Ο «ρυπαίνων πληρώνει»

«Κρίσιμο στοίχημα» για τη χώρα μας χαρακτηρίζει ο κ. Μωυσής Κουρουζίδης, Ειδικός Γραμματέας Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας, την εφαρμογή της υποχρεωτικής χρηματοοικονομικής ασφάλειας που περιλαμβάνεται στην ευρωπαϊκή οδηγία ο «ρυπαίνων πληρώνει», η οποία θα διασφαλιστεί στην πράξη με την επικείμενη υπουργική απόφαση, που θα καθορίσει τους όρους εφαρμογής της και τις επαγγελματικές δραστηριότητες που θα υπαχθούν υποχρεωτικά σε αυτήν. 

Αν και η οδηγία της Ε.Ε. για την περιβαλλοντική προστασία εντάχθηκε στο εθνικό μας δίκαιο με προεδρικό διάταγμα το 2009, μέχρι σήμερα εκκρεμεί η υπουργική απόφαση για τη χρηματοοικονομική ασφάλεια έναντι της περιβαλλοντικής ζημιάς. Η απόφαση αυτή θα οδηγήσει τις επιχειρήσεις σε μια πιο υπεύθυνη στάση απέναντι στο περιβάλλον, σε επίπεδο πρόληψης και αποκατάστασης των ζημιών που προκαλούν, αλλά ταυτόχρονα θα δημιουργήσει και το κατάλληλο έδαφος για την ανάπτυξη της περιβαλλοντικής ασφάλισης στην Ελλάδα, στην οποία δραστηριοποιούνται αρκετές εταιρείες. 

Η εξέλιξη αυτή φαίνεται πως δεν είναι ιδιαίτερα μακρινή, καθώς η Ειδική Γραμματεία ήδη σχεδιάζει μέσα στον Μάιο να αποστείλει ολοκληρωμένη έκθεση στα αρμόδια όργανα της Ε.Ε. σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας, και σύντομα αναμένεται να τεθεί σε διαβούλευση το σχέδιο της υπουργικής απόφασης για τη χρηματοοικονομική ασφάλεια. 

Όπως μας αναφέρει ο κ. Κουρουζίδης: «Η Οδηγία 2004/35/ΕΚ ενσωματώθηκε στην εθνική νομοθεσία με το προεδρικό διάταγμα 148/2009 “Περιβαλλοντική ευθύνη για την πρόληψη και την αποκατάσταση των ζημιών στο περιβάλλον – Εναρμόνιση με την οδηγία 2004/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Απριλίου 2004, όπως ισχύει” (ΦΕΚ 190 Α).
Αρμόδια εποπτεύουσα και συντονιστική Αρχή για την εφαρμογή της Οδηγίας για την περιβαλλοντική ευθύνη στην Ελλάδα (Οδηγία 2004/35/ΕΚ) είναι το Συντονιστικό Γραφείο Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικών Ζημιών (ΣΥΓΑΠΕΖ) της Ειδικής Γραμματείας Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΥΠΕΚΑ.

 Το αρμόδιο Συντονιστικό Γραφείο Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικών Ζημιών της ΕΓΕΠΕ έχει επεξεργαστεί ένα σχέδιο υπουργικής απόφασης το οποίο θα τεθεί σύντομα προς διαβούλευση πριν από τη έκδοση της ΚΥΑ. Το σχέδιο αυτό στηρίχθηκε στα πορίσματα της ομάδας εργασίας που είχε συσταθεί το 2012 για το θέμα της ασφάλισης των δραστηριοτήτων του παραρτήματος ΙΙΙ του προεδρικού διατάγματος 148/2009 και είχε καταλήξει σε κάποια πορίσματα τα οποία και ελήφθησαν υπόψιν στο υπό επεξεργασία σχέδιο. 

Επιπλέον το ΣΥΓΑΠΕΖ έχει ήδη προετοιμάσει ολοκληρωμένη έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της Οδηγίας για την περιβαλλοντική ευθύνη στην Ελλάδα, η οποία θα αποσταλεί προς τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εντός του Μαΐου τ.ε., ενώ παράλληλα θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΚΑ. 

Ειδικότερα, σχετικά με τη χρηματοοικονομική ασφάλεια και τις αλλαγές που αυτή θα επιφέρει όσον αφορά την περιβαλλοντική προστασία, προσθέτει πως «η υποχρεωτική χρηματοοικονομική ασφάλεια (και εδώ σημειώνουμε ότι μπορεί να παρέχεται ως ασφάλιση ή εγγύηση) θα διασφαλίσει στην πράξη την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Επισημαίνεται ότι ο υπεύθυνος φορέας εκμετάλλευσης είναι υπεύθυνος για το συνολικό κόστος αποκατάστασης. Μέχρι στιγμής η υποχρεωτική ασφάλιση ισχύει για τις εργασίες διαχείρισης αποβλήτων με βάση την κείμενη νομοθεσία. Με την εφαρμογή της υποχρεωτικής ασφάλισης σε όλες τις δραστηριότητες του παραρτήματος ΙΙΙ του προεδρικού διατάγματος θα δημιουργηθεί μια κατάσταση win-win αφενός για τις επιχειρήσεις και αφετέρου για τη διοίκηση και τις ασφαλιστικές εταιρείες.

Οι επιχειρήσεις, ανάλογα με το ύψος της περιβαλλοντικής ασφάλισης, θα έχουν τουλάχιστον μια minimum κάλυψη για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών ζημιών που τυχόν προκαλέσουν. Βασική προϋπόθεση, καταρχάς, αποτελεί η τήρηση της περιβαλλοντικής τους άδειας και της νομοθεσίας εν γένει, καθώς και η λήψη τυχόν προληπτικών μέτρων που κρίνονται απαραίτητα. Στις περιπτώσεις που προκληθεί περιβαλλοντική ζημιά, θα είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν στην οικονομική επιβάρυνση που θα απαιτηθεί για την αποκατάστασή της. Από την άλλη πλευρά, η ασφάλιση αποτελεί εχέγγυο για τη διοίκηση και διασφαλίζεται ο σκοπός του προεδρικού διατάγματος που είναι η αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς από τον υπεύθυνο που την προκάλεσε. Η εφαρμογή της Οδηγίας για την περιβαλλοντική ευθύνη αποτελεί για τη χώρα μας ένα κρίσιμο στοίχημα, ιδιαίτερα στην περίοδο της κρίσης».

Τι αναφέρει η Οδηγία

Με την παρούσα δυσχερή οικονομική κατάσταση για τις επιχειρήσεις, τα μειωμένα κεφάλαια και την ιδιαίτερα περιορισμένη χρηματοδότηση από τις τράπεζες καθίσταται αμφίβολη η δυνατότητα των επιχειρήσεων να ανταποκριθούν στην αποκατάσταση των περιβαλλοντικών ζημιών που μπορεί να προκαλέσουν. Στόχος της Ε.Ε. με την Οδηγία «ο ρυπαίνων πληρώνει» ήταν να διευρύνει αφενός τις υποχρεώσεις των εν δυνάμει ρυπαντών προς το περιβάλλον και να διασφαλίσει ότι θα αναλάβουν το κόστος της αποκατάστασης του περιβάλλοντος. Πέρα από την υποχρέωση του «ρυπαίνοντος» να αποκαταστήσει τη ζημία που έχει προκληθεί από την επιχείρησή του στο έδαφος και τους υδροφόρους ορίζοντες, καθορίζεται ότι πρέπει να αποκατασταθεί και η ζημία προς τους φυσικούς οικοτόπους και τα προστατευόμενα είδη. Επίσης η επιχείρηση είναι υποχρεωμένη να αποκαταστήσει τη ζημιά που θα προκληθεί μετά από χρόνια, ακόμα και αν έχει μεταφέρει τις εγκαταστάσεις της σε άλλη περιοχή.
Ως «περιβαλλοντική ζημία» νοείται:
α) Η ζημία προστατευόμενων ειδών και φυσικών οικότοπων: οποιαδήποτε ζημία έχει σημαντικά δυσμενείς συνέπειες για την επίτευξη ή τη συντήρηση της ευνοϊκής κατάστασης διατήρησης αυτών των οικότοπων ή ειδών. Η σημασία αυτών των συνεπειών πρέπει να αξιολογείται σε σχέση με την αρχική τους κατάσταση.
β) Η ζημία των υδάτων: οποιαδήποτε ζημία επηρεάζει δυσμενώς, σε σημαντικό βαθμό, την οικολογική, χημική ή/και ποσοτική κατάσταση ή/και το οικολογικό δυναμικό.
γ) Η ζημία του εδάφους, ήτοι οποιαδήποτε ρύπανση του εδάφους που δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο δυσμενών συνεπειών για την ανθρώπινη υγεία, ως αποτέλεσμα της άμεσης ή έμμεσης εισαγωγής εντός του εδάφους, επί του εδάφους ή στο υπέδαφος, ουσιών, παρασκευασμάτων, οργανισμών ή
μικροοργανισμών.

AIG, HDI GERLING, ΚΑΡΑΒΙΑΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ και ΟΜΝΥΩ μιλούν για την ασφάλιση περιβαλλοντικής ευθύνης

• Ποια είναι τα οφέλη της ασφάλισης για περιβαλλοντικούς κινδύνους; Ποιους κινδύνους καλύπτει;

Μιχάλης Ιωαννίδης, Underwriting Manager, Casualty, Environmental, Aviation Profit Centers, AIG: Θα έθετα την ερώτηση διαφορετικά, καθώς το ζητούμενο εδώ δεν είναι τα οφέλη για μια επιχείρηση, αλλά το ρίσκο που παίρνει, αμελώντας τους συγκεκριμένους κινδύνους. Μια πιθανή μόλυνση στο περιβάλλον έχει συνέπειες που επηρεάζουν άμεσα τόσο τον ισολογισμό όσο και την εταιρική φήμη. Διανύουμε άλλωστε την εποχή στην οποία μιλάμε ολοένα και περισσότερο για αειφόρο ανάπτυξη και υπεύθυνο επιχειρείν. 

Υπό αυτό το πρίσμα, η ασφάλιση της περιβαλλοντικής ευθύνης μπορεί να προστατεύσει ουσιαστικά τη βιωσιμότητα της εταιρείας, με καλύψεις όπως η αποκατάσταση της βιοποικιλότητας, τα έξοδα υπεράσπισης απαιτήσεων και οι δαπάνες πρόληψης και μετριασμού των επιπτώσεων από ρύπανση ή περιβαλλοντική ζημία. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η κάλυψη όχι μόνο για αιφνίδια, αλλά και για σταδιακή ρύπανση, το κόστος καθαρισμού ιδίων, αλλά και τρίτων εγκαταστάσεων, καθώς και οι υλικές ζημιές και οι σωματικές βλάβες τρίτων. Προαιρετικά, η ασφάλιση μπορεί να καλύψει έξοδα διακοπής εργασιών, καθώς και περιβαλλοντική ζημία που σχετίζεται με μεταφορά προϊόντων ή αποβλήτων, καθώς και κατασκευαστικών έργων.

Ελίνα Παπασπυροπούλου, Διευθύντρια Ασφαλίσεων Casualty/Specialty, HDI-Gerling Hellas: Η ασφάλιση αποζημιώνει τις επιχειρήσεις για τις απαιτήσεις που συνδέονται με περιβαλλοντική ζημία και προκύπτουν σύμφωνα με το ελληνικό προεδρικό διάταγμα 148/2009, το οποίο ενσωματώνει την κοινοτική οδηγία 2004/35/ΕΚ. Στη χώρα μας οι καλύψεις αστικής ευθύνης των επιχειρήσεων, μέχρι σήμερα, συνδέονταν με απαιτήσεις του αστικού δικαίου και κάλυπταν, μόνο μερικά, τη συνολική περιβαλλοντική ευθύνη των επιχειρήσεων.

Πλέον με την ολοκληρωμένη ασφάλιση περιβαλλοντικής ευθύνης, ο ασφαλισμένος καλύπτεται για ζημίες στο περιβάλλον που απορρέουν από τη δραστηριότητά του (από τις εγκαταστάσεις και τη λειτουργία της επιχείρησης καθώς και τα προϊόντα της) και τις οποίες θα κληθεί να αποκαταστήσει.

Η μετακύλιση της οικονομικής ευθύνης στις επιχειρήσεις σημαίνει και την αναπόφευκτη ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών ζητημάτων στις επιχειρησιακές λειτουργίες. Επομένως, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης στη χώρα μας.

Άρης Μακρής, Υπεύθυνος Πωλήσεων και Marketing στην «Καραβίας & Συνεργάτες»: Το περιβάλλον στο παρελθόν δεν αποτελούσε προστατευόμενο αγαθό για τον άνθρωπο, διότι δεν υπήρχε το νομοθετικό πλαίσιο το οποίο θα καθιστούσε, περιβαλλοντικά και οικονομικά, υπεύθυνους τους φορείς εκμετάλλευσης, για να αναλάβουν το κόστος πρόληψης και αποκατάστασης μίας ζημιάς στο περιβάλλον. Η ευθύνη των φορέων εκμετάλλευσης περιοριζόταν μόνο στην ευθύνη έναντι τρίτων. Έτσι η ασφάλιση για περιβαλλοντικούς κινδύνους ουσιαστικά έχει κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο, αφενός γιατί μέσω της πρόληψης επιτυγχάνεται η προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και οικονομικό γιατί σε περίπτωση ζημιάς μεταβιβάζεται το κόστος αποκατάστασης στον ασφαλιστή. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που προτείνονται υψηλά όρια κάλυψης, καθόσον το ανασφάλιστο μέρος “κοστίζει” πολύ ακριβά.
Συνοπτικά, περιλαμβάνονται καλύψεις όπως:
-Τα έξοδα απορρύπανσης (πρωτογενής, συμπληρωματική και αντισταθμιστική) επιβάλλονται από αρμόδια Αρχή ή από τρίτους
– Βαθμιαία, αιφνίδια και ατυχηματική ρύπανση
– Απαιτήσεις τρίτων μερών για σωματικές βλάβες και ζημιές σε περιουσίες τρίτων
– Τα νομικά έξοδα

Κωνσταντίνος Βαλαβάνης, ιδρυτής της ΟΜΝΥΩ: Η ασφάλιση για περιβαλλοντικούς κινδύνους καλύπτει, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή (Οδηγία 2004/35/ΕΚ) και εθνική νομοθεσία (Π.Δ. 148/2009, όπως τροποποιήθηκε με τον Ν. 4014/2011), τη διασπορά, απελευθέρωση, διαρροή στερεού, υγρού ή αέριου στοιχείου, το οποίο μπορεί να ρυπάνει το έδαφος, την ατμόσφαιρα, τα ύδατα εντός ή εκτός των εγκαταστάσεων του ασφαλισμένου.
Η περιβαλλοντική ασφάλιση καλύπτει τα ακόλουθα έξοδα τα οποία βαρύνουν τον φορέα της ρυπαίνουσας εγκατάστασης που υπάγεται στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/35:
• Ενέργειες για τον περιορισμό και την πρόληψη της ρύπανσης
• Ενέργειες για τη διερεύνηση και διαπίστωση της ρύπανσης
• Κόστος καθαρισμού εδαφών, υδάτων: υπόγειων και επιφανειακών, αποκομιδής, απομάκρυνσης των ρύπων
• Παρακολούθηση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα
• Αποκατάσταση των προστατευομένων ειδών – βιοτόπων

Επισημαίνεται ότι δεν καλύπτονται ζημίες και έξοδα από:

• Πόλεμο, τρομοκρατικές ενέργειες
• Ποινές, πρόστιμα
• Ηθελημένες πρακτικές που εύλογα αναμένεται να προξενήσουν ζημία
• Μη συμμόρφωση με αποφάσεις αρμοδίων αρχών και με τη νομοθεσία
• Εκπομπή ρύπων εντός των ορίων της άδειας λειτουργίας
• Γνωστές προϋπάρχουσες συνθήκες ρύπανσης

• Σήμερα εκκρεμεί η υπουργική απόφαση για τη χρηματοοικονομική ασφάλεια έναντι της περιβαλλοντικής ζημιάς, προκειμένου να εφαρμοστεί πλήρως η Ευρωπαϊκή Οδηγία στη χώρα μας. Τι θα αλλάξει με την έκδοση της απόφασης;

Κωνσταντίνος Βαλαβάνης: Με την έκδοση της εκκρεμούσας υπουργικής απόφασης, θα καθορισθούν οι επαγγελματικές δραστηριότητες που θα υπαχθούν υποχρεωτικά, και σταδιακά έως το 2015, σε καθεστώς χρηματοοικονομικής ασφάλειας, σύμφωνα με το άρθ. 14 του Π.Δ. 148/2009. Επιπλέον, θα προσδιορισθεί το μέγιστο ποσό χρηματοοικονομικής εγγύησης. Η υπουργική απόφαση αναμένεται να τεθεί από το ΥΠΕΚΑ σε διαβούλευση στο άμεσο μέλλον.

Άρης Μακρής: Σκοπός του Π.Δ. 148/2009 είναι η διαμόρφωση ενός πλαισίου για την περιβαλλοντική ευθύνη, βάσει της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», με σκοπό την πρόληψη και την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημίας. Επομένως οι φορείς εκμετάλλευσης επαγγελματικών δραστηριοτήτων, οι οποίες προκαλούν περιβαλλοντική ζημία καθίστανται οικονομικά υπόχρεοι για την αποκατάσταση της ζημίας ή για τη λήψη των απαραίτητων προληπτικών μέτρων για επικείμενη απειλή περιβαλλοντικής ζημιάς. Με την έκδοση της απόφασης θα λήξει η περίοδος του «περιβαλλοντικού εφησυχασμού». Θα υπάρξει ανάγκη ουσιαστικής αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και εκτίμησής τους και ολοκληρωμένη διαχείριση. Θα επιλεγούν τα κατάλληλα χρηματοοικονομικα «εργαλεία», περιλαμβανομένης της ασφάλισης.

Μιχάλης Ιωαννίδης: Η Ευρωπαϊκή Οδηγία ουσιαστικά δημιουργεί ένα κοινό νομικό πλαίσιο σε όλες τις χώρες, με κύριο στόχο την πρόληψη και αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ρύπανσης, εφαρμόζοντας την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Πρακτικά αυτό μεταφράζεται σε αντικειμενική ευθύνη, αλλά και αυστηρότερες υποχρεώσεις για τις επιχειρήσεις, καθώς θα πρέπει να πάρουν μέτρα τόσο για την πρόληψη όσο και κατά τη διάρκεια μιας ζημιάς.
Ωστόσο, η εκκρεμότητα αποσαφήνισης των υποχρεώσεων ασφάλισης δεν μεταθέτει την ημερομηνία εφαρμογής της Οδηγίας, που για την Ελλάδα είναι η 30ή Απριλίου 2007, με βάση το σχετικό προεδρικό διάταγμα. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι από αυτήν την ημερομηνία «τρέχει» ήδη η νομική ευθύνη των επιχειρήσεων έναντι του περιβάλλοντος και συνεπώς οι επιχειρήσεις που δεν ασφαλίζονται για περιβαλλοντική ευθύνη θα κληθούν να καταβάλουν μόνες τους το κόστος και τις αποζημιώσεις σε περίπτωση ρύπανσης.

Ελίνα Παπασπυροπούλου: Η Κοινοτική Οδηγία και η ενσωμάτωσή της στη χώρα μας ήδη έχει φέρει στο προσκήνιο το ζήτημα της περιβαλλοντικής ευθύνης των επιχειρήσεων. Η έκδοση της απόφασης θα σημάνει αλλαγές για την ασφαλιστική αγορά, καθώς πλέον θεσπίζεται υποχρεωτική χρηματοοικονομική ασφάλεια (ιδιωτική ασφάλιση ή άλλη μορφή χρηματοοικονομική εγγύηση) για την κάλυψη της ευθύνης. Παρόλο που το σχετικό προεδρικό διάταγμα έχει εκδοθεί από το 2009, εξακολουθεί να εκκρεμεί η σχετική κοινή υπουργική απόφαση για τον προσδιορισμό των όρων της ασφάλειας. Η εκτίμησή μας είναι ότι η σχετική ευθύνη θα καλυφθεί κυρίως από την ασφαλιστική αγορά. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, βρισκόμαστε σε αναμονή για την ανάπτυξη των προσαρμοσμένων ασφαλιστικών λύσεων που θα καλύπτουν πλήρως τις επιχειρήσεις σύμφωνα με όσα ορίζονται στην απόφαση.

Από την εμπειρία της HDI-Gerling σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου ήδη προσφέρεται εξειδικευμένη περιβαλλοντική κάλυψη, έχουμε αποκτήσει μια αρκετά ολοκληρωμένη εικόνα των επερχόμενων αλλαγών.

• Ποιες είναι οι προοπτικές ανάπτυξης αυτού του κλάδου;

Άρης Μακρής: Αρχικά, ο κλάδος των περιβαλλοντικών ευθυνών αποτελεί μια τεράστια πρόκληση για όλες τις βαθμίδες της ασφαλιστικής αγοράς (ασφαλιστικές εταιρείες, μεσίτες κ.ά.). Βέβαια απαιτείται άριστη γνώση του αντικειμένου, συνεχής ενημέρωση της νομοθεσίας, συζήτηση και ανάλυση με τους παράγοντες της βιομηχανίας και με εξειδικευμένους συμβούλους, προκειμένου η ασφάλιση να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες του ασφαλισμένου. Έχοντας ως δεδομένο το ότι η πλειονότητα των φορέων εκμετάλλευσης είναι εν δυνάμει ρυπαντές, αντιλαμβανόμαστε ότι τα περιθώρια ανάπτυξης είναι τεράστια, αλλά και η ευθύνη του ασφαλιστικού κλάδου αυξημένη.

Ελίνα Παπασπυροπούλου: Ο κλάδος παρουσιάζει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης, λαμβανομένων υπόψιν και των ιδιαίτερα χαμηλών ποσοστών ασφάλισης για περιβαλλοντικούς κινδύνους που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα. Το πεδίο εφαρμογής είναι ιδιαίτερα ευρύ, καθώς η κάλυψη απευθύνεται σε μεγάλο βαθμό επιχειρήσεων και δεν αποτελεί μόνο αντικείμενο της (βαριάς) βιομηχανίας.

Θεωρούμε πως για να αναπτυχθεί με βιώσιμη προοπτική ο κλάδος, απαιτείται συντηρητική αντιμετώπιση και κοστολόγηση των σχετικών ασφαλιστηρίων, ιδιαίτερα καθώς δεν υπάρχει προηγούμενη εγχώρια εμπειρία για την αξιολόγηση και τιμολόγηση των κινδύνων. Η διεθνής ασφαλιστική αγορά έχει καταδείξει ότι το ύψος στο οποίο ενδέχεται να ανέλθουν οι περιβαλλοντικές ζημίες απαιτεί υψηλά όρια κάλυψης που λίγες εταιρείες μπορούν να προσφέρουν.

Μιχάλης Ιωαννίδης: Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ένα σταδιακά αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ασφάλιση περιβαλλοντικής ευθύνης, κάτι που δίνει και αρκετά ευοίωνες προοπτικές για περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου. Ενώ μέχρι πρότινος υπερίσχυε η λανθασμένη αντίληψη πως η συγκεκριμένη ασφάλιση αφορά μόνο σε βιομηχανίες και μεγάλες παραγωγικές μονάδες, πλέον είναι σαφές πως οι κλάδοι στους οποίους απευθύνεται είναι πολύ περισσότεροι.
Ουσιαστικά, η περιβαλλοντική ευθύνη αφορά σε πάσης φύσης επιχειρηματικές εγκαταστάσεις, όπως παραγωγικές, αποθηκευτικές, εμπορικές, διαχείρισης αποβλήτων ή ακόμη και γεωργικές ή κτηνοτροφικές μονάδες. Πέρα από τις εγκαταστάσεις, είναι εξίσου απαραίτητη για τον κλάδο των μεταφορών και των logistics, καθώς και για τα κατασκευαστικά έργα.

Κωνσταντίνος Βαλαβάνης: Οι προοπτικές ανάπτυξης του κλάδου είναι, στην παρούσα συγκυρία, πολύ σημαντικές για τους ακόλουθους λόγους:
1. Οι περιβαλλοντικοί έλεγχοι θα αυξηθούν και θα συστηματικοποιηθούν στο άμεσο μέλλον, με την εφαρμογή του Ν. 4014/2011 για την περιβαλλοντική αδειοδότηση. Συγκεκριμένα: α) Οι περιβαλλοντικοί ελεγκτές θα πλαισιωθούν από εξουσιοδοτημένους ιδιώτες ελεγκτές, β) οι επιχειρήσεις θα έχουν ηλεκτρονική ταυτότητα αναρτημένη στο διαδίκτυο όπου θα παρουσιάζεται η περιβαλλοντική τους συμπεριφορά, γ) οι έλεγχοι θα σχεδιάζονται και θα γίνονται σε συστηματική βάση και όχι μόνον κατόπιν καταγγελίας, όπως συνήθως συμβαίνει σήμερα, δ) οι προβλεπόμενες κυρώσεις θα αυξηθούν.
2. Με την εφαρμογή του Ν.4042/2012 για την ποινική προστασία του περιβάλλοντος θα εφαρμοσθούν αυστηρότερες ποινικές κυρώσεις.

Σε τι διαφέρει ο κλάδος στην Ελλάδα σε σχέση με το εξωτερικό;

Ελίνα Παπασπυροπούλου: «Στη χώρα μας διαπιστώνονται ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα οποία μάλλον δυσχεραίνουν την ανάληψη των περιβαλλοντικών κινδύνων από τις ασφαλιστικές εταιρείες. Σε αυτά περιλαμβάνεται η δυσκολία αντικειμενικής αποτύπωσης της κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και παράμετροι όπως ο μεγάλος αριθμός προστατευόμενων περιοχών, τα φαινόμενα διασυνοριακής μόλυνσης, το πρόβλημα της αναδρομικής κάλυψης για προϋπάρχοντα περιστατικά, κ.ά. Το επίπεδο της συνεργασίας μεταξύ των κρατικών φορέων και της ασφαλιστικής αγοράς αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την πορεία του συγκεκριμένου κλάδου.

Σε κάθε περίπτωση, όπως και στις αγορές του εξωτερικού, έτσι και στη χώρα μας, η περιβαλλοντική ασφάλιση απαιτεί επιστημονική διαδικασία αξιολόγησης και διαχείρισης κινδύνου, που αναλύει την περιβαλλοντική επίδοση της κάθε επιχείρησης και τους συνδεόμενους με αυτήν περιβαλλοντικούς κίνδυνους. Στην HDI-Gerling, με τη συμβολή εξειδικευμένων και έμπειρων στελεχών Risk Engineers, χρησιμοποιούμε μελέτες αξιολόγησης επικινδυνότητας και προτείνουμε τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων προστασίας, πρόληψης και ελαχιστοποίησης των ζημιών σε κάθε μεμονωμένο πελάτη, παράγοντες που αποτελούν τη βάση για τους όρους του ασφαλιστηρίου».

Μιχάλης Ιωαννίδης: Σε ό,τι αφορά την πληρότητα του ασφαλιστικού προγράμματος, δεν υπάρχει κάποια διαφοροποίηση. Η βασική διαφορά έχει να κάνει με τα χρόνια στα οποία υφίσταται ο συγκεκριμένος κλάδος, καθώς στο εξωτερικό μετρά πάνω από τρεις δεκαετίες.
Ωστόσο, αυτή ακριβώς η χρονική διαφορά μάς έχει προσφέρει εξαιρετικά επίπεδα τεχνογνωσίας και εμπειρίας στον συγκεκριμένο τομέα, από χώρες πολύ πιο ώριμες στον κλάδο της περιβαλλοντικής ευθύνης. Έτσι είμαστε σε θέση να προσφέρουμε ό,τι προσφέρουν οι χώρες του εξωτερικού σε επίπεδα καλύψεων, ορίων και εξυπηρέτησης σε αποζημιώσεις, συνδυάζοντάς τα με βαθιά γνώση της τοπικής αγοράς.

Άρης Μακρής: Ο κλάδος περιβαλλοντικών ευθυνών δεν είναι άγνωστος στην αγορά του εξωτερικού. Στην Ευρώπη, η ασφάλιση ρύπανσης υπάρχει τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αρχικά για την κάλυψη «τυχαίου και αιφνίδιου περιστατικού», ως επέκταση των ασφαλιστηρίων γενικής αστικής ευθύνης.
Η Κοινοτική Οδηγία διαμόρφωσε ένα νέο τοπίο, με ασφαλιστήρια που ανταποκρίνονται στη νομοθεσία και χωρίς να στέκονται όμως αποκλειστικά σε αυτήν.
Στην Ελλάδα ο κλάδος βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, με μικρό αριθμό ασφαλιστικών εταιρειών/μεσιτών, είτε παρέχοντας ολοκληρωμένη κάλυψη ρύπανσης είτε περιορισμένη και για συγκεκριμένες δραστηριότητες.

Κωνσταντίνος Βαλαβάνης: Τα ελάχιστα που απαιτούνται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπονται στην Κοινοτική Οδηγία 2004/35/ΕΚ. Με βάση την ανωτέρω Οδηγία λειτουργούν τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από χώρα σε χώρα μπορεί να υπάρχουν διαφορές στην εφαρμογή της Οδηγίας ανάλογα με τις απαιτήσεις, τις ανάγκες του κάθε κράτους ή το εφαρμοστέο δίκαιο.
 Στις ΗΠΑ, κατά παράδοση, τα θέματα αυτά ρυθμίζονται πιο αυστηρά, αλλά και εκεί η εφαρμογή εξαρτάται από τους νόμους της κάθε Πολιτείας (π.χ. η Καλιφόρνια έχει αυστηρότερους νόμους από τη Ν. Υόρκη).
Στην Ελλάδα την αρμοδιότητα για την εφαρμογή της Οδηγίας για την περιβαλλοντική ευθύνη έχει το ΥΠΕΚΑ, και ειδικότερα η Ειδική Γραμματεία Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η οποία συστάθηκε ως ενιαίος διοικητικός φορέας με τον Ν. 3818/2010 (αρθρ. 6) και σε αυτήν υπάγεται το Συντονιστικό Γραφείο Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικών Ζημιών (ΣΥ.Γ.Α.ΠΕ.Ζ.) (αρθρ. 6 του Π.Δ. 148/2009), το οποίο λειτουργεί σε κεντρικό επίπεδο.
Παράλληλα, έχουν συσταθεί, με αποφάσεις των Γενικών Γραμματέων Αποκεντρωμένης Διοίκησης, στις 13 περιφέρειες της χώρας, Περιφερειακές Επιτροπές Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικών Ζημιών. Το 2012 συστάθηκε Γνωμοδοτική Επιτροπή που επικουρεί το ΣΥΓΑΠΕΖ στο έργο του.

Τη νομική ύλη του άρθρου επιμελήθηκε το συνεργαζόμενο με την εταιρεία μας, σε θέματα περιβαλλοντικής ευθύνης, νομικό γραφείο της Δρος Α. Καλλία (Εμπειρογνώμονα Ευρωπαϊκού Δικαίου Περιβάλλοντος http://www.kallialaw.gr/)

Ασφαλιστικά προγράμματα

AIG

Η AIG προσφέρει στην ελληνική αγορά το «EnviroPro», ένα ολοκληρωμένο ασφαλιστήριο περιβαλλοντικής ευθύνης, διατυπωμένο με σαφήνεια. Με κορυφαία εμπειρία και τεχνογνωσία, ο Όμιλος της AIG εισήγαγε πρώτος πριν από 25 χρόνια την ασφάλιση περιβαλλοντικών ευθυνών και προσφέρει πλέον το EnviroPro, με την εξειδίκευση που απαιτείται για την αντιμετώπιση των μεταβαλλόμενων κινδύνων περιβαλλοντικής ευθύνης.

Βασικές καλύψεις:
• Κόστος καθαρισμού εγκαταστάσεων (ιδίων ή τρίτων)
• Σωματικές βλάβες και υλικές ζημίες τρίτων
• Αποκατάσταση ή επαναφορά της βιοποικιλότητας
• Έξοδα υπεράσπισης για τη διερεύνηση, τη διευθέτηση, τον διακανονισμό καλυπτόμενων απαιτήσεων
• Δαπάνες πρόληψης και μετριασμού των επιπτώσεων από συνθήκες ρύπανσης ή περιβαλλοντικής ζημίας
• Ζημία προκαλούμενη από αιφνίδιο ή σταδιακό περιστατικό ρύπανσης

Προαιρετικές καλύψεις
• Έξοδα διακοπής εργασιών λόγω συνθηκών ρύπανσης
• Περιβαλλοντική ζημία που σχετίζεται με μεταφορά προϊόντων/αποβλήτων
• Περιβαλλοντική ζημία που σχετίζεται με κατασκευαστικά έργα

Κύρια Πλεονεκτήματα
• Ευρεία, ευέλικτη κάλυψη
• Δυνατότητα προσαρμογής των όρων ασφάλισης ώστε να καλύπτουν και τις πιο σύνθετες ασφαλιστικές ανάγκες
• Εύκολη διαχείριση, άμεση εξυπηρέτηση
• Ασφάλιση από μια αξιόπιστη, και οικονομικά ισχυρή, εταιρεία με παγκόσμια παρουσία
• Αποδεδειγμένη εμπειρία τόσο στον σχεδιασμό της κάλυψης όσο και στην άμεση αποζημίωση

HDI-GERLING HELLAS

Μέσω της ασφαλιστικής κάλυψης παρέχεται αποζημίωση για: 
- Απαιτήσεις τρίτων ή κρατικών αρχών για έξοδα αποκατάστασης για την επαναφορά των προστατευόμενων ειδών, φυσικών βιότοπων, γης και υδάτων (πρωτογενής, δευτερογενής και αντισταθμιστική αποκατάσταση)
- Έξοδα διερεύνησης των απαιτήσεων και νομικά έξοδα υπεράσπισης για καλυπτόμενες περιβαλλοντικές ζημίες 
- Έξοδα για εφαρμογή μέτρων αποφυγής ή περιορισμού σε περιπτώσεις αναπόφευκτης περιβαλλοντικής ζημίας

Η κάλυψη περιβαλλοντικής ευθύνης της HDI-Gerling Hellas απευθύνεται σε εγχώριες και πολυεθνικές εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις σε κλάδους όπως: 
- Βιομηχανίες (χημικών, καθαριστικών, λιπασμάτων, πλαστικών, μετάλλου, αλουμινίου, κατασκευαστές μπαταριών, επεξεργασίας ξύλου, χάρτου – χαρτοπολτού, κλωστοϋφαντουργίας, τροφίμων, φαρμάκων, καλλυντικών) 
- Αποθηκευτικούς χώρους 
- Κατασκευαστικές εταιρείες 
- Εμπορικές επιχειρήσεις (εμπορικά κέντρα, ξενοδοχεία, εκτυπώσεις) 
- Επιχειρήσεις πώλησης γεωργικών προϊόντων 
- Εταιρείες διαχείρισης αποβλήτων

Η HDI-Gerling προσφέρει επίσης ολοκληρωμένες περιβαλλοντικές καλύψεις και για τις ανάγκες των ελληνικών πολυεθνικών επιχειρήσεων με παραγωγικές ή εμπορικές εγκαταστάσεις στο εξωτερικό, μέσω διεθνών ασφαλιστικών προγραμμάτων. Η κάλυψη προσφέρεται μέσω κεντρικού Master Policy που εκδίδεται στην Ελλάδα και ισχύει ως «umbrella» για όλον τον κόσμο, όπου ο ασφαλισμένος έχει εγκαταστάσεις.

Καραβίας & Συνεργάτες

Tα χαρακτηριστικά της ασφαλιστικής κάλυψης ενός προγράμματος από Lloyd’s είναι:

Τύπος Ασφαλιστηρίου: Claims Made

Υψηλά όρια ασφάλισης: Π.χ. 25,000,000 ευρώ ανά εγκατάσταση ή αθροιστικά

Περιγραφή Καλύψεων:

• Έξοδα απορρύπανσης (πρωτογενής, συμπληρωματική και αντισταθμιστική), που επιβάλλονται από αρμόδια Αρχή ή από τρίτους (On-site & Off-Site)
• Βαθμιαία, αιφνίδια και ατυχηματική ρύπανση
• Απαιτήσεις τρίτων μερών για σωματικές βλάβες και ζημιές σε περιουσίες τρίτων (On-site & Off-Site)
• Έξοδα υπεράσπισης
• Αυτόματη κάλυψη περιβαλλοντικής ζημίας (Π.Δ. 148/2009)

Επεκτάσεις

• Υπόγειες δεξαμενές/Σωληνώσεις (με ειδικό όρο)
• Διακοπή εργασιών ή αυξημένα έξοδα
• Μεταφορά επικινδύνων υλικών ή αποβλήτων
• Επέκταση για απαιτήσεις προερχόμενες από περιστατικά ρύπανσης σε μη ιδιόκτητες περιοχές εναπόθεσης αποβλήτων
• Εργασίες σε εγκαταστάσεις τρίτων
• Επέκταση για κάλυψη μικροβιακής ύλης, μούχλα, λεγιονέλλα
• Ιστορική κάλυψη
• Ασφάλιση συμβάσεων
• Ευθύνη που απορρέει από συγχωνεύσεις και εξαγορές
• Ευθύνη προϊόντος συνεπεία ρύπανσης
• Εκτεταμένη περίοδος αναγγελίας σε περίπτωση λήξης της ασφάλισης (36 μήνες και άνω)
• Δυνατότητα κάλυψης εγκαταστάσεων που δεν είναι πλέον σε λειτουργία

Βασικές Εξαιρέσεις

• Εσκεμμένη μη συμμόρφωση ή σκόπιμη αδιαφορία
• Γνωστά περιστατικά ρύπανσης (εκτός αν υπάρχει ειδική συμφωνία με ειδικό όρο)
• Μείωση αξίας, απώλεια χρήσης της περιουσίας του ασφαλισμένου ή περιουσίας τρίτου που είναι υπό την επιτήρηση, επίβλεψη του ασφαλισμένου, πλην των εξόδων απορρύπανσης
• Εργοδοτική ευθύνη (Δυνατότητα κάλυψης με πρόσθετο ασφαλιστήριο)
• Συμβατική ευθύνη (εκτός αν αναφέρεται με ειδικό όρο)
• Πολιτικοί κίνδυνοι, τρομοκρατικές ενέργειες, πόλεμος
• Πρόστιμα, ποινές, παραδειγματικές τιμωρίες
• Ραδιενεργός μόλυνση

ΟΜΝΥΩ

Η εταιρεία μας, πιστή στην αρχή της ποιοτικής εξυπηρέτησης, προσφέρει ένα πλήθος ασφαλιστικών προϊόντων σε συνεργασία με τους μεγαλύτερους ασφαλιστικούς οίκους, τα οποία καλύπτουν κάθετα τις ανάγκες τόσο των συνεργατών μας όσο και των πελατών μας. Παράλληλα, δημιουργούμε και δικά μας προϊόντα, όπως ενδεικτικά:
• Η κάρτα πρωτοβάθμιας περίθαλψης «Χρυσή Υγεία».
Καλύπτει με τον ποιοτικότερο τρόπο τις άμεσες ανάγκες του πελάτη μας, σε συνεργασία με τον μεγαλύτερο όμιλο, τον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών, και το Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης.
• Το πρόγραμμα νοσηλείας του Πανελληνίου Συλλόγου Συνταξιούχων χωρίς όριο ηλικίας εισόδου και άλλων μοναδικών παροχών

Υπηρεσίες σε επιχειρήσεις, Οργανισμούς και στελέχη
• Ανάλυση ασφαλιστικών αναγκών (Insurance Planning)
• Ασφάλιση συνέχισης επιχείρησης (Business Continuity)
• Ασφάλιση στελέχους-«κλειδί» (Key Man Insurance)
• Χρηματοδότηση αγοραπωλησίας επιχείρησης μεταξύ συνεταίρων
• Φορολογική διαχείριση bonus στελεχών
• Σύνταξη (Pension Plan) διευθύνοντος συμβούλου ανώνυμων εταιρειών
• Ρευστοποίηση επιχειρηματικού χρέους
• Προγράμματα συνέχισης μισθού (Gold Handcuffs Planning)
• Ασφάλιση εταιρικής περιουσίας
• Ασφάλιση στόλων εταιρικών οχημάτων
• Ασφάλιση πιστώσεων
• Ασφάλιση ευθυνών διευθυντών, μελών Δ.Σ. και στελεχών επιχείρησης (Directors & Officers Liability)
• Ομαδική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη
• Ολοκληρωμένη κάλυψη αστικών ευθυνών και νομικής προστασίας
• Ασφάλιση κερδών και πάγιων εξόδων επιχείρησης
• Ενεργή διαχείριση φορολογικών κινήτρων

Σε ιδιώτες, μισθωτούς και ελεύθερους επαγγελματίες
• Προσωπικός συνταξιοδοτικός σχεδιασμός (Personal Pension Planning)
• Ασφάλιση ζωής (Life Insurance)
• Ασφάλιση μόνιμης ή πρόσκαιρης ανικανότητας
• Ασφάλιση νοσηλείας και ιατροφαρμακευτικών δαπανών
• Overflows ομαδικών καλύψεων
• Οικογενειακή αστική ευθύνη
• Ασφάλιση εμπράγματων περιουσιακών στοιχείων
• Επαγγελματική αστική ευθύνη (Malpractice)
• Επαγγελματική ανικανότητα
• Ασφάλιση οχημάτων και σκαφών

Ειδικά προγράμματα
• Ρύπανση περιβάλλοντος
• Απιστία υπαλλήλων
• Μεταφορά χρημάτων
• Εταιρείες χρηματαποστολών
• Ηλεκτρονικές απάτες
• Λύτρα απαγωγών
• Έργα τέχνης
• Άλογα
• Αεροσκάφη
• Παραχάραξη/πλαστογραφία