Τα βάρη της Ασπίς και της Commercial Value θα «σηκώσει» η ασφαλιστική αγορά

Την αναδρομική επιβάρυνση του Εγγυητικού Κεφαλαίου για την ικανοποίηση των απαιτήσεων των ασφαλισμένων των εταιρειών Ασπίς Πρόνοια και Commercial Value, προβλέπει το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών, που αναμένεται να κατατεθεί εντός των ημερών στη Βουλή. 

Οι απαιτήσεις των ασφαλισμένων θα καλυφθούν σε ποσοστό 65% από το Εγγυητικό Κεφάλαιο, αφού προηγουμένως τα ασφαλιστήρια συμβόλαια αναπροσαρμοστούν με βάση τους νόμιμους όρους που ισχύουν στην αγορά. Τα έσοδα του Εγγυητικού για την ικανοποίηση των ασφαλισμένων της Ασπίς Πρόνοια και της Commercial Value, θα προέλθουν από την εισφορά – έως 1,5% επί της ετήσιας παραγωγής ασφαλίστρων – που επιβάλλεται σε όλα τα ασφαλιστήρια ζωής και η οποία θα επιμεριστεί κατά 50% στους ασφαλισμένους και κατά 50% στις ασφαλιστικές εταιρείες. 

Σύμφωνα με τις διατάξεις του νομοσχεδίου η συμμετοχή του δημοσίου περιορίζεται στην παροχή εγγύησης προκειμένου το νεοσυσταθέν Εγγυητικό Κεφάλαιο να μπορέσει να προσφύγει σε δανεισμό, κάνοντας χρήση της δυνατότητας για τιτλοποίηση των μελλοντικών του εσόδων. Στην περίπτωση αυτή το ελληνικό δημόσιο αποκτά ενέχυρο επί των 2/3 των συνολικών εσόδων του Εγγυητικού Κεφαλαίου Ζωής, που προέρχονται από τις εισφορές των μελών του.

Η αναδρομική επιβάρυνση του Εγγυητικού Κεφαλαίου έχει προκαλέσει την κάθετη αντίδραση του ασφαλιστικού κλάδου, που επισημαίνει ότι η επιβάρυνση που επιβάλλεται είναι υπέρμετρη και θα καταστήσει το ασφαλιστικό προϊόν ακριβότερο και λιγότερο ελκυστικό σε σχέση με άλλα παρεμφερή αποταμιευτικά προγράμματα, όπως π.χ. τα τραπεζικά προϊόντα, ειδικά σε μια περίοδο που τα ασφαλιστήρια συμβόλαια θα έπρεπε να ενισχυθούν προκειμένου να αποτελέσουν εναλλακτική επιλογή αποταμίευσης. 

Εάν ληφθεί υπόψη ότι η ετήσια παραγωγή ασφαλίστρων στον κλάδο ζωής ανήλθε το 2009 στα 2,5 δισ. ευρώ, η επιβάρυνση μεταφράζεται σε 38 εκατ. ευρώ ετησίως, από τα οποία τα 19 θα επιβαρυνθούν οι ασφαλισμένοι και τα υπόλοιπα οι ασφαλιστικές εταιρείες.

Η δυσκολία που διαπιστώνεται για την εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης μεταξύ υπουργείου Οικονομικών και ασφαλιστικού κλάδου, που απειλεί ακόμα και με προσφυγή στα κοινοτικά όργανα, αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Στο πλαίσιο της προσπάθειας για την εξεύρεση βιώσιμης λύσης εξετάζονται όλες οι πιθανές επιλογές, με βασικότερη αυτή της χρηματοδότησης με τίτλους του ελληνικού δημοσίου, ή ακόμα και της μείωσης της φορολογίας για τον κλάδο. Η δυνατότητα προικοδότησης του Εγγυητικού Κεφαλαίου Ζωής με ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, θα μπορούσε να συνδυαστεί με την αναστολή καταβολής των αποζημιώσεων και των εξαγορών έως και τρία χρόνια, που προβλέπεται ήδη στο νομοσχέδιο. 

Η μερική έστω χρηματοδότηση του νέου φορέα μέσω κρατικών τίτλων επιμερίζει το πρόβλημα μεταξύ της αγοράς, των ασφαλισμένων, αλλά και του Δημοσίου, που όπως όλοι συμφωνούν έχει ευθύνη σε ότι αφορά την πλημμελή εποπτεία και τη γιγάντωση του προβλήματος της Ασπίς Πρόνοια. Σημειώνεται ότι οι υποχρεώσεις της Ασπίς Πρόνοια ανέρχονται σε 610 εκατ. ευρώ, ενώ τα περιουσιακά της στοιχεία δεν υπερβαίνουν στην καλύτερη περίπτωση τα 200 εκατ. ευρώ. 

Το νομοσχέδιο προκρίνει τη διαδικασία πώλησης του χαρτοφυλακίου τόσο της Ασπίς Πρόνοια όσο και της Commercial Value σε υποψήφιο ανάδοχο, ο οποίος θα προτείνει τη μείωση των υφιστάμενων απαιτήσεων των ασφαλισμένων με βάση το εισηγητικό σχέδιο αναμόρφωσης παροχών του Επόπτη Χαρτοφυλακίων Ζωής. Η μείωση κάθε κατηγορίας απαιτήσεων, όπως σημειώνεται στο νομοσχέδιο, μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με το είδος του συμβολαίου και το σχετικό αποθεματικό, αφήνοντας με τον τρόπο αυτό τη δυνατότητα διαφορετικού χειρισμού για τα ασφαλιστήρια περιοδικών ή εφάπαξ καταβολών, ανάλογα με τα αποθέματα που έχουν σχηματιστεί. 

Το νομοσχέδιο προβλέπει καταληκτική ημερομηνία ενός έτους από τη δημοσίευση του νόμου για την ολοκλήρωση της διαδικασίας μεταβίβασης του χαρτοφυλακίου, ενώ στην περίπτωση που η μεταβίβαση δεν επιτευχθεί, το χαρτοφυλάκιο ζωής τίθεται σε ασφαλιστική εκκαθάριση. Η διαδικασία μεταβίβασης δεν είναι υποχρεωτική για τους ασφαλισμένους, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν τη λύση του συμβολαίου τους και την υπαγωγή των απαιτήσεών τους στην ασφαλιστική εκκαθάριση.
Το υπουργείο Οικονομικών προκρίνει τη μεταβίβαση του χαρτοφυλακίου με συμβατικά αναμορφωμένες παροχές και μετά από προσδιορισμό του ανοίγματος, που γίνεται από την Τράπεζα της Ελλάδος με βάση τα στοιχεία που παρέχονται από τον Επόπτη Χαρτοφυλακίων Ζωής των δύο εταιρειών. Ο προσδιορισμός του ανοίγματος του χαρτοφυλακίου ζωής, θα προκύψει ως η διαφορά μεταξύ των υποχρεώσεων του χαρτοφυλακίου για μαθηματικά και τεχνικά αποθέματα και των αντίστοιχων στοιχείων της ασφαλιστικής τοποθέτησης που διαθέτει η εταιρεία.

Της διαδικασίας μεταβίβασης προηγείται το αργότερο μέσα σε έξι μήνες από τη δημοσίευση του νόμου, η παράδοση από τον Επόπτη Χαρτοφυλακίων Ζωής:

• Κατάλογου των ασφαλισμένων και των απαιτήσεών τους, όπως απορρέουν από τα συμβόλαια
• Καταλόγου των φερόμενων ως ασφαλισμένων, των οποίων αμφισβητείται από τον επόπτη χαρτοφυλακίου ζωής η εγκυρότητα των συμβολαίων, καθώς και το ύψος των προβαλλόμενων απαιτήσεών τους για την καταβολή του ασφαλίσματος και εξαγορές
• Του Αρχείου Τεχνικών Αποθεμάτων Ζωής
• Του μητρώου Ασφαλιστικής Τοποθέτησης Ζωής
• Της έκθεσης για το συνολικό χρηματικό ποσό που βαρύνει το ενεργητικό του χαρτοφυλακίου για αμοιβή του επόπτη χαρτοφυλακίου ζωής, μισθοδοσία του προσωπικού του και κάλυψη των λοιπών λειτουργικών εξόδων του
• Κατάλογου με τις λοιπές υποχρεώσεις του χαρτοφυλακίου που υπάγονται στην κοινή εκκαθάριση
• Εισηγητικού σχεδίου αναμόρφωσης παροχών. Σε περίπτωση ύπαρξης ασφαλιστηρίων συμβολαίων, των οποίων τα τεχνικά σημειώματα ή οι όροι παραβιάζουν την κείμενη νομοθεσία ή αντιβαίνουν στο δημόσιο συμφέρον, ο επόπτης χαρτοφυλακίου ζωής προβαίνει στις απαραίτητες αναλογιστικές πράξεις και προσαρμογές των όρων αυτών, ενώ στα επενδυτικά προγράμματα η συνολική εγγυημένη απόδοση δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το εγγυημένο τεχνικό επιτόκιο
• Κατάλογου των εργαζομένων κατά την ημερομηνία ανάκλησης της άδειας της ασφαλιστικής επιχείρησης και του ύψους των αιτούμενων απαιτήσεών τους

Η Τράπεζα της Ελλάδος αφού λάβει υπόψη της τα παραπάνω στοιχεία, βεβαιώνει το άνοιγμα του χαρτοφυλακίου ζωής, που συνίσταται στη διαφορά μεταξύ των υποχρεώσεων του χαρτοφυλακίου για μαθηματικά και τεχνικά αποθέματα και των αντίστοιχων στοιχείων της ασφαλιστικής τοποθέτησης. Στη συνέχεια γνωστοποιεί δημοσίως τα υπάρχοντα στοιχεία και απευθύνει δημόσια πρόσκληση σε κάθε ενδιαφερόμενη ασφαλιστική εταιρεία να δηλώσει ότι μετέχει στη διαδικασία αναδοχής του χαρτοφυλακίου ασφαλίσεων ζωής και να καταθέσει εγγράφως την πρότασή της. 

Με απόφασή της η ΤτΕ μπορεί επίσης να αναστέλλει την είσπραξη των απαιτήσεων των ασφαλισμένων για χρονικό διάστημα έως  τρία χρόνια από τη δημοσίευση του νόμου, όπως επίσης για δύο χρόνια μπορεί να αναστέλλεται κάθε υφιστάμενη αίτηση εξαγοράς ή μελλοντική εξαγορά ασφαλιστηρίου – με εξαίρεση τις απαιτήσεις για την καταβολή ασφαλίσματος υγείας – από την ημέρα ανάληψης του χαρτοφυλακίου από τον ανάδοχο. 

Όπως προβλέπει το νομοσχέδιο ο ανάδοχος που θα αναλάβει ουσιαστικά τη διαχείριση των συμβολαίων, θα πάρει και τα περιουσιακά στοιχεία που αναλογούν στις υποχρεώσεις του χαρτοφυλακίου, ενώ το έλλειμμα που θα προκύπτει μεταξύ των υποχρεώσεων και των περιουσιακών στοιχείων, θα καλυφθεί σε ποσοστό 65% από το Εγγυητικό Κεφάλαιο.

Η επιλογή του αναδόχου γίνεται με απόφαση της ΤτΕ, η οποία γνωστοποιείται στο κοινό με ανάρτησή της στην ιστοσελίδα της ΤτΕ με ολόκληρη την πρόταση του αναδόχου. Οι κάτοχοι ασφαλιστηρίων συμβολαίων μπορούν με έγγραφη δήλωσή τους προς τον Επόπτη Χαρτοφυλακίων Ζωής, που υποβάλλεται μέσα σε αποκλειστική προθεσμία 15 ημερών  από την ημέρα ανάρτησης στο διαδίκτυο της απόφασης της ΤτΕ για την επιλογή του αναδόχου να μην αποδεχτούν την αναμόρφωση των συμβολαίων τους και να αντιταχθούν στη μεταβίβαση του χαρτοφυλακίου με την προβλεπόμενη διαδικασία. 

Στην περίπτωση αυτή θεωρείται ότι επιλέγουν τη λύση του συμβολαίου τους και την υπαγωγή τους στη διαδικασία της ασφαλιστικής εκκαθάρισης. Το ανάλογο μέρος των περιουσιακών στοιχείων που έχει τεθεί σε ασφαλιστική τοποθέτηση ζωής, αποτελεί στοιχείο της ασφαλιστικής εκκαθάρισης και δεν μεταβιβάζεται στον ανάδοχο. Αν αντιταχθούν ασφαλισμένοι που αντιστοιχούν σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% της συνολικής παραγωγής ασφαλίστρων κατά το τελευταίο έτος λειτουργίας της επιχείρησης, η διαδικασία ματαιώνεται και το χαρτοφυλάκιο ζωής τίθεται και αυτό σε ασφαλιστική εκκαθάριση. Όσοι ασφαλισμένοι δεν υποβάλλουν δήλωση τεκμαίρεται ότι αποδέχονται τη διαδικασία μεταβίβασης και εκπροσωπούνται σε αυτή από τον Επόπτη Χαρτοφυλακίων Ζωής.

Ειδική πρόβλεψη γίνεται για τους κατόχους νοσοκομειακών συμβολαίων, οι οποίοι “στην περίπτωση που κριθούν από τον ανάδοχο ασφαλίσιμοι με βάση την ηλικία τους και την κατάσταση της υγείας του, αντικαθίστανται με τα ανάλογα προϊόντα που διαθέτει ο ανάδοχος. Αντίθετα στην περίπτωση που οι ασφαλισμένοι δεν κριθούν ασφαλίσιμοι, συνεχίζονται από τον ανάδοχο, ο οποίος μπορεί να εξαλείψει τυχόν όρους που αντιβαίνουν στα συναλλακτικά ήθη της ασφαλιστικής αγοράς και να αυξήσει το ασφάλιστρο σε ποσοστό μέχρι και 20%, αναπροσαρμοζόμενο εφεξής με το κοινό ποσοστό αναπροσαρμογής ασφαλίστρων των νοσοκομειακών προγραμμάτων”. 

Επίσης «όσοι ασφαλισμένοι διαθέτουν νοσοκομειακό συμβόλαιο ή νοσοκομειακό προσάρτημα συμβολαίου ζωής και δεν είναι ασφαλισμένοι σε κάποιο φορέα κοινωνικής ασφάλισης, εντάσσονται στις κατηγορίες των ατόμων που δικαιούνται δωρεάν νοσοκομειακή περίθαλψη. Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης «τη σύσταση επιτροπής για την εξαίρεση από την αναστολή των απαιτήσεων που αφορούν σοβαρά περιστατικά υγείας”.