Προγραμματίζοντας την ιδιωτική σας σύνταξη

Το υπάρχον σύστημα κοινωνικής ασφάλισης στηρίχτηκε εκ θεμελίων στην αναλογία συνταξιούχων προς εργαζόμενους 1:8, ενώ σήμερα η τρέχουσα σχετική αναλογία είναι 1:2. Επιπλέον στοιχεία που ωθούν προς τη συμβολή του ιδιωτικού τομέα στην συνταξιοδότηση είναι και τα παρακάτω:

 

Θα αρχίσουμε με μια οικονομική αρχή που επισημαίνει ότι όσο ενωρίτερα ηλικιακά αρχίσει η ημερομηνία της αποταμίευσης, τόσο λιγότερα κεφάλαια θα χρειαστούν να αποταμιεύσετε για να λάβετε το ίδιο ποσό πρόσθετης μηνιαίας σύνταξης, από το ίδιο έτος της ηλικίας σας. 
Αν για παράδειγμα αποταμιεύσετε 20.000 ευρώ όταν είστε 35 ετών, είναι πολύ διαφορετικό πράγμα από το να αποταμιεύσετε το ίδιο χρηματικό ποσό στα 38 σας χρόνια, ή στα 40 σας χρόνια. 

Με την υπόθεση ότι η μέση ετήσια απόδοση των αποταμιεύσεών μας είναι 5%, η καθυστέρηση των τριών ετών (από το 35^ο στο 38^ο θα σας κοστίσει λίγο περισσότερα από 1.500 ευρώ, ενώ στην περίπτωση της καθυστέρησης των πέντε ετών, η απώλεια υπερβαίνει τα 2.650 ευρώ. Αυτό συμβαίνει γιατί όσο ενωρίτερα αποταμιεύεται το κεφάλαιο, τόσο επιμηκύνεται η περίοδος της επένδυσής του και τόσο υψηλότερα είναι τα οφέλη από την επανεπένδυση του κεφαλαίου και των τόκων (για καταθέσεις), ή έστω των κερδών του χαρτοφυλακίου (για λοιπές χρηματοοικονομικές επενδύσεις). Όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, καθυστέρηση πέντε ετών για συγκέντρωση 50.000 ευρώ σημαίνει απώλεια 13.290 ευρώ! 

Συμπέρασμα: Όσο ενωρίτερα ξεκινήσουμε ένα συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, τόσο λιγότερα χρήματα θα πρέπει να καταβάλουμε για να εισπράξουμε το ίδιο ποσό πρόσθετης σύνταξης, από το ίδιο έτος ηλικίας μας.

 

Στον παρακάτω πίνακα (και πάλι πηγή είναι η Εθνική Τράπεζα) αναφέρονται τα κεφάλαια που πρέπει να έχουν συγκεντρωθεί κατά την ημέρα της συνταξιοδότησής μας, προκειμένου να εισπράττουμε πρόσθετη, ισόβια μηνιαία σύνταξη ύψους 500 ευρώ. Τα ποσά αυτά επηρεάζονται:

 

 

Το γεγονός ότι την ημερομηνία της συντάξεως απαιτείται για παράδειγμα ένα κεφάλαιο της τάξεως των 72.000 ευρώ (προηγούμενο παράδειγμα) δεν σημαίνει βέβαια ότι θα πρέπει να αποταμιεύσουμε ισόποσο κεφάλαιο. Η αποταμίευσή μας θα είναι κατά πολύ χαμηλότερη. Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι η μέση ετήσια απόδοση των κεφαλαίων μας θα είναι της τάξεως του 5%, επιθυμούμε να συνταξιοδοτηθούμε στο 65^ο της ηλικίας, τότε θα πρέπει να καταβάλουμε το παρακάτω κεφάλαιο, ανάλογα με την ηλικία μας: Στο 30^ο έτος της ηλικίας μας θα πρέπει να αποταμιεύσουμε 13.052 ευρώ, στο 40^ο έτος 21.264 ευρώ, στο 50^ο έτος 34.633 ευρώ, κ.λπ.

 

Προσοχή: Τα παραπάνω ποσά ισχύουν για όσους διαθέτουν εφ’ άπαξ το παραπάνω απαιτούμενο κεφάλαιο. Σε περιπτώσεις ασφαλιστικών, συνταξιοδοτικών προγραμμάτων περιοδικής καταβολής, τότε το αθροιστικό απαιτούμενο κεφάλαιο είναι σαφώς υψηλότερο.

 

Υπάρχει ωστόσο και το μέγεθος του πληθωρισμού, λόγω του οποίου π.χ. με 13.052 ευρώ σήμερα θα λάβουμε μεν στο 65^ο έτος μας σύνταξη 500 ευρώ, αλλά η αγοραστική δύναμη των 500 ευρώ θα είναι τότε σαφώς χαμηλότερη από την αντίστοιχη σημερινή. Αν λοιπόν θέλουμε να λάβουμε σύνταξη που να έχει τη σημερινή αγοραστική αξία των 500 ευρώ και προβλέψουμε έναν μέσο ετήσιο πληθωρισμό της τάξεως του 3%, τότε τα απαιτούμενα ποσά της επένδυσης θα είναι τα παρακάτω:

 

 

 

Κατηγορίες ασφαλιστικών προγραμμάτων
 

Τα ασφαλιστικά προγράμματα χωρίζονται ανάλογα με το τον τρόπο που καταβάλλονται τα κεφάλαια, σε:

Επίσης, ανάλογα με το αν προσφέρεται εγγύηση απόδοσης στον πελάτη ή όχι, τα ασφαλιστικά προγράμματα χωρίζονται σε:

Από τα προηγούμενα λοιπόν, συνάγεται ότι υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες συνταξιοδοτικών, ασφαλιστικών προγραμμάτων:

Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η προτιμότερη λύση για επιπρόσθετη σύνταξη είναι ένα συνταξιοδοτικό πρόγραμμα μιας ασφαλιστικής εταιρίας, ή εναλλακτικά η τοποθέτηση των κεφαλαίων μας σε τίτλους σταθερού εισοδήματος (καταθετικά προϊόντα, ομόλογα, προϊόντα εγγυημένου κεφαλαίου, συνδυασμός όλων αυτών, κ.λπ.) θα μπορούσε να μας εξασφαλίσει ποσά που ισοδυναμούν σε μια, ουσιαστικά, υψηλότερη σύνταξη.

Σε γενικές γραμμές, κριτήρια που θα απαντήσουν θετικά ή αρνητικά σε ένα τέτοιο δίλημμα, είναι:

Στον παρακάτω πίνακα, παρουσιάζονται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των τεσσάρων κατηγοριών ασφαλιστικών-συνταξιοδοτικών προγραμμάτων, καθώς και τα αντίστοιχα στοιχεία για μια σειρά άλλων επενδυτικών μορφών, όπως οι καταθέσεις ταμιευτηρίου, τα ομόλογα, οι δεσμευμένες καταθέσεις, κ.λπ.

 

Βασικά χαρακτηριστικά ανά κατηγορία
 

Στα προγράμματα κλασικού τύπου και περιοδικών καταβολών, αυτοί που τα αμφισβητούν ισχυρίζονται, σε γενικές γραμμές, τα εξής: 1. Το εγγυημένο ελάχιστο επιτόκιο που προσφέρουν για μια τόσο μακρά περίοδο (γύρω στο 3%) είναι χαμηλότερο από την απόδοση π.χ. των αντίστοιχων ομολόγων των Η.Π.Α., τα οποία μπορούν να ρευστοποιηθούν ενδιάμεσα χωρίς κόστος και με ενδεχόμενα κεφαλαιακά κέρδη. 2. Η συνολική απόδοση των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων «ψαλιδίζεται» λόγω των υψηλών προμηθειών που εισπράττουν οι ασφαλιστικές εταιρίες. 

Το δεύτερο – και ασφαλώς κυριότερο – πλεονέκτημα είναι ο «εξαναγκασμός» του πελάτη να αποταμιεύσει χρήματα, τα οποία κατά πάσα πιθανότητα θα κατανάλωνε, αν δεν υπήρχε το συνταξιοδοτικό του πρόγραμμα. Και μάλιστα, σε όσο μικρότερες ηλικίες ξεκινήσει το συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, τόσο μεγαλύτερα θα είναι τα επενδυτικά οφέλη για τον ασφαλισμένο, γιατί στα προγράμματα αυτά (λόγω του ανατοκισμού των τόκων και του αρχικού κεφαλαίου) οι αποδόσεις αυξάνονται παραπάνω από αναλογικά με την πάροδο του χρόνου.

Στα προγράμματα κλασικού τύπου εφ’ άπαξ καταβολής, οι διαφορές αποδόσεων μεταξύ του ιδιώτη και της ασφαλιστικής εταιρίας πολύ πιθανόν να μην διαφέρουν σημαντικά, χωρίς να μπορεί να προσδιοριστεί ξεκάθαρα ποια από τις δύο πλευρές θα φέρει τελικά την καλύτερη απόδοση. Στατιστικά πάντως, σε ένα βάθος χρόνου, η διαχείριση των ιδιωτών επενδυτών οδηγεί σε σαφώς χαμηλότερες επιδόσεις, σε σύγκριση με τις ασφαλιστικές εταιρίες.

Ούτε το θέμα της φοροαπαλλαγής είναι τόσο κρίσιμο στα προγράμματα εφ’ άπαξ καταβολής, καθώς η φορολογική ελάφρυνση θα ισχύσει για ένα μόνο έτος και όχι για όλα τα έτη, όπως συμβαίνει στα προγράμματα περιοδικών καταβολών. 

Τα unitlinked προγράμματα είτε εφ’ άπαξ καταβολής, είτε περιοδικών καταβολών,ο πελάτης έχει ορισμένα πλεονεκτήματα (συνήθως μεγαλύτερη ευελιξία ρευστοποιήσεων χωρίς ποινές, δυνατότητα μεγαλύτερων υπεραποδόσεων σε περίπτωση συγκεκριμένων εξελίξεων στις κεφαλαιαγορές και τις χρηματαγορές), πλην όμως αναλαμβάνει ο ίδιος τον κίνδυνο της επένδυσης, χωρίς να του εξασφαλίζεται ούτε το ύψος των κεφαλαίων του, ούτε οποιαδήποτε ελάχιστη απόδοσή του. Και στην περίπτωση αυτή, ισχύει η μείωση του φορολογητέου εισοδήματος.