Πηγή σημαντικών στοιχείων και πληροφοριών για την υποστήριξη των στρατηγικών προτεραιοτήτων της εταιρείας αποτελεί το INTERAMERICAN Research Center, που συντονίζει ως Επιστημονικός Υπεύθυνος ο Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού Νικόλαος Φίλιππας.
Ο Ν. Φίλιππας θα παρουσιάσει στο πλαίσιο του Συνεδρίου της International Atlantic Economic Sosiety (IAES), στη Νέα Υόρκη στις 11-14 Οκτωβρίου, το επιστημονικό άρθρο με τίτλο «Retirement Income Literacy in the Aftermaths of Global Financial Crisis: Evidence from Greece», που υπογράφεται από τον ίδιο, τον Δρα Χρήστο Αβδούλα και τον Καθηγητή Στέλιο Μπεκίρο. Στην εργασία προσδιορίζονται τα επίπεδα του συνταξιοδοτικού αλφαβητισμού, καθώς και οι παράγοντες που τα διαμορφώνουν μεταξύ Ελλήνων πολιτών, τόσο κατά την προ-συνταξιοδοτική περίοδο όσο και μετά τη συνταξιοδότηση. Από τα πρωτότυπα ευρήματα της έρευνας αναδεικνύονται το εύρος και τα χαρακτηριστικά του συνταξιοδοτικού αλφαβητισμού στην Ελλάδα της κρίσης.
Η γνώση της αποτελεσματικής διαχείρισης των πόρων των πολιτών για τη συνταξιοδοτική τους περίοδο είναι ιδιαίτερης σημασίας, δεδομένου ότι παγκοσμίως το προσδόκιμο του χρόνου ζωής αυξάνεται συνεχώς. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ιατρική και φαρμακευτική καινοτομία έχει διπλασιάσει το προσδόκιμο ζωής των πολιτών του δυτικού κόσμου από τα 42 έτη που έφθανε στην αρχή του 20ού αιώνα, στα 84 έτη σήμερα. Είναι εντυπωσιακή η εκτίμηση ότι (σύμφωνα με τον Nicholas Negroponte, Καθηγητή του MIT, καθώς και τον διακεκριμένο Έλληνα επιστήμονα Δρα Peter Diamandis, Πρόεδρο του Singularity University), έχει ήδη γεννηθεί το πρώτο παιδί το οποίο θα ζήσει «ποιοτικά» 150 χρόνια!
Από την περιορισμένη διεθνή βιβλιογραφία συνάγεται πως η πλειοψηφία των πολιτών αδυνατεί να κατανοήσει και να απαντήσει σε απλές ερωτήσεις που αφορούν τον συνταξιοδοτικό σχεδιασμό. Θέματα όπως τα επιτόκια των δανείων και των αποταμιευτικών λογαριασμών, η ασφάλιση υγείας και ζωής, η ικανότητα σύγκρισης ανταγωνιστικών προσφορών και ο σωστός προγραμματισμός για τις μελλοντικές τους χρηματοοικονομικές ανάγκες παραμένουν σχετικά άγνωστα. Ο συνταξιοδοτικός αλφαβητισμός αποτελεί σημαντικό μέρος του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, γνώσεις που αφορούν το συνταξιοδοτικό σύστημα, την παροχή ιατρικών υπηρεσιών από τον ΕΟΠΥΥ αλλά και γνώσεις που αφορούν τα χαρακτηριστικά των υφιστάμενων εναλλακτικών επενδύσεων.
Η έρευνα
Συνολικά 508 άτομα από την περιοχή της Αττικής απάντησαν σε 6 θεματικά πεδία που εμφανίζονται στην διεθνή βιβλιογραφία και αφορούσαν δημογραφικά χαρακτηριστικά, κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά, συγκεκριμένες ερωτήσεις για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό, τον συνταξιοδοτικό αλφαβητισμό, τον επενδυτικό αλφαβητισμό και το κατά πόσον οι πολίτες είναι χρηματοοικονομικά ευάλωτοι . Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από εκπαιδευμένους μεταπτυχιακούς και προπτυχιακούς φοιτητές, με συνέντευξη («πρόσωπο με πρόσωπο») και με τη χρήση τυποποιημένων ερωτηματολογίων, από τον Νοέμβριο του 2016 έως και τον Μάρτιο του 2017. Κάθε συνέντευξη είχε διάρκεια 17 με 20 λεπτά. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με την συμβολή καθηγητών και υποψήφιων διδακτόρων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και η INTERAMERICAN συνέδραμε χρηματοδοτικά στην υλοποίησή της.
Σύμφωνα με τα εμπειρικά αποτελέσματα, μόνον το 28% των ερωτηθέντων είναι συνταξιοδοτικά εγγράμματοι και η πλειοψηφία αυτών είναι συνταξιούχοι.
Με τη χρήση κατάλληλων οικονομετρικών τεχνικών, όπως η λογιστική παλινδρόμηση, αποκαλύπτεται ότι ο συνταξιοδοτικός αλφαβητισμός σχετίζεται με συγκεκριμένες κοινωνικοοικονομικές μεταβλητές: την ηλικία κατά την οποία συνταξιοδοτήθηκε το άτομο, το ακαθάριστο μηνιαίο εισόδημά του, καθώς επίσης και τη μείωση που υπέστη το εισόδημά του κατά την διάρκεια της κρίσης. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι ο συνταξιοδοτικός αλφαβητισμός αποτελεί προσδιοριστικό παράγοντα του σωστού συνταξιοδοτικού προγραμματισμού (retirement planning).
Κατά συνέπεια, επισημαίνεται η ανάγκη και η κεφαλαιώδης σημασία των δράσεων για την χρηματοοικονομική εκπαίδευση των ατόμων σε μεγαλύτερες ηλικίες, δεδομένου ότι διαπιστώνεται η όλο και μεγαλύτερη επίδραση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στην ευημερία των πολιτών.
Το πρόβλημα διεθνώς και στην Ελλάδα
Μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις των Δυτικών κοινωνιών είναι η υπογεννητικότητα, τα χαμηλά επιτόκια των τελευταίων ετών που επηρεάζουν τις αποδόσεις των ασφαλιστικών ταμείων και το ύψος της περιουσίας τους και τα δημοσιονομικά ελλείμματα τους δημιουργούν πιέσεις τόσο στο μέγεθος των συντάξεων, όσο και στην ποιότητα της ζωής τους. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, το έλλειμμα ενός αποτελεσματικού παραγωγικού μοντέλου που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες τεχνολογίες και εξελίξεις, το εκρηκτικό δημογραφικό πρόβλημα και η ανάστροφη εθνική ηλικιακή πυραμίδα, δημιουργούν ένα μοναδικό μείγμα προβλημάτων, που σηματοδοτούν την ανάγκη άμεσης αλλαγής και μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος της χώρας.
