποιηθεί το 2011.

Σχέδιο «Β»

Ένα «σκληρό σενάριο», με περαιτέρω περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων, στην περίπτωση που υπάρχει απόκλιση από τους δημοσιονομικούς στόχους, περιλαμβάνει το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης που κατέθεσε στις Βρυξέλλες η ελληνική κυβέρνηση. 

«Υπάρχει ένα εναλλακτικό μακροοικονομικό σενάριο, το οποίο όμως καταλήγει στο ίδιο δημοσιονομικό σενάριο. Με άλλα λόγια, εάν η ανάπτυξη δεν είναι η ίδια, εάν δεν έχουμε τον ίδιο ρυθμό αύξησης των εσόδων, θα υπάρξουν προσαρμογές από την πλευρά των δαπανών, για να μπορέσουμε να φτάσουμε στο ίδιο χρονοδιάγραμμα» δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου.

Κοινοτικές συμβουλές

Την εκτίμηση ότι η Ελλάδα «δεν θα χρεοκοπήσει, αλλά πρέπει να καταβάλει τεράστιες προσπάθειες» εξέφρασε ο πρόεδρος του Eurogroup. Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. 

«Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός για το 2010 είναι ένα βήμα προς στη σωστή κατεύθυνση, αλλά απαιτούνται επιπλέον περικοπές δαπανών και αύξηση εσόδων, πρόσθεσε ο Γιούνκερ. 

Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος χαρακτήρισε δε, «αδιανόητα» τα περί αποχώρησης της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ. «Η Ελλάδα δεν θα χρεοκοπήσει, αλλά πρέπει να καταβάλει τεράστιες προσπάθειες. Θα ήταν λάθος να αφήσουμε την Ελλάδα να υποθέσει ότι άλλες χώρες θα μπορούσαν να λύσουν τα δικά της προβλήματα», πρόσθεσε.

Σημαντικά βήματα για τη μείωση του ελλείμματος αναγνωρίζει στην Ελλάδα η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, τονίζοντας, ωστόσο, πόσο σημαντικό είναι οι χώρες της Ευρωζώνης να υπακούσουν στους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας.

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν Κλοντ Τρισέ τόνισε ότι η Ελλάδα έχει πολλή δουλειά να κάνει, προσθέτοντας όμως ότι «κάποιες αποφάσεις ελήφθησαν από την κυβέρνηση».

Ο επί κεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Ντομινίκ Στρος-Καν αποσαφήνισε ότι το ΔΤΝ δεν είναι αρμόδιο να βοηθήσει την Ελλάδα. «Είναι χώρα της Ευρωζώνης και είναι απολύτως φυσιολογικό η Ευρωζώνη και η ΕΚΤ να προσπαθήσουν να επιλύσουν τα προβλήματά της μόνοι τους», υπογράμμισε ο Στρος-Καν.

Αρνητική αυτονόμηση του ΧΑ

Επακόλουθο όλων των παραπάνω είναι το Χρηματιστήριο Αθηνών να ακολουθεί τους τελευταίους μήνες μία «αυτόνομα» αρνητική πορεία, χάνοντας δηλαδή την ανοδική δυναμική που τον ίδιο καιρό επικρατεί στις περισσότερες ανά τον κόσμο κεφαλαιαγορές. 

Οι αστοχίες των προηγουμένων κυβερνήσεων και η -μέχρι στιγμής- απουσία υιοθέτησης πειστικής διεξόδου από την παρούσα κυβέρνηση δημιουργούν ένα σοβαρό «βάρος», υπό την έννοια του επωνομαζόμενου «κινδύνου χώρας», σε κατά τα άλλα υγιείς ελληνικές επιχειρήσεις, στις οποίες δεν μπορεί να αποδοθεί ιδιαίτερη ευθύνη για την επικρατούσα κατάσταση.

Στην τραπεζοκεντρική ελλαδική χρηματιστηριακή αγορά, λοιπόν, η «ατμομηχανή» φαίνεται να έχει μείνει από καύσιμα, καθώς το κόστος του διεθνούς δανεισμού αυξάνει τόσο για το ελληνικό κράτος όσο και για τα ελλαδικά πιστωτικά ιδρύματα. Και κακά τα ψέματα: αν οι τράπεζες δεν «πάρουν μπροστά» πολύ λίγα μπορεί να προσδοκά κανείς από την Σοφοκλέους, αλλά και γενικότερα από την οικονομία της χώρας.

Όπως, όμως, δείχνει και έκθεση που εξέδωσε η HSBC, οι ξένοι οίκοι «ψαλιδίζουν» τις προσδοκίες τους από τις ελληνικές τράπεζες, αναδεικνύοντας ως σχετικά ασφαλέστερες –γι’ αυτήν την περίοδο- μετοχικές επιλογές από την ελληνική τραπεζική αγορά, κυπριακά πιστωτικά ιδρύματα που αναπτύσσουν δραστηριότητα σε αυτήν, ακριβώς επειδή τα τελευταία δεν επηρεάζονται από τα «βάρος» των πεπραγμένων των ελλαδικών κυβερνήσεων και των επακολούθων της πολιτικής τους.