«Αντίβαρο» στην υποβάθμιση των κοινωνικών παροχών οι ομαδικές ασφαλίσεις

Οι ομαδικές ασφαλίσεις προσωπικού επιχειρήσεων αποτελούν την καλύτερη απάντηση στην πρωτοφανή μείωση των παροχών του λεγόμενου κοινωνικού κράτους προς τους εργαζόμενους.Τόσο σε επίπεδο οικονομικών παροχών όσο και σε επίπεδο παροχών υγειονομικής περίθαλψης, η απόσυρση του φορέων κοινωνικής ασφάλισης είναι ραγδαία και έχει ανατρέψει κάθε προσωπικό και οικογενειακό προγραμματισμό, με αποτέλεσμα την ουσιαστική ανασφάλεια σε μεγάλο τμήμα των εργαζομένων. Επίσης, οι αλλαγές έχουν φέρει στο ίδιο επίπεδο όλους τους εργαζόμενους, εκτός από λίγες εξαιρέσεις, είτε είναι του ιδιωτικού τομέα είτε του δημόσιου είτε είναι ελεύθεροι επαγγελματίες. 

Λύση και απάντηση στις εξελίξεις αυτές είναι ο χώρος της ιδιωτικής ασφάλισης και πολύ περισσότερο η λύση των ομαδικών ασφαλιστηρίων, τα οποία συγκεντρώνουν πολλά πλεονεκτήματα έναντι των ατομικών ασφαλιστηρίων. Παράλληλα, οι ομαδικές ασφαλίσεις εργαζομένων προσφέρουν και άλλα στοιχεία προς την επιχείρηση και τους υπαλλήλους της, που δεν είναι καταρχάς ορατά, αλλά είναι πολύ σημαντικά. 

Με δεδομένο λοιπόν το ότι αναφερόμαστε στους εργαζόμενους σε μια επιχείρηση, οι ομαδικές ασφαλίσεις χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Στις ομαδικές ασφαλίσεις παροχής υπηρεσιών υγείας και στις ομαδικές ασφαλίσεις δημιουργίας εφάπαξ και σύνταξης.

Ομαδικές ασφαλίσεις παροχής υπηρεσιών υγείας

Τα ομαδικά ασφαλιστήρια παροχής υπηρεσιών υγείας σχεδιάζονται ανάλογα με τις πραγματικές ανάγκες των μελών της κάθε ομάδας και εξαρτώνται από τις παροχές που ήδη υφίστανται για τους συγκεκριμένους εργαζόμενους μέσω του φορέα κοινωνικής ασφάλισης και του συνολικού κόστους που μπορούν να επιβαρυνθούν η επιχείρηση και οι εργαζόμενοι. Μέσω των ομαδικών ασφαλίσεων ουσιαστικά βελτιώνονται οι παροχές του κοινωνικού φορέα ή καλύπτονται περιπτώσεις που δεν καλύπτονται από τον κοινωνικό φορέα ή απαιτούν μεγάλη γραφειοκρατία και μεγάλη αναμονή. Κάθε κάλυψη που θα μπορούσε να έχει ένα άτομο μέσω ενός ατομικού ασφαλιστηρίου μπορεί να περιλαμβάνεται και σε ένα ομαδικό ασφαλιστήριο. Για παράδειγμα, σε ένα ομαδικό συμβόλαιο υγείας, μπορεί να έχουμε παροχή καλύψεων:

• Απώλειας ζωής
• Μόνιμης Ολικής Ανικανότητας προς εργασία
• Μερικής Ολικής Ανικανότητας προς εργασία
• Πρόσκαιρης Ολικής Ανικανότητας προς εργασία
• Νοσοκομειακής περίθαλψης
• Εξωνοσοκομειακής περίθαλψης
• Νοσοκομειακών και λοιπών επιδομάτων
• Ιατροφαρμακευτικών δαπανών από ατύχημα
• Επείγουσας ιατρικής μεταφοράς κ.λπ.

Με τα ομαδικά αυτά ασφαλιστήρια ο εργαζόμενος αποκτά αξιοπρεπή πρόσβαση στον τομέα της υγείας, τόσο για πρωτοβάθμια περίθαλψη σε γιατρούς και διαγνωστικά κέντρα όσο και για δευτεροβάθμια νοσοκομειακή περίθαλψη. Συνήθως καλύπτονται περιπτώσεις που οφείλονται είτε σε ατυχήματα είτε σε ασθένειες. 

Ένα βασικό πλεονέκτημα είναι ότι υπάρχει η δυνατότητα παροχής κάλυψης όχι μόνο στον ίδιο τον εργαζόμενο, αλλά και στα μέλη της οικογένειάς του, σύζυγο και παιδιά, με αποτέλεσμα χιλιάδες οικογένειες εργαζομένων του ιδιωτικού, αλλά και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, να απολαμβάνουν την προστασία και τις καλύψεις που τους παρέχει η επιχείρηση στην οποία εργάζονται, μέσω των ομαδικών ασφαλιστηρίων. 

Από τη φύση τους τα ομαδικά ασφαλιστήρια των εργαζομένων δεν έχουν ημερομηνία λήξης, αλλά προβλέπουν τη χρονική στιγμή που το κάθε άτομο παύει να καλύπτεται ή να λαμβάνει το εφάπαξ του (εξαιτίας αποχώρησης από την εργασία, λόγω ηλικίας, θανάτου κ.λπ). Τα ομαδικά ασφαλιστήρια, δηλαδή, έχουν γενικότερα χρονικά πλαίσια από τα χρονικά χαρακτηριστικά του κάθε ατόμου που συμμετέχει στην ομαδική ασφάλιση.

Ομαδικές ασφαλίσεις δημιουργίας εφάπαξ και σύνταξης

Τα ομαδικά ασφαλιστήρια δημιουργίας εφάπαξ και σύνταξης σχεδιάζονται έτσι ώστε να εξασφαλίζουν μια πρόσθετη σύνταξη ή ένα πρόσθετο εφάπαξ ποσό, κατά τη στιγμή της συνταξιοδότησης του υπαλλήλου. Σημαντικό είναι το ότι οι παροχές αυτές μπορεί να ξεκινήσουν και πριν τη συνταξιοδότηση του υπαλλήλου από τον κοινωνικό του φορέα, με την αποχώρησή του από την επιχείρηση που εργάζεται, μετά τη συμπλήρωση βέβαια κάποιου ελάχιστου αριθμού ετών εργασίας. 

Επίσης, τα ομαδικά αυτά ασφαλιστήρια εξασφαλίζουν και την οικογένεια του εργαζομένου σε περίπτωση ατυχήματος ή θανάτου, με βάση τις εισφορές που έχουν καταβληθεί μέχρι τη στιγμή εκείνη και τους όρους του συμβολαίου. 

Ο σχεδιασμός των παροχών (σύνταξης ή/και εφάπαξ) μπορεί να βασίζεται στον καταβαλλόμενο στον εργαζόμενο μισθό ή να ορίζεται εξαρχής ως συγκεκριμένο ποσό. Η μορφή και ο τρόπος της επένδυσης, ώστε να δημιουργηθούν τα απαραίτητα κεφάλαια, αποτελούν συμφωνημένο όρο του ομαδικού συμβολαίου κατά τη σύναψή του. Μπορεί να βασίζονται σε εγγυημένα επιτόκια που δημιουργούν ελάχιστες εγγυημένες αποδόσεις σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές στο μέλλον και επιπλέον ποσά, αν η απόδοση των επενδύσεων είναι μεγαλύτερη του εγγυημένου επιτοκίου ή να βασίζονται σε καλάθι αμοιβαίων κεφαλαίων (προϊόντα Unit Linked), που δεν έχει εγγυημένες αποδόσεις, ή σε συνδυασμό τους.

Ασφάλιστρα ομαδικών συμβολαίων

Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα των ομαδικών συμβολαίων είναι το χαμηλότερο κόστος που έχουν (ανά ασφαλισμένο άτομο), σε σχέση με τα ατομικά ασφαλιστήρια. Αυτό συμβαίνει λόγω του μεγάλου αριθμού των προσώπων που καλύπτονται, με αποτέλεσμα να υπάρχει διασπορά του κινδύνου, αλλά και λόγω άλλων χαρακτηριστικών όπως η μέση ηλικία των ατόμων, η έννοια του «μεγάλου πελάτη», το διαφορετικό (μικρότερο) εκχωρούμενο ποσοστό προμήθειας στους συνεργάτες κ.λπ. 

Οι βασικοί παράγοντες που διαμορφώνουν τα ασφάλιστρα ενός ομαδικού ασφαλιστηρίου είναι:
• Το πλήθος της ομάδας των εργαζομένων που ασφαλίζονται
• Το είδος του επαγγέλματός τους
• Οι ηλικίες και το φύλο των ασφαλιζόμενων προσώπων
• Οι καλύψεις και τα ασφαλιζόμενα κεφάλαια (όρια αποζημίωσης)
• Οι απαλλαγές και οι εξαιρέσεις

Στις περισσότερες περιπτώσεις ομαδικών ασφαλιστηρίων εργαζομένων, τα ασφάλιστρα υπολογίζονται ως ποσοστό επί του μηνιαίου μισθού τους. Ειδικά, μάλιστα, όταν το εφάπαξ ενός εργαζομένου είναι πολλαπλάσιο του μισθού του, τότε υπάρχει άμεση σχέση. Εκτός από το μικρότερο ασφάλιστρο που απαιτεί η ασφαλιστική εταιρεία, στα περισσότερα ομαδικά ασφαλιστήρια εργαζομένων υπάρχει και σημαντική συμμετοχή του εργοδότη στα ασφάλιστρα. Πολλές φορές μάλιστα ο εργοδότης επιβαρύνεται το σύνολο των ασφαλίστρων των εργαζομένων και αυτοί επιβαρύνονται μόνο τα ασφάλιστρα των προστατευομένων μελών που ασφαλίζονται, όπως είναι η σύζυγος και τα τέκνα.

Μετατροπή ομαδικών συμβολαίων σε ατομικά συμβόλαια

Η συμμετοχή ενός εργαζόμενου ατόμου σε ένα ομαδικό ασφαλιστήριο προϋποθέτει τη διατήρηση της εργασιακής του θέσης στην επιχείρηση. Τι γίνεται όμως αν αλλάξουν τα δεδομένα και σταματήσει ένα άτομο να εργάζεται στην επιχείρηση; Ο κανόνας είναι ότι το άτομο αυτό βγαίνει από το ομαδικό και μένει ανασφάλιστο. Πολλές όμως εταιρείες, με σκοπό να μη χάσουν τον πελάτη, του παρέχουν τη δυνατότητα να συνεχίσει, υπό προϋποθέσεις βέβαια, την ασφάλισή του στην ασφαλιστική εταιρεία με ατομικό ασφαλιστήριο, με καλύψεις που είχε και μέσω του ομαδικού. Επίσης, σε περιπτώσεις ομαδικής ασφάλισης συνταξιούχων, με τη λήξη των καλύψεων του ομαδικού, συνήθως στην ηλικία των 70 ετών, πολλές εταιρείες παρέχουν τη δυνατότητα να συνεχίσει ισοβίως ο συνταξιούχος την ασφάλισή του με ατομικό συμβόλαιο, πράγμα που δεν θα μπορούσε να το κάνει, λόγω ηλικίας, αν προηγουμένως δεν συμμετείχε στο ομαδικό.

Οφέλη από τα ομαδικά ασφαλιστήρια εργαζομένων

Με ένα ομαδικό συμβόλαιο εργαζομένων οποιασδήποτε μορφής, αλλά κυρίως με ένα πλήρες ομαδικό συμβόλαιο που περιλαμβάνει και τμήμα καλύψεων ζωής και υγείας, αλλά και τμήμα εφάπαξ και συνταξιοδότησης, επιτυγχάνονται οφέλη και για την επιχείρηση και για τους εργαζόμενους, που μπορούν να συνοψισθούν στα εξής:

• Βελτίωση των εργασιακών σχέσεων
• Ενδυνάμωση του δείκτη αφοσίωσης και πιστότητας των εργαζομένων στην επιχείρηση
• Προσέλκυση στελεχών από την αγορά και αντιμετώπιση του ανταγωνισμού
• Αναβάθμιση των παρεχομένων προς τους εργαζομένους υπηρεσιών υγείας
• Δημιουργία αίσθησης ασφάλειας και σταθερότητας στην εργασία
• Προστασία των εργαζομένων από το κόστος των υπηρεσιών υγείας
• Δημιουργία κατάλληλων συνθηκών αυξημένης παραγωγικότητας
• Συμβολή στην πρόληψη και στην έγκαιρη διάγνωση προβλημάτων υγείας
• Στήριξη της οικογένειας του εργαζομένου σε περίπτωση απώλειας ζωής ή σοβαρού προβλήματος υγείας
• Στήριξη της εικόνας της επιχείρησης στον τομέα της κοινωνικής ευθύνης
• Φορολογικό όφελος της επιχείρησης και των εργαζομένων, αν συμμετέχουν στα ασφάλιστρα
• Δυνατότατα διαφοροποίησης παροχών ανά ομάδα εργαζομένων και δημιουργία κινήτρων
Πολλά από τα οφέλη αυτά είναι τόσο σημαντικά για μια επιχείρηση, που υπερτερούν του κόστους των ασφαλίστρων που η τελευταία επιβαρύνεται. 

Άλλα είδη ομαδικών ασφαλίσεων

Εκτός των ομαδικών ασφαλιστηρίων συμβολαίων που απευθύνονται στους εργαζομένους μιας επιχείρησης, υπάρχουν και ομαδικά ασφαλιστήρια συμβόλαια που απευθύνονται σε άλλες ομάδες ατόμων. Προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός ομαδικού συμβολαίου είναι να υπάρχει ένα οργανωμένο σχήμα, ένας συνδετικός κρίκος που να δημιουργεί μια ομάδα, συνήθως τουλάχιστον 10 ατόμων, με ηλικία κάτω των 65 χρόνων. 

Τα παραδείγματα, εκτός των εργαζομένων σε μια επιχείρηση, είναι πολλά, όπως τα μέλη ενός φυσιολατρικού συλλόγου, οι αθλητές μιας ομάδας, οι συνταξιούχοι ενός Οργανισμού, οι πελάτες μιας συγκεκριμένης επιχείρησης, οι μαθητές ενός σχολείου, οι συμμετέχοντες σε μια οργανωμένη εκδρομή, οι εγγεγραμμένοι σε ένα επαγγελματικό επιμελητήριο, τα μέλη μιας επιστημονικής ομάδας, το διδακτικό προσωπικό ενός ιδρύματος και κάθε άλλη ομάδα που μπορούμε να σκεφτούμε. Η συμμετοχή σε ένα ομαδικό ασφαλιστήριο είναι προαιρετική για το μέλος της κάθε ομάδας, αλλά σπάνια κάποιος αρνείται τις παροχές ενός ομαδικού ασφαλιστηρίου, γιατί έχουν πάντα μικρότερο κόστος από τις αντίστοιχες παροχές ενός ατομικού ασφαλιστηρίου. 

Επίσης, τα ομαδικά ασφαλιστήρια, ανεξάρτητα από το αν αφορούν σε εργαζόμενους ή σε κάποια άλλη ομάδα ατόμων, δεν είναι μόνο υγείας ή σύνταξης. Υπάρχουν και άλλων ειδών εξειδικευμένα ομαδικά ασφαλιστήρια, που έχουν σχεδιαστεί για συγκεκριμένες ανάγκες. Για παράδειγμα, ένα ομαδικό συμβόλαιο «αποπληρωμής δανείου» μπορεί να συμπεριλάβει όλους τους πελάτες μιας τράπεζας που έχουν λάβει δάνειο μιας μορφής (π.χ. στεγαστικό δάνειο), ώστε σε περίπτωση που ένας δανειολήπτης χάσει τη ζωή του (ή, αν προβλέπεται, μείνει μόνιμα ολικά ανίκανος για εργασία), η ασφαλιστική εταιρεία να εξοφλεί στην τράπεζα το υπόλοιπο του δανείου που υπήρχε τη στιγμή του συμβάντος και η οικογένεια να μην εμπλακεί στην αποπληρωμή του δανείου. Οι ασφαλίσεις αυτές είναι πολύ χρήσιμες και πραγματικά προστατεύουν την οικογένεια του κάθε δανειολήπτη από δυσάρεστες καταστάσεις, δικαστικές περιπέτειες και πολύ συχνά από κατασχέσεις, όταν δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στο οικονομικό βάρος του δανείου. 

Πρέπει να διευκρινίσουμε ότι «ομαδικές ασφαλίσεις» περιουσιακών στοιχείων, για παράδειγμα η ασφάλιση σε μια ασφαλιστική εταιρεία του συνόλου των αυτοκινήτων μιας επιχείρησης δεν είναι ομαδική ασφάλιση με την ασφαλιστική έννοια του όρου, αλλά άθροιση πολλών ατομικών ασφαλίσεων, με χωριστά συμβόλαια και, πιθανότατα, με διαφορετικές καλύψεις, κεφάλαια και ασφάλιστρα για κάθε περίπτωση. Στην περίπτωση αυτή, έχουμε απλώς ομαδική διαπραγμάτευση των συμβολαίων σε μια ασφαλιστική επιχείρηση και πιθανότατα επιτυχία χαμηλότερου ασφαλίστρου.

Σύγκριση προσφορών ομαδικών ασφαλίσεων

Η σύγκριση εναλλακτικών προσφορών για τη σύναψη ενός ομαδικού ασφαλιστηρίου συμβολαίου δεν είναι πάντα εύκολη, γιατί η τιμολόγησή τους εξαρτάται από πολλές παραμέτρους. Για παράδειγμα, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αρκετοί παράγοντες, όπως:

• Το εύρος των καλύψεων και των παροχών
• Οι απαλλαγές, οι εξαιρέσεις και συνολικά οι όροι ασφάλισης
• Το κόστος ανά κυρίως ασφαλιζόμενο
• Το κόστος ανά προστατευόμενο μέλος
• Οι διαδικασίες και ο χρόνος αποζημίωσης
• Η επιστροφή ασφαλίστρων λόγω καλού αποτελέσματος
• Οι παρεχόμενες δυνατότητες συνέχισης της ασφάλισης, σε περίπτωση αποχώρησης από το ομαδικό ασφαλιστήριο
• Η δυνατότητα τροποποίησης των παροχών και η προσαρμογή σε νέα δεδομένα
• Η εξειδίκευση της ασφαλιστικής εταιρείας στον τομέα των ομαδικών

Η αγορά των ομαδικών ασφαλίσεων είναι μια αναπτυσσόμενη αγορά στη χώρα μας και πολύ περισσότερο σήμερα με τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που διαμορφώνονται. Μέχρι σήμερα, το μεγαλύτερο ποσοστό των ομαδικών συμβολαίων που υπάρχουν αφορούν σε καλύψεις ζωής και υγείας και το μικρότερο ποσοστό σε συνταξιοδοτικά προγράμματα. Η συνεχιζόμενη όμως ασάφεια γύρω από το συνταξιοδοτικό και τη βιωσιμότητα των ταμείων κοινωνικής ασφάλισης δίνει μια νέα ώθηση στα ομαδικά συνταξιοδοτικά συμβόλαια οποιασδήποτε μορφής. 

Τέλος, μέσω των ομαδικών ασφαλιστηρίων, επιτυγχάνεται μια σειρά ωφελειών τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τους εργοδότες, με αποτέλεσμα να αποτελούν μία από τις λίγες διαδικασίες που λύνει προβλήματα, κυρίως σε περιόδους σαν τη σημερινή.

Πηγή: εφημερίδα «ασφαλίζομαι»

Το τεύχος Σεπτεμβρίου της ασφαλίζομαι μπορείτε να δείτε ηλεκτρονικά εδώ