Φυσικές καταστροφές και κενό ασφαλιστικής προστασίας (protection gap)

Η ασφάλιση έναντι των ακραίων κλιματικών φαινομένων μπορεί να αποτελέσει βασικό εργαλείο για τον μετριασμό των επιπτώσεων στην οικονομία, επιτρέποντας τις κοινωνίες να ανακάμψουν από τις φυσικές καταστροφές, ενισχύοντας την ανθεκτικότητά τους. Οι κοινότητες που διαθέτουν υψηλή ασφαλιστική κάλυψη ανακάμπτουν ταχύτερα από τις φυσικές καταστροφές έναντι των οικονομικά πιο ευάλωτων ομάδων. Χωρίς επαρκή ασφάλιση, οι πολίτες ή οι κυβερνήσεις καλούνται να πληρώσουν τις ζημιές επιβαρύνοντας σημαντικά τα εισοδήματά τους και τους κρατικούς προϋπολογισμούς, αντίστοιχα.

Η απόκλιση μεταξύ των συνολικών οικονομικών ζημιών και των ασφαλισμένων ζημιών που προκύπτουν από φυσικές καταστροφές αναφέρεται ως “κενό ασφαλιστικής προστασίας” (protection gap). Για παράδειγμα, στην ΕΕ, το 2021, το ποσοστό των συνολικών ζημιών που δεν είναι ασφαλισμένο ανήλθε μεταξύ 65% και 70% .

Η ασφάλιση έναντι ακραίων καιρικών φαινομένων δεν προσφέρει μόνο χρηματική αποζημίωση για την κάλυψη των ζημιών. Η διάθεση ασφαλιστικών προγραμμάτων, συμβάλλει στην ευρύτερη αντίληψη και κατανόηση των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής, αλλά και στην προώθηση μέτρων ενίσχυσης της προστασίας από τις φυσικές καταστροφές. Για παράδειγμα, η αξιολόγηση των κινδύνων μέσω των ασφαλιστικών προγραμμάτων, μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε αντιπλημμυρικά έργα ή σε κατασκευές κτιρίων. Ωστόσο, κατά τον σχεδιασμό ασφαλιστικών προγραμμάτων θα πρέπει να εξασφαλίζεται ότι αυτά δεν υπονομεύουν την ανάγκη ενίσχυσης της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή μακροπρόθεσμα, δηλαδή ότι δεν περιορίζουν τα κίνητρα για εφαρμογή δράσεων προσαρμογής.

Συνεπώς, κάθε σχεδιασμός πολιτικής και στρατηγικής σχετικά με τα κενά προστασίας από το κλίμα θα πρέπει να βασίζεται αρχικά στον προσδιορισμό των κινδύνων σε εθνικό ή/και περιφερειακό επίπεδο και των τύπων της επιθυμητής κάλυψης (π.χ. ιδιοκτησία, διακοπή εργασιών). Στη συνέχεια, θα πρέπει να αξιολογηθεί τι είδους κινδύνων μπορεί να καλύψει ο ιδιωτικός ασφαλιστικός τομέας, και σε ποιο βαθμό. Επιπλέον, η αξιολόγηση σχετικά με την ένταση που η κλιματική αλλαγή πλήττει τα περιουσιακά στοιχεία στις ώριμες ασφαλιστικές αγορές αποτελεί σημαντικό βήμα για τον περιορισμό του χάσματος προστασίας. Σκοπός της αξιολόγησης της ζημιάς που μπορεί να επιφέρει η κλιματική αλλαγή σε περιουσιακά στοιχεία είναι να διασφαλίζει ότι το κόστος των ασφαλιστικών προϊόντων δεν θα είναι υψηλό, καθώς σε άλλη περίπτωση θα περιοριζόταν ο αριθμός των νοικοκυριών ή επιχειρήσεων που θα μπορούν να καταβάλλουν χρηματικά ποσά για ασφαλιστική κάλυψη. Το ζήτημα αυτό έχει σημαντικές κοινωνικές επιπτώσεις, καθώς τα ανασφάλιστα ή υποασφαλισμένα τμήματα της κοινωνίας σε ευάλωτες περιοχές ενδέχεται να μην μπορέσουν ποτέ να ανακάμψουν οικονομικά μετά από καταστροφές από ακραία καιρικά φαινόμενα. Σε αυτή την περίπτωση, τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής επιδεινώνουν περαιτέρω το κενό προστασίας.