Ο προάγγελος μιας μελλοντικής ρύθμισης

των  Άλκηστις Χριστοφίλου και Βίκυ Χατζάρα, Ι. Κ. Ρόκας & Συνεργάτες Δικηγορική Εταιρεία

Χρηματοοικονομικά προϊόντα και Ευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές: Αρχές και Διαδικασίες Εταιρικής Διακυβέρνησης

Οι τρεις Ευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές του χρηματοοικονομικού συστήματος, δηλαδή η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών/EBA, η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών/ESMA και η γνωστή μας Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων/EIOPA, με σκοπό την ενίσχυση της μεταξύ τους συνεργασίας και της διατομεακής συνέπειας, έχουν σχηματίσει από την αρχή του 2011 ένα κοινό φόρουμ, τη «Μικτή Επιτροπή».

Σε μία από τις δράσεις της, και παρακολουθώντας τη σχετική αγορά στο πλαίσιο της γενικότερης διαχείρισης των χρηματοοικονομικών κινδύνων, η Μικτή Επιτροπή διενήργησε έρευνα το 2012 σε συνεργασία με τις αρμόδιες Εθνικές Αρχές, με αντικείμενο τη μέτρηση προβλημάτων στον τομέα της ανάπτυξης προϊόντων και της εταιρικής διακυβέρνησης, τη χαρτογράφηση των σχετικών εθνικών πρωτοβουλιών και τη συλλογή των απόψεων των αρμόδιων εθνικών αρχών επί του θέματος.

Από την έρευνα προέκυψαν περιπτώσεις κατά τις οποίες οι παραγωγοί δεν είχαν εγκαθιδρύσει τις κατάλληλες διαδικασίες εποπτείας, παρακολούθησης και διακυβέρνησης αναφορικά με την ανάπτυξη και υποστήριξη των προϊόντων τους, με αποτέλεσμα να προκληθούν ζημίες στους καταναλωτές. Ως γνωστόν, οι ζημίες στους καταναλωτές δημιουργούν ανασφάλεια στην αγορά, μείωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και πιθανόν αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων, όταν καταδικάζονται να πληρώσουν αποζημίωση.

Σκοπός των τριών Εποπτικών Αρχών είναι η ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών και η προώθηση της σταθερότητας, της αποτελεσματικότητας και της ακεραιότητας του χρηματοοικονομικού συστήματος. Έτσι σαν πρώτο βήμα, οι τρεις Αρχές προχώρησαν πρόσφατα στην έκδοση Κοινής Θέσης, με την οποία διατυπώνουν γενικές αρχές που θα διέπουν τις εσωτερικές διαδικασίες ελέγχου που θα κληθεί να εφαρμόζει η κάθε χρηματοοικονομική επιχείρηση κατά τη δημιουργία των, καταναλωτικών κυρίως, χρηματοοικονομικών της προϊόντων πριν το λανσάρισμά τους στην αγορά, αλλά και στη συνέχεια. Συγκεκριμένα: 

• Οι παραγωγοί χρηματοοικονομικών προϊόντων θα πρέπει να καθιερώσουν, να εφαρμόζουν και να αναθεωρούν σε συνεχή βάση, διαδικασίες επίβλεψης των προϊόντων τους, καθώς και εταιρικής διακυβέρνησης, με σκοπό την αποτροπή βλάβης των καταναλωτών και συγκρούσεων συμφερόντων. Οι διαδικασίες πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι προσδοκίες και οι στόχοι του οικείου καταναλωτικού κοινού λαμβάνονται επαρκώς υπόψη. 

• Οι διαδικασίες αυτές θα πρέπει να εγκρίνονται από το αρμόδιο εκτελεστικό όργανο της κάθε επιχείρησης. Η διοίκησή της θα πρέπει να φροντίζει για τη συμμόρφωση με αυτές τις διαδικασίες πριν τη θέση σε κυκλοφορία ενός νέου προϊόντος, αλλά και μετά, για τη διατήρηση επαρκών δεδομένων αξιολόγησης.

• Τμήμα της διαδικασίας θα είναι η οριοθέτηση της σχετικής αγοράς στην οποία απευθύνεται το προϊόν, η ανάλυση των 
χαρακτηριστικών της και η διασφάλιση ότι το προϊόν αντεπεξέρχεται στις προσδοκίες και τα ενδιαφέροντα της σχετικής αγοράς. 

• Ο παραγωγός θα πρέπει να διεξάγει δοκιμές προκειμένου να αξιολογήσει τη λειτουργία του προϊόντος υπό διαφορετικά σενάρια, περιλαμβανομένων ακραίων καταστάσεων, ούτως ώστε να διασφαλίσει την εναρμόνιση του προϊόντος με τις προσδοκίες της σχετικής αγοράς. 

• Κατά τον σχεδιασμό των χαρακτηριστικών και της τιμολόγησης ενός προϊόντος, ο παραγωγός θα πρέπει να φροντίζει ώστε να είναι διαφανή για το καταναλωτικό κοινό. 

• Ο παραγωγός θα πρέπει να επιλέγει κατάλληλες για τη σχετική αγορά μεθόδους διανομής του προϊόντος και να διαθέτει στους εκάστοτε διανομείς ξεκάθαρες, ακριβείς και ενημερωμένες πληροφορίες. 

• Ο παραγωγός θα πρέπει να ελέγχει ανά τακτά χρονικά διαστήματα τη λειτουργία ενός προϊόντος και να την αναθεωρεί αν το κρίνει αναγκαίο, με σκοπό να συνεχίσει να ταυτίζεται με τις προσδοκίες του οικείου καταναλωτικού κοινού. 

• Στην περίπτωση υπαρκτής ή εύλογα αναμενόμενης βλάβης σε βάρος καταναλωτών, ο παραγωγός θα πρέπει να λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα.

Η κοινή ανακοίνωση των ΕΕΑ επισημαίνει ότι η διατύπωση κοινών αρχών δεν σημαίνει, βεβαίως, ότι τα χ/ο προϊόντα θα υποβληθούν σε προηγούμενη έγκριση ή αδειοδότηση, ούτε και επιβάλλει, στο στάδιο αυτό, οποιαδήποτε υποχρέωση στις επιχειρήσεις των αντίστοιχων κλάδων. 

Προαναγγέλλει όμως την έκδοση ρυθμιστικών κανόνων με λεπτομερέστερες διατάξεις, ειδικότερες για κάθε τομέα, που ναι μεν θα κινούνται στο ανωτέρω πλαίσιο, αλλά θα λαμβάνουν υπόψη και τα χαρακτηριστικά της κάθε μιας από τις τρεις αγορές. Οι διατάξεις αυτές πλέον θα απευθύνονται στα χρηματοοικονομικά ιδρύματα ή/και στις αρμόδιες εθνικές αρχές και θα δημιουργούν σχετικές εποπτικές υποχρεώσεις.