Τα δύσκολα είναι μπροστά για την ελληνική κυβέρνηση

Η συγκεκριμενοποίηση των στόχων του προγράμματος «κινητικότητας» θα αποτελέσει το κλειδί για την βελτίωση της αξιοπιστίας της χώρας.

Τα ανοικτά θέματα για την ελληνική κυβέρνηση ενόψει της αξιολόγησης της τρόικας περιλαμβάνουν:

- την ανησυχητική πορεία των εσόδων του προϋπολογισμού και τα μέτρα ανακοπής της συγκεκριμένης τάσης
- την πορεία εφαρμογής των εναπομενουσών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με έμφαση στην αναμόρφωση της δικαιοσύνης και την αγορά ενέργειας
- τον προγραμματισμό των ιδιωτικοποιήσεων ώστε να επιτευχθεί ο στόχος εσόδων €2,6 δισ. για το 2013.
Η ανεργία συνεχίζει την εκρηκτική της πορεία, στο 27,0% του ενεργού πληθυσμού τον Νοέμβριο του 2012 και η καταβολή της δόσης των €2,8 δισ. του Φεβρουαρίου 2013 θα εγκριθεί από το Euro Working Group την 21η Φεβρουαρίου 2013.

Η αναδιάρθρωση του ελληνικού δημοσίου τομέα το κλειδί για την βελτίωση της αξιοπιστίας της χώρας

Η επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου François Hollande στην Αθήνα την Τρίτη 19 Φεβρουαρίου 2013 συμβάλει σημαντικά στην ενίσχυση της αξιοπιστίας της ελληνικής κυβέρνησης ενώ σίγουρα ενισχύει την ήδη διαμορφούμενη αντίληψη ότι το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ απομακρύνεται. Πέρα από αυτά τα δύο δεν αναμένουμε κάποια άλλη εξέλιξη με σημαντικό οικονομικό ενδιαφέρον από την επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου. Σίγουρα οι ανακοινώσεις για γαλλικές επενδύσεις στην ελληνική οικονομία είναι ευπρόσδεκτες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι προς το παρόν οι γαλλικές επιχειρήσεις (π.χ. τράπεζες) βρίσκονται σε στάδιο αποεπένδυσης. Σε κάθε περίπτωση, η επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου είναι ενθαρρυντική. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ανάλογη – αλλά πιο επεισοδιακή – επίσκεψη της Γερμανίδας Καγκελαρίου A. Merkel σηματοδότησε την απομάκρυνση από το GREXIT και τις αποφάσεις για την εκταμίευση των δόσεων. Αν και όλα αυτά είναι ενθαρρυντικά δεν αναμένουμε ότι θα αλλάξουν το κλίμα μεσοπρόθεσμα. Αντίθετα, τα δύσκολα είναι μπροστά για την ελληνική κυβέρνηση. 

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα για την καταβολή των δόσεων του δανείου του EFSF η ελληνική κυβέρνηση μέσα στις επόμενες ημέρες θα πρέπει να έχει ολοκληρώσει:

• την συγκεκριμενοποίηση του προγράμματος «κινητικότητας» των δημοσίων υπαλλήλων.
• τις αλλαγές στην λίστα φαρμάκων με σκοπό τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης.

Δε θα σταθούμε στην αναμόρφωση της λίστας φαρμάκων. Η κυβέρνηση έχει προχωρήσει τις σχετικές μεταρρυθμίσεις και φαίνεται αποφασισμένη να ολοκληρώσει την προσπάθεια εξορθολογισμού στον τομέα της υγείας . Το κρίσιμο στοίχημα έχει να κάνει με την συγκεκριμενοποίηση του προγράμματος «κινητικότητας» των δημοσίων υπαλλήλων. Υπενθυμίζουμε ότι το πρόγραμμα «κινητικότητας» αφορά περίπου 25.000 δημοσίους υπαλλήλους των οποίων οι οργανικές θέσεις έχουν ήδη καταργηθεί ή θα καταργηθούν μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2013 όταν ολοκληρωθούν τα νέα οργανογράμματα των υπουργείων.  

Το σύνολο ή μέρος των παραπάνω υπαλλήλων, αν δεν μετακινηθεί σε άλλη υπηρεσία του δημοσίου τομέα που έχει ανάγκες σε προσωπικό, θα συνεχίσει να λαμβάνει μειωμένες αποδοχές για ένα χρόνο και στη συνέχεια θα λήξει η σχέση εργασίας του με το Ελληνικό Δημόσιο.

Μέχρι στιγμής η κυβέρνηση δεν έχει παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα «κινητικότητας» για το σύνολο του 2013. Την Δευτέρα 18 Φεβρουαρίου 2013 παρουσίασε ένα σχέδιο που περιλαμβάνει την κάλυψη 2423 κενών θέσεων στο δημόσιο, από 1821 δημοσίους υπαλλήλους που έχουν ενταχθεί ήδη στο πρόγραμμα «κινητικότητας». 

Οι κενές θέσεις αφορούν κατά κύριο λόγο τα υπουργεία Δημόσιας Τάξης, Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, Υγείας, και Δικαιοσύνης. Με δεδομένο ότι οι κενές θέσεις είναι περισσότερες από τους διαθέσιμους υπαλλήλους δεν αναμένουμε υποχρεωτικές αποχωρήσεις. 

Το δημοσιευθέν πρόγραμμα απέχει πολύ από το να θεωρηθεί ολοκληρωμένο. Πρώτα από όλα, δεν δημοσιεύθηκε πρόγραμμα για το σύνολο των 25.000 δημοσίων υπαλλήλων που θα πρέπει να ενταχθούν στο πρόγραμμα «κινητικότητας». Αναμένουμε ότι η κυβέρνηση, εφόσον εξασφαλίσει την άδεια της τρόικας, θα συνεχίσει την εφαρμογή του προγράμματος «κινητικότητας» ακολουθώντας την παραπάνω πρακτική και θα προσπαθήσει να σπρώξει τις υποχρεωτικές αποχωρήσεις για το μέλλον. 

Δεν παραγνωρίζουμε τη δυσκολία που αντιμετωπίζει μια τέτοια κίνηση ιδιαίτερα υπό τις παρούσες συνθήκες. Θεωρούμε ωστόσο ότι η ολοκλήρωση του προγράμματος θα πρέπει να πραγματοποιηθεί με γνώμονα τη χρησιμότητα, τόσο των θέσεων που κρίνονται ως κενές στα νέα οργανογράμματα των υπουργείων, όσο και την καταλληλότητα των δημοσίων υπαλλήλων που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα «κινητικότητας» να καλύψουν τις συγκεκριμένες θέσεις. 

Επίσης, το πρόγραμμα είναι αναγκαίο να ανακοινωθεί γρήγορα όχι μόνο για να ικανοποιηθούν οι δανειστές και να εκταμιευθεί τη δόση του Μαρτίου, αλλά και για να μπορέσουν να προγραμματίσουν οι δημόσιοι υπάλληλοι που εντάσσονται στο πρόγραμμα «κινητικότητας» το μέλλον τους. Ας μην ξεχνάμε ότι η ανεργία τον Νοέμβριο του 2012 έφτασε το 27,0% του ενεργού πληθυσμού. Το πρόγραμμα «κινητικότητας» παρέχει στους δημοσίους υπαλλήλους ένα σημαντικό περιθώριο χρόνου για να προγραμματίσουν το μέλλον τους στην περίπτωση που δε θα μπορέσουν να επανατοποθετηθούν σε άλλη θέση στο δημόσιο τομέα.

 Τέλος, είναι αναγκαίο να επισημάνουμε ότι η απόρριψη του προγράμματος «κινητικότητας,» που παρουσίασε η ελληνική κυβέρνηση, από τους εκπροσώπους των δανειστών μπορεί να οδηγήσει σε καθυστέρηση της καταβολής της δόσης του Μαρτίου 2013. Κάτι τέτοιο με τη σειρά του είναι πιθανό να προκαλέσει ένα νέο κύκλο αβεβαιότητας σχετικά με την επιτυχία του ελληνικού προγράμματος. 

Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να ανοίξει μια τέτοια συζήτηση πάλι. Ήδη στον ορίζοντα (βλέπε την αύξηση του κινδύνου από τον Ιανουάριο του 2013 στο Σχήμα 1 για την Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία) διαφαίνονται μια σειρά από προβλήματα που αναμένεται να δυσχεράνουν το έργο της κυβέρνησης  όπως π.χ. τα έσοδα του Προϋπολογισμού του 2013, η πρόοδος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι ιδιωτικοποιήσεις, και η αβεβαιότητα από το αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών. Δεν θεωρούμε σκόπιμο η κυβέρνηση να ανοίγει θέματα που ήδη έχει αφήσει πίσω της μετά από την συμφωνία της 26ης Νοεμβρίου 2012.  Η ολοκλήρωση και εφαρμογή του προγράμματος «κινητικότητας» θα έχει κόστος αλλά ταυτόχρονα θα βελτιώσει την αξιοπιστία τόσο της ελληνικής κυβέρνησης όσο και της χώρας.

Τα έσοδα του προϋπολογισμού και η πορεία εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων τα βασικά θέματα της τρόικας
Τις επόμενες ημέρες (25/02/2013) το τεχνικό κλιμάκιο των εκπροσώπων των δανειστών (τρόικα) επιστρέφει στην Αθήνα για να εξετάσει την πρόοδο της ελληνικής κυβέρνησης αναφορικά με την εφαρμογή του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας (Δεκέμβριος 2012). Τα κρίσιμα σημεία της αξιολόγησης περιλαμβάνουν:

• την εκτέλεση του Προϋπολογισμού 2013 με ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα των εσόδων.
• την εφαρμογή του προγράμματος «κινητικότητας».
•  την πρόοδο του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων.
• την πρόοδο όσον αφορά τις εναπομένουσες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που εστιάζονται κυρίως στην αγορά ενέργειας, στο δικαστικό σύστημα, στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, κτλ.
• την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος.
• την αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος.

Από τα παραπάνω ανοικτά θέματα θεωρούμε ως πιο σημαντικά (πέρα από το πρόγραμμα «κινητικότητας» που αναπτύξαμε παραπάνω) αυτά α) των εσόδων του Προϋπολογισμού και β) των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Τα έσοδα του Προϋπολογισμού παρουσίασαν σημαντική μείωση τον Ιανουάριο του 2013  και ήδη διαφαίνεται ότι η συγκεκριμένη εξέλιξη δεν ήταν παροδική. Τόσο η κυβέρνηση όσο και οι δανειστές θα πρέπει να καταστρώσουν συγκεκριμένο σχέδιο στην περίπτωση που η μείωση των εσόδων – και η απόκλιση από τους στόχους – συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες. Βέβαια το συγκεκριμένο σχέδιο θα πρέπει να λάβει υπόψη του ότι η φοροδοτική ικανότητα των πολιτών έχει πλέον εξαντληθεί. 

Το ενδιαφέρον θα πρέπει να στραφεί κυρίως στην είσπραξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών που μπορούν να εισπραχθούν αλλά και στην εντατικοποίηση της μάχης κατά της φοροδιαφυγής. Η αναμενόμενη αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος και η ταυτόχρονη ενίσχυση της θέσης του Γενικού Γραμματέα Εσόδων αποτελούν τους δύο παράγοντες που δυνητικά μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση των εσόδων του προϋπολογισμού.

Είναι αναγκαίο να επισημανθεί εδώ, πως το όποιο σχέδιο αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών (π.χ. μέσω τις αύξησης του αριθμού των δόσεων κτλ) θα πρέπει να ολοκληρωθεί και να τεθεί σε εφαρμογή το συντομότερο δυνατόν. Η καθυστέρηση εφαρμογής του μπορεί να οδηγήσει σε μη εξόφληση οφειλών προς το δημόσιο ακόμη και από φορολογούμενους που έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν. Οι τελευταίοι είναι πιθανό να ακολουθήσουν μια τέτοια στάση αναμονής για να ενταχθούν στις ρυθμίσεις του νέου σχεδίου ληξιπρόθεσμων οφειλών. Κάτι τέτοιο θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τα δημόσια έσοδα. 

Η πορεία εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα της δικαιοσύνης (όπου οι προηγούμενες επιδόσεις της ελληνικής κυβέρνησης δεν ήταν ικανοποιητικές ) και στην αγορά ενέργειας (όπου ήδη έχει αρχίσει η συζήτηση για ιδιωτικοποίηση μέρους της ΔΕΗ) θα αποτελέσουν το επόμενο κρίσιμο στοίχημα της κυβέρνησης. Πρόοδος μπορεί να επιτευχθεί και στα δύο θέματα, αλλά με ιδιαίτερα αργούς ρυθμούς με δεδομένη την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης αλλά και την αντίδραση από συγκεκριμένες ομάδες πίεσης στην ιδιωτικοποίηση μέρους της ΔΕΗ. 

Το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων μέχρι στιγμής δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα αλλά πρόκειται για μια πολύπλοκη διαδικασία που σε πολλές περιπτώσεις θέλει χρόνο για να αποδώσει. Υπενθυμίζεται  ότι ο στόχος για τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις και εκμετάλλευση της ακίνητης περιουσίας του δημοσίου για το 2013 έχει οριστεί στα €2,6 δισ. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν έσοδα αλλά, σύμφωνα με το πρόγραμμα του ΤΑΥΠΕΔ, τις επόμενες εβδομάδες θα ολοκληρωθεί η ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ ενώ μέχρι τα μέσα Απριλίου 2013 αναμένεται να κατατεθούν δεσμευτικές προσφορές για τον ΟΠΑΠ και για τις ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ. Την ίδια περίοδο αναμένονται και εξελίξεις αναφορικά με την αξιοποίηση συγκεκριμένων ακινήτων του Ελληνικού Δημοσίου. 

Είναι αναγκαίο να σημειωθεί εδώ πως η ιδιωτικοποίηση των ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ δεν καθυστερεί εξαιτίας προβλημάτων του ΤΑΥΠΕΔ ή του Ελληνικού Δημοσίου αλλά κυρίως εξαιτίας αλλαγών στη διαδικασία του διαγωνισμού που πιθανόν να οφείλεται σε γεωπολιτικούς παράγοντες αναφορικά με το θέμα των αγωγών φυσικού αερίου. Παρ’ όλ’ αυτά, μια λύση πρέπει να δοθεί άμεσα με βάση το συμφέρον της χώρας.

Έγκριση της δόσης του Φεβρουαρίου 2013 από το Euro Working Group την 21η Φεβρουαρίου 2013
Την 21η Φεβρουαρίου 2013 το Euro Working Group θα συνεδριάσει στις Βρυξέλλες με βασικό θέμα την καταβολή της δόσης του Φεβρουαρίου  από το δάνειο του EFSF (€2,8 δισ.). Θεωρούμε ότι δεν θα υπάρξει κάποιο πρόβλημα με την καταβολή της συγκεκριμένης δόσης. Το νομοσχέδιο που περιλαμβάνει τις προαπαιτούμενες μεταρρυθμίσεις  (αναθεώρηση του ΜΠΔΣ 2013-16 και τα ανώτατα όρια δαπανών για τα Υπουργεία) για την καταβολή της δόσης έχει κατατεθεί στο ελληνικό κοινοβούλιο από την προηγούμενη εβδομάδα. Η ψήφισή του αναμένεται πριν από την 21η Φεβρουαρίου 2013. 

Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά -6,0% το τρίτο τρίμηνο του 2012 ως αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης ύφεσης  

Σύμφωνα με τις προκαταρκτικές εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ , το ελληνικό ΑΕΠ σημείωσε πτώση -6,0% στο τέταρτο τρίμηνο του 2012 σε ετήσια βάση. Σημειώνουμε ότι από το 4ο τρίμηνο του 2008, η Ελλάδα συμπληρώνει 17 συνεχή τρίμηνα αρνητικών ρυθμών μεταβολής. Υπενθυμίζουμε ότι το ΑΕΠ μειώθηκε κατά -7,9% το 4ο  τρίμηνο του 2011,κατά -6,7% το 1ο τρίμηνο του 2012, κατά -6,4% το 2ο  τρίμηνο του 2012 και κατά -6,7% το 3ο  τρίμηνο του 2012. Σε ετήσια βάση για το 2012 η πτώση του ΑΕΠ εκτιμάται σε -6,4%. Σημειώστε ότι η πρόβλεψη μας (Eurobank Research) για το 2012 ήταν για μείωση του ΑΕΠ -6,7% σε ετήσια βάση ενώ η αντίστοιχη πρόβλεψη του  IMF ήταν -6,0%. Η κυβέρνηση στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2013-16 (Νοέμβριος 2012) προέβλεπε μείωση του ΑΕΠ -6,5% σε ετήσια βάση για το 2012.

Με δεδομένη την καθυστέρηση στην εκταμίευση των δόσεων του δανείου του EFSF, την σημαντική καθυστέρηση στην εξόφληση (έστω και μέρους) των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων κτλ. η επίδοση του 4ου  τριμήνου ήταν αναμενόμενη.
Για το 2013 αναμένουμε συνέχιση της ύφεσης με το ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ στο -3,8% αλλά εξακολουθούμε να θεωρούμε ότι το πρώτο τρίμηνο του 2013 θα είναι και το πλέον κρίσιμο για την αναπτυξιακή επίδοση της χώρας αφού μια σειρά από νέους φόρους επιβαρύνει ήδη τους φορολογούμενους ενώ η όποια βελτίωση του κλίματος θα κριθεί από την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του δημοσίου (και την αποφυγή δημιουργίας νέων), τις ιδιωτικοποιήσεις, την επανέναρξη των μεγάλων έργων (οδικές αρτηρίες κτλ.) και των επενδύσεων μέσω του ΕΣΠΑ.

Πηγή: Eurobank: 7 ημέρες οικονομία