Στα όρια της… επιβίωσης το ελληνικό λιανεμπόριο

Σε περίοδο παρατεταμένης και βαθιάς ύφεσης παραμένει το εγχώριο λιανεμπόριο, το οποίο μάλιστα αποτελεί και τον μεγαλύτερο εργοδότη-κλάδο της ελληνικής οικονομίας. Κανένας ή σχεδόν κανένας από τους υποκλάδους του λιανεμπορίου δεν έχει κατορθώσει να ξεφύγει μέχρι στιγμής από την ύφεση, με περισσότερο πληγέντες να εμφανίζονται οι κλάδοι ένδυσης-υπόδησης, ο οικιακός εξοπλισμός (έπιπλα και συσκευές), τα καλλυντικά και τα κοσμήματα. Ακόμα και μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ εμφανίζουν ζημιές στους ισολογισμούς τους, ενώ τα μικρότερα καταστήματα (όσα δεν έχουν κλείσει), βρίσκονται στα όρια του λουκέτου. 

Η δυσμενής κατάσταση του λιανεμπορίου αποτυπώθηκε και στα τελευταία στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), όπου ο τζίρος τον Φεβρουάριο του 2013 εμφανίζεται να υποχωρεί σε όλες τις κατηγορίες σε σχέση με τον Φεβρουάριο του 2012, ένα μήνα που είχε χαρακτηρισθεί από έντονη πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα. 

Το γεγονός ότι στην κατηγορία της ένδυσης – υπόδησης και στα πολυκαταστήματα εμφανίζεται μονοψήφιο ποσοστό μείωσης του τζίρου σε αντίθεση με τις υπόλοιπες κατηγορίες, δείχνει απλώς ότι οι καταναλωτές επιχείρησαν να αξιοποιήσουν τις εκπτώσεις του Φεβρουαρίου, αν και σε μικρότερο βαθμό σε σχέση με πέρσι. 

Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανεμπόριο υποχώρησε τον Φεβρουάριο του 2013 κατά 14,4% σε σχέση με τον Φεβρουάριο του 2012, έναντι μείωσης 11% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2012 προς το 2011. Ο δείκτης όγκου (κύκλος εργασιών σε σταθερές τιμές) επίσης υποχώρησε κατά 14,4% τον Φεβρουάριο του 2013 σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο του 2012. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η υποχώρηση του όγκου πωλήσεων στα σούπερ μάρκετ, κατά 14,6% σε ετήσια βάση. 

Στο δίμηνο μάλιστα Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου η μείωση των πωλήσεων στην εν λόγω κατηγορία είναι 15,2% σε σχέση με το αντίστοιχο δίμηνο του 2012.
Η εικόνα δεν είναι καλύτερη ούτε στην κατηγορία των μεμονωμένων καταστημάτων πώλησης τροφίμων, καθώς η κατηγορία αυτή κατέγραψε τον Φεβρουάριο του 2013 όγκο πωλήσεων μειωμένο κατά 12,4% σε σχέση με τον Φεβρουάριο του 2012.
Διψήφια ποσοστά υποχώρησης του κύκλου εργασιών εμφανίζουν δύο ακόμη κατηγορίες καταστημάτων, τα βιβλιοχαρτοπωλεία (-11,4%) και τα καταστήματα πώλησης επίπλων, ηλεκτρικών ειδών και εν γένει οικιακού εξοπλισμού (-10,2%).
Από την άλλη, στα καταστήματα ειδών ένδυσης και υπόδησης, όπου τους άλλους μήνες του χρόνου καταγράφεται συνήθως τα τελευταία χρόνια διπλάσια υποχώρηση του τζίρου, τον Φεβρουάριο – μήνα εκπτώσεων – η υποχώρηση των πωλήσεων συγκρατήθηκε και ήταν της τάξης του 4,7% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Μικρή κάμψη του τζίρου καταγράφεται και στα πολυκαταστήματα, της τάξης του 2,5% σε ετήσια βάση, η οποία επίσης σχετίζεται με τις εκπτώσεις.

Ζημιές για τα σουπερμάρκετ-Cash & Carry

Μικτή εικόνα παρουσιάζει η αγορά των σουπερμάρκετ (και οι αλυσίδες cash & carry), καθώς αν και παρατηρούνται οριακές αυξήσεις τόσο στον κύκλο εργασιών τους όσο και στα μικτά κέρδη τους, παράλληλα – για πρώτη φορά μετά το ξέσπασμα της κρίσης – στα καθαρά αποτελέσματα προ φόρων τους καταγράφονται ζημιές. Όπως προκύπτει από τα οικονομικά στοιχεία των δημοσιευμένων ισολογισμών των 115 μεγαλύτερων επιχειρήσεων του κλάδου, με πωλήσεις άνω των 5 εκατ. ευρώ, που συνέλεξε και επεξεργάστηκε η Direction Business Reports, σημειώθηκαν αυξήσεις 2,68% στον συνολικό κύκλο εργασιών και 0,38% στα συνολικά μικτά τους κέρδη, αλλά και ζημιές που έφτασαν τα 186 εκατ. ευρώ.
Συγκεκριμένα, οι συνολικές πωλήσεις των 115 επιχειρήσεων διαμορφώθηκαν σε 10,579 δισ. ευρώ το 2011, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξεως του 2,68%, από 10,303 δισ. ευρώ το 2010 (θα πρέπει να σημειωθεί ότι εάν εξαιρεθούν οι 8 υπερδωδεκάμηνες χρήσεις εταιρειών που περιλαμβάνονται στο συνολικό δείγμα της έρευνας και της μίας που προέρχεται από διάσπαση, τότε καταγράφεται οριακή αύξηση 0,32%).
Το συνολικό μικτό κέρδος παρουσίασε αύξηση κατά 0,38% σε σχέση με το 2010 και διαμορφώθηκε στα 2,1 δισ. ευρώ. Βέβαια το πιο ανησυχητικό είναι ότι το συνολικό αποτέλεσμα προ φόρων είναι επιδεινωμένο για το 2011, καθώς διαμορφώθηκε σε ζημία ύψους 186 εκατ. ευρώ έναντι κερδών ύψους 31,4 εκατ. ευρώ το 2010. Αυτό είχε ως συνέπεια να καταγραφεί και αρνητικό περιθώριο κέρδους για τον κλάδο (-1,75%). Μειωμένο εμφανίζεται και το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων των εν λόγω επιχειρήσεων, έχοντας συρρικνωθεί κατά 17,07% και να διαμορφωθεί το 2011 σε 999,57 εκατ. ευρώ, από 1,205 δισ. ευρώ το 2010. Αυξημένη κατά 30,32% το 2011 σε σχέση με το 2010 εμφανίζεται η σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια, που διαμορφώθηκε στο 4,79.

Οι κορυφαίοι με βάση τις πωλήσεις και τα μερίδια αγοράς

Οι πρώτες τρεις επιχειρήσεις, βάσει πωλήσεων, για το 2011 είναι η CARREFOUR – ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ Α.E. με κύκλο εργασιών 1,833 δισ. ευρώ, η ΑΛΦΑ-ΒΗΤΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ Α.E. με 1,538 δισ. ευρώ (+2,86% σε σχέση με το 2010) και η ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ Ι. & Σ. A.E.E. με 1,261 δισ. ευρώ (+5,84% σε σχέση με το 2010). Το μερίδιο αγοράς που ελέγχουν οι εταιρείες αυτές ανέρχεται στο 43,78%. Ακολουθούν η ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΙ ΑΦΟΙ A.E.B.E. με τζίρο 702,77 εκατ. ευρώ, η ΜΑΣΟΥΤΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Α.Ε. – ΣΟΥΠΕΡΜΑΡΚΕΤ με 702,18 εκατ. ευρώ (+10,64% σε σχέση με το 2010) και η METRO Α.Ε.Β.Ε. με 681,91 εκατ. ευρώ. Οι έξι αυτές εταιρείες ελέγχουν το 63,50% της αγοράς. Στην έβδομη θέση βρίσκεται η εταιρεία ΠΕΝΤΕ Α.E.Ε. ΓΑΛΑΞΙΑΣ με κύκλο εργασιών 432,85 εκατ. ευρώ (+4,68 σε σχέση με το 2010), ακολουθούν οι ΜΑΚΡΟ ΚΑΣ & ΚΑΡΥ ΧΟΝΔΡΕΜΠΟΡΙΚΗ A.E. με 350,35 εκατ. ευρώ, η DIA HELLAS A.E. με 247,55 εκατ. ευρώ και τη δεκάδα κλείνει η ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ Α.Ε. με 222,27 εκατ. ευρώ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από την έρευνα προκύπτουν και τα εξής: Από τις 115 εταιρείες του δείγματος των εταιρειών της έρευνας, οι 15 είχαν κύκλο εργασιών άνω των 100 εκατ. ευρώ, οι 19 είχαν κύκλο εργασιών από 30 εκατ. ευρώ έως 100 εκατ. ευρώ, οι 40 από 10 εκατ. ευρώ έως 30 εκατ. ευρώ και οι 41 εταιρείες από 5 εκατ. ευρώ έως 10 εκατ. ευρώ.

Οι ισχυροί με βάση την κερδοφορία

Την υψηλότερη κερδοφορία με βάση τα κέρδη προ φόρων του 2011 παρουσίασε η ΑΛΦΑ-ΒΗΤΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ Α.E. με 41,02 εκατ. ευρώ, δεύτερη ήταν η ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ Ι. & Σ. A.E.E. με 19,31 εκατ. ευρώ, τρίτη η METRO A.B.E.E. με 17,70 εκατ. ευρώ (+4,24% σε σχέση με το 2010), τέταρτη η ΜΑΣΟΥΤΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Α.Ε. – ΣΟΥΠΕΡΜΑΡΚΕΤ με 16,59 εκατ. ευρώ (+8,48% σε σχέση με το 2010) και στην πέμπτη θέση βρέθηκε η ΕΝΑ – ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΑΓΟΡΕΣ Α.Ε.Ε. με 9,25 εκατ. ευρώ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από την έρευνα προκύπτουν και τα εξής: Από τις 115 εταιρείες του δείγματος των εταιρειών της έρευνας, οι 79 ήταν κερδοφόρες και οι 36 ζημιογόνες. Από τις 79 κερδοφόρες εταιρείες, 36 παρουσίασαν αύξηση κερδοφορίας σε σχέση με το 2010, 35 παρουσίασαν μείωση κερδοφορίας σε σχέση με το 2010, 4 πέρασαν από ζημιές το 2010 σε κέρδη το 2011 και, τέλος, το 2011 καταγράφηκαν 4 υπερδωδεκάμηνες κερδοφόρες χρήσεις. Από τις 36 ζημιογόνες εταιρείες, 11 παρουσίασαν αύξηση ζημιών σε σχέση με το 2010, 2 παρουσίασαν μείωση ζημιών σε σχέση με το 2010, 19 πέρασαν από κέρδη σε ζημιές και, τέλος, το 2011 καταγράφηκαν 4 υπερδωδεκάμηνες ζημιογόνες χρήσεις.
(Σημείωση: Δεν συμπεριλαμβάνεται η εταιρεία ΛΙΝΤΛ ΕΛΛΑΣ & ΣΙΑ O.Ε. επειδή δεν δημοσιεύει ισολογισμό).

«Αντέχει» το εμπόριο τροφίμων 

Ισχυρή αντοχή παρουσίασε το 2011 ο εγχώριος κλάδος εμπορίας τροφίμων και ειδών διατροφής και, παρά το εξαιρετικά δυσχερές οικονομικό περιβάλλον που χαρακτηρίζει την ελληνική οικονομία, συγκαταλέγεται στους ελάχιστους τομείς της που όχι μόνο αντιστέκεται στη γενικευμένη ύφεση, αλλά δείχνει και σημάδια ανάπτυξης.
Με βάση τους δημοσιευμένους ισολογισμούς των 78 μεγαλύτερων εταιρειών (με κύκλο εργασιών το 2011 άνω των 10 εκατ. ευρώ) που συνέλεξε και επεξεργάστηκε η Direction Business Reports, οι συνολικές πωλήσεις του δείγματος των εταιρειών παρουσίασαν αύξηση κατά 3,42% το 2011 σε σχέση με το 2010, και εμφάνισαν κέρδη προ φόρων 60,73 εκατ. ευρώ.
Αναλυτικότερα, από τον ομαδοποιημένο ισολογισμό των εν λόγω εταιρειών ο συνολικός κύκλος εργασιών το 2011 ανήλθε στα 3 δισ. ευρώ, καταγράφοντας αύξηση της τάξεως του 3,42% συγκριτικά με το 2010. Αύξηση 5% εμφάνισαν και τα συνολικά μικτά κέρδη το 2011 σε σχέση με το 2010 και ανήλθαν στα 574,63 εκατ. ευρώ. Αυτό είχε ως συνέπεια το περιθώριο μικτού κέρδους το 2011 να φτάσει το 19,16% (+1,52% σε σχέση με το 2010). Τα συνολικά κέρδη προ φόρων το 2011 ανήλθαν στα 60,73 εκατ. ευρώ και το καθαρό περιθώριο κέρδους διαμορφώθηκε στο 2,02%. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις 78 υπό εξέταση εταιρείες, οι 69 το 2011 συγκριτικά με το 2010 παρέμειναν κερδοφόρες (ποσοστό 88,46% επί του δείγματος των εταιρειών) και μόνο 9 κατέγραψαν ζημίες (ποσοστό 11,54% επί του δείγματος των εταιρειών), στοιχείο που καταγράφει και αυτό τη δυναμική του κλάδου. Το σύνολο ιδίων κεφαλαίων το 2011 ήταν αυξημένο κατά 3,26% σε σχέση με το 2010 και ανήλθε στα 530,88 εκατ. ευρώ, ενώ αυξημένες κατά 4,76% ήταν και οι συνολικές υποχρεώσεις το 2011, που έφτασαν τα 1,312 δισ. ευρώ από 1,252 δισ. ευρώ το 2010. Η σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια το 2011 διαμορφώθηκε στο 2,47.

Οι πρωταγωνιστές του κλάδου

Στην πρώτη θέση της κατάταξης των εταιρειών, με βάση τον κύκλο εργασιών τους το 2011, βρέθηκε η ΦΡΗΣΛΑΝΤΚΑΜΠΙΝΑ ΕΛΛΑΣ Α.Ε. με πωλήσεις που ανήλθαν στα 318,27 εκατ. ευρώ (+7,66% σε σχέση με το 2010), στη δεύτερη θέση η ΚΡΑΦΤ ΦΟΥΝΤΣ ΕΛΛΑΣ Α.Ε. με 219,03 εκατ. ευρώ και καθαρά κέρδη προ φόρων 11,47 εκατ. ευρώ, στην τρίτη θέση η ΒΟΥΔΟΥΡΗΣ-ΚΩΝΣΤΑΣ Α.Ε. με 130,94 εκατ. ευρώ (+7,22% σε σχέση με το 2010) και κέρδη προ φόρων 3,32 εκατ. ευρώ, στην τέταρτη θέση η CHIQUITA ΕΛΛΑΣ Α.Ε. με 123,64 εκατ. ευρώ και κέρδη προ φόρων 1,86 εκατ. ευρώ, στην πέμπτη θέση η ΕΛΓΕΚΑ Α.Ε. με 118,08 εκατ. ευρώ, στην έκτη θέση η ΦΛΩΡΙΔΗΣ Α.Ε.Β.Ε.Κ., με πωλήσεις 115,50 εκατ. ευρώ (+8,29% σε σχέση με το 2010) και κέρδη προ φόρων 1,51 εκατ. ευρώ, στην έβδομη θέση η ΚΑΛΛΑΣ-ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε.Ε. με 114,50 εκατ. ευρώ (+23,92%), στην όγδοη θέση η ΜΑΜΑ PRODUCTS A.E. με 111,64 εκατ. ευρώ, στην ένατη θέση η ΟΠΤΙΜΑ Α.Ε. με 110,17 εκατ. ευρώ (+3,27% σε σχέση με το 2010) και κέρδη προ φόρων 4,55 εκατ. ευρώ και στη δέκατη θέση η ΓΑΙΑ Α.Ε.Β.Ε. με 64,86 εκατ. ευρώ. Μεγάλους κύκλους εργασιών για το 2011 σημείωσαν και οι εταιρείες ΛΙΜΠΑΝΤΣΗΣ Α.Ε. με 62,72 εκατ. ευρώ, SUDZUCKER HELLAS Ε.Π.Ε. με 51,49 εκατ. ευρώ, LEADER A.E. με 50,02 εκατ. ευρώ (+1,06% σε σχέση με το 2010) και κέρδη προ φόρων 1,074 εκατ. ευρώ, ΝΑΣΟΠΟΥΛΟΙ ΑΦΟΙ Α.Ε. με 46,03 εκατ. ευρώ, ΠΑΝΤΑΖΗΣ ΦΡΟΥΤΑ Α.Ε. με 46,01 εκατ. ευρώ (+32,84% σε σχέση με το 2010), ΝΤΟΛ (DOLE) ΕΛΛΑΣ Ε.Π.Ε. με 44,74 εκατ. ευρώ (+8,84% σε σχέση με το 2010), SIMOS FOOD GROUP A.E. με πωλήσεις 43,08 εκατ. ευρώ, MARS HELLAS A.E. με 42,57 εκατ. ευρώ και κέρδη προ φόρων 473 χιλ. ευρώ, ΒΙΟΤΥΡ Α.Ε.Β.Ε. με 42,39 εκατ. ευρώ (+2,33% σε σχέση με το 2010), ΑΤΛΑΝΤΑ Α.Ε. με 40,89 εκατ. ευρώ, ARLA FOODS ΕΛΛΑΣ Α.Ε.Β.Ε.Ε. με 40,57 εκατ. ευρώ (+5,76% σε σχέση με το 2010), ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ-ΤΡΟΦΙΝΚΟ Α.Ε.Β.Ε. με 38,64 εκατ. ευρώ, GENERAL MILLS ΕΛΛΑΣ Α.Ε. με 37,76 εκατ. ευρώ (+4,22% σε σχέση με το 2010) και κέρδη προ φόρων 2,01 εκατ. ευρώ (+82,07% σε σχέση με το 2010), ΚΙΑΧΑΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Α.Ε. με 37,29 εκατ. ευρώ και κέρδη προ φόρων 1,21 εκατ. ευρώ, ΚΑΦΕΑ Α.Ε. με 36,05 εκατ. ευρώ και κέρδη προ φόρων 7,17 εκατ. ευρώ.

«Βουτιά» τζίρου για ένδυση-υπόδηση

Περαιτέρω απώλειες παρουσίασε η αγορά του χονδρικού εμπορίου ένδυσης και υπόδησης το 2012 λόγω της ύφεσης.
Ο εγχώριος κλάδος του χονδρικού εμπορίου ειδών ένδυσης και υπόδησης, εξετάζεται σε πρόσφατη μελέτη της Hellastat Α.Ε. (www.hellastat.com). Η οικονομική ύφεση, σε συνδυασμό με τα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης, έχουν αρνητική επίδραση στο διαθέσιμο εισόδημα και την ψυχολογία των νοικοκυριών, μειώνοντας την κατανάλωση ειδών ένδυσης και υπόδησης, κυρίως επωνύμων.
Σύμφωνα με το δείκτη όγκου της ΕΛΣΤΑΤ, το 2011 ο τομέας ένδυσης-υπόδησης κατέγραψε υποχώρηση 18,8% (η μεγαλύτερη απώλεια συγκριτικά με τους υπόλοιπους κλάδους του λιανικού εμπορίου), ενώ τους πρώτους 8 μήνες του 2012 η πτώση έγινε εντονότερη (-21,5% σε ετήσια βάση). Η σωρευτική μείωση σε σχέση με το 2005 ανέρχεται σε περίπου 30%.
Σημαντικοί αντιπρόσωποι γνωστών εμπορικών σημάτων βρίσκονται σε διαδικασία πτώχευσης, έχοντας απολέσει τα δικαιώματα διακίνησης των εν λόγω brands. Ενδεικτικά, η RIDENCO δεν διακινεί πλέον τις μάρκες Timberland και Nautica που αντιπροσώπευε για χρόνια, ενώ οι Burberry και D&G διακινούν τα προϊόντα τους απευθείας στην ελληνική αγορά, μετά την πτώχευση της ΓΑΒΑΛΑΣ Α.Ε.
Επιπλέον, οι εταιρείες είναι αντιμέτωπες με τις έντονες ανταγωνιστικές πιέσεις που προκαλούν οι εισαγωγές ενδυμάτων χαμηλού κόστους από ασιατικές κυρίως χώρες (Κίνα, Ινδία, Πακιστάν κ.ά.), ενώ πολλά από αυτά τα προϊόντα εμπορεύονται παράνομα. Σημαντικό κανάλι διανομής για τους χονδρεμπόρους αποτελούν πλέον τα εκπτωτικά καταστήματα, τα οποία, προσφέροντας ελκυστικές τιμές, δείχνουν ανθεκτικότητα στην κρίση.

Χρηματοοικονομική ανάλυση του κλάδου

Στη μελέτη της Hellastat αναλύονται οι οικονομικές καταστάσεις 68 επιχειρήσεων. Τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν συνοψίζονται στα εξής:
• Ο συνολικός κύκλος εργασιών των εταιρειών του δείγματος το 2011 υποχώρησε για τρίτη διαδοχική χρονιά κατά 10,1%, στα 934,51 εκατ. ευρώ. Το 80% των εταιρειών σημείωσαν κάμψη πωλήσεων, με τη μέση κάμψη να διαμορφώνεται σε -15,9%.
• Εξαιρουμένης της PUMA HELLAS A.E., της οποίας τα βελτιωμένα αποτελέσματα δημιουργούν ακραίες μεταβολές στο δείγμα, οι προ φόρων ζημιές σχεδόν διπλασιάστηκαν σε 47,65 εκατ. ευρώ. Το 51% των επιχειρήσεων χονδρικής εμπορίας ήταν ζημιογόνες, με τις περισσότερες από αυτές να προέρχονται από κέρδη της προηγούμενης χρονιάς.
• Το περιθώριο μικτών κερδών ενισχύθηκε οριακά σε 36,8%, παραμένοντας σε υψηλό επίπεδο. Το περιθώριο ΚΠΤΦΑ υποχώρησε στο 5,5%, ενώ το περιθώριο ΚΠΦ κατέστη αρνητικό (-1%).
• Η γενική ρευστότητα σχηματίστηκε στο 1,3.
• Το εκτεταμένο διάστημα είσπραξης των απαιτήσεων (πάνω από 8 μήνες το 2011) και ο βραδύς ρυθμός διακίνησης αποθεμάτων (5 μήνες) οδήγησαν τον εμπορικό κύκλο στις 179 ημέρες.
• Η κεφαλαιακή μόχλευση βελτιώθηκε σε 2 προς 1.
• Λόγω των επιδεινούμενων αποτελεσμάτων, η μέση αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων (RoE) μειώθηκε σε μόλις 0,9% (από 3,6% το 2010).

Συνεχής πτώση στα ηλεκτρικά και τα ηλεκτρονικά

Σημειώθηκε περαιτέρω υποχώρηση των πωλήσεων των εταιρειών λιανικής, λόγω της κρίσης, αλλά και μείωση της κερδοφορίας. Η οικονομική κρίση και η συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος και η κακή ψυχολογία των καταναλωτών συνέβαλαν στην υποχώρηση των πωλήσεων του κλάδου το 2011.
Πλέον, οι αγορές νέων ηλεκτρικών ή ηλεκτρονικών οικιακών συσκευών για λόγους ανακαίνισης νοικοκυριού ή lifestyle αναβάλλονται, ενώ οι δαπάνες αυτές πραγματοποιούνται μόνο όταν τα προηγούμενα προϊόντα καταστρέφονται ή λειτουργούν ελαττωματικά λόγω χρόνιας χρήσης. Η επισκεψιμότητα στα καταστήματα έχει μειωθεί σημαντικά, παρά τον έντονο ανταγωνισμό σε επίπεδο προσφορών.
Ο τομέας της λιανικής υφίσταται σημαντικές απώλειες, καθώς ακόμα και παραδοσιακά ανθεκτικές κατηγορίες προϊόντων (λευκές συσκευές, μικροσυσκευές) καταγράφουν σημαντική μείωση πωλήσεων. Εκτιμάται ότι τα τελευταία τρία χρόνια η λιανική αγορά έχει υποχωρήσει κατά 35%, ενώ περαιτέρω πτώση, έως και 15%, αναμένεται και φέτος.
Οι επιχειρήσεις οδηγούνται σε μείωση των υπαρχόντων τετραγωνικών μέτρων μέσω κλεισίματος των πιο ζημιογόνων καταστημάτων ή μεταφοράς αυτών σε μικρότερους χώρους (35%-40% μείωση της συνολικής επιφάνειας συγκριτικά με προηγούμενες χρονιές).
Σημαντική εξέλιξη για την αγορά αποτέλεσε το κλείσιμο των προμηθευτικών συνεταιρισμών Expert και Magnet Electric, λόγω έλλειψης ρευστότητας, επισφαλειών, αλλά και μειωμένης ζήτησης. Τέλος, καταστήματα αποχώρησαν από το δίκτυο του συνεταιρισμού ΣΕΗΟΣ Euronics εξαιτίας χρεών.

Χρηματοοικονομική ανάλυση του κλάδου

Στη μελέτη της Hellastat αναλύονται οι οικονομικές καταστάσεις 78 επιχειρήσεων. Τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν συνοψίζονται στα εξής:
• Ο κύκλος εργασιών των εταιρειών του δείγματος υποχώρησε κατά 9,1%, στα 860,50 εκατ. ευρώ. Το 84% των επιχειρήσεων υπέστη κάμψη πωλήσεων, με τη μέση μείωση να διαμορφώνεται σε -15%.
• Οι συνολικές λειτουργικές ζημιές εμφάνισαν επιδείνωση σε 15,88 εκατ. (από 4,76 εκατ. ευρώ το 2010), ενώ οι προ φόρων ζημιές ξεπέρασαν τα 52 εκατ. ευρώ, έχοντας αυξηθεί κατά 81%.
• Η μέση μείωση των ΚΠΦ διαμορφώθηκε σε -46,5%, υποχώρηση πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με τη μέση ελληνική επιχείρηση (-15,4%).
• Το περιθώριο ΚΠΤΦΑ μειώθηκε σε 1,8%, από 2,4% το 2010, ενώ το περιθώριο ΚΠΦ έλαβε αρνητικό πρόσημο (-3,4%), από οριακά θετική τιμή το προηγούμενο έτος.
• Η γενική ρευστότητα σχηματίστηκε στο 1,12 ενώ η άμεση υπολείπεται της μονάδας (0,60).
• Ο εμπορικός κύκλος διαμορφώθηκε στις -18 ημέρες κυρίως λόγω της καθυστερημένης αποπληρωμής των προμηθευτών των εταιρειών (170 ημέρες).
• Η κεφαλαιακή μόχλευση βελτιώθηκε σε 2,3 προς 1.
• Η μέση αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων (RoE) διαμορφώθηκε σε μόλις 0,4%, από 2% το 2010.

Κρίση και στα προϊόντα ομορφιάς

Περαιτέρω υποχώρηση της ζήτησης για αρώματα και καλλυντικά καταγράφηκε το 2012, λόγω του περιορισμένου εισοδήματος των καταναλωτών. Η οικονομική ύφεση που αντιμετωπίζει η χώρα μας από το 2008 συνέβαλε στον περιορισμό της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών και κατ’ επέκταση στην υποχώρηση της ζήτησης για τα προϊόντα του κλάδου το 2011.
Σύμφωνα με στοιχεία του Πανελλήνιου Συνδέσμου Βιομηχάνων και Αντιπροσώπων Καλλυντικών (ΠΣΒΑΚ), η αξία της εγχώριας αγοράς καλλυντικών (σε τιμές καταναλωτή) ακολουθεί πτωτική πορεία, φθάνοντας το 2011 στα 931 εκατ. ευρώ (-11% έναντι του 2010). Αξιοσημείωτη κάμψη έχουν υποστεί τα προϊόντα μακιγιάζ και τα προϊόντα μαλλιών (-16,7% και -14,6% αντίστοιχα από το 2010).
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης όγκου των καταστημάτων πώλησης φαρμακευτικών ειδών και καλλυντικών το 2011 υποχώρησε κατά 9%. Η πτώση συνεχίστηκε και τους πρώτους 9 μήνες του 2012, με τον δείκτη όγκου να σημειώνει περαιτέρω υποχώρηση 10,6% συγκριτικά με το αντίστοιχο διάστημα του 2011.
Η πολιτική των εκπτώσεων και προσφορών που εφαρμόζουν οι περισσότερες εταιρείες του κλάδου συρρικνώνει περαιτέρω τα περιθώρια κερδοφορίας τους, ενώ ο κλάδος πλήττεται και από παραεμπόριο πλαστών καλλυντικών αμφιβόλου ποιότητας, τα οποία τιμολογούνται φθηνότερα.

Χρηματοοικονομική ανάλυση του κλάδου

Στη μελέτη της Hellastat αναλύονται οι οικονομικές καταστάσεις 45 επιχειρήσεων. Τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν συνοψίζονται στα εξής:
• Ο συνολικός κύκλος εργασιών των εταιρειών του δείγματος το 2011 υποχώρησε περαιτέρω κατά 8,8%, στα 435,57 εκατ. ευρώ. Η μέση υποχώρηση ανά εταιρεία διαμορφώθηκε σε -9,4% (έναντι -8,7% για το σύνολο της οικονομίας).
• Εξαιρουμένης της απότομης αύξησης των αποτελεσμάτων της SEPHORA GREECE A.E.E., τα συνολικά ΚΠΤΦΑ και ΚΠΦ μειώθηκαν κατά 15,7% και 55,6% αντίστοιχα. Η μέση μείωση ΚΠΦ ανά επιχείρηση σχηματίστηκε σε -12,8%.
• Το μέσο περιθώριο μικτών κερδών το 2011 ενισχύθηκε κατά δύο σχεδόν μονάδες, σε 32,3%.
• Αντιθέτως, το περιθώριο ΚΠΤΦΑ υποχώρησε οριακά σε 6,4%, ενώ το περιθώριο ΚΠΦ μειώθηκε περαιτέρω σε 0,9%.
• Τα υψηλά αποθέματα συνοδεύονται από ιδιαίτερα αργό ρυθμό ανακύκλωσης (6 μήνες). Ωστόσο, το επίσης βραδύ διάστημα αποπληρωμής των προμηθευτών (7,5 μήνες) διαμόρφωσε τον εμπορικό κύκλο στις -19 ημέρες το 2011.
• Η κεφαλαιακή μόχλευση βελτιώθηκε σε 2,6 προς 1.
• Η μέση αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων υποχώρησε σε 8,6% από 10,8% το 2010.

Καθοδική η πορεία των κοσμημάτων και αξεσουάρ μόδας

Διατηρήθηκε η καθοδική πορεία του κλάδου των κοσμημάτων και αξεσουάρ το 2012 λόγω της οικονομικής ύφεσης. Η οικονομική κρίση, το μειωμένο εισόδημα και η αρνητική ψυχολογία των καταναλωτών επιβάρυναν σημαντικά τις εταιρείες του κλάδου το 2011, καθώς τα κοσμήματα και τα ρολόγια θεωρούνται, από τη μεγαλύτερη μερίδα του κοινού, ως αγαθά πολυτελείας. Η μείωση της αγοράς κοσμήματος σε τιμές λιανικής το 2011 υποχώρησε κατά 35%, ενώ τα εργαστήρια αργυροχρυσοχοΐας υπέστησαν υποχώρηση των εσόδων τους που φτάνει έως και το 80%. Παράγοντες της αγοράς αναφέρουν ότι η πτωτική αυτή τάση επικράτησε και το 2012.
Παράλληλα, οι εταιρείες παραγωγής και εμπορίας κοσμημάτων έχουν να αντιμετωπίσουν τη συνεχή διακύμανση των τιμών των πρώτων υλών. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η τιμή του χρυσού τα τελευταία χρόνια έχει υπερδιπλασιαστεί, φτάνοντας το 2012 περίπου στα 1.700 δολ. / ουγγιά.
Η φθίνουσα πορεία του κλάδου διαφαίνεται και στη διαχρονική μείωση του αριθμού των αργυροχρυσοχοείων, τα οποία πλέον αριθμούν περίπου 1.500, έναντι 6.500 πριν από μερικά χρόνια. Σημαντικό μειονέκτημα αποτελεί επίσης το παράνομο εμπόριο κοσμημάτων χωρίς τα απαραίτητα πιστοποιητικά, κυρίως από την Τουρκία, αλλά και από άλλες χώρες. Ο τομέας του κοσμήματος μπορεί να ενισχυθεί εφόσον υποστηριχθούν τα εγχώρια εργαστήρια, προκειμένου να διοχετεύσουν τα προϊόντα τους σε αγορές του εξωτερικού που δεικνύουν προτίμηση στο κλασικό κόσμημα (η Αμερική, η Ρωσία, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία).

Χρηματοοικονομική ανάλυση του κλάδου

Στη μελέτη της Hellastat αναλύονται οι οικονομικές καταστάσεις 93 επιχειρήσεων. Τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν συνοψίζονται στα εξής: 

• Ο συνολικός κύκλος εργασιών των εταιρειών του δείγματος το 2011 υποχώρησε κατά 11,4% από το 2010, φθάνοντας τα 216,15 εκατ. ευρώ. Υποχώρηση εσόδων εμφάνισε το 72% των επιχειρήσεων, με τη μέση κάμψη να σχηματίζεται σε -19,5% (-8,7% για το σύνολο της οικονομίας).
• Σημειώνουμε ότι η ηγέτιδα Folli- Follie Α.Β.Ε.Ε. δεν δημοσίευσε ξεχωριστά οικονομικά στοιχεία μετά την απορρόφησή της από την Καταστήματα Αφορολογήτων Ειδών Α.Ε. και συνεπώς τα αποτελέσματά της δεν συμπεριλήφθηκαν στο δείγμα. Στον τομέα «Κόσμημα – Ρολόι – Αξεσουάρ» ο κύκλος εργασιών της το 2011 ενισχύθηκε κατά 3,6% από το προηγούμενο έτος, φθάνοντας τα 493,4 εκατ. ευρώ.
• Τα συνολικά ΚΠΤΦΑ του δείγματος το 2011 σημείωσαν κάμψη κατά 32,3%, φθάνοντας τα 6,12 εκατ. ευρώ,ενώ οι προ φόρων ζημιές αυξήθηκαν κατά 60%, φθάνοντας τα 9,50 εκατ. ευρώ.
• Το μέσο περιθώριο μικτών κερδών ενισχύθηκε κατά 3 μονάδες, σε 35,1%. Το περιθώριο ΚΠΤΦΑ παρέμεινε σταθερό στο 5,3%, ενώ το περιθώριο ΚΠΦ έλαβε αρνητική τιμή (-1,9%), αφού το 54% των εταιρειών του δείγματος κατέστησαν ζημιογόνες.
• Η γενική ρευστότητα σχηματίστηκε το 2011 στο 1,67 με την άμεση ρευστότητα να υπολείπεται της μονάδας (0,73).