ΤτΕ: Μήνυμα στις εταιρείες για κινήσεις εξορθολογισμού και ανάπτυξης

Αυστηρό μήνυμα εξυγίανσης προς την ασφαλιστική αγορά στέλνει η ετήσια έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος καταγράφοντας ως μονόδρομο της ανάπτυξης τον εξορθολογισμό και τον εκσυγχρονισμό των εταιρειών.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η παραγωγή μειώνεται, και η ανάγκη λήψης μέτρων σε συνδυασμό με αυστηρούς ελέγχους και παρεμβάσεις από την εποπτική αρχή, αποτελεί μονόδρομο για την ανάπτυξη. 

Μέσα σε τρία χρόνια βγήκαν εκτός αγοράς 7 εταιρείες, αυξήθηκαν τα μετοχικά κεφάλαια των εταιρειών κατά 2 δισεκατομμύρια ευρώ ενώ η μάχη των μεριδίων μεταξύ ελληνικών και πολυεθνικών μέχρι στιγμής προκρίνει τις πρώτες να υπερτερούν κατά 8,1%.

Ας δούμε όμως αναλυτικά στην 3ετία πώς διαμορφώθηκαν τα οικονομικά μεγέθη της ασφαλιστικής αγοράς και πώς δραστηριοποιήθηκε η Διεύθυνση Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης για να στηρίξει την αγορά και τις εταιρείες, καθώς και τα στοιχεία που υπάρχουν στην έκθεση για το 2013.

Συνοπτική παρουσίαση της πορείας της αγοράς ιδιωτικής ασφάλισης µετά την ανάληψη της εποπτείας από την ΤτΕ

Το 2013 ολοκληρώθηκαν τρία χρόνια από την ανάληψη από την Τράπεζα της Ελλάδος και της εποπτείας της αγοράς ιδιωτικής ασφάλισης.  Τα συσσωρευµένα προβλήµατα του κλάδου, σε συνδυασµό µε την επίπτωση της δηµοσιονοµικής κρίσης, οδήγησαν αναπόφευκτα στην ανάκληση της άδειας λειτουργίας πέντε ασφαλιστικών επιχειρήσεων, ενώ δύο ακόµη εταιρίες έκλεισαν µε ιδία βούληση, αφού πρώτα µετέφεραν το χαρτοφυλάκιό τους σε άλλη εταιρία.  Οι θεσµικές και ελεγκτικές παρεµβάσεις της Τράπεζας της Ελλάδος είχαν ως γνώµονα αφενός την εξυγίανση της λειτουργίας της ιδιωτικής ασφάλισης προς όφελος των καταναλωτών και αφετέρου την έγκαιρη και πλήρη προετοιµασία της αγοράς για τη µετάβαση στο νέο θεσµικό καθεστώς της Φερεγγυότητας ΙΙ (Solvency II). Με τους ενδελεχείς και εντατικούς ελέγχους που διενεργήθηκαν, ασκήθηκε πίεση ώστε οι ίδιες οι επιχειρήσεις να επιδιώκουν τη διαρκή βελτίωση των διαδικασιών τους, αλλά και να προχωρήσουν σε αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου συνολικού ύψους περίπου 2 δισεκ. ευρώ. 

Η σταθεροποίηση της πορείας προς τον εξορθολογισµό και τον εκσυγχρονισµό των δοµών αποτελεί κρίσιµο παράγοντα για την αποτελεσµατική ανάπτυξη της ασφαλιστικής αγοράς, παρά τις αντιξοότητες της αρνητικής οικονοµικής συγκυρίας. Στην κατεύθυνση αυτή, η Τράπεζα της Ελλάδος µε συνεχείς ελέγχους στοχεύει στη βελτίωση της εσωτερικής οργάνωσης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, τη διαφάνεια των συναλλαγών, καθώς και την προστασία της αγοράς, συνεπώς και του χρηµατοπιστωτικού τοµέα γενικότερα, από κάθε είδους αθέµιτες και ζηµιογόνες πρακτικές, προς όφελος του κοινωνικού συνόλου και της ελληνικής οικονοµίας.

Η αγορά ιδιωτικής ασφάλισης κατά το 2013

Στο τέλος Σεπτεµβρίου 2013, η ασφαλιστική αγορά στην Ελλάδα περιλάµβανε εβδοµήντα δύο (72) ασφαλιστικές επιχειρήσεις µε καθεστώς εγκατάστασης, µε συνολικό ενεργητικό ύψους 14,9 δισεκ. ευρώ. Σε όρους παραγωγής ασφαλίστρων, το µερίδιο αγοράς των ελληνικών ανώνυµων εταιριών ανήλθε σε 50,9%, των θυγατρικών οµίλων ΕΕ σε 42,8%, των υποκαταστηµάτων τρίτων χωρών και των υποκαταστηµάτων κρατών-µελών της ΕΕ σε 6,3%.

Όσον αφορά το βαθµό συγκέντρωσης, ως προς την παραγωγή ασφαλίστρων, οι 5 και 10 µεγαλύτερες επιχειρήσεις κατέχουν το 71,8% και 89,8% της αγοράς στις ασφαλίσεις ζωής και το 37,5% και 63,2% στις ασφαλίσεις κατά ζηµιών αντίστοιχα.

Την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεµβρίου 2013, κύρια χαρακτηριστικά της ασφαλιστικής αγοράς ήταν η µείωση για δεύτερη συνεχή χρονιά της παραγωγής ασφαλίστρων και η συνέχιση των αυξήσεων µετοχικού κεφαλαίου, το ύψος των οποίων κατά την επισκοπούµενη περίοδο ανήλθε σε 200 εκατ. ευρώ. Αναφορικά µε άλλα µεγέθη, τα έσοδα από πάσης φύσεως ασφάλιστρα υποχώρησαν κατά 9,75% σε σύγκριση µε την αντίστοιχη περίοδο του 2012 και ανήλθαν σε 3 δισεκ. ευρώ, εκ των οποίων το 40,3% προήλθε από ασφαλίσεις ζωής και το 59,7% από ασφαλίσεις κατά ζηµιών.

Ειδικότερα, η µείωση των εσόδων από ασφαλίσεις ζωής ήταν της τάξεως του 13,7%, ενώ των εσόδων από ασφαλίσεις κατά ζηµιών 6,9%. Το σύνολο των Τεχνικών Αποθεµάτων των ασφαλιστικών επιχειρήσεων που εποπτεύονται από την Τράπεζα της Ελλάδος υποχώρησε περαιτέρω και διαµορφώθηκε σε 11,7 δισεκ. ευρώ (2012: 12,0 δισεκ. ευρώ). Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στις ασφαλίσεις ζωής, εξαιτίας των εξαγορών συµβολαίων αλλά και της υποχώρησης της νέας παραγωγής.
 
Κατά την ίδια περίοδο, η Τράπεζα της Ελλάδος συνέχισε την πολιτική  εντατικοποίησης των επιτόπιων ελέγχων στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις, διενεργώντας πάνω από 100 επιτόπιους έλεγχους και επιβάλλοντας τα προβλεπόµενα εποπτικά µέτρα στις περιπτώσεις όπου παρατηρήθηκαν αποκλίσεις από τα προβλεπόµενα στο κανονιστικό πλαίσιο. Παράλληλα, σε τακτά χρονικά διαστήµατα, πραγµατοποιήθηκαν συναντήσεις µε τις διοικήσεις και στελέχη των επιχειρήσεων, όπου και τους επισηµάνθηκαν ζητήµατα διοικητικής οργάνωσης και κανονιστικής συµµόρφωσης, µε έµφαση στην προετοιµασία της σταδιακής προσαρµογής των πρακτικών της αγοράς και της εσωτερικής οργάνωσης στις απαιτήσεις της Φερεγγυότητας ΙΙ.

Στο πλαίσιο της εν λόγω προετοιµασίας, συνεχίστηκε και κατά το 2013 η συµµετοχή της Τράπεζας της Ελλάδος στο σχεδιασµό και την υλοποίηση πανευρωπαϊκών ασκήσεων ποσοτικών επιπτώσεων. Συγκεκριµένα, η Τράπεζα της Ελλάδος συµµετείχε, σε συνεργασία µε την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελµατικών Συντάξεων (EIOPA), στην πανευρωπαϊκή άσκηση για την εκτίµηση των οικονοµικών επιπτώσεων µιας σειράς τροποποιήσεων που αφορούν προϊόντα µε µακροχρόνιες εγγυήσεις επιτοκίου (Long Term Guarantees – LTG).

Συνεχίστηκαν επίσης οι εργασίες των οκτώ Οµάδων Εργασίας, που συστάθηκαν το 2012 µε πρωτοβουλία της Τράπεζας της Ελλάδος, µε σκοπό την αναβάθµιση της ποιότητας των κατάλληλων στατιστικών στοιχείων των επιχειρήσεων αλλά και τη δηµιουργία κατάλληλων αναλογιστικών υποδειγµάτων αποτίµησης συγκεκριµένων ασφαλιστικών κινδύνων. Σε συνεργασία µε τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις, πραγµατοποιήθηκε ο σχεδιασµός και η ανάπτυξη των λογισµικών για την παραγωγή των στατιστικών στοιχείων και την υποστήριξη των εν λόγω υποδειγµάτων και οριστικοποιήθηκαν οι σχετικές εκθέσεις.

Εκτός από τα µέτρα ενδιάµεσης εφαρµογής της Οδηγίας “Φερεγγυότητα ΙΙ”, οι ρυθµιστικές παρεµβάσεις της Τράπεζας της Ελλάδος επεκτάθηκαν και στον κλάδο της ασφαλιστικής διαµεσολάβησης, µε την έκδοση των Πράξεων Εκτελεστικής Επιτροπής 30 και 31/30.9.2013 (ΦΕΚ Β 2556). Με την Πράξη 30/2013 για τη “Ρύθµιση θεµάτων διοικητικής και λογιστικής οργάνωσης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, ιδία δε αναφορικά µε την εµπορική πολιτική, την πρόσκτηση εργασιών και τα συναφή µε αυτήν δίκτυα, καθώς και την παρακολούθηση της παραγωγής, της είσπραξης ασφαλίστρων και της απόδοσης προµηθειών, και συναφείς κανόνες ∆εοντολογίας”, οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις υποχρεούνται, µεταξύ άλλων, να υιοθετήσουν και να εφαρµόσουν εµπορική πολιτική, κανονισµό πωλήσεων και πολιτική διαχείρισης παραγωγής και είσπραξης ασφαλίστρου, το ελάχιστο περιεχόµενο των οποίων καθορίζει η Πράξη.

Επίσης, περιγράφονται οι θεµελιώδεις αρχές που διέπουν τις συναλλαγές των ασφαλιστικών επιχειρήσεων µε τους ασφαλιστικούς διαµεσολαβητές, ενώ επιβάλλονται συγκεκριµένες υποχρεώσεις τήρησης αρχείων και υποβολής αναφορών στην εποπτική αρχή. Η Πράξη 31/2013 “Κανονισµός Συµπεριφοράς των (Αντ)ασφαλιστικών ∆ιαµεσολαβητών” περιγράφει τα πρότυπα ενηµέρωσης και επαγγελµατικής συµπεριφοράς που οφείλουν να τηρούν οι διαµεσολαβητές κατά την προώθηση ασφαλιστικών προϊόντων, τόσο έναντι του πελάτη όσο και έναντι των άλλων διαµεσολαβητών και των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Η Πράξη περιέχει ενδεικτική περιπτωσιολογία αθέµιτων ή παραπλανητικών πρακτικών και προβλέπει την επιβολή διοικητικών κυρώσεων σε βάρος όσων ασφαλιστικών διαµεσολαβητών µετέρχονται αυτές.

Επίσης, διά της θέσεως σε ισχύ της εν λόγω Πράξης, καταργήθηκε το Π.∆. 298/86 (ΦΕΚ Α 133) “∆ικαιώµατα και υποχρεώσεις ασφαλιστικών πρακτόρων και παραγωγών ασφαλίσεων και Κανονισµός Συµπεριφοράς για την άσκηση του επαγγέλµατος αυτών”, που προέβλεπε ότι οι ασφαλιστικοί πράκτορες µπορούν να παρακρατούν το εισπραχθέν από τους πελάτες ασφάλιστρο για ένα δίµηνο και, σε ό,τι αφορά τους χρόνους απόδοσης των ασφαλίστρων, εφαρµόζεται πλέον η διάταξη του άρθρου 33 παρ. 2 του Ν.∆. 400/1970. Οι Πράξεις τέθηκαν σε ισχύ από την 1 Ιανουαρίου 2014.

Παράλληλα µε την αλλαγή του κανονιστικού πλαισίου για την ασφαλιστική διαµεσολάβηση, η Τράπεζα της Ελλάδος πραγµατοποίησε ήδη έναν πρώτο κύκλο επισκέψεων σε επιχειρήσεις (αντ)ασφαλιστικής διαµεσολάβησης µε µεγάλη παραγωγή. Σκοπός των συναντήσεων ήταν η γόνιµη ανταλλαγή απόψεων και προβληµατισµών εν όψει της προετοιµασίας και του κλάδου της διαµεσολάβησης για τον ουσιαστικότερο ρόλο του στο καθεστώς της Φερεγγυότητας ΙΙ.

Τέλος, στο πλαίσιο της άσκησης προσοµοίωσης ακραίων καταστάσεων κρίσης που διεξήγαγε η Τράπεζα της Ελλάδος στα πιστωτικά ιδρύµατα, αξιολογήθηκαν και οι κεφαλαιακές απαιτήσεις των ασφαλιστικών εταιριών που αποτελούν θυγατρικές τραπεζών.