Οι υποχρεώσεις της επιχειρηματικής δραστηριότητας απέναντι στο περιβάλλον

Insurance Money Conference 2009-InterContinental 25 Νοεμβρίου

Πάνελ ΙΙ: Η επιχειρηματική δραστηριότητα, οι ευθύνες και οι υποχρεώσεις της  απέναντι στο περιβάλλον και η συμμετοχή των ασφαλιστικών εταιρειών στην προστασία του επιχειρείν από «πράσινους» κινδύνους

Στη δεύτερη θεματική ενότητα αναλύθηκε η επιχειρηματική δραστηριότητα, οι ευθύνες και οι υποχρεώσεις των επιχειρηματιών  απέναντι στο περιβάλλον και η συμμετοχή των ασφαλιστικών εταιριών στην προστασία του επιχειρείν από «πράσινους» κινδύνους. 

Επίσης αναλύθηκε η νέα οδηγία για την προστασία του περιβάλλοντος η οποία κάνει τις ευθύνες των επιχειρήσεων ακόμη πιο μεγάλες και επιτάσσει συμπεριφορές, κινήσεις και δράσεις που εντάσσονται στην παγκόσμια προσπάθεια για την οικολογική ανάπτυξη. 

Ταυτόχρονα συζητήθηκε η «πράσινη» δραστηριότητα, που αποτελεί πλέον τομέα αιχμής για τις οικονομίες και ο ρόλος των ασφαλιστικών εταιριών οι οποίες καλούνται να δώσουν λύσεις, να καλύψουν κινδύνους, και να στηρίξουν τις επιχειρηματικές προσπάθειες που σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να βρεθούν αντιμέτωπες με βλάβες που ενδεχομένως άθελά τους θα προκαλέσουν στο περιβάλλον. 

Ομιλητές ήταν ο κ. Μιχάλης Σπανός Διευθύνων Σύμβουλος, ΣΤΟΧΑΣΙΣ Σύμβουλοι Επιχειρήσεων Α.Ε, και  Διευθύνων Εταίρος, EuroCharity, ο κ. Χρήστος Χασιώτης  Προιστάμενος Κλάδου Αστικής Ευθύνης & Διαχείρισης Κρίσεων της Chartis Greece, ο κ. Φώτης Κουρμούσης Πρόεδρος, Ένωση Περιβαντολλόγων Ελλάδος, ο κ. Κωνσταντίνος Τσολακίδης Υποδιευθυντής Περιβαλλοντικών Ασφαλίσεων & Α.Π.Ε., Interamerican. 

Ο κ. Σπανός αναφέρθηκε στην αύξηση της ευθύνης των εταιριών απέναντι στην κοινωνία και το περιβάλλον, επισημαίνοντας ότι όλο και περισσότερες επιχειρήσεις προχωρούν στη χρησιμοποίηση τεχνολογιών πιο φιλικών στο περιβάλλον αντιλαμβανόμενες το σύγχρονο ρόλο τους. 

Παράλληλα ανέλυσε εκτενώς τα επιδοτούμενα προγράμματα που υπάρχουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αφορούν την επιδότηση σε εξοπλισμό που φτάνουν έως και το 50%, προκειμένου οι εταιρίες να εναρμονιστούν στα νέα δεδομένα. 

Όσον αφορά τη νέα Περιβαλλοντική-οδηγία τη χαρακτήρισε θετική καθώς θέτει ως βασικό στόχο, μεταξύ άλλων, την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει». 

Η εν λόγω οδηγία θεσπίζει ένα κοινό πλαίσιο ευθύνης για την πρόληψη και την αποκατάσταση των ζημιών που προκαλούνται στα ζώα, στα φυτά, στους φυσικούς οικοτόπους και στους υδάτινους πόρους, καθώς και στο έδαφος. 

Όπως ανέλυσε εκτενώς ο κ. Σπανός οι περιβαλλοντικές ζημίες ορίζονται ως οι άμεσες ή έμμεσες ζημίες που προκαλούνται στο υδάτινο περιβάλλον που καλύπτεται από την κοινοτική νομοθεσία στον τομέα της διαχείρισης των υδάτων, οι άμεσες οι έμμεσες ζημίες που προκαλούνται στα είδη και στα φυσικά ενδιαιτήματα που προστατεύονται σε κοινοτικό επίπεδο από την οδηγία περί «άγριων πτηνών» του 1979 και από την οδηγία περί «φυσικών ενδιαιτημάτων» του 1992 και η  άμεση ή έμμεση μόλυνση του εδάφους η οποία δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία. 

Επίσης όπως είπε ο κ. Σπανός στην οδηγία γίνεται διάκριση μεταξύ δύο συμπληρωματικών καταστάσεων, στις οποίες έχει εφαρμογή διαφορετικό καθεστώς ευθύνης: αφενός, στην περίπτωση των επαγγελματικών δραστηριοτήτων που απαριθμούνται ρητώς στην οδηγία και, αφετέρου, στην περίπτωση άλλων επαγγελματικών δραστηριοτήτων. 

Το πρώτο καθεστώς ευθύνης έχει εφαρμογή στις επικίνδυνες ή εν δυνάμει επικίνδυνες επαγγελματικές δραστηριότητες που απαριθμούνται στο παράρτημα III της οδηγίας. 

Πρόκειται κυρίως για τις γεωργικές ή βιομηχανικές δραστηριότητες που προϋποθέτουν άδεια, σύμφωνα με την οδηγία σχετικά με την ολοκληρωμένη πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης, για δραστηριότητες που έχουν ως συνέπεια την απόρριψη βαρέων μετάλλων στα ύδατα ή στον ατμοσφαιρικό αέρα, δραστηριότητες παραγωγής επικίνδυνων χημικών ουσιών κτλ. 

Το δεύτερο καθεστώς ευθύνης έχει εφαρμογή σε όλες τις επαγγελματικές δραστηριότητες πλην εκείνων που απαριθμούνται στο παράρτημα ΙΙΙ της οδηγίας, αλλά μόνο σε περίπτωση ζημίας ή επικείμενης απειλής ζημίας στα είδη και στα φυσικά ενδιαιτήματα που προστατεύονται από την κοινοτική νομοθεσία. Σύμφωνα με το καθεστώς αυτό, ο φορέας εκμετάλλευσης θεωρείται υπεύθυνος μόνο αν έχει ενεργήσει εκ δόλου ή εξ αμελείας. 

Ο κ. Κουρμούσης αναφέρθηκε εκτενώς στην αύξηση του ενεργού ρόλου των ΜΚΟ αλλά και των απλών πολιτών, καθώς με τη νέα οδηγία δε χρειάζεται κάποιος να έχει έννομο συμφέρον προκειμένου να προχωρήσει σε καταγγελία. 

Επίσης αναφέρθηκε στις αλλαγές που φέρνει η νέα οδηγία. Δύο από τις πλέον βασικές είναι ότι όταν εμφανίζεται μια άμεση απειλή περιβαλλοντικής ζημιάς, η αρμόδια αρχή η οποία έχει διοριστεί από κάθε κράτος μέλος υποχρεώνει το φορέα εκμετάλλευσης (δυνητικός ρυπαίνων) να λάβει τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα ή η ίδια η αρχή λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα και στη συνέχεια ανακτά τα έξοδα τα οποία σχετίζονται με τα εν λόγω μέτρα. 

Παράλληλα όταν επέρχεται η ζημία, η αρμόδια αρχή υποχρεώνει τον σχετικό φορέα εκμετάλλευσης να λάβει τα κατάλληλα μέτρα αποκατάστασης ή λαμβάνει η ίδια τα κατάλληλα μέτρα και ανακτά στη συνέχεια τα έξοδα. 

Εάν προκληθούν πολλαπλές ζημιές, η αρμόδια αρχή δύναται να αποφασίσει τη σειρά προτεραιότητας κατά την αποκατάσταση των διαφόρων ζημιών. Επίσης ο κ. Κουρμούσης αναφέρθηκε στο γεγονός ότι εάν πολλοί φορείς εκμετάλλευσης είναι συνυπεύθυνοι για κάποια ζημία, οφείλουν να επωμιστούν το κόστος της αποκατάστασης είτε αλληλέγγυα είτε σε αναλογική βάση. 

Επίσης η οδηγία δεν υποχρεώνει τους φορείς εκμετάλλευσης να συστήσουν χρηματοοικονομική εγγύηση, όπως για παράδειγμα ασφαλίσεις, για να αντιμετωπίζεται ενδεχόμενη αφερεγγυότητά τους. 

Εντούτοις, τα κράτη μέλη έχουν την υποχρέωση να ενθαρρύνουν τους φορείς εκμετάλλευσης να αξιοποιούν ανάλογους μηχανισμούς και παράλληλα προωθούν την ανάπτυξη των ως άνω υπηρεσιών. 

Ο κ. Τσολακίδης αναφέρθηκε στην κατάσταση του περιβάλλοντος στην Ευρώπη και στον κόσμο η οποία συνεχώς επιδεινώνεται. Παράλληλα αναφέρθηκε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ασφαλιστική βιομηχανία καθώς η Ελλάδα αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση χώρας με πάνω από 400 διάσπαρτες προστατευόμενες περιοχές και επιπρόσθετα μια περιοχή η οποία λόγω της θέσης της, είναι ευαίσθητη στις κλιματολογικές αλλαγές. 

Επομένως ο έλεγχος της ποιότητας του περιβάλλοντος αποτελεί καίρια απαίτηση για κάθε περαιτέρω συζήτηση. Επίσης είπε ότι το ζήτημα της πρόληψης του ενδεχομένου περιβαλλοντικής βλάβης από κάθε έργο ή επιχειρηματική δραστηριότητα έχει πια θεσμικά «κλειδώσει» σε όλη την Ευρώπη μέσω ενός ενιαίου πλαισίου καταλογισμού μέτρων πρόληψης ή αποκατάστασης προς τον εν δυνάμει ρυπαίνοντα. 

Η πολυδιάστατη αυτή πρόκληση έχει αποδέκτες τους θεσμούς/διοίκηση, τις επιχειρήσεις, την κοινωνία και τέλος τους χρηματοασφαλιστικούς οργανισμούς. 

Οι χρηματοασφαλιστικοί οργανισμοί αναλαμβάνουν μέρος του κινδύνου από τη λειτουργία των επιχειρήσεων (risk carriers) και για τη λειτουργία τους αυτή, υπάρχει πια «θεσμική» πρόβλεψη στη νομοθεσία.  

Επίσης ο κ. Τσολακίδης ανέφερε ότι η ασφάλιση αποτελεί τη «φτηνότερη» συνήθως λύση, σε σχέση με τα τραπεζικά προϊόντα που αφορούν στη διασφάλιση του περιβαλλοντικού ρίσκου. 

Ο κ. Χασιώτης τόνισε την ανάγκη αλλαγής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας καθώς η προφανής απάντηση στο ερώτημα «τι ορίζεται ζημιά στο περιβάλλον;»η απάντηση είναι: ζημία από ρύπανση ή μόλυνση. 

Όμως η περιβαλλοντική νομοθεσία δεν περιορίζει τη ζημία σε αυτές τις αιτίες.  Χαρακτηριστικό είναι ότι ένα περιστατικό ρύπανσης μπορεί να προκαλέσει ζημία και στο περιβάλλον και σε τρίτα πρόσωπα και στην ίδια την επιχείρηση που προκάλεσε τη ρύπανση. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Χασιώτης το νέο ασφαλιστικό προϊόν θα πρέπει να είναι ασφαλιστήριο ευθύνης και ασφαλιστήριο περιουσίας. 

Επίσης αναφέρθηκε στο γεγονός ότι με την νέα οδηγία η ευθύνη των επιχειρήσεων ισχύει αναδρομικά από την ψήφιση του νόμου.  Επίσης ο κ. Χασιώτης  έθεσε το ζήτημα ότι η ασφαλιστική εταιρία δεν έχει τη δυνατότητα να ορίσει πραγματογνώμονες για την εκτίμηση της ζημίας και την πρόταση μεθόδων αποκατάστασης αυτής, καθώς η περιβαλλοντική νομοθεσία προβλέπει τη σύσταση κρατικής αρμόδιας αρχής η οποία θα αποφαίνεται και για την ύπαρξη της ζημίας και για το κόστος αποκατάστασης αυτής.