Greek Gaming Conference 2014: Ευκαιρίες, Καινοτομίες & Εξαγωγές

Τη σταθεροποίηση της αγοράς τυχερών παιχνιδιών αναμένουν οι επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στο χώρο, μετά από δύο χρόνια διαρκών μεταρρυθμίσεων οι οποίες έχουν δεχθεί επανειλημμένως επικρίσεις. Η αποκρυστάλλωση των διαδικασιών και η διαφάνεια θα δημιουργήσουν επιχειρηματικές ευκαιρίες για τους παράγοντες της αγοράς και θα διευκολύνουν ελληνικές και ξένες εταιρείες να επενδύσουν σε καινοτομίες και εξαγωγές.

Τα παραπάνω αναφέρθηκαν στο Greek Gaming Conference 2014:“Opportunities, Innovation and Exports”, που διοργανώθηκε από την Ethos Media SA και το περιοδικό ΧΡΗΜΑ στο συνεδριακό κέντρο της Εθνικής Ασφαλιστικής στις 2 Οκτωβρίου 2014.

Το συνέδριο έδωσε τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να ανταλλάξουν απόψεις και να αντλήσουν γνώσεις από επιτυχημένα παραδείγματα στην Ελλάδα και το εξωτερικό αλλά και να ενημερωθούν σχετικά με το μέλλον του κλάδου. Στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάστηκαν ομιλίες και έγιναν συζητήσεις με τη συμμετοχή κορυφαίων εκπροσώπων της ευρωπαϊκής βιομηχανίας τυχερών παιχνιδιών, αντιπροσώπων και ρυθμιστών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κυβερνητικών στελεχών και επιχειρηματιών με επιτυχημένη πορεία στην Ελλάδα στον χώρο των gaming startups.

Στην ομιλία του ο Philippe Vlaemminck, Partner and Head of EU Regulatory & Trade Group and the Lotteries, Gambling & Sports Law Team, παραλλήλισε τα τυχερά παιχνίδια με το πάθος και το συναίσθημα. Κάνοντας αναδρομή στην εδραίωση των standards που τέθηκαν το 1992, κατέληξε στο συμπέρασμα πως ακόμη και μετά την πάροδο είκοσι ετών, η δημιουργία πλαισίου εναρμόνισης βρίσκεται σε εκκρεμότητα. Συνεχίζοντας αναφέρθηκε στη διαφοροποίηση και ένταση που υφίσταται ανάμεσα στο διεθνές και εγχώριο δίκαιο, τονίζοντας την απόφαση που πάρθηκε το 2012 υπό τη Βελγική Προεδρία του συμβουλίου όπου συνάχθηκε το συμπέρασμα ότι όλες οι χώρες είναι επιβεβλημένο να εντρυφήσουν σε θέματα επιβολής νόμου και θεσμικών ρυθμίσεων όπου θα περιλαμβάνονται και ζητήματα που αφορούν στη λειτουργία των λοταριών καθώς και οδηγίες εκχώρησης αδειών σε καζίνο.

Σύμφωνα με τον κ. Philippe Vlaemminck, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, μολονότι σαφώς δεν έχει θεσμικό ρόλο, μπορεί να έχει γνωμοδοτικό, «δημιουργώντας έτσι προστιθέμενη αξία». Σχετικά με το νόμο περί ανταγωνισμού και κρατικών επιδοτήσεων σημείωσε ότι «υπάρχει ένταση με αυτούς που είχαν το μονοπώλιο στην αγορά και αυτούς που μπαίνουν τώρα που απελευθερώνεται η αγορά. Για παράδειγμα, ο ΟΠΑΠ αποτελεί ένα είδος μονοπωλίου, όπου πολλά μένουν ακόμα να ξεκαθαριστούν». Τέλος, τόνισε την ανάγκη ύπαρξης προπαρασκευαστικού διαλόγου ώστε να δημιουργηθεί ένα προσχέδιο ήπιων νόμων και συστάσεων προς υιοθέτηση, όπου το πάθος και το συναίσθημα στο χώρο του gaming θα συνεχίσει να υπάρχει.

Στην ομιλία του ο Daniel Macadam, Managing Editor (Europe), Gambling Compliance, αναφέρθηκε στην έλλειψη σταθερού φορολογικού περιβάλλοντος που καθιστά αρνητικό παράγοντα ανάπτυξης των επενδύσεων, παραθέτοντας τα παραδείγματα της Γερμανίας και Ιταλίας όπου το θέμα της αδειοδότησης βρίσκεται σε εξέλιξη. «Υπάρχει η ανάγκη για μια εναρμονισμένη Ευρώπη που θα διαμορφώνεται μέσα από μια ποικιλία τοπικών ρυθμίσεων, δίνοντας τη δυνατότητα στους οperators να επιλέξουν οι ίδιοι το χώρο που θα δραστηριοποιηθούν».
Στη συνέχεια τόνισε τη δυναμική που καταγράφεται στην αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου με έσοδα 2,3 δις ευρώ αλλά και στο χώρο της ζήτησης των αδειοδοτήσεων με πάνω από 180 εταιρείες να βρίσκονται σε διαδικασία αίτησης.
Τέλος, σημείωσε το πλεονέκτημα που έχουν οι εταιρείες που κατέχουν το μονοπώλιο στην αγορά καθώς λαμβάνουν πρόσθετη βοήθεια από το κράτος καθώς και τα VLΤs που πλέον τείνουν να έχουν πάρει τα ηνία έναντι των παραδοσιακών παιχνιδιών του καζίνο, εστιάζοντας «στη μάχη που πρέπει να δώσει ο ΟΠΑΠ στην Ελλάδα ώστε να επέλθει ανάπτυξη» μέσα από προϊόντα και υπηρεσίες που μπορούν να εγγυηθούν το μέλλον του gaming στην Ελλάδα.

Στο Panel I με τίτλo “The Future of the Greek Gambling Industry” συμμετείχαν οι: George Dellis, Partner, Dellis-Yannakopoulos, Alexandros (Alex) Gerontikos, Director Sales Operations, Sportradar AG, Sue Rossiter, Director of Projects and Policy, Remote Gambling Association (RGA) και Antonios Tsoufakis, Head of Presidents Office, Hellenic Gaming Commission.
Ο κ. Δελλής από την πλευρά του είπε ότι, το μέλλον της βιομηχανίας gambling στην Ελλάδα θα εξαρτηθεί από τις αποφάσεις των δικαστηρίων. Έκανε μία σύντομη αναδρομή στις εξελίξεις από το 2004 έως σήμερα, όταν κάποιες ξένες εταιρείες υπέβαλαν αίτηση αδειοδότησης στην Ελλάδα. Ακολούθησε η ασαφής γνωμοδότηση του ΣΤΕ δύο χρόνια αργότερα, η οποία ήταν κατά του μονοπωλίου, λέγοντας ότι δεν συνάδει με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Αυτή την εβδομάδα όμως το Συμβούλιο έβγαλε νέα απόφαση με την οποία επέτρεπε το μονοπώλιο του ΟΠΑΠ. Με τη σειρά του ο κ. Γεροντικός παρουσίασε το παράδειγμα της Μάλτας η οποία, όταν ήθελε να προωθήσει τον τουρισμό, αγόρασε ναυάγια από άλλες χώρες και τα τοποθέτησε σε προσβάσιμα σημεία για καταδύτες στις παραλίες της. Κάπως έτσι, η ίδια χώρα θεωρεί ότι το gambling μπορεί να δώσει ώθηση στην οικονομία της και για το λόγο αυτό αναθεώρησε τη νομοθεσία της για να το προωθήσει.

Για την εταιρεία του ανέφερε ότι έχει δημιουργήσει και εισάγει στην αγορά συστήματα εντοπισμού διαφθοράς και στησίματος σε παιχνίδια που παίζονται στο στοίχημα. Τα συστήματα αυτά στηρίζονται σε ειδικούς αλγόριθμους και ολοκληρωμένες βάσεις δεδομένων και μπορούν να συνδέουν σκορ με άτομα και παίκτες στοιχήματος. Η κα.Rossiter τόνισε ότι η ελληνική αγορά είναι εν μέρει ανοικτή.

Με τον ΟΠΑΠ υπάρχει μονοπώλιο στις επίγειες υπηρεσίες αλλά δεν ισχύει το ίδιο στο online gaming με αποτέλεσμα η υπηρεσία που λαμβάνουν οι παίκτες στην Ελλάδα να μην είναι ικανοποιητική. Τα παιχνίδια θα μπορούσαν να δώσουν καλύτερες αποδόσεις αν η αγορά ήταν καλύτερα ρυθμισμένη σύμφωνα με την κα. Rossiter. Ο κ. Τσουφάκης μίλησε για την μέχρι σήμερα πορεία της Εθνικής Επιτροπής Παιγνίων. Συγκεκριμένα ανέφερε ότι έχει μόνο 2,5 χρόνια ζωής και βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο ενώ είχε να αντιμετωπίσει και συγκεκριμένους περιορισμούς που επέβαλλαν οι συγκυρίες όπως ήταν η ελλιπής στελέχωση, το βαρύ πρόστιμο στη χώρα μας λόγω του μονοπωλίου και οι αποκρατικοποιήσεις που βρίσκονταν σε εξέλιξη στον κλάδο.
Στο Panel II με τίτλο “Innovation in Gaming and Gambling – New Growth Export Opportunities?” συμμετείχαν οι: David O’Reilly, COO, Colossuss Bets, Yiannis Kotsis-Giannarakis, General Manager, Hellenic Association of Mobile Application Companies (HAMAC), Tzanetos Karatzis, President of Union of Greek Economic and Commercial Diplomats (ENDY-OEY), Economic and Commercial Counselor, Hellenic Ministry of Foreign Affairs, Dimitris Livas, Director of Engineering & Operations, Openbet.

O κ. O’Reilly, από τη μεριά του, τόνισε την καινοτομία στο χώρο του sports betting όπου υπάρχει η δυνατότητα πολλών επιλογών για τους παίκτες. «Η διασύνδεση παικτών σε μεγάλες πλατφόρμες, όπως για παράδειγμα η Pokerstars με μέσο όρο κάθε μεσημέρι 100000 παίκτες online, δείχνει την ώθηση που έχει φέρει το διαδίκτυο παράλληλα με την άνοδο της χρήσης του mobile και των tablets. Η καινοτομία θα έχει να κάνει στο μέλλον με τα κανάλια επικοινωνίας. Τα τελευταία χρόνια έχουν μεγάλη άνοδο τα fantasy games. Από την μεριά μας εμείς πιστεύουμε ότι θα έχουν πολύ μεγάλη εξέλιξη στο μέλλον όπως συμβαίνει και στις ΗΠΑ».

Ο κ. Κωτσής-Γιανναράκης στάθηκε στις δυνατότητες της ασύρματης τεχνολογίας και του διαδικτύου που διαμορφώνουν το σημερινό πλαίσιο τονίζοντας τη δυναμική που καταγράφει η ένωση των κινητών εφαρμογών Ελλάδας. «Η ένωση των εφαρμογών κινητών έχει 80 εταιρείες που εξάγουν τις υπηρεσίες τους, καταγράφοντας 1 δις ευρώ τζίρο ετησίως, με παρουσία σε 40 χώρες όπου προωθούν καινοτόμα προϊόντα δημιουργώντας το έδαφος για μια δυναμική στο μέλλον με ευκαιρίες που πηγάζουν από την επένδυση σε καινοτόμους ανθρώπους».

Ο κ. Καραντζής, διατύπωσε την άποψη ότι υπάρχει μια συντονισμένη στρατηγική από το Υπουργείο Εσωτερικών ώστε να υπάρξει άνοδος εξαγώγιμων καινοτόμων προϊόντων. «Με 150 οικονομικούς συμβούλους στο Υπουργείο, με παρουσία σε 50 χώρες, 56 επιτετραμμένους για τα εμπορικά ζητήματα σίγουρα υπάρχει στρατηγική. Αυτός που εξάγει αισθάνεται την ασφάλεια του ελληνικού δικτύου στο εξωτερικό. Προσπαθούμε να καλύψουμε όλα τα προϊόντα, πανεπιστημιακά και μη. Συνεργαζόμαστε με ελληνικά clusters και επιδιώκουμε να γίνει γνωστή η αξία της ελληνικής τεχνολογίας στο εξωτερικό».
Τέλος, ο κ. Λιβάς, τόνισε την ανάπτυξη της εταιρείας του στον ελληνικό χώρο παράλληλα με την πρόσληψη 120 software developers γεγονός που αποδεικνύει ότι η Ελλάδα μπορεί να παρέχει καλές υπηρεσίες και αντίστοιχα αξιόλογο εργατικό δυναμικό. «Παίρνουμε υπηρεσίες από την Ελλάδα. Αντιμετωπίζουμε όμως θέμα με τη σταθερότητα των επενδύσεων. Μια καλή γραμμή παράγωγης συμβάλλει στην κατεύθυνση της σταθεροποίησης. Έχουμε ευκαιρίες μέσα από το διαδίκτυο να δούμε την παγκόσμια αγορά. Το σημαντικό είναι να αισθανθούμε καινοτόμοι πολίτες του κόσμου. Πρέπει να δούμε τους εαυτούς μας σαν επαγγελματίες όχι σαν έλληνες».
Στην ομιλία του ο κ. Πάνος Λαμπράκος, Industry Manager Greece – Cyprus, Google Greece, δήλωσε ότι το 75% των αναζητήσεων στο google που έχουν σχέση με τα παίγνια αφορούν στο αθλητικό στοίχημα. Το υπόλοιπο ποσοστό μοιράζεται μεταξύ των αναζητήσεων για casino (19%) και poker (6%). Γενικότερα το casino και το poker έχουν πτωτική τάση στις αναζητήσεις στο διαδίκτυο. Μία τάση που αναπτύσσεται ιδιαίτερα είναι οι αναζητήσεις από το κινητό και το τάμπλετ όπου εκεί το 70% των αναζητήσεων γίνεται για casino, blackjack και slots. Σε ότι αφορά τώρα τις… ιντερνετικές αναζητήσεις των Ελλήνων, δίνουν προτεραιότητα στην ομάδα τους και το ελληνικό πρωτάθλημα γενικότερα, ενώ από το κινητό τους προτιμούν να ενημερώνονται για μπάσκετ.
Ο κ. Malcolm Bruce, Co-founder & Director, GIS, μίλησε για το λεγόμενο social gaming και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει κυρίως στους ανήλικους παίκτες καθώς, μπορεί να λειτουργήσει ως πύλη εισόδου για το gambling. Συγκεκριμένα είπε ότι στο κοινωνικό gaming ο παίκτης δεν πληρώνει και το παιχνίδι προσφέρεται μέσω των social media. Επίσης νομικά δεν περιγράφεται σαν gambling καθώς τα έπαθλα για τους νικητές δεν είναι χρηματικά. Τα κοινωνικά καζίνο έχουν απήχηση 10 φορές μεγαλύτερη από τα κανονικά καζίνο, ενώ έχουν εντυπωσιακά γραφικά που τα κάνουν πολύ ελκυστικά για τα παιδιά. Η δημοφιλία των κοινωνικών παιχνιδιών είναι τεράστια καθώς ασχολούνται με αυτά πάνω από τα 40 εκατ. παίκτες. Μάλιστα ένας στους πέντε άντρες παίζει slotomania, ένα παιχνίδι που έχει 13 εκατ. followers. Τα έσοδα από τα social παιχνίδια, έφτασαν το 1,3 δις δολ. το 2014 ποσό που δεκαπλασιάστηκε την τελευταία τριετία.
Στο πάνελ III με τίτλο: “Social & Mobile Gaming” συμμετείχαν οι ομιλητές: Malcolm Bruce, Co-founder & Director, GIS, Panos Lambrakos, Industry Manager Greece – Cyprus, Google Greece, Pierre Tournier, Consultant, Instinctif Partners.
Ο κ. Tournier μίλησε για το social gaming το οποίο έχει μεγάλη γκάμα παιχνιδιών και πρέπει κατά τον ίδιο να διαχωρίζεται από τα τυχερά παιχνίδια, καθώς κάποια από τα social παιχνίδια μοιάζουν με τυχερά αλλά κάποια είναι εντελώς διαφορετικά. Για την ώρα, σύμφωνα με τον κ. Τουρνιέ δεν υπάρχει κάποια «τρανταχτή» απόδειξη ότι το social παιχνίδι οδηγεί στο gambling, οπότε προς το παρόν οι αρχές δεν πρέπει να προχωρήσουν σε ρύθμιση των παιχνιδιών αυτών. Επίσης τόνισε ότι είναι πρακτικά αδύνατο να υπάρξει παρακολούθηση όλων αυτών των παιχνιδιών που υπάρχουν στο διαδίκτυο.

Ο κ. Λαμπράκος τόνισε από την πλευρά του ότι το social gaming δεν επιτρέπεται να διαφημίζεται στο google ακριβώς για το λόγο γιατί δεν είναι ρυθμισμένο. Ανέφερε ότι το 75-80% των παιχνιδιών γίνεται μέσω κινητού. Για το αν η google σκέφτεται να αναπτύξει τέτοια δικά της παιχνίδια ο κ. Λαμπράκος είπε ότι δεν είναι στα άμεσα σχέδια της.
Ο κ. Bruce από την πλευρά του αναφέρθηκε σε έρευνες που έχουν γίνει για το social gaming που δείχνουν ότι αν αυτό ξεπερνάει τη μία ώρα ημερησίως μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα στους νεαρούς ειδικά παίκτες. Επίσης είπε ότι η επιβολή κανονισμών στο ίντερνετ είναι χαμένος χρόνος και ότι απαιτείται μία νέα προσέγγιση στη ρύθμιση των εν λόγω παιχνιδιών. Για παράδειγμα αν θέλουμε να αποτρέψουμε τα παιδιά από το να παίζουν sexy poker θα πρέπει να επιβληθούν πρόστιμα στις εταιρίες που τα αφήνουν ή δεν τα αποτρέπουν από το να παίζουν.

Στο πάνελ IV με τίτλο “Role of Traditional Gambling in the New Greek Environment” συμμετείχαν οι: Angelos Chorafas, Analyst, Alpha Finance, Iraklis Lappas, former Secretary General, Board of Directors of POEPPP, currently Agents’, representative to the Union, Dimitris Panageas, Legal Counsel, Club Hotel Casino Loutraki, Georgios Poulimas, Member, Board of Directors, POEPPP & President, Attiki Union of OPAP Agents (EPPAP).
Ο κ. Χωραφάς μίλησε για το ζήτημα του ρυθμιστικού πλαισίου στο χώρο του «online gaming» και τη χορήγηση στον ΟΠΑΠ του αποκλειστικού δικαιώματος λειτουργίας τυχερών παιγνίων σημειώνοντας, «μολονότι υπάρχουν νόμοι και ρυθμιστική αρχή, υπάρχουν ακόμη αρκετά να ξεκαθαριστούν από την αγορά. Το υπουργείο Οικονομικών οφείλει να ξεκαθαρίσει αν ο ΟΠΑΠ θα έχει το μονοπώλιο στο betting μέχρι το 2020 καθώς και τι αναλογεί στους υπόλοιπους».

Ο κ. Λάππας στάθηκε στο θέμα της διευθέτησης του μονοπωλίου στο χώρο του επίγειου δικτύου, στον τρόπο διαχείρισης των μηχανών VLTs καθώς και στο φορολογικά επώδυνο καθεστώς που επικρατεί στο χώρο. «Είναι πολύ βασικό ότι ξεκαθαρίστηκε το θέμα του επίγειου δικτύου. Ο ΟΠΑΠ έπρεπε να μπει στο διαδίκτυο πριν 15 χρόνια, όχι τώρα. Ο αριθμός των μηχανών που θα εισέλθουν στα πρακτορεία δεν έχει ξεκαθαριστεί. Πρέπει να υπάρχει όριο στην ημερήσια κάρτα χρήσης των παιχνιδομηχανών ενώ η επιτροπή οφείλει να αποφασίσει τι θα ισχύει φορολογικά ως προς τα ηλεκτρονικά καζινοπαίχνιδα».

Ο κ. Παναγέας τόνισε τους κινδύνους που ελλοχεύουν στο χώρο του gaming και betting από τη δράση της παράνομης αγοράς, την ασάφεια του πλαισίου που αφορά το on line gaming και betting συγκριτικά με τις άλλες μορφές gaming δίνοντας έμφαση στην αναγκαιότητα για ύπαρξη ενός σταθερού νομικού και σύγχρονου πλαισίου που θα διασφαλίζει το state aid και θα συμβάλλει στην εύρυθμη λειτουργία της αγοράς. «Στην Ελλάδα δε στερούμαστε από νόμους αλλά από την εφαρμογή τους.

Υπάρχει τεράστια παράνομη αγορά παιχνιδομηχανών με νούμερα που αγγίζουν το 1,5 δις ευρώ το χρόνο. Τα καζίνο ελέγχονται από τις εποπτικές αρχές, αυτοί δεν ελέγχονται από κανένα. Οι παράνομοι δε βλάπτουν τον ΟΠΑΠ αλλά τα καζίνο».
Τέλος, ο κ. Πουλιμάς μίλησε για τη δύναμη του ΟΠΑΠ, το σύγχρονο πρακτορείο και το κανονιστικό πλαίσιο που αφορά τα VLTs. «To μεγάλο όπλο της ΟΠΑΠ είναι οι πράκτορές της. Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε το πρακτορείο του «μέλλοντος» μέσω του live betting και και των ξυστών. Σίγουρα, τίθεται θέμα διευθέτησης του κανονιστικού πλαισίου που διέπει τα VLTs. Μολονότι είναι δύσκολο να καταπολεμήσουμε τους μηχανισμούς της παράνομης αγοράς, είμαι πεπεισμένος ότι με θέληση και πρωτοβουλία μαζί με τον ΟΠΑΠ και επιχειρηματίες που ταυτίζονται μ’ αυτή την άποψη θα μπορέσουμε να την αντιμετωπίσουμε».