Ενέργεια: Υπόσχεται ακόμα επενδύσεις

Οι 80 κορυφαίοι εκπρόσωποι όλων των κλάδων της ενέργειας που είχαν την ευκαιρία να τοποθετηθούν στο πρόσφατο συνέδριο με τίτλο «Ενέργεια: Επενδύσεις σε ένα νέο τοπίο», που διοργάνωσε το περιοδικό «ΧΡΗΜΑ» και τα “Moneyconferences” υπό την αιγίδα του ΥΠΕΚΑ και του «INVESΤ IN GREECE», με τη συνεργασία της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, του γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα, αλλά και του συνόλου των φορέων που εκπροσωπούν τους επιμέρους τομείς της ενέργειας, κατέληξαν στο εξής κοινό συμπέρασμα: Το τοπίο είναι πράγματι νέο, καθώς αλλάζουν λόγω κρίσης κάποια δεδομένα. 

Παρά όμως τις τρέχουσες προκλήσεις της συγκυρίας, το σίγουρο είναι ένα:
Η ενέργεια ήταν, και παραμένει, ένας τομέας που μπορεί να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, με συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Η υλοποίηση μεγάλων, αλλά και μικρότερων επενδύσεων σε όλους τους τομείς της ενέργειας θα επιτευχθεί εφόσον είναι ξεκάθαρη η πολιτική πρόθεση για το «πού πηγαίνουμε», με ποιες ταχύτητες, αλλά και με ποια μέσα. 

Σε ό,τι αφορά το νέο τοπίο, αυτό διαμορφώνεται ενόψει:
Πρώτον, της αναμενόμενης αναμόρφωσης του μακροπρόθεσμου ενεργειακού σχεδιασμού της χώρας, που λόγω της κρίσης και της γνωστής απουσίας αναπτυξιακών πόρων, προσανατολίζεται σε ένα νέο ενεργειακό μείγμα. Αυτό βασίζεται κυρίως στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με ταυτόχρονη αξιοποίηση των υδρογονανθράκων και άλλων εγχώριων πηγών ενέργειας και με βασικούς άξονες την έρευνα, την παραγωγή και τα δίκτυα μεταφοράς. 

Δεύτερον, των προγραμματιζόμενων αποκρατικοποιήσεων της ΔΕΠΑ και της ΔΕΗ, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που προβλέπεται στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα και με βασική προϋπόθεση, για να προχωρήσουν οι ιδιωτικοποιήσεις, το διαχωρισμό του σκέλους παραγωγής των υπηρεσιών κοινής ωφελείας από το σκέλος των δραστηριοτήτων δικτύου.

Τρίτον, της επιτάχυνσης της απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρισμού και της αναμενόμενης πρόσβασης των ιδιωτών σε λιγνίτη. 

Τέταρτον, της απελευθέρωσης της αγοράς φυσικού αερίου και της αναμενόμενης βελτίωσης του ρυθμιστικού της πλαισίου για την προσέλκυση επενδύσεων σε υποδομές φυσικού αερίου.
Πέμπτον, της προετοιμασίας για τη μεταλιγνιτική εποχή, που προϋποθέτει την άμεση προώθηση εναλλακτικών μεγάλων επενδύσεων.

Έκτον, της εμφανούς επιτυχίας και θετικής προοπτικής των επενδύσεων στις ΑΠΕ και της πιθανολογούμενης εξαγωγής του παραγόμενου ρεύματος προς τη Γερμανία και προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες ως λύση, προκειμένου να ενισχυθεί η ελληνική οικονομία και να περιοριστεί το δημόσιο χρέος.

Στον αντίποδα των παραπάνω, η επενδυτική προοπτική των ΑΠΕ επισκιάζεται από την πιθανή μείωση των εγγυημένων τιμών απορρόφησης του ρεύματος που παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές, από τις χρηματοδοτικές δυσκολίες και τις δυσκολίες διασφάλισης συμβάσεων με τον ΔΕΣΜΗΕ. Οι σύνεδροι πάντως επεσήμαναν ιδιαίτερα ότι οι εγγυημένες τιμές στις ήδη υπογεγραμμένες συμβάσεις θα πρέπει, σε κάθε περίπτωση, να παραμείνουν σταθερές. 

Έβδομον, των αυξημένων αναγκών στον τομέα της ενεργειακής αποτελεσματικότητας του συστήματος, που «ανοίγουν» σημαντικές ευκαιρίες  για επενδύσεις στον τομέα των δικτύων.

Όγδοον, της αξιοποίησης της κοινοτικής δαπάνης για την υποστήριξη δράσεων στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης και στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και στα κτήρια, συμπεριλαμβανομένων και των τροποποιήσεων – βελτιώσεων σε υπάρχοντα παλαιά κτήρια σε όλα τα κράτη – μέλη της Ε.Ε.
Ένατον, του νέου νομοσχεδίου για την απλοποίηση και επιτάχυνση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης που αντιμετωπίζει τα θέματα χωροταξίας, τις χρήσεις γης και το Κτηματολόγιο.
Δέκατον, της αξιοποίησης των εγχώριων ενεργειακών πόρων.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΝΙΑΤΗΣ
Υφυπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής
«Στην ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών
οι μεγάλες επενδυτικές ευκαιρίες»

Σε μια περίοδο κατά την οποία η Ελλάδα προσανατολίζεται σε ένα νέο ενεργειακό μείγμα, που βασίζεται κυρίως στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με ταυτόχρονη αξιοποίηση των υδρογονανθράκων και με βασικούς άξονες την έρευνα, την παραγωγή και τα δίκτυα μεταφοράς, οι τοποθετήσεις, που και από τη δική του πλευρά, έκανε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, κ. Γιάννης Μανιάτης, κινήθηκαν προς αυτήν την κατεύθυνση. Αναφερόμενος στις προτεραιότητες του υπουργείου του, υπενθύμισε τις σημαντικότερες: τη μέγιστη δυνατή απεξάρτηση από τις εισαγωγές πετρελαίου, τη σημαντική διαφοροποίηση των πηγών προέλευσης φυσικού αερίου και, σε κάθε περίπτωση, την εξεύρεση, εξασφάλιση και διαχείριση εγχώριων ενεργειακών πόρων. Οι προτεραιότητες αυτές έχουν μεταφραστεί στις εξής ενέργειες: στη δημιουργία φορέα που για λογαριασμό του Ελληνικού Δημοσίου θα έχει αποκλειστικά δικαιώματα στον τομέα της έρευνας και της διαχείρισης υδρογονανθράκων. 

Στην προετοιμασία  των διαγωνισμών για τη διενέργεια σεισμικών ερευνών μη αποκλειστικής χρήσης στην περιοχή του Ιονίου, της Δυτικής Ελλάδας και στα νότια της Κρήτης, στους οποίους θα μετάσχουν οι μεγαλύτεροι διεθνείς οίκοι, προκειμένου να αξιολογηθεί το πιθανό πετρελαϊκό δυναμικό και να δρομολογηθεί ο γύρος παραχωρήσεων στις συγκεκριμένες θαλάσσιες περιοχές μέσα στο 2012. Στη σύσταση Εθνικής Επιτροπής Αξιοποίησης του Εθνικού Αρχείου Υδρογονανθράκων.
Ο υφυπουργός ΠΕΚΑ αναφέρθηκε επίσης στη δρομολόγηση των μεγάλων ενεργειακών αγωγών , τον IGI και τον ελληνοβουλγαρικό Ι.G.B, που θα μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής αγοράς φυσικού αερίου στη ΝΑ Ευρώπη, στο Πρόγραμμα Ανάπτυξης του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΕΣΦΑ) με συνολικό προϋπολογισμό έργων 1,3 δισ. μέχρι το 2014, στο επενδυτικό πρόγραμμα των τριών νέων ΕΠΑ, στην αποκρατικοποίηση της ΔΕΠΑ και στους στόχους του ΥΠΕΚΑ σε σχέση με τις ΑΠΕ.

Όπως είπε ο κ. Μανιάτης, μέσα στο 2010 αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία τουλάχιστον 200 ΜW φωτοβολταϊκών και 300 ΜW αιολικών πάρκων, ενώ θα κατασκευαστούν υποστηρικτικά δίκτυα προϋπολογισμού 250 εκατ. ευρώ.
Στις μεγαλύτερες πάντως επενδυτικές ευκαιρίες για τη χώρα μας, ο υφυπουργός ΠΕΚΑ κατέταξε την ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών με το ηπειρωτικό σύστημα, καθώς το ετήσιο κόστος των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στα νησιά αγγίζει τα 500 εκατ. ευρώ. Μπορούν συγκεκριμένα να επενδυθούν 4-5 δισ. ευρώ σε βάθος πενταετίας, με διασφάλιση των κονδυλίων που, έτσι και αλλιώς, δαπανώνται για καύσιμα, σε συνδυασμό με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και την ΕΤΕΠ.
Αλλά και συνολικότερα, κατά την εκτίμησή του, η εξοικονόμηση ενέργειας συνιστά έναν τομέα όπου μπορεί το 90% – 95% των επενδύσεων να γίνονται στην Ελλάδα και να μείνουν στην Ελλάδα.

ΠΑΝΟΣ ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ
Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα
«Eνίσχυση του ανταγωνισμού με ενσωμάτωση της τρίτης δέσμης»

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που διατύπωσε κατά την έναρξη του συνεδρίου ο επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, κ. Πάνος Καρβούνης, υπάρχει περιθώριο παραπέρα αξιοποίησης των αγορών ενέργειας στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους, προσέλκυσης ξένων επενδυτών, μετατροπής της Ελλάδας σε σημαντικό ενεργειακό κόμβο στην περιοχή και αύξησης της παραγωγής και χρήσης των ΑΠΕ. Προκειμένου όμως να γίνει πιο ανταγωνιστική, η Ελλάδα πρέπει αφενός να ενσωματώσει την τρίτη δέσμη νομοθετικών μέτρων για την ενέργεια, που σημαίνει στην πράξη τον ουσιαστικό διαχωρισμό των δραστηριοτήτων δικτύου από την παροχή ή και την παραγωγή, προκειμένου να καταστεί η αγορά πιο διαφανής και αφετέρου να ενισχύσει τις εξουσίες της ρυθμιστικής αρχής σε ό,τι αφορά την παρακολούθηση της αγοράς ενέργειας. 

Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, απαιτούνται παραπέρα μεταρρυθμίσεις προς δυο κατευθύνσεις: Πρώτον, για να διασφαλιστούν ελκυστικά χαρτοφυλάκια για ιδιώτες επενδυτές, στους οποίους θα πρέπει να επιτραπεί η πρόσβαση σε λιγνίτη και υδροηλεκτρική ικανότητα, και δεύτερον, για να υπάρξουν διμερείς συμβάσεις μεταξύ προμηθευτών και καταναλωτών. 

Σε ό,τι αφορά την αγορά του φυσικού αερίου, η Ελλάδα, μπορεί να αναδειχθεί σε κορυφαίο «παίκτη» στη Νότια και Κεντρική Ευρώπη, υποστηρίζοντας από κοινού με τη Βουλγαρία και την Τουρκία το άνοιγμα του νοτίου διαδρόμου φυσικού αερίου, που αποτελεί προτεραιότητα της Ε.Ε. Για να αξιοποιήσει όμως η Ελλάδα τις επενδυτικές και εμπορικές ευκαιρίες που προκύπτουν από αυτόν, πρέπει πρώτα να βελτιώσει το ρυθμιστικό της πλαίσιο, διασφαλίζοντας δίκαιη, αμερόληπτη και διαφανή πρόσβαση στα δίκτυα φυσικού αερίου και να προσελκύσει επενδύσεις σε υποδομές φυσικού αερίου.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Επικεφαλής του Γραφείου Ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
«Προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση»

Από τη δική του πλευρά, ο κ. Λεωνίδας Αντωνακόπουλος, Επικεφαλής του Γραφείου Ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα, αναφερόμενος στη στρατηγική προσέγγιση της Ε.Ε. στον τομέα της ενέργειας, υπενθύμισε ότι ήδη από το 2007 η Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνοχής κατέταξε τις ενεργειακές επενδύσεις, ιδιαίτερα στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών και της ενεργειακής απόδοσης, στις βασικές της προτεραιότητες. 

Για την περίοδο 2007-2013, η κοινοτική δαπάνη για την υποστήριξη τέτοιων δράσεων στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής για τα κράτη – μέλη της Ε.Ε. πλησιάζει τα 9 δισ. ευρώ. 

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστήριξε την ενιαία στρατηγική προσέγγιση στην αναπτυξιακή αρχιτεκτονική, γνωστή ως «Ευρώπη 2020», με τη δημιουργία ενός Κοινού Στρατηγικού Πλαισίου (CSF) σε συνδυασμό με εταιρικές συμβάσεις σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Οι προβλεπόμενες συνδυασμένες δράσεις των διαφορετικών χρηματοοικονομικών εργαλείων της Ε.Ε. θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων στα κράτη – μέλη, στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Τα Στρατηγικά Προγράμματα 2011 μετατρέπονται σε συγκεκριμένες επενδυτικές προτεραιότητες και στον τομέα της ενέργειας και ιδιαίτερα στην ενεργειακή απόδοση και στη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης. 

Με προτροπή του Ε.Κ., το οποίο υιοθέτησε πρόσφατα μια «δέσμη ενεργειακών προτάσεων», η Επιτροπή αναπτύσσει μια ειδική δράση για προγράμματα βιώσιμης ανάπτυξης με συγχρηματοδότηση και στον τομέα της ενέργειας σε επίπεδο πόλης – υπαίθρου, για τη νέα προγραμματική περίοδο 2013 – 2017. 

Η Ελλάδα μπορεί να επωφεληθεί από αυτές τις εξελίξεις, πέρα δε από αυτές να μετεξελιχθεί σε σημαντικό ενεργειακό κόμβο προσελκύοντας επενδύσεις. Με τον τρόπο αυτό, η χώρα μας συμβάλλει στη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού και στη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας στο επίπεδο της Ε.Ε. Η αναδιάρθρωση της αγοράς ενέργειας, τόσο στην παραγωγή όσο και στη διανομή, είναι μια πρόκληση, αλλά και προτεραιότητα.

ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΑΡΓΥΡΙΟΥ
Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος ΔΕΗ
«Μοχλός ανάπτυξης με ετήσιες επενδύσεις ενός δισ. ευρώ»

Το επενδυτικό πρόγραμμα της ΔΕΗ παρουσίασε ο κ. Νίκος Χατζηαργυρίου, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ, επισημαίνοντας, ιδιαίτερα, ότι παρά τις δυσκολίες της τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας, η ΔΕΗ παραμένει μοχλός ανάπτυξης, έχοντας υλοποιήσει μέσα στο 2010 επενδύσεις της τάξης του ενός δισ. ευρώ, συνεχίζοντας το επενδυτικό της πρόγραμμα και το 2011, παρά την αντίξοη οικονομική συγκυρία. Ο κ. Χατζηαργυρίου υπενθύμισε ότι ήδη κατασκευάζονται οι νέες μονάδες Αλιβέρι V, Μεγαλόπολη V, Νότια Ρόδος και Αθερινόλακος ΙΙΙ, με προγραμματισμένη ένταξη το 2012, 2013, 2012 και 2014, αντίστοιχα, ενώ έχει επίσης προκηρυχθεί η νέα λιγνιτική μονάδα στην Πτολεμαΐδα (Πτολεμαϊδα V), ύψους 1,3 δισ. ευρώ.

ΠΑΝΕΛ I
ΤΟ ΝΕΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΚΑΙ Ο ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Οι νέες συνθήκες που διαμορφώνουν το επενδυτικό τοπίο στην ενέργεια και οι προτεραιότητες που τίθενται, με βάση το σημερινό ενεργειακό σχεδιασμό, ήταν τα βασικά θέματα που συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια του πρώτου πάνελ του συνεδρίου με τίτλο «Το νέο επενδυτικό τοπίο και ο ενεργειακός σχεδιασμός για την Ελλάδα». Με συνομιλητές τους κ.κ. Κώστα Μαθιουδάκη, Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής, Γιώργο Παπαρσένο, Διευθύνοντα Σύμβουλο του ΔΕΣΦΑ, Δημήτρη Ραχιώτη, Α’ Αντιπρόεδρο της ΡΑΕ, Εποπτεύοντα Τομέα ΑΠΕ, Σπύρο Κουβέλη, βουλευτή ΠΑΣΟΚ, Α’ Αθήνας, και συντονίστρια τη δημοσιογράφο Άντα Σεϊμανίδη.

Το βασικό ερώτημα που απευθύνθηκε στον κ. Κ. Μαθιουδάκη με την ιδιότητα του προέδρου της επιτροπής για τη μελέτη και επεξεργασία θεμάτων εθνικού ενεργειακού σχεδιασμού ήταν, κατά πόσο με βάση  το νέο τοπίο που δημιουργούν οι γνωστές οικονομικές εξελίξεις στη χώρα μας, ενδέχεται να υπάρξουν διαφοροποιήσεις στον ενεργειακό σχεδιασμό σε σχέση με τους στόχους που έχουν ήδη τεθεί. Απαντώντας, ο γενικός γραμματέας του ΥΠΕΚΑ, τόνισε ότι βρίσκεται ήδη υπό επεξεργασία η πρόταση της κυβέρνησης για τον μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό, η οποία, χωρίς να εγκαταλείπει τον στόχο της πράσινης ανάπτυξης θα λαμβάνει παράλληλα υπόψιν τα νέα δεδομένα της κρίσης.

ΤΑΡΙΦΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Σε σχέση με τη διασφάλιση σταθερού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των ΑΠΕ, το οποίο αποτελεί και πάγιο αίτημα των επενδυτών στην ενέργεια, ο κ. Μαθιουδάκης, κληθείς να απαντήσει αν θα υπάρξουν μειώσεις των εγγυημένων τιμών στα φωτοβολταϊκά και αιολικά, σχολίασε ότι οι ταρίφες σχεδιάζονται με βάση πραγματικά δεδομένα. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι γενικές οικονομικές συνθήκες, αλλά και τα κόστη στις τεχνολογίες μεταβάλλονται είναι φυσικό να τίθεται θέμα επαναπροσδιορισμού.

ΣΤΟ ΣΩΣΤΟ ΔΡΟΜΟ Η ΑΓΟΡΑ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ
Το 2011 αναμένεται μεγάλη αύξηση στον τομέα του φυσικού αερίου, που θα φτάσει τα 4,4 εκατ. κυβικά και θα ξεπεράσει και τη μέγιστη κατανάλωση που είχαμε έως τώρα κατά το έτος 2008. Αυξητικές θα είναι όμως οι τάσεις και για την επόμενη πενταετία, λόγω των νέων ΕΠΑ, ενώ εκτιμάται ότι ήδη περίπου 400 χιλιάδες νοικοκυριά χρησιμοποιούν φυσικό αέριο, ανεξάρτητα από τους μεγάλους χρήστες, που επίσης αυξάνουν. Σχετικά με τη διαδικασία της απελευθέρωσης της αγοράς φυσικού αερίου, ο κ. Παπαρσένος επεσήμανε ότι βρίσκεται στο σωστό δρόμο, ότι η χώρα τροφοδοτείται με φθηνότερο φυσικό αέριο μέσω του σταθμού υγροποιημένου αερίου της Ρεβυθούσας και ότι παραπέρα βελτιώσεις θα γίνουν με τη νέα έκδοση του σχετικού κώδικα. Σε σχέση με την αναμενόμενη ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ, διευκρίνισε ότι έτσι κι αλλιώς ο ΔΕΣΦΑ θα παραμείνει υπό κρατικό έλεγχο και μάλιστα επιταχύνοντας τις επενδύσεις και τα προγραμματισμένα έργα του. 

Στο επίκαιρο θέμα εμπλουτισμού των πηγών προμήθειας φυσικού αερίου, αναφέρθηκε από τη δική του πλευρά ο κ. Κουβέλης. Σε σχέση ειδικότερα με την προοπτική αξιοποίησης των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου που έχουν ανακαλυφθεί στο Ισραήλ (κοίτασμα «Λεβιάθαν») επεσήμανε ότι είναι πολύ θετικό το ενδιαφέρον τόσο της ελληνικής όσο και της ισραηλινής πλευράς, το οποίο υποστηρίζεται και από διπλωματικής πλευράς, σε κάθε όμως περίπτωση, προκειμένου να ξεκινήσει η εκμετάλλευση ενός τέτοιου κοιτάσματος, θα χρειαστεί να παρέλθει μια δεκαετία.  Ο κ. Κουβέλης, αναφερόμενος τέλος στις ΑΠΕ, επεσήμανε ότι με την κατάλληλη αξιοποίηση η ενέργεια μπορεί να αποτελέσει εξίσου σημαντικό τομέα για την Ελλάδα με αυτόν του τουρισμού.

ΠΑΝΕΛ II
Η ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ, Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ, ΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Τα γραφειοκρατικά και περιβαλλοντικά αντικίνητρα, οι δυσκολίες στη χρηματοδότηση και η σημασία των συμβάσεων των επενδυτών με τον διαχειριστή του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας ΔΕΣΜΗΕ, οι προσφυγές στο ΣτΕ και άλλα νομικά ζητήματα, το «fast track» για τις μεγάλες ενεργειακές επενδύσεις και η περιβαλλοντική εκπαίδευση κυριάρχησαν στη θεματολογία του δεύτερου πάνελ του συνεδρίου με τίτλο: «Η γραφειοκρατία, η χρηματοδότηση, τα περιβαλλοντικά θέματα». 

Με συντονιστή τον έμπειρο δημοσιογράφο κ. Αντώνη Παπαγιαννίδη, η κ. Πηνελόπη Λαζαρίδου, Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια της Διεύθυνσης Μεγάλων Επιχειρήσεων και Σύνθετων Χρηματοδοτήσεων της Τράπεζας Πειραιώς, ο κ. Αλέξανδρος Παπαρσένος, Πρόεδρος του Ταμείου Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης (ETEAN), ο κ. Χρήστος Αλεξάκης, Διευθύνων Σύμβουλος της «Invest in Greece» και ο κ. Ξενοφών Κάππας, Διευθυντής της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, διαπίστωσαν τα εξής:

Σε ό,τι αφορά το χρηματοδοτικό ενδιαφέρον των τραπεζών, η κ. Λαζαρίδου επεσήμανε ότι ο τομέας της ενέργειας συνεχίζει να ενδιαφέρει ιδιαίτερα τις τράπεζες, παρά την κρίση, για να προσθέσει ότι οι οικονομίες καλούνται να απαντήσουν στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής, μέσω της ανάπτυξης των ΑΠΕ, που ειδικά για την Ελλάδα μπορούν να αποτελέσουν εξαγώγιμο προϊόν.

ΟΙ ΕΓΓΥΗΜΕΝΕΣ ΤΙΜΕΣ
ΚΑΙ ΟΙ ΥΠΟΓΕΓΡΑΜΜΕΝΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ
Σύμφωνα με την κ. Λαζαρίδου, η Τράπεζα Πειραιώς έχει συμβάλει καταλυτικά στην ανάπτυξη των ΑΠΕ στη χώρα μας, καθώς έχει χρηματοδοτήσει μέχρι στιγμής πάνω από το 50% των εγκαταστάσεων φωτοβολταϊκών και το 12% των αιολικών πάρκων. Οι όποιες ανησυχίες της τράπεζας σε σχέση με τη διαμορφούμενη κατάσταση στην ελληνική αγορά ΑΠΕ, σχετίζονται: Πρώτον, με τη χρηματοδοτική βιωσιμότητα του Διαχειριστή του Δικτύου Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΣΜΗΕ), καθώς η σημασία των συμβάσεων των επενδυτών με τον ΔΕΣΜΗΕ είναι καθοριστική για τη μείωση του ρίσκου της επένδυσης και, δεύτερον, σε σχέση με την εξέλιξη των εγγυημένων τιμών στις ήδη υπογεγραμμένες συμβάσεις, οι οποίες σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να παραμείνουν σταθερές.
Από τη δική του πλευρά, ο επικεφαλής του ΕΤΕΑΝ κ. Παπαρσένος επεσήμανε τον ειδικό του ρόλο ως συνδετικό κρίκο μεταξύ τραπεζών και επιχειρήσεων, προσθέτοντας ότι η βασική φιλοσοφία του Ταμείου είναι κυρίως η στήριξη των επιχειρήσεων που έχουν κάτω από 250 εργαζόμενους.

ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΑΠΟ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ
ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΟ ΣτΕ
Ο διευθύνων σύμβουλος του «Invest in Greece», κ. Αλεξάκης, αναφέρθηκε στον υποστηρικτικό ρόλο του οργανισμού προς όλες τις επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται να επενδύσουν στην Ελλάδα, είτε αυτές προέρχονται από το εξωτερικό είτε είναι ελληνικές επιχειρήσεις. Τόνισε ότι το ενδιαφέρον για επενδύσεις στον κλάδο ενέργειας είναι έντονο, ιδιαίτερα από το εξωτερικό. Αναφέρθηκε επίσης στο αρνητικό φαινόμενο, που κάνει συχνά την εμφάνισή του στη χώρα μας, κάποιοι να μπλοκάρουν ανέξοδα τις επενδύσεις, εκμεταλλευόμενοι την εγχώρια γραφειοκρατία, εξυπηρετώντας προσωπικά τους συμφέροντα.

ΠΑΝΕΛ ΙΙΙ
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ: Ο «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» ΚΑΙ ΟΙ «ΕΞΥΠΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ»

Οι νέες συνθήκες που διαμορφώνουν το επενδυτικό τοπίο στην ενέργεια, έχουν άμεση σχέση με την εφαρμογή του «Καλλικράτη», αλλά και με την επενδυτική στρατηγική των ελληνικών περιφερειών, όχι μόνο στο χώρο της ενέργειας, αλλά και συνολικότερα. Οι επενδυτές ενδιαφέρονται για το πώς θα κινηθούν εφεξής οι διαδικασίες έγκρισης των επενδύσεων από τις Περιφέρειες, ενόψει των διευρυμένων αρμοδιοτήτων τους, αλλά και για το ποια θα είναι τα ενεργειακά έργα που τελικά θα προωθήσουν. Σε αυτό το πλαίσιο, οι τοποθετήσεις που διατυπώθηκαν στο τρίτο πάνελ του συνεδρίου με τίτλο «Επενδύσεις στην ενέργεια, Καλλικράτης, Έξυπνες Πόλεις» είναι ιδιαίτερα χρήσιμες. Στο πάνελ συμμετείχαν οι κ.κ. Γιώργος Οικονομόπουλος, ως εκπρόσωπος του Περιφερειάρχη Αττικής κ. Σγουρού, Απόστολος Βουλγαράκης, Αντιπεριφερειάρχης Χανίων ως εκπρόσωπος της Περιφέρειας Κρήτης, Δρ. Λία Νικολάου, Φυσικός, Υπεύθυνη των Ενεργειακών Έργων ΟΑΔΥΚ της Περιφέρειας Κρήτης και Δρ. Οδυσσέας Καρτάλος, Partner Logotech S.A, με συντονίστρια τη δημοσιογράφο Άντα Σεϊμανίδη.

ΑΤΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
Στο βασικό ερώτημα κατά πόσο, μέσα από την εφαρμογή του «Καλλικράτη» και τις ενισχυμένες αρμοδιότητες της περιφέρειας, θα δοθεί ώθηση στις επενδύσεις και ειδικά στον τομέα της ενέργειας, ο κ. Οικονομόπουλος ανέφερε ότι ο «Καλλικράτης» αποτελεί τη μεγαλύτερη διοικητική τομή των τελευταίων χρόνων στην Ελλάδα.
Σε ό,τι ειδικότερα αφορά την ενέργεια, το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής έχει εξετάσει πάνω από 100 μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μεταξύ αυτών και για έργα ΑΠΕ.

ΚΑΤΕΠΕΙΓΟΥΣΑ Η ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ
Από τη δική του πλευρά, ο Αντιπεριφερειάρχης Χανίων, κ. Βουλγαράκης, παρουσίασε συνοπτικά τον ολοκληρωμένο ενεργειακό σχεδιασμό για τη βελτίωση του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, την ανάπτυξη των τεχνολογιών ΑΠΕ και τις βιώσιμες ενεργειακές επενδύσεις που επεξεργάστηκαν οι νέες δομές διοίκησης της Κρήτης. Ο βασικός άξονας αυτού του σχεδιασμού είναι: βιώσιμα ενεργειακά συστήματα και επενδύσεις που θα συμβάλουν στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και του οικολογικού τουρισμού στην Κρήτη με τα αναμενόμενα οφέλη.

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ
ΚΑΙ ΣΤΗ ΛΙΑΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΟΙ «ΩΔΙΝΕΣ», ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΟΙ ΧΑΡΕΣ, ΕΝΟΣ ΔΥΣΚΟΛΟΥ «ΤΟΚΕΤΟΥ»

Τα θέματα του πρώτου μέρους της δεύτερης ενότητας αφορούσαν τη συντελούμενη πλέον απελευθέρωση στον τομέα της ενέργειας, η οποία, υπό το αυστηρό πλέον βλέμμα της Κομισιόν, δημιουργεί ένα νέο επιχειρηματικό «τοπίο», ανοίγοντας το δρόμο προς τους ιδιώτες, τόσο στην εγχώρια παραγωγή όσο και στη μεταφορά και διανομή ενέργειας.

Από το πάλαι ποτέ μονοπώλιο της παραγωγής, της μεταφοράς και της διανομής ηλεκτρικής ενέργειας που κατείχε η ΔΕΗ, δημιουργείται σήμερα σταδιακά μια νέα αγορά, με μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον για ελληνικούς και αλλοδαπούς επιχειρηματικούς ομίλους.
Βέβαια, όπως προέκυψε από τις τοποθετήσεις των ομιλητών των δύο πάνελ του συνεδρίου, που αφορούσαν τις επενδύσεις στην ηλεκτροπαραγωγή και τη λιανική αγορά ηλεκτρισμού, η απελευθέρωση της αγοράς έχει μεν ξεκινήσει, απομένουν όμως αρκετά βήματα μέχρι να αρθούν πλήρως οι στρεβλώσεις που θα δημιουργήσουν ικανές συνθήκες για τη μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη οικονομική επιβίωση των ανεξάρτητων ηλεκτροπαραγωγών και προμηθευτών.

Η όλη διαδικασία προσομοιάζει με ένα μακρύ και δύσκολο τοκετό, έχει μεν τις «ωδίνες» της, αλλά έχει και καλές προοπτικές, όπως προέκυψε και από τους έντονους, κάποια στιγμή, διαξιφισμούς που ανταλλάχθηκαν ανάμεσα στους εκπροσώπους των ανεξάρτητων παραγωγών και των εκπροσώπων της ΔΕΗ. Βέβαια, από όλα όσα ακούστηκαν, ένας αντικειμενικός παρατηρητής θα μπορούσε να καταλήξει στα εξής βασικά συμπεράσματα:

Πρώτον, ότι έστω και με χρονική υστέρηση 10 ετών, το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού είναι πλέον γεγονός, με την είσοδο σε αυτήν νέων προμηθευτών, με τη σημαντική παρουσία εισαγωγέων/εξαγωγέων, με τη σταδιακή βελτίωση της λειτουργίας της χονδρεμπορικής αγοράς και με μετακινήσεις πελατών από τη ΔΕΗ Α.Ε. προς τους νέους προμηθευτές. 

Δεύτερον, με τα σημερινά δεδομένα, και προκειμένου να υπάρξει υγιής ανταγωνισμός, η καθετοποίηση, ξεκινώντας από το στάδιο της παραγωγής και καταλήγοντας στο λιανεμπόριο, είναι το αμέσως επόμενο βήμα για την απελευθέρωση. Θα πρέπει επίσης να δοθεί έμφαση στην ανεξάρτητη λειτουργία του διαχειριστή (ΕΣΜΗΕ), καθώς το γεγονός ότι θα ανήκει 100% στη ΔΕΗ απαιτεί πρόσθετες διασφαλίσεις αμερόληπτης μεταχείρισης των συμμετεχόντων στη χονδρεμπορική αγορά και να ισχυροποιηθεί ο ανεξάρτητος ρόλος της ΡΑΕ στο πλαίσιο του νέου ενεργειακού νομοσχεδίου.

Τρίτον, ενθαρρυντικές εξελίξεις προς την κατεύθυνση της απελευθέρωσης είναι η επιχειρούμενη αναδιοργάνωση της λιανικής αγοράς, λόγω του διαχωρισμού των τιμολογίων ΔΕΗ και της μερικής μέχρι στιγμής άρσης των στρεβλώσεων, η επίσης επιχειρούμενη ενίσχυση της λειτουργίας και της διαφάνειας της αγοράς, η επικείμενη πρόσβαση τρίτων σε ενεργειακούς πόρους ανάλογους της ΔΕΗ, μέσω μέτρων ισοδύναμων του Μνημονίου, η ανάπτυξη της αγοράς της ΝΑ Ευρώπης, η σταδιακή μετάβαση στο Ευρωπαϊκό Ενιαίο Μοντέλο Αγοράς (EU Target Model), τα διμερή συμβόλαια, οι αγορές κατά τη διάρκεια της ημέρας (Intraday), οι αγορές αποκλίσεων (balancing), οι αγορές μελλοντικού χρόνου (forward markets).

Τέταρτον, η ίδια η διαβεβαίωση της ΔΕΗ ότι αντιμετωπίζει θετικά την απελευθέρωση, και στηρίζει και εμπράκτως τη δράση προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση, αποτελεί ένα επιπλέον σημαντικό εχέγγυο για την ομαλή μετάβαση σε ένα καθεστώς απελευθερωμένης αγοράς.

ΠΑΝΕΛ Ι
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ
Οι προϋποθέσεις οικονομικής βιωσιμότητας

Στο πάνελ που ακολούθησε, με θέμα τις επενδύσεις ιδιωτών στην ηλεκτροπαραγωγή, συμμετείχαν οι ομιλητές κ.κ. Δημήτρης Γεωργαντώνης, γενικός διευθυντής της ΗΡΩΝ και αντιπρόεδρος της ΕΣΑΗ, Ανδρέας Τζούρος, διευθύνων σύμβουλος της «Elpedison Ενεργειακή» και Πρόεδρος Δ.Σ της «Elpedison Εμπορική», και Ντίνος Μπενρουμπή, εντεταλμένος σύμβουλος και γενικός διευθυντής της Protergia του Ομίλου Μυτιληναίου, με συντονιστή το δημοσιογράφο κ. Αργύρη Δεμερτζή.
Από τη δική του πλευρά, ο κ. Τζούρος υπενθύμισε ότι η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας είναι υποχρεωτική για την Ελλάδα, καθώς επιτάσσεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ξεκίνησε με το πρώτο νομοθετικό πλαίσιο που ψηφίστηκε το 1990. Πολλά χρόνια μετά την έναρξη της απελευθέρωσης, ωστόσο, και δίχως αυτή να έχει ακόμα ολοκληρωθεί στη χώρα, οι συνθήκες παραμένουν δύσκολες για προμηθευτές και παραγωγούς.

Ο κ. Μπενρουμπής, αναφερόμενος στη συμβολή των ιδιωτικών επενδύσεων για την ομαλή λειτουργία του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, υπογράμμισε ότι το δίκτυο άντεξε σε δύσκολες στιγμές, λόγω ακριβώς του ότι το 35% της παραγόμενης ενέργειας προέρχεται από τους ιδιώτες. Σε σχέση με τις πιθανές επιπτώσεις από την απελευθέρωση της ενεργειακής αγοράς στην Ελλάδα, με βάση και την εμπειρία που ήδη αποκόμισαν άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (το φαινόμενο δηλαδή της ανόδου της παραγωγικότητας στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, με υψηλά επίπεδα συγκέντρωσης των αγορών, χωρίς όμως απαραίτητα και αντίστοιχη πτώση των τιμών) επεσήμανε, ότι η εγχώρια εμπειρία, μέχρι στιγμής, έχει αποδείξει ότι η είσοδος ιδιωτών επενδυτών δεν έχει επιπτώσεις σε επίπεδο αυξήσεων των τιμών.

ΠΑΝΕΛ ΙΙ
ΛΙΑΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ
Η «καρδιά» της απελευθέρωσης

Στο δεύτερο πάνελ συμμετείχαν οι κ.κ. Μίλτος Ασλάνογλου, Β’ Αντιπρόεδρος της ΡΑΕ, Δρ. Παντελής Κάπρος, Καθηγητής Ενεργειακής Οικονομίας του Ε.Μ.Π., Λάζαρος Καραλάζος, Γενικός Διευθυντής Εμπορίας της ΔΕΗ, Δρ. Αντώνης Μεταξάς, Διευθύνων Εταίρος της «Μεταξάς & Συνεργάτες – Δικηγόροι & Νομικοί Σύμβουλοι», με συντονιστή το δημοσιογράφο κ. Αντώνη Παπαγιαννίδη. 

Από τη δική του πλευρά, ο κ. Ασλάνογλου υπενθύμισε την ανάγκη της συνεχούς και άμεσης σύνδεσης της λιανικής αγοράς με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Στην παρούσα φάση οι προμηθευτές είναι υποχρεωμένοι να αγοράζουν την ενέργεια που προβλέπουν ότι θα καταναλώσουν οι πελάτες τους σε συγκεκριμένη ενιαία για όλους τιμή, που είναι η τιμή εκκαθάρισης της αγοράς ενέργειας του ΗΕΠ (Οριακή Τιμή Συστήματος – ΟΤΣ) και βάσει της οποίας αμείβονται οι παραγωγοί.

Κατά την εκτίμηση του κ. Ασλάνογλου, το τελικό ζητούμενο έχει διττό στόχο: να απολαμβάνουν οι καταναλωτές την καλύτερη δυνατή τιμολόγηση, από την άλλη όμως σε μια τιμή που θα πρέπει να στηρίζει και τις επενδύσεις. 

Από τη δική του πλευρά, ο κ. Κάπρος, αφού σχολίασε το γεγονός ότι μετά από δώδεκα χρόνια συζητάμε ακόμα για την απελευθέρωση, υπογράμμισε ότι μέσω της κρίσης ανοίγεται μια μοναδική ευκαιρία να αλλάξει κάτι στην ενέργεια. Σε σχέση με το Μνημόνιο, εκτίμησε ότι ήρθε ουσιαστικά να επιβάλει κάτι που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν κατάφερνε να επιβάλει τόσα χρόνια και που έπρεπε να είχαμε κάνει μόνοι μας, προ πολλού, σε όλα τα θέματα που σχετίζονται με την απελευθέρωση, συμπεριλαμβανομένων των λιγνιτών. Ειδικά για τη λιανική αγορά, την οποία και χαρακτήρισε ως η «πεμπτουσία» του θέματος που ονομάζεται «ενέργεια και απελευθέρωση», επεσήμανε ότι έτσι, με βάση τις σημερινές συνθήκες, οι ανεξάρτητοι προμηθευτές του λιανικού εμπορίου θα βρεθούν σε οικονομική δυσκολία, αν δε γίνει ουσιαστική απελευθέρωση, ώστε να έχουν πρόσβαση σε πηγές ενέργειας.

ΠΑΝΕΛ ΙΙΙ
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ, ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗ

Η ανάγκη σημαντικών και εκτεταμένων επενδύσεων στο δίκτυο διανομής του φυσικού αερίου και οι τρέχουσες εξελίξεις στον τομέα της απελευθέρωσης της αγοράς φυσικού αερίου ήταν τα κυρίαρχα θέματα συζήτησης στο πάνελ με τίτλο «Επενδύσεις στο φυσικό αέριο, μεταφορά και διανομή».
Στο πάνελ έλαβαν μέρος οι κ.κ. Ευάγγελος Κοσμάς, Διευθυντής Δραστηριοτήτων Επικοινωνίας και Εταιρικών Υποθέσεων της ΔΕΠΑ, Πάνος Κανελλόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος της Μ&Μ GAS, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Διευθυντής Δραστηριότητας Διανομής της ΔΕΠΑ και Δρ. Σωτήρης Κατσιμίχας, Διευθύνων Σύμβουλος και Πρόεδρος Δ.Σ. της Θερμογκάζ.

Σε σχέση με την ουσιαστική διείσδυση στη χώρα μας του φυσικού αερίου, ο κ. Τερζόπουλος τόνισε , από την πλευρά του, ότι το μέγιστο της ενεργειακής του απόδοσης επιτυγχάνεται όταν χρησιμοποιείται πρωτογενώς από τον τελικό καταναλωτή. Προκειμένου να ξεπεραστεί το εμπόδιο από το μεγάλο κόστος που έχουν τα έργα διασύνδεσης με το κεντρικό δίκτυο, η ΔΕΠΑ θα προωθήσει εναλλακτικά, σε συνεργασία με την ΕΠΑ Θεσσαλίας, τη δημιουργία μικρών αυτόνομων δικτύων φυσικού αερίου σε πόλεις της περιφέρειας που θα αργήσουν να συνδεθούν με το κεντρικό δίκτυο. 

Από τη δική του πλευρά, ο κ. Κανελλόπουλος υποστήριξε ότι η ανάγκη για το άνοιγμα της αγοράς είναι αδήριτη και ότι ήδη έχει καθυστερήσει, ενώ δε θα έπρεπε, αφού ο ανταγωνισμός φέρνει πάντα καλύτερα αποτελέσματα και καλύτερες τιμές. Για να προσθέσει, ότι το άνοιγμα της αγοράς παρέχει δυνατότητες εξεύρεσης φθηνότερης πρώτης ύλης, κάτι που περνά τελικά και στην τσέπη του καταναλωτή. 

Τα Money Conferences και το επενδυτικό και οικονομικό περιοδικό ΧΡΗΜΑ ξεκίνησαν μία προσπάθεια διαχείρισης και ελέγχου των αερίων του θερμοκηπίου που συνοδεύουν τις εκδηλώσεις τους, με στόχο τη μείωση αυτών. Στο πλαίσιο αυτό, κατέστησαν Ανθρακικά Ουδέτερο / Πράσινο το Energy Money Conference 2011, μετρώντας και αντισταθμίζοντας πλήρως το Ανθρακικό Αποτύπωμα της εκδήλωσης, όπως τόνισε ο κ. Ουζούνης, Γενικός Δ/ντης της ETHOSMEDIA, με τη συνεργασία της Green Evolution SΑ, εξειδικευμένης επιχείρησης που δραστηριοποιείται στους τομείς του Περιβάλλοντος, της Ενέργειας και της Οικονομίας.

Το συνέδριο τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, καθώς, επίσης, και του Invest in Greece και με την υποστήριξη των:
Silver Sponsors: Protergia A.E., International Life, ΘΕΡΜΟΙΛ
Bronze Sponsors: Χ. Ροκάς ΑΒΕΕ, Siemens, ΔΕΗ, Landis + Gyr, Ελληνική Εταιρία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης
Corporate Participations: Ηλιομηχανική, Εταιρία Παροχής Αερίου Αττικής, Microsun, SMA Hellas, Sabo S.A., Renapps, Solar Cells.

Υπεύθυνες Επικοινωνίας-Οργανωτική Υποστήριξη Συνεδρίου:
κα Σοφία-Αφροδίτη Βουλγαράκη, Τ: 210 6912183, 694 5430754, sofiavoulgaraki@yahoo.com
κα Αθηνά Φραδέλου, Τ: 2109984905, fradelou.a@ethosmedia.eu

Για περισσότερες πληροφορίες, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκεφθούν την ιστοσελίδα www.moneyconferences.com