Συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για τους κλιματικούς κινδύνους

Νέες ευκαιρίες για να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των οικονομικών και των ασφαλισμένων απωλειών αναδύονται μέσα από καινοτόμες μορφές συνεργασίας του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα. Όπως αναφέρει στο “Α blueprint for managing climate risks in emerging markets” η Swiss Re,  η σύμπραξη των δύο τομέων μπορεί να φέρει μακροπρόθεσμα θετικά αποτελέσματα στις αναδυόμενες αγορές και τις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου που έχουν πληγεί σε μεγάλο βαθμό από τέτοια φαινόμενα και που ταυτόχρονα – σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο- δεν έχουν λάβει στο βαθμό που πρέπει μέτρα προστασίας.

Οι οικονομικές απώλειες από φυσικές καταστροφές που συνδέονται με τις κλιματικές αλλαγές είναι πλέον μια πραγματικότητα που καλούνται να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά οι κοινωνίες. Είναι ενδεικτικό ότι οι ασφαλισμένες απώλειες από τέτοια φαινόμενα εκτινάχθηκαν στα 25 δισ. δολ. από 5 δισ. δολ. τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Μάλιστα αν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς δεν προχωρήσουν σε επενδύσεις για την προσαρμογή στις νέες συνθήκες, οι κλιματικοί κίνδυνοι μπορεί να κοστίσουν σε κάποιες χώρες έως και το 19% του ΑΕΠ τους μέχρι το 2030, καθυστερώντας σημαντικά με αυτόν τον τρόπο, και σε μια δύσκολη εποχή, την ανάπτυξή τους.

1. Χρηματοδοτώντας τους κλιματικούς κινδύνους

Η μεταφορά του κινδύνου είναι ένας οικονομικά αποτελεσματικός για την αντιμετώπιση των κλιματικών κινδύνων, όταν συνδυάζεται με μέτρα προσαρμογής και πρόληψης (όπως η αντιπλημμυρική προστασία ή ρυθμίσεις όπως κωδικοί κτηρίων και τοπικός σχεδιασμός) και με μια διεθνή πολιτική για τη μείωση της εκπομπής αερίων.

Πώς μπορεί ο δημόσιος τομέας να μειώσει τους οικονομικούς κινδύνους από κλιματικά φαινόμενα

Ο δημόσιος τομέας μπορεί να καθορίσει και να ποσοτικοποιήσει ένα προφίλ κινδύνου για την κάθε χώρα ή τομέα της οικονομίας ή ακόμα και για συγκεκριμένο target group, αξιολογώντας το αποτέλεσμα των κλιματικών αλλαγών και των παραγόντων που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας υπό το πρίσμα διαφορετικών σεναρίων (π.χ μικρής, μεσαίας και υψηλής κλίμακας κινδύνου). Συγκεκριμένα μπορεί να προχωρήσει:

– Στον προσδιορισμό και την αξιολόγηση/εκτίμηση του οικονομικού κόστους και των πλεονεκτημάτων μιας στρατηγικής για τους κλιματικούς κινδύνους σύμφωνα με τις πιθανότητες μείωσης του κινδύνου

– Στα ακόλουθα μέτρα:

Πρόληψη: φράγματα, άρδευση κ.λπ.
Πολιτικός σχεδιασμός: ρυθμίσεις και σχεδιασμός σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, κωδικοποίηση κτηρίων κ.λπ.
Οικονομική προστασία: μεταφορά κινδύνου

– Με εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων σύμφωνα με την αποτελεσματικότητά τους

– Με καθορισμό της μεταφοράς κινδύνου που απαιτείται για μια συγκεκριμένη χώρα ή τομέα ή ομάδα

Η μεταφορά κλιματικών κινδύνων στην ασφαλιστική αγορά προϋποθέτει την ύπαρξη δημοσίων επενδύσεων σε κέντρα μετερεωλογικών προβλέψεων, οικονομικές στατιστικές και μοντέλα κινδύνου.

Ο δημόσιος τομέας μπορεί να διευκολύνει τη μεταφορά οικονομικών κινδύνων με:
- Βελτίωση των μετερεωλογικών δεδομένων, ενισχύοντας εθνικούς ή τοπικούς μετεωρολογικούς σταθμούς
-  Στοιχεία σχετικά με τη γεωγραφική κατανομή κεφαλαίων στις αναπτυσσόμενες χώρες, επιχορήγηση μοντέλων απωλειών (π.χ. ακαδημαϊκών) που σχετίζονται με δεδομένα πρόβλεψης καιρού και απώλειες κεφαλαίων ανά συγκεκριμένες κατηγορίες

2. Γεφυρώνοντας το ασφαλιστικό κενό: Ένα προσχέδιο για τη μεταφορά κινδύνου

Σε μεγάλο ποσοστό οι καταστροφές δεν είναι ασφαλισμένες, καθώς κατά μέσο όρο στις πληγείσες περιοχές οι ασφαλισμένες απώλειες καλύπτουν το 20-40% των συνολικών απωλειών. Σίγουρα δεν είναι τυχαίο ότι στις αναπτυσσόμενες χώρες το «κενό» μεταξύ ασφαλισμένων και οικονομικών απωλειών είναι μεγαλύτερο από ότι στις ανεπτυγμένες. Εδώ, η συνεργασία του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα στη μεταφορά κινδύνων ανοίγει νέες προοπτικές για εκτεταμένες καλύψεις.

Ο δημόσιος τομέας μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία κοινού δικτύου μεταφοράς κινδύνου μέσω:

- Της δημιουργίας δημόσιου δικτύου μεταφοράς κινδύνου που θα συνδέεται με την ιδιωτική ασφαλιστική αγορά
- Γραφείων του δημόσιου δικτύου μεταφοράς κινδύνου, που θα λειτουργούν ως διασύνδεση με τον ιδιωτικό τομέα, σαν κανάλι διανομής ασφαλιστηρίων συμβολαίων και διακανονισμού αποζημιώσεων (λόγου χάριν ενώσεις αγροτών, κρατικά γραφεία, διεθνείς και παγκόσμιοι οργανισμοί)
- Δημόσιων κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση αυτών των γραφείων
- Δημόσιων κεφαλαίων που είναι επίσης πιθανό να χρειαστούν για την προσωρινή επιχορήγηση κρατών σε χώρες με χαμηλά εισοδήματα

3. Ασφαλίζοντας τους κλιματικούς κινδύνους
Στους βασικούς παράγοντες που πρέπει να γνωρίζουν όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές συγκαταλέγονται τα ακόλουθα:

- Τήρηση των αρχών της ασφάλισης, ποσοτικοποίηση των πιθανοτήτων απωλειών και της δριμύτητας των φαινομένων, αμοιβαιότητα και οικονομική βιωσιμότητα
- Τι ασφαλίζεται: Γεγονότα απρόβλεπτα ή τυχαία, όπως πλημμύρες ποταμών, πλημμύρες από κατακλυσμούς, βροχοπτώσεις, άνεμοι, έσοδα που επηρεάζονται από τον καιρό κ.λπ.
- Τι δεν ασφαλίζεται: σταδιακές μεταβολές, όπως η αύξηση του επιπέδου της θάλασσας, απώλειες σχετικά με τη βιοποικιλότητα, η υποβάθμιση του οικοσυστήματος, η αποψίλωση των δασών κ.λπ.

Η επιχορήγηση της μεταφοράς κινδύνου με τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στις χώρες με χαμηλά εισοδήματα

Η τιμολόγηση της ασφάλισης που αντικατοπτρίζει επαρκώς τους κινδύνους προσανατολίζει την οικονομική ανάπτυξη σε περιοχές που δεν είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες σε ρίσκο. Αλλά για να διασφαλιστεί ότι η τιμή, ως δείκτης, είναι αποτελεσματική, η ασφαλιστική τιμολόγηση σε διαφορετικές περιοχές θα πρέπει να είναι διαφανής για τον τελικό δικαιούχο. Σε χώρες με χαμηλό εισόδημα, όπου οι ασφαλιστικές λύσεις μπορεί να μην είναι οικονομικά προσιτές στους τελικούς δικαιούχους, μπορεί να παίξει ρόλο το να επιδοτούνται μερικώς τα ασφάλιστρα, προκειμένου να βοηθηθούν οι κοινωνίες σε αυτό το επίπεδο.

Ένα καλό παράδειγμα είναι το πιλοτικό πρόγραμμα “Harita” στην Αιθιοπία, που έχει δημιουργηθεί από την Oxfam America, το πανεπιστήμιο Columbia, το πρόγραμμα “Δίκτυο Ασφάλειας για την Αιθιοπία” και τη Swiss Re. Το πιλοτικό πρόγραμμα προσφέρει ασφάλιση για επαγγελματικές δραστηριότητες με στόχο να μειώσει την έκθεση των αγροτών σε κινδύνους όπως η ξηρασία και ταυτόχρονα καθιστά την ιδιωτική ασφάλιση ένα προϊόν προσιτό στην τοπική κοινωνία.

4. Οι λύσεις μεταφοράς κινδύνου της Swiss Re

Τα τελευταία χρόνια η Swiss Re έχει δημιουργήσει μια σειρά καινοτόμων συνδιαλλαγών που αφορούν την ασφαλιστικά και κεφαλαιακά εργαλεία της αγοράς σε σχέση με τους κλιματικούς κινδύνους. Αυτές οι λύσεις μπορούν να εφαρμοστούν και αλλού, αφού προσαρμοστούν στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε αγοράς.

MultiCat Mexico: Το 2009 η μεξικανική κυβέρνηση πραγματοποίησε μια συμμετοχή μεταφοράς ρίσκου, με στόχο να καλύψει περισσότερα από 290 εκατ. δολ. των κινδύνων από σεισμούς και τυφώνες και βοήθησε στο να μειωθεί η επιβάρυνση του εθνικού προϋπολογισμού.

Carribbean Catastrophe Risk Insurance Facility: Το πρόγραμμα τέθηκε σε ισχύ το 2001 και σχεδιάστηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα και τις τοπικές κοινωνίες, ώστε να προσφέρει σε 16 περιοχές άμεση βοήθεια, παρέχοντας, βραχυπρόθεσμα, ρευστότητα στις περιπτώσεις που σημειώνονται τυφώνες ή σεισμοί. Έχοντας ως βασικό στόχο να παρέχει επιδοτήσεις πριν να σημειωθεί η κλιματική καταστροφή, το πρόγραμμα αυτό κατάφερε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν το ρίσκο και τις οικονομικές απώλειες που απορρέουν από ένα ενδεχόμενο κίνδυνο.

Malawi Weather Derivative: Το πρόγραμμα αυτό δημιουργήθηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα το 2008 και αφορά στην προστασία των αγροτών από περιόδους ξηρασίας που μπορεί να οδηγήσουν σε μαζική καταστροφή των αγροτικών καλλιεργειών και της παραγωγής.

Weather Index Insurance in Ethiopia: Μαζί με την Oxfam America και τοπικούς παράγοντες, η Swiss Re λάνσαρε ένα πιλοτικό πρόγραμμα στην Αιθιοπία το 2008 που θεωρείται καινοτόμο, καθώς δίνει τη δυνατότητα σε χαμηλά οικονομικά στρώματα της κοινωνίας να ασφαλιστούν. 

Το πρόγραμμα προτείνει στις αγροτικές περιοχές να πληρώσουν την ασφάλισή τους με την εργασία τους, με τη συμμετοχή τους στην άρδευση, την αναδάσωση και άλλες ενέργειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ως αντίτιμο για την ασφαλιστική τους κάλυψη. Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση έδωσε τη δυνατότητα σε έναν αυξημένο αριθμό αγροτικών οικογενειών να επωφεληθούν από την ιδιωτική ασφάλιση και τώρα επεκτείνεται και σε γειτονικές χώρες.