ΙΟΒΕ: Αναθεωρημένη πρόβλεψη για το ύψος των επενδύσεων για το 2011

Στη δεύτερη έρευνα επενδύσεων Οκτωβρίου – Νοεμβρίου του ΙΟΒΕ για το 2011, οι επιχειρήσεις προβαίνουν σε αναθεωρημένη πρόβλεψη για τις επενδυτικές δαπάνες που πραγματοποίησαν κατά το ίδιο έτος. Οι εκτιμήσεις της έρευνας αυτής θεωρείται ότι προσεγγίζουν περισσότερο την πραγματική πορεία των δαπανών του 2011, καθώς τη στιγμή της έρευνας υπάρχει σαφέστερη εικόνα για την πορεία των επενδυτικών σχεδίων εντός του έτους αναφοράς. 

Σχεδόν κάθε έτος, παρατηρείται με συστηματικότητα η προς τα κάτω αναθεώρηση για την πορεία των επενδύσεων στην έρευνα που γίνεται προς το τέλος του έτους, σε σχέση με τις προβλέψεις που διατυπώνονται στην πρώτη έρευνα (Μάρτιος- Απρίλιος), όπου συνήθως υπερεκτιμώνται οι επενδυτικές δαπάνες. Έτσι, η εικόνα που καταγράφεται για τις επενδύσεις του 2011 στη δεύτερη αυτή έρευνα, είναι σημαντικά δυσμενέστερη έναντι της προηγούμενης πρόβλεψης, λόγω των αρνητικών εξελίξεων στην οικονομική κατάσταση της χώρας και την εντεινόμενη ύφεση της ελληνικής οικονομίας που επιβραδύνουν την επενδυτική δραστηριότητα.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις προβλέψεις της έρευνας Οκτωβρίου – Νοεμβρίου 2011 για το ύψος των επενδύσεων του ίδιου έτους, οι επενδυτικές δαπάνες στο σύνολο της Μεταποίησης το 2011 κατέγραψαν υποχώρηση της τάξης του 2,9% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, όταν οι προβλέψεις για την πορεία των επενδύσεων σε αυτό το έτος στην προηγούμενη έρευνα κατέληγαν σε άνοδο (17,7%) (Πίνακας 1). Η τελευταία και ακριβέστερη ωστόσο εκτίμηση για την εξέλιξη της επενδυτικής δραστηριότητας το 2011 θα προκύψει στην επόμενη έρευνα του ΙΟΒΕ που θα διεξαχθεί τον Μάρτιο – Απρίλιο του 2012, όταν δηλαδή θα έχει ολοκληρωθεί και η λογιστική διαχείριση των οικονομικών αποτελεσμάτων των επιχειρήσεων.

Πίνακας 1
Έρευνα Επενδύσεων στη Βιομηχανία (ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)

 

 

Η πρόβλεψη για τη σχετικά ήπια εξασθένηση της επενδυτικής δραστηριότητας το 2011 πάντως συγκλίνει και με τα επίσημα εθνικολογιστικά στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., ενώ σε κλαδικό επίπεδο, δεν αφορά το σύνολο των μεταποιητικών κλάδων, αφού ορισμένοι εξ’ αυτών συνεχίζουν που προβλέπουν άνοδο των επενδυτικών τους δαπανών το 2011. 

Συγκεκριμένα, στα Μη Μεταλλικά Ορυκτά αναμένεται η μεγαλύτερη ανάκαμψη σε σχέση με τους υπόλοιπους κλάδους (+21,9%), εξέλιξη παρόμοια άλλωστε με την προηγούμενη έρευνα του Μαρτίου, όταν και πάλι οι επιχειρήσεις του κλάδου προέβλεπαν άνοδο της επενδυτικής δραστηριότητάς τους το 2011, αν και μεγαλύτερη (33,4%). Στον κλάδο Τρόφιμα – Ποτά – Καπνός, οι τελευταίες προβλέψεις επίσης υποδηλώνουν άνοδο, αν και οριακή, στην επενδυτική δαπάνη των επιχειρήσεων (1,7%), ενώ ανάκαμψη αναμένεται και στην επενδυτική δραστηριότητα στην Κλωστοϋφαντουργία (6,3%), κλάδος ο οποίος ωστόσο καταγράφει σημαντικές διακυμάνσεις στις προβλέψεις της επενδυτικής του δραστηριότητας. Στους υπόλοιπους κλάδους του δείγματος καταγράφεται συρρίκνωση των προβλεπόμενων επενδυτικών δαπανών για το 2011. Η πτώση αυτή αναμένεται και πάλι εντονότερη στον κλάδο Ένδυση – υπόδηση (-88,5%), όπως και στην προηγούμενη έρευνα (-65,8%). Υποχώρηση όμως καταγράφεται και στις προβλέψεις για επενδυτικές δαπάνες των Χημικών προϊόντων (-19,6%), μείωση παρόμοια με εκείνη που σημειώνουν οι αντίστοιχες προβλέψεις στους Λοιπούς Κλάδους που συμπληρώνουν το δείγμα (-19,1%). Στους κλάδους αυτούς ανήκουν τα Διυλιστήρια – Άνθρακας και η Βασική Μεταλλουργία, κλάδοι ωστόσο των οποίων οι επενδυτικές προβλέψεις βελτιώνονται για το 2011, σύμφωνα με την τρέχουσα έρευνα, ενώ η υποχώρηση εκπορεύεται από κλάδους όπως τα Πλαστικά-Ελαστικά, οι Εκτυπώσεις-Εκδόσεις κλπ. 

Οι εκτιμήσεις για την πορεία των επενδύσεων στην Ελλάδα το 2011 σε σχέση με το 2010 διαφοροποιούνται σημαντικά σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, όπου καταγράφονται θετικές προβλέψεις για το 2011, τόσο στην ΕΕ, όσο και την Ευρωζώνη. Συγκριμένα, σε ΕΕ και Ευρωζώνη προβλέπεται άνοδος της επενδυτικής δραστηριότητας σε αυτήν την έρευνα για το 2011, η οποία φθάνει σχεδόν το 15% και 13% αντίστοιχα, στα ίδια σχεδόν επίπεδα σε σύγκριση με την προηγούμενη ευρωπαϊκή έρευνα Μαρτίου – Απριλίου  .

Πρώτη πρόβλεψη για το ύψος των επενδύσεων το 2012

Στην παρούσα έρευνα πραγματοποιείται και η πρώτη, πρώιμη ωστόσο πρόβλεψη για την πορεία των επενδύσεων το 2012. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας, οι πρώτες προβλέψεις κάνουν λόγο για μείωση της επενδυτικής δραστηριότητας στη Μεταποίηση το 2012 κατά 5,6%, εντονότερη δηλαδή σε σύγκριση με την αντίστοιχη των τελευταίων προβλέψεων για το 2011. Τα περιθώρια προσδοκιών ανάκαμψης της επενδυτικής δραστηριότητας είναι άλλωστε εξαιρετικά στενά κάτω από το υπάρχον, αλλά και προβλεπόμενο δυσμενές οικονομικό κλίμα προσεχώς. Ειδικότερα σε ότι αφορά τις διαθέσιμες πηγές χρηματοδοτήσεων για επενδύσεις, οι διαδικασίες ανταλλαγής ομολόγων και αποτίμησης των ακινήτων που διαχειρίζονται οι τράπεζες, έχουν επιπτώσεις και θα συνεχίσουν να επηρεάζουν σημαντικά τον τραπεζικό δανεισμό. 

Επιπλέον, οι παρεχόμενες ενισχύσεις από το Π.Δ.Ε. θα κινηθούν σε πολύ χαμηλά επίπεδα για τρίτο συνεχόμενο έτος το 2012, ενώ παρατηρείται σημαντική καθυστέρηση στην εκταμίευσή τους για επιλεγμένα προς χρηματοδότηση επενδυτικά σχέδια. Ως εκ τούτου, η ροή χρηματοδοτικών πόρων προς τις επιχειρήσεις για επενδύσεις το 2012 περιβάλλεται από πολλές αβεβαιότητες και θα είναι κατά πάσα πιθανότητα χαμηλή. Επομένως, δημιουργούνται σημαντικά προσκόμματα στις δυνατότητες προγραμματισμού και μακρόπνοου επενδυτικού σχεδιασμού, κυρίως των μικρότερων επιχειρήσεων.

Σε κλαδικό επίπεδο, εκτός από τα Τρόφιμα– Ποτά – καπνός (12,2%), όπου αρχικά αναμένεται επενδυτική επέκταση από τις επιχειρήσεις του κλάδου, στους υπόλοιπους εξεταζόμενους κλάδους προβλέπεται πτώση των επενδυτικών δαπανών το 2012. Συγκεκριμένα, η υποχώρηση της δαπάνης για επενδύσεις το 2012 προβλέπεται εντονότερη στην Κλωστοϋφαντουργία (-92,9%) και μικρότερη στα Μη μεταλλικά Ορυκτά (-22,7%) και στους Λοιπούς Κλάδους (-25,5%). Πτωτικά, αν και ηπιότερα σύμφωνα με τις πρώτες προβλέψεις, αναμένεται να κινηθεί η επενδυτική δραστηριότητα το 2012 και στην Ένδυση–Υπόδηση, ακολουθώντας την υπάρχουσα τάση του κλάδου (-4,4%), αλλά και στα Χημικά (-9,9%).  

Οι αρνητικές προβλέψεις των εγχώριων μεταποιητικών επιχειρήσεων έρχονται σε αντίθεση με την πορεία του επενδυτικού κλίματος στο διεθνές περιβάλλον, τόσο στην ΕΕ, όσο και την Ευρωζώνη. Συγκεκριμένα, ενώ οι ελληνικές επιχειρήσεις προεξοφλούν αρνητικά και το 2012 στην επενδυτική τους δραστηριότητα τις επιπτώσεις της κρίσης χρέους της χώρας και της οικονομικής ύφεσης, οι ευρωπαϊκές μεταποιητικές επιχειρήσεις προβλέπουν άνοδο των επενδύσεών τους κατά 7,5% στην ΕΕ και κατά 6,3% στην Ευρωζώνη. Εκτός της Ελλάδας, η Πορτογαλία, η Πολωνία και η Λετονία επίσης προβλέπουν πτώση στην επενδυτική τους δραστηριότητα το 2012.

Κατανομή των επενδύσεων με βάση το σκοπό 

Οι έρευνες επενδύσεων του ΙΟΒΕ προσφέρουν σημαντική «διαρθρωτική» πληροφόρηση για τη φύση των επενδύσεων, καθώς οι επιχειρήσεις προχωρούν σε κατάταξη των επενδυτικών τους δαπανών ανάλογα με το σκοπό τους, την κατεύθυνση δηλαδή που αυτές έχουν. Πέντε μεγάλες κατηγορίες επενδύσεων χρησιμοποιούνται, αν και ως έναν βαθμό οι κατηγορίες αυτές αλληλοσυμπληρώνονται (π.χ. αύξηση ή διεύρυνση της δυναμικότητας μπορεί να συμβεί μέσω βελτίωσης των μεθόδων παραγωγής ή εισαγωγής νέων μεθόδων). Σε κάθε περίπτωση πάντως, η αναλυτική απεικόνισή τους οδηγεί σε χρήσιμα συμπεράσματα για την πορεία της βιομηχανίας προς εκσυγχρονισμό ή επέκταση, το άνοιγμα σε νέες αγορές ή την τόνωση της θέσης τους στις ήδη υπάρχουσες αγορές. 

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας, οι ελληνικές βιομηχανίες το 2011 μεταβάλλουν ελαφρά το επενδυτικό τους μίγμα σε σχέση με το 2010 (Διάγραμμα 1), ενώ σε σχέση με την προηγούμενη μέτρηση, φαίνεται να δίνουν σχεδόν διπλάσια βαρύτητα στην αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας για τα ήδη παραγόμενα προϊόντα, δαπάνες οι οποίες κρίνονται ως οι σημαντικότερες από τις επιχειρήσεις, με διαφορά από τις υπόλοιπες κατηγορίες (44% το 2011 από 40% το 2010). Το επενδυτικό μίγμα των επιχειρήσεων αποτελείται επίσης από δαπάνες για αντικατάσταση του υφιστάμενου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού (23%) και διεύρυνση της παραγωγικής δυναμικότητας για νέα προϊόντα (13%), η οποία έχει απολέσει σημαντικό τμήμα της αναλογίας της σε σχέση με προηγούμενες μετρήσεις. Τέλος, ακολουθούν οι δαπάνες για βελτίωση των μεθόδων παραγωγής που ήδη εφαρμόζονται (10%) και οι επενδύσεις που αφορούν περαιτέρω σκοπούς (9%), όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η ενίσχυση των συνθηκών ασφαλείας στην παραγωγική διαδικασία κλπ. Τα χαμηλότερα ποσοστά στο σύνολο των επενδύσεων κατέχουν και πάλι οι δαπάνες για εισαγωγή νέων παραγωγικών μεθόδων (2%), οι οποίες άλλωστε συγκεντρώνουν τα τελευταία έτη τα χαμηλότερα ποσοστά στο σύνολο του επενδυτικού μίγματος. 

Διάγραμμα 1
Κατανομή Επενδύσεων ανάλογα με το σκοπό τους (% συνόλου δαπάνης)

 

 

 

Όλες οι προτεραιότητες παραμένουν οι ίδιες και για το 2012 ως προς την ιεράρχησή τους, αλλά και την αναλογία στην κατανομή τους, με μικρές διαφορές. Συγκεκριμένα, για το 2012, οι δαπάνες για αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας για τα ήδη παραγόμενα προϊόντα προβλέπεται να περιοριστούν ελαφρά (40%), ενώ οριακά μειώνονται και οι δαπάνες για περαιτέρω σκοπούς. Ταυτόχρονα, αυξάνονται οι επενδύσεις για διεύρυνση της παραγωγικής δυναμικότητας για νέα προϊόντα (15%) και ελαφρά οι αντίστοιχες για αντικατάσταση του υφιστάμενου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού (24%).

Παράγοντες που επηρεάζουν την επενδυτική δραστηριότητα

Σημαντική πληροφόρηση για τη διαδικασία της επενδυτικής απόφασης προσφέρουν και οι απόψεις των επιχειρήσεων για τους παράγοντες που επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά την επενδυτική τους δραστηριότητα. Καταγράφονται έτσι οι πιθανοί λόγοι που ενδεχομένως ερμηνεύουν την απόφασή τους να αυξήσουν, να διατηρήσουν αμετάβλητες ή να μειώσουν τις αντίστοιχες δαπάνες τους. 

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της τρέχουσας έρευνας, μόνο οι τεχνολογικές εξελίξεις επηρέασαν θετικά τις επενδυτικές αποφάσεις των επιχειρήσεων το 2011 και προβλέπεται να κάνουν το ίδιο και το 2012 (Διάγραμμα 2). Η συμβολή της προσδοκώμενης ζήτησης για προϊόντα επηρέασε οριακά ανοδικά τις επενδύσεις της μεταποίησης το 2010, ενώ μέχρι το 2009, η επίδραση του συγκεκριμένου παράγοντα ήταν σαφώς θετική. Το 2011, η μεγάλη πτώση στη ζήτηση  εξαιτίας της οικονομικής ύφεσης, δεν μπορεί να κινητοποιήσει τις επιχειρήσεις να λάβουν σημαντικές επενδυτικές αποφάσεις και έτσι επηρεάζει αρνητικά το επενδυτικό μίγμα. Οι υπόλοιποι πέντε παράγοντες ασκούν επίσης αρνητική επιρροή στα επενδυτικά σχέδια των επιχειρήσεων, τόσο κατά το 2010, όσο και για το 2011 και το 2012. Μετά τη ζήτηση, ο λιγότερο αρνητικός παράγοντας φαίνεται να είναι για το 2011 τα κίνητρα για επενδύσεις και τα κέρδη της επιχείρησης, παράγοντες οι οποίοι μέχρι το 2009 ενίσχυαν τις επενδυτικές αποφάσεις. 

Η αντιστροφή της τάσης σε ότι αφορά τα κέρδη προφανώς οφείλεται στη μεταβολή των αποτελεσμάτων για την πλειοψηφία των επιχειρήσεων που παρουσίαζαν κέρδη μέχρι και το 2009 σε ζημιές κατά τα δύο τελευταία χρόνια. Η διαθεσιμότητα και το κόστος κεφαλαίων, καθώς και η φορολογία των κερδών επηρεάζουν και αυτά με αρνητικό τρόπο τις επιχειρήσεις, τόσο για το 2011 όσο και για το 2012, ενώ ο ρόλος τους είναι σημαντικά εξασθενημένος σε σχέση με το 2010, ιδιαίτερα ως προς τη διαθεσιμότητα των κεφαλαίων. Ο κυρίαρχος και πλέον δυσμενής παράγοντας επί των επενδυτικών σχεδιασμών των επιχειρήσεων είναι σταθερά τα τελευταία έτη η οικονομική πολιτική στο σύνολό της, της οποίας ο αρνητικός ρόλος επιτείνεται σημαντικά κάθε έτος μέχρι το 2011.

Διάγραμμα 2
Παράγοντες που επηρεάζουν την επενδυτική δραστηριότητα στη βιομηχανία (Συντελεστές σημαντικότητας)