Η σημασία των οίκων αξιολόγησης

του Peter Hughes, ιδρυτή της Litmus 

(Ανακαλύπτοντας τους μύθους των αξιολογήσεων μέρος γ’)

Θα ενώσω τις δύο τελευταίες υποθέσεις – η αξιολόγηση «Α» είναι θετική και η αξιολόγηση «Β» αρνητική – και το ότι οι οίκοι αξιολόγησης το λαμβάνουν αυτό πάντα λανθασμένα.

Η πρόβλεψη των μελλοντικών γεγονότων ήταν ανέκαθεν μια αβέβαιη επιστήμη, που καθίσταται πιο δύσκολη όσο ο κόσμος γίνεται περισσότερο πολύπλοκος. Το χειρότερο πράγμα που μπορεί στην προκειμένη περίπτωση να συμβεί, είναι οι χρήστες των αξιολογήσεων να πιστέψουν ότι οι δείκτες αυτοί προσφέρουν βεβαιότητα. 

Αν αντιληφθούμε εξαρχής ότι η πιστωτική ποιότητα είναι αβέβαιη και ότι, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με την αβεβαιότητα, η καλύτερη επιλογή είναι να αναζητήσουμε τις δυνατότητες που υπάρχουν, τότε ξεκινάμε να προσεγγίζουμε τις αξιολογήσεις με βάση τη λογική. Αν καταλάβουμε ότι έχουμε κάποια ιδέα για τις πιθανότητες που υπάρχουν, τότε το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προσπαθήσουμε να καθορίσουμε τι είναι πιο πιθανό να συμβεί ώστε οι αξιολογήσεις να γίνονται πιο ξεκάθαρες. Στο τέλος αυτής της διαδικασίας, έχουμε ακόμα κάποια αβεβαιότητα, αλλά τουλάχιστον έχουμε μια αίσθηση του τι είναι πιο πιθανό να συμβεί.

Στην ουσία έτσι λειτουργούν και οι αξιολογήσεις, παίρνουν μια σύνθετη οντότητα, κάνουν λεπτομερή ανάλυση των δυνατοτήτων και δίνουν στους χρήστες μια απλή ένδειξη της σχετικής πιστωτικής ποιότητας της αξιολογούμενης οντότητας. 

Αν η κλίμακα «Α» είναι καλή ως επίπεδο αξιολόγησης και η κλίμακα «Β» είναι αρνητική, τότε γιατί να μη χρησιμοποιήσουμε ως ένδειξη το κόκκινο και το πράσινο; Η αξιολόγηση σίγουρα δεν μπορεί να είναι τόσο απλή. 

Αυτό που έχει σημασία είναι ότι η αποτυχία των οικονομικών οντοτήτων που έχουν αξιολογηθεί ως επίπεδο AAA είναι μικρότερη από εκείνη των διαβαθμισμένων ως AA, που με τη σειρά τους εμφανίζουν περιορισμένες συνέπειες από αυτές της κλίμακας Α και ούτω καθεξής. Ευτυχώς υπάρχει ένας ισχυρός συσχετισμός μεταξύ των αξιολογήσεων και της πραγματικής προεπιλογής από τότε που οι οίκοι ξεκίνησαν την παρακολούθηση των επιδόσεων των οικονομικών οργανισμών στις αρχές της δεκαετίας του ’80 και ακόμη και μέσα σε περιόδους εκτεταμένης αναταραχής. Το πεδίο όπου υπήρξαν αρνητικά αποτελέσματα ήταν η αγορά των ΗΠΑ, όπου η ανάλυση βασίστηκε σε συγκεκριμένα μοντέλα σε σχέση με άλλες περιοχές και οι οργανισμοί συνειδητοποίησαν ότι οι υποθέσεις πίσω από τα μοντέλα ήταν λανθασμένες.

Υπάρχει και η άποψη ότι σε μεμονωμένα περιστατικά, όπου η αξιολόγηση ήταν υψηλή, η οικονομική οντότητα απέτυχε, αλλά στο σημείο αυτό θεωρώ ότι αυτές οι περιπτώσεις εμπίπτουν σε μία από τις ακόλουθες συνθήκες (και μπορώ να δώσω παραδείγματα, εάν ζητηθεί): 

i. Σε περίπτωση απάτης: Οι οίκοι αξιολόγησης δεν είναι «ελεγκτές» και μπορούν να εξαπατηθούν όπως οποιοσδήποτε άλλος φορέας
ii. Όταν η αξιολόγηση δεν είναι τόσο υψηλή όσο έχει αποτυπωθεί στη «μνήμη» της αγοράς, που έχει μερικές φορές διαφορετική «αντίληψη» από την πραγματικότητα
iii. Υπάρχουν περιπτώσεις που ο εν λόγω φορέας δεν έχει αξιολογηθεί και η βαθμίδα αξιολόγησης έχει απλά «εφευρεθεί» από το συντάκτη ενός άρθρου (έχει τύχει σε μία καταχώριση στη Wikipedia)
iv. Όταν ένας οργανισμός δεν έχει υποβαθμιστεί και εξακολουθεί να πραγματοποιεί συναλλαγές
v. Σε περιπτώσεις του λεγόμενου «μαύρου κύκνου»
vi. Όταν ο οίκος αξιολόγησης εξάγει υπερβολικά αισιόδοξα συμπεράσματα, που είναι λανθασμένα

Όσον αφορά το τελευταίο σημείο, θέλω να τονίσω ότι πρόκειται για προβλέψεις που αφορούν στο μέλλον και το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί είναι να «εξαναγκάσουμε» τους οίκους σε μια συντηρητική πολιτική. Αν η αξιολόγηση ήταν στο BBB, το αποτέλεσμα που θα ανέμεναν οι οίκοι δε θα εμφάνιζε ποτέ μεγάλη απόκλιση από την πραγματικότητα. Έτσι δεν είναι;

Αξίζει να σκεφτεί κανείς πόσες οικονομικές οντότητες παρακολουθούν οι οργανισμοί αξιολόγησης. Πάντα ήταν δύσκολο να μετρηθεί ο πραγματικός αριθμός της S&P, λόγω των διαφορετικών δομών των οργανισμών, αλλά ο υπολογισμός που φαίνεται ότι κυριαρχούσε ήταν ότι η εταιρεία είχε περίπου 9 εκατομμύρια υποθέσεις από 46.000 διαφορετικούς πελάτες. Πολλά από αυτά τα θέματα αφορούν σε διαρθρωμένες χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, επομένως αυτά τα νούμερα μας δίνουν μια εικόνα για το μέγεθος των εργασιών που αναλαμβάνουν οι οίκοι αξιολόγησης.

Στην ουσία, ένας αναλυτής που δραστηριοποιείται στον ασφαλιστικό χώρο στην Ευρώπη μπορεί να είναι υπεύθυνος για ένα χαρτοφυλάκιο 10-20 οικονομικών οντοτήτων, λόγω της πολυπλοκότητας που εμφανίζουν οι ασφαλιστικές εταιρείες.
Σε αυτό το σημείο είναι εμφανές ότι, στην επιχείρηση της πρόβλεψης του μέλλοντος, ακόμη και αν επιτυγχάνεται πρόοδος στον τομέα της λογιστικής και της διαφάνειας, υπάρχει η πιθανότητα κάποιες αξιολογήσεις να μην έχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Για το λόγο αυτό, οι οργανισμοί παρακολουθούν τις επιδόσεις τους από κάθε πλευρά και θα σας πρότεινα να διαβάσετε τις μελέτες τους σχετικά με τα ποσοστά αθέτησης και τις επιδόσεις, επειδή σε αυτό το κομμάτι βρίσκονται τα πραγματικά στοιχεία για την κατανόηση του τι συμβαίνει πραγματικά όσον αφορά τη λανθασμένη πρόβλεψη και τις πιθανότητες αθέτησης.

Είναι πάντα καλό να έχεις κάποιον να κατηγορήσεις
Δεν είναι ασυνήθιστη η κατηγορία ότι «οι οίκοι αξιολόγησης δεν έχουν ιδέα για το τι κάνουν». Ασφαλώς και έχουν γνώση και είναι έμπειροι αναλυτές, αποτελώντας ένα δοκιμασμένο σύστημα με επίπεδα απόδοσης που θα πρέπει να αποτελούν αντικείμενο θαυμασμού. Η φράση αυτή μπορεί να ακουστεί και από οργανισμούς που συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τις αξιολογήσεις και μάλιστα περισσότερο από ό,τι πριν προβούν στη συγκεκριμένη δήλωση. Γιατί αυτή η γνωστική ασυμφωνία;
Η απάντηση σε αυτό έγκειται ίσως στην ίδια την αρχή της ύπαρξής τους. Πέρα από το γεγονός ότι οι επενδυτές, και γενικά οι χρήστες των αξιολογήσεων, χρειάζονται ένα μέτρο της σχετικής πιστωτικής ποιότητας, σε τελική ανάλυση είναι πάντα καλό να έχεις κάποιον να κατηγορήσεις, αν όλα πάνε στραβά. Με αυτόν τον τρόπο «σώζει» κανείς τη δουλειά του και αυτή είναι η τελική αξία της χρήσης των αξιολογήσεων. Αν δεν υπήρχαν, θα έπρεπε να τις εφεύρουμε.

Ο Litmus Analysis είναι ένας νέος οργανισμός, που ξεκίνησε από ανθρώπους που έχουν στο παρελθόν δραστηριοποιηθεί στο χώρο των οίκων αξιολογήσεων και θέλουν να βοηθήσουν την ασφαλιστική βιομηχανία να κατανοήσει τις αξιολογήσεις και να τις χρησιμοποιεί πιο αποτελεσματικά. Στους βασικούς τομείς δραστηριοποίησής του περιλαμβάνεται η παροχή συμβουλών σε εταιρείες που επιθυμούν να διαχειριστούν με ορθότερο τρόπο τις σχέσεις τους με τους οίκους αξιολόγησης, την ασφαλή αγορά εργασίας για τους αγοραστές και τους μεσίτες, αλλά και έργα κατάρτισης και δεδομένων.
Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στο www.litmusanalysis.com.