Ασφαλιστικές εργασίες ανοίγονται στους περιβαλλοντικούς κινδύνους

Νέο πλαίσιο στη λειτουργία των επιχειρήσεων, αλλά και στο ρόλο των ασφαλιστικών εταιρειών, οριοθέτησε η εναρμόνιση της οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περιβαλλοντική ευθύνη. Η οδηγία καθιστά τους φορείς εκμετάλλευσης επαγγελματικών δραστηριοτήτων, οι οποίοι προκαλούν περιβαλλοντική ζημία, ως οικονομικά υπόχρεους για την αποκατάστασή της. Η ενσωμάτωση της οδηγίας στην ελληνική νομοθεσία με το προεδρικό διάταγμα 148/2009 οδηγεί αναμφισβήτητα τις επιχειρήσεις σε μια πιο υπεύθυνη στάση απέναντι στο περιβάλλον, ενώ δημιουργεί ταυτόχρονα νέο πεδίο ανάπτυξης για τις ασφαλιστικές εταιρείες, ενόψει και των κοινωνικών υπουργικών αποφάσεων που αναμένεται να εκδοθούν για την υποχρεωτική χρηματοοικονομική ασφάλεια έναντι της περιβαλλοντικής ζημιάς.

Όπως αναφέρει η κα Μαργαρίτα Καραβασίλη, ειδική γραμματέας της Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας, «η χώρα μας, έχοντας πλήρη αντίληψη ότι η μετακύλιση της οικονομικής ευθύνης στις επιχειρήσεις είναι το μόνο ικανό εργαλείο για την υποστήριξη της αποτελεσματικής εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ακόμη και σε περιπτώσεις των μη συμμορφούμενων φορέων εκμετάλλευσης στις βασικές περιβαλλοντικές τους υποχρεώσεις, έχει καταστήσει, με το σχετικό Π.Δ. 149/2009, υποχρεωτική την υπαγωγή των δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας σε ικανό σύστημα χρηματοοικονομικής ασφάλειας. 

Την υποχρέωση αυτή την ενίσχυσε ακόμη περισσότερο με νομοθετική ρύθμιση (ν. 4014/2011 για την περιβαλλοντική αδειοδότηση) και εντός του πρώτου εξαμήνου του 2012 θα ρυθμιστούν, με την έκδοση των προβλεπόμενων ΚΥΑ, τα ζητήματα υπαγωγής των επιχειρήσεων σε σύστημα υποχρεωτικής χρηματοοικονομικής ασφάλειας έναντι της περιβαλλοντικής ζημιάς, προκειμένου να εφαρμοστεί πλήρως η Οδηγία σύμφωνα με τις ανάγκες της χώρας μας, ώστε σε κάθε περίπτωση να υλοποιούνται τα μέτρα πρόληψης και αποκατάστασης της ζημιάς από τις ίδιες τις επιχειρήσεις μέσω συστήματος εγγυήσεων ή μέσω ασφαλίστρων.
Συνεπώς, με δεδομένο το ότι θεωρούμε ότι η υποχρεωτική ασφάλιση μπορεί να προσφέρει πολλά στο επίπεδο της περιβαλλοντικής προστασίας, αλλά και της αποκατάστασης των περιβαλλοντικών ζημιών, κρίνεται σκόπιμη η όσο το δυνατόν αναλυτικότερη επεξεργασία των προδιαγραφών των σχετικών υπό εκπόνηση ΚΥΑ, γεγονός που αναμένεται να αλλάξει ριζικά και τη σημερινή στάση των ασφαλιστικών εταιρειών απέναντι στο θέμα της υποχρεωτικής ασφάλισης».

Ως «περιβαλλοντική ζημία» νοείται:

α) Η ζημία προστατευόμενων ειδών και φυσικών οικότοπων: οποιαδήποτε ζημία έχει σημαντικά δυσμενείς συνέπειες για την επίτευξη ή τη συντήρηση της ευνοϊκής κατάστασης διατήρησης αυτών των οικότοπων ή ειδών. Η σημασία αυτών των συνεπειών πρέπει να αξιολογείται σε σχέση με την αρχική τους κατάσταση.
β) Η ζημία των υδάτων: οποιαδήποτε ζημία επηρεάζει δυσμενώς, σε σημαντικό βαθμό, την οικολογική, χημική ή/και ποσοτική κατάσταση ή/και το οικολογικό δυναμικό
γ) Η ζημία του εδάφους, ήτοι οποιαδήποτε ρύπανση του εδάφους που δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο δυσμενών συνεπειών για την ανθρώπινη υγεία, ως αποτέλεσμα της άμεσης ή έμμεσης εισαγωγής εντός του εδάφους, επί του εδάφους ή στο υπέδαφος, ουσιών, παρασκευασμάτων, οργανισμών ή
μικροοργανισμών.
Στη συνέχεια ακολουθούν απόψεις στελεχών της αγοράς.

Μάρκος Τρικούπης, underwriter στον τομέα αναλήψεων αστικής ευθύνης & μεταφορών της «Εθνικής Ασφαλιστικής»

Η κάλυψη ευθύνης περιβάλλοντος δεν είναι υποχρεωτική, προς το παρόν. Σε πρώτη φάση, φαίνεται να περιορίζεται μόνο στην ατυχηματική ρύπανση και θα υπάρξει τουλάχιστον μία μεταβατική περίοδος ενός έτους από την ψήφιση του νόμου έως την έναρξη εφαρμογής, ώστε να υπάρχει χρόνος προετοιμασίας των ασφαλιστικών εταιρειών και των επιχειρήσεων (προσδιορισμός και μεθοδολογία προσδιορισμού ποσών ασφάλισης, ημερομηνία αναδρομικής ισχύος κ.λπ.).

Παρά το γεγονός της μη υποχρεωτικής κάλυψης ευθύνης περιβάλλοντος προς το παρόν, η «Eθνική Ασφαλιστική» προσανατολίζεται στην παροχή ασφαλιστικών προϊόντων που, και κατά την πρακτική των λοιπών αγορών των χωρών της κεντρικής Ευρώπης, σε σχέση με τη φθορά στο περιβάλλον, θα καλύπτουν τη νομική ευθύνη για τα εξής:

- Σωματικές βλάβες, υλικές ζημιές και οικονομικές απώλειες σε τρίτα μέρη προερχόμενες από οικολογική ζημιά.
- Τα έξοδα για τα μέτρα άμβλυνσης και αποκατάστασης, συμπεριλαμβανομένου του καθαρισμού της μολυσμένης γης του ασφαλισμένου.
- Την καθαρή φθορά στο περιβάλλον (δηλαδή τη ζημιά που προκαλείται από τη μετάδοση της μόλυνσης, είτε μέσω αέρα είτε μέσω νερού είτε μέσω εδάφους), καθώς επίσης και τη ζημιά σε άλλους φυσικούς πόρους.

Τα ασφαλιστικά αυτά προϊόντα μπορεί να παρέχονται είτε ως αυτόνομα συμβόλαια είτε να ενσωματώνονται με μορφή επεκτάσεων στα υπάρχοντα ασφαλιστικά προϊόντα των πελατών της εταιρείας.

Η «Εθνική Ασφαλιστική» βρίσκεται στο τελικό στάδιο της δημιουργίας ασφαλιστικών προϊόντων κάλυψης περιβαλλοντικών ζημιών. Για το σκοπό αυτό, η εταιρεία συνεργάζεται με μεγάλες αντασφαλιστικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε παγκόσμια κλίμακα και οι οποίες διαθέτουν μεγάλη τεχνογνωσία, ποικιλία διαθέσιμων προϊόντων και σχετικές βάσεις δεδομένων.

Πράγματι, στην «Εθνική Ασφαλιστική» πιστεύουμε ότι η ασφάλιση περιβαλλοντικών κινδύνων αποτελεί τη νέα πρόκληση για την ασφαλιστική αγορά, δεδομένου του ότι όχι μόνο αποτελεί μια επιχειρηματική ευκαιρία, αλλά και συμβάλλει στον κοινό σκοπό της προστασίας του περιβάλλοντος. Η θετική απόκριση των ασφαλιστικών εταιρειών πέρα από το άμεσο όφελος της διεύρυνσης της αγοράς αστικής ευθύνης, θα έχει και έμμεσα οφέλη, αφού θα βελτιώσει το κοινωνικό προφίλ τους.
Οι προοπτικές του συγκεκριμένου κλάδου είναι πολύ μεγάλες, λόγω του ότι ξεκινά από μηδενική βάση, δεδομένης και της ευαισθητοποίησης του κοινωνικού συνόλου στα θέματα του περιβάλλοντος. Ο σωστός σχεδιασμός και το σωστό marketing των ασφαλιστικών προϊόντων που θα προκύψουν, μπορεί να «αφυπνίσουν» γενικότερα τον κλάδο της αστικής ευθύνης, ο οποίος τα τελευταία χρόνια δεν έχει εμφανίσει την προσδοκώμενη εξέλιξη.

Μιχάλης Ιωαννίδης, underwriting manager, Liabilities Profit Center στην Chartis

Η κάλυψη περιβαλλοντικής ευθύνης αφορά την πλειονότητα των επιχειρήσεων. Συχνά επικρατεί η λανθασμένη εντύπωση πως πρόκειται για ένα θέμα που αγγίζει μόνο τις μεγάλες βιομηχανίες. Ωστόσο, ακόμη και εμπορικές επιχειρήσεις, νοσοκομεία ή χρηματοοικονομικοί οργανισμοί μπορεί να βρεθούν υπαίτιοι για τη μόλυνση του περιβάλλοντος, γιατί διαχειρίζονται ή αποβάλλουν απόβλητα οποιασδήποτε μορφής, όπως για παράδειγμα τα υλικά καθαρισμού.

Η Κοινοτική Οδηγία περί περιβαλλοντικής ευθύνης 2004/35/ΕΚ (Προεδρικό Διάταγμα 148/2009) είναι και η τελευταία νομοθετική πράξη για την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει». Με ημερομηνία αρχικής ενσωμάτωσης 30 Απριλίου 2007, η Οδηγία αποσκοπεί σε ένα κοινό νομικό πλαίσιο σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με κύριο στόχο την πρόληψη και την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ρύπανσης.

Πέραν του καθαρισμού του εδάφους και των υδάτων, οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί είναι πλέον υπεύθυνοι και για την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας, που περιλαμβάνει το κόστος για την επαναφορά των φυσικών οικότοπων και των προστατευόμενων ειδών στην κατάσταση που βρίσκονταν πριν τη ρύπανση.

Επιπλέον, η Κοινοτική Οδηγία καθορίζει ποιος έχει την ευθύνη, ενώ διευρύνει το πλαίσιο των ευθυνών τους έναντι των περιβαλλοντικών κινδύνων. Για παράδειγμα, μια επιχείρηση που έχει πουλήσει μέρος των εγκαταστάσεών της σε μια άλλη επιχείρηση, μπορεί να ευθύνεται για ζημία ρύπανσης χρόνια μετά την πώληση των εγκαταστάσεών της. Αντίστοιχα, μια βιομηχανία μπορεί να βρεθεί υπεύθυνη για ρύπανση σε προηγούμενη εγκατάστασή της. Η Οδηγία καθιστά εύκολη την αναζήτηση υπευθύνου, ακόμη και αν στη ρύπανση εμπλέκονται πολλές επιχειρήσεις.

Παραδοσιακά, τα περιστατικά ρύπανσης καλύπτονταν μέσω των ασφαλιστηρίων συμβολαίων γενικής αστικής ευθύνης. Ενώ οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι έχουν αλλάξει, το πλαίσιο κάλυψης των συγκεκριμένων ασφαλιστηρίων δεν έχει προσαρμοστεί αντίστοιχα στις αλλαγές αυτές, ώστε να καλύπτει και τη σταδιακή ρύπανση, αλλά και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας.

Το νέο EnviroPro της Chartis ενσωματώνει σε ένα ενιαίο συμβόλαιο τις καλύψεις για αστική και περιβαλλοντική ευθύνη και συγκεκριμένα τα εξής:

• Αποκατάσταση ή επαναφορά της βιοποικιλότητας
• Έξοδα υπεράσπισης για τη διερεύνηση, τη διευθέτηση και το διακανονισμό καλυπτόμενων απαιτήσεων
• Δαπάνες πρόληψης και μετριασμού των επιπτώσεων από συνθήκες ρύπανσης ή περιβαλλοντικής ζημίας
• Ζημία προκαλούμενη από αιφνίδιο ή σταδιακό περιστατικό ρύπανσης
• Κόστος καθαρισμού εγκαταστάσεων (ιδίων ή τρίτων)
• Σωματικές βλάβες και υλικές ζημίες που προκαλούνται από συνθήκες ρύπανσης
• Προαιρετική κάλυψη για έξοδα διακοπής εργασιών λόγω συνθηκών ρύπανσης, περιβαλλοντική ζημία που σχετίζεται με μεταφορά προϊόντων/αποβλήτων, αλλά και κατασκευαστικά έργα.