11η Σεπτεμβρίου: Οι ασφαλιστικές συνέπειες 10 χρόνια μετά…

Φωτό: το αεροπλάνο που χτυπά στους πύργους

ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ: Για τα θύματα της 11ης Σεπτεμβρίου δημιουργήθηκε μοναδικός μηχανισμός αποζημίωσης στον οποίο συμμετείχαν η ιδιωτική ασφάλιση, το σύστημα αποκατάστασης ζημιών, κυβερνητικά προγράμματα και φιλανθρωπικές οργανώσεις

Highlight: Οι ασφαλισμένες απώλειες της 11ης Σεπτεμβρίου στοίχισαν στον ασφαλιστικό κλάδο 30 φορές περισσότερο από την τελευταία μεγαλύτερη σε αποζημιώσεις τρομοκρατική επίθεση που έγινε στο Λονδίνο το 1993
Highlight: Το Μάρτιο του 2010 χιλιάδες διασώστες, αστυνομικοί και εργαζόμενοι στην καθαριότητα κατέληξαν σε συμφωνία με την πόλη της Νέας Υόρκης για να εισπράξουν 657, 5 εκατ. δολ. σε αποζημιώσεις

Δέκα χρόνια έχουν περάσει από την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, που συγκλόνισε την παγκόσμια κοινότητα και ταυτόχρονα αποτέλεσε πρωτόγνωρη πρόκληση για το σύστημα αποζημιώσεων των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. 

Η 11η Σεπτεμβρίου δημιούργησε άμεσα ανησυχία στις ασφαλιστικές εταιρείες, λόγω του μεγέθους αλλά και του πλήθους των καταστροφών που προκλήθηκαν από τις επιθέσεις. Μέσα στα πρώτα τρία χρόνια, σύμφωνα με μελέτη της RAND, κατεβλήθησαν 32 δισ. δολ. σε συγγενείς θυμάτων, σε θύματα που υπέστησαν τραυματισμούς και σε ιδιώτες και επιχειρήσεις για υλικές καταστροφές. 

Οι ασφαλισμένες απώλειες της 11ης Σεπτεμβρίου στοίχισαν στον ασφαλιστικό κλάδο 30 φορές περισσότερο από την τελευταία μεγαλύτερη σε αποζημιώσεις τρομοκρατική επίθεση που έγινε στο Λονδίνο το 1993.

Το σύστημα αποζημιώσεων

Το σύστημα αποζημιώσεων στηρίχτηκε σε τέσσερις βασικούς μηχανισμούς: την ιδιωτική ασφάλιση, το σύστημα αποκατάστασης ζημιών, τα προγράμματα της κυβέρνησης και τη φιλανθρωπία. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ περιόρισε την ευθύνη των αεροπορικών εταιρειών, των αεροδρομίων, καθώς και ορισμένων κυβερνητικών φορέων και δημιούργησε το Ταμείο Αποκατάστασης Θυμάτων της 11ης Σεπτεμβρίου, μέσω του οποίου κατέβαλε τις αποζημιώσεις σε αυτούς που υπέστησαν ζημία. 

Μέχρι το 2004 κατεβλήθησαν συνολικά 38,1 δισ. δολ. σε αποζημιώσεις σε ιδιώτες και επιχειρήσεις και από αυτά τα 19,6 δισ. δολ. προήλθαν από την ασφαλιστική βιομηχανία, τα 15,8 δισ. δολ. προήλθαν από κρατικά προγράμματα και τα 2,7 δισ. δολ. από φιλανθρωπικές οργανώσεις.

Τα θύματα και οι αποζημιώσεις

Το μεγαλύτερο μέρος των αποζημιώσεων (περισσότερα από 32 δισ. δολ. από τα συνολικά 38.1 δισ. δολ.) δόθηκε σε περιπτώσεις θανάτου, σοβαρούς τραυματισμούς και επιχειρήσεις:

• Πολίτες: Στις επιθέσεις έχασαν τη ζωή τους 2.551 πολίτες και τραυματίστηκαν σοβαρά άλλοι 215. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των θυμάτων και των οικογενειών τους απευθύνθηκαν στο Ταμείο Αποκατάστασης Θυμάτων για να αποζημιωθούν. Αυτή η ομάδα έλαβε συνολικά 8,7 δισ. δολ. σε παροχές ή κατά μέσο όρο 3,1 εκατ. δολ. ανά δικαιούχο. Εξήντα εννέα τοις εκατό από την αποζημίωση αυτή προήλθε από την κυβέρνηση, 23% από την ασφάλιση και 8% από φιλανθρωπικές οργανώσεις.

• Σώματα ασφαλείας: Την ημέρα της επίθεσης, πέρα από τους πολίτες, έχασαν τη ζωή τους και 425 εργαζόμενοι σε δυνάμεις έκτακτης ανάγκης. Αυτή η ομάδα έλαβε μέσα στην πρώτη πενταετία από την 11η Σεπτεμβρίου συνολικά 1,9 δισ. δολ. σε παροχές, ξεπερνώντας κατά 1,1 δισ. δολ. το μέσο όρο αποζημίωσης που έλαβαν οι πολίτες. Τα περισσότερα από αυτά τα κεφάλαια (τα τρία τέταρτα περίπου) προήλθαν από την κυβέρνηση και το υπόλοιπο ποσό από φιλανθρωπικές οργανώσεις. Το Μάρτιο του 2010 χιλιάδες διασώστες, αστυνομικοί και εργαζόμενοι στην καθαριότητα (αν και οι τελευταίοι δεν ανήκουν στην ειδική αυτή κατηγορία), που εργάστηκαν για μέρες στη σκόνη και τα συντρίμμια των Διδύμων Πύργων, κατέληξαν σε συμφωνία με την πόλη της Νέας Υόρκης για να εισπράξουν 657, 5 εκατ. δολ. σε αποζημιώσεις. Οι αρμόδιοι φορείς στην πόλη της Νέας Υόρκης συμφώνησαν να καταβάλουν το προαναφερθέν ποσό αποζημίωσης σε περισσότερα από 10.000 άτομα, καθώς το σύννεφο που είχε καθίσει πάνω από το «σημείο μηδέν» περιείχε τοξικές ουσίες για τους ανθρώπους που εργάστηκαν για μέρες στον τόπο της επίθεσης.  

• Οι επιχειρήσεις: Οι επιχειρήσεις στην πόλη της Νέας Υόρκης, και ειδικά στο Manhattan, υπέστησαν σημαντικές υλικές ζημιές, διακοπή εργασιών και κατ’ επέκταση απώλεια πελατών. Οι επιχειρήσεις έλαβαν συνολικά 23,3 δισ. δολ. σε αποζημιώσεις, που σε ποσοστό 75% κατεβλήθησαν από τον ασφαλιστικό κλάδο.

• Άλλες κατηγορίες: Οι κάτοικοι του Μανχάταν, οι εργαζόμενοι, αυτοί που υπέφεραν από συναισθηματικό τραύμα και αυτοί που τραυματίστηκαν από την έκθεση στον καπνό και τη σκόνη από την κατάρρευση του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου έλαβαν αποζημίωση 3,5 δισ. δολ., που δόθηκαν κυρίως μέσω κυβερνητικών προγραμμάτων.

Αν και το μοντέλο αποζημιώσεων λειτούργησε, φαίνεται πως παρουσίαζε αρκετά μελανά σημεία, καθώς το Ταμείο Αποκατάστασης Θυμάτων της 11ης Σεπτεμβρίου αποζημίωνε τις οικογένειες των θυμάτων βάσει του εισοδήματος του αποθανόντος, με αποτέλεσμα να λάβουν μεγαλύτερες αποζημιώσεις οι οικογένειες των θυμάτων που είχαν υψηλά εισοδήματα. Άλλοι ενδιαφερόμενοι αναρωτήθηκαν γιατί τα θύματα των επιθέσεων της 11/9 έλαβαν μεγαλύτερες αποζημιώσεις από τα θύματα της τρομοκρατικής ενέργειας στην Οκλαχόμα το 1995. Τέλος, ερωτήματα υπήρξαν επίσης και για την κατανομή των πόρων, καθώς υποστηρίχτηκε από μία μερίδα πολιτών ότι μεγαλύτερο μέρος των αποζημιώσεων θα έπρεπε να έχει δοθεί στους εργαζόμενους και τις μικρές επιχειρήσεις.

Στη μελέτη που διεξήγαγε η εταιρεία RAND για τις αποζημιώσεις αναφέρει ότι για τα θύματα δημιουργήθηκε μοναδικός μηχανισμός αποζημίωσης στον οποίο συμμετείχαν η ιδιωτική ασφάλιση, το σύστημα αποκατάστασης ζημιών, κυβερνητικά προγράμματα και φιλανθρωπικές οργανώσεις. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι ένα παρόμοιο μείγμα πόρων θα είναι διαθέσιμο για τα θύματα μιας μελλοντικής τρομοκρατικής επίθεσης και δεν υπάρχει γενική συμφωνία στην πολιτική σχετικά με το ρόλο που η ιδιωτική ασφάλιση, το σύστημα αποκατάστασης ζημιών, η κυβέρνηση και η φιλανθρωπία θα πρέπει να διαδραματίσουν στην παροχή αποζημιώσεων σε μια τέτοια περίπτωση.

Μία σειρά από ερωτήματα παραμένουν ωστόσο αναπάντητα: Ποια είναι η ευθύνη του κάθε φορέα αποζημίωσης σε παρόμοια γεγονότα; Ένα σταθερό ποσό αποζημίωσης της κυβέρνησης, για παράδειγμα, είναι πιθανό να οδηγούσε ανθρώπους με υψηλότερα εισοδήματα στο να αγοράσουν ασφάλεια ζωής ή περιουσίας, προκειμένου να καλύψουν περισσότερους τομείς από αυτούς που καλύπτει η πολιτεία; Επίσης αναπάντητο παραμένει το ποιος είναι ο κατάλληλος ρόλος του κάθε μηχανισμού παροχών σε ένα σύστημα αντιστάθμισης της τρομοκρατίας, ιδίως όσον αφορά τη θέση της κυβέρνησης και των ασφαλιστικών εταιρειών. Για παράδειγμα, οι επιχειρήσεις θα έπρεπε να είναι ασφαλισμένες για τρομοκρατικές επιθέσεις βάσει νόμου ή κυβερνητικά προγράμματα θα πρέπει να έχουν την πρωταρχική ευθύνη για την παροχή αποζημίωσης σε επιχειρήσεις μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις;

 Για την ιστορία…

11 Σεπτεμβρίου 2001, ώρα 8:45, ένα αεροσκάφος της εταιρείας American Airlines, με 92 επιβαίνοντες, προσκρούει στο βόρειο Πύργο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου, προκαλώντας καταστροφική έκρηξη. Το κτήριο τυλίγεται στις φλόγες.
Στο σημείο σπεύδουν δημοσιογράφοι και σωστικά συνεργεία. Μέσα σε λίγη ώρα η εικόνα κάνει το γύρο του κόσμου. Λίγα λεπτά αργότερα οι τηλεοπτικοί σταθμοί μεταδίδουν σε απευθείας σύνδεση ένα ακόμη αεροσκάφος της ίδιας εταιρείας, με 64 επιβαίνοντες, να προσκρούει στο νότιο Πύργο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου.