Τα ρίσκα του 2022 σε κλάδους, χώρες και στην Ελλάδα

Δύο διαφορετικά «βαρόμετρα» με τα μεγαλύτερα ρίσκα για το 2022 παρουσιάζει το iw και είναι και τα δύο ενδιαφέροντα, γιατί έχουν διαφορετική οπτική γωνία. 

Το βαρόμετρο της Coface είναι πιο επίκαιρο, γιατί είναι σαφές ότι συντάχθηκε πιο αργά. Δεν έχει προλάβει την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά εντόπισε τους μακροοικονομικούς κινδύνους από τον πληθωρισμό και τις αυξήσεις από τις τιμές στην ενέργεια. Έχει πιο οικονομική αντίληψη και πιο διεθνή οπτική γωνία, αφήνει την Ελλάδα σε σχετικά υψηλά επίπεδα κινδύνου όμως, ενώ έχει υψηλότερα την Κύπρο, που θα υποφέρει από την έλλειψη των Ρώσων τουριστών. «Είδε» όμως τα θέματα στην Τουρκία και την υποβάθμισε.

 Αντίθετα, το βαρόμετρο της Allianz εστιάζει πιο πολύ σε κλάδους και δίνει τον λόγο στους τεχνοκράτες του ασφαλιστικού κλάδου, για να εντοπίσουν τα θέματα που τους απασχολούν πιο πολύ σε κάθε χώρα. 

Έτσι το βαρόμετρο για την Ελλάδα είναι μεν πολύ κοντά στο διεθνές, αλλά δεν ταυτίζεται, γιατί λαμβάνει υπόψη τις ελληνικές ανάγκες και τα ρίσκα που γνωρίζουμε στη χώρα μας καλύτερα από ξένους ειδικούς. Έχουμε κι εμείς υψηλά το ρίσκο από τις κυβερνοεπιθέσεις, αλλά οι φυσικές καταστροφές είναι ο κίνδυνος που κατεξοχήν μας απασχολεί.

 Από την άλλη, βέβαια, το βαρόμετρο της Allianz συντάχθηκε ημερολογιακά νωρίτερα πριν ξεσπάσει η Όμικρον και έχασε τις εξελίξεις με την άνοδο του πληθωρισμού μετά τον Οκτώβριο, τουλάχιστον όσον αφορά τις απαντήσεις που δόθηκαν στο εξωτερικό.

H Coface αναθεώρησε τις προβλέψεις κινδύνου, βασική παράμετρος είναι η συνεχιζόμενη ανεξέλεγκτη πορεία του πληθωρισμού

 Αντίθετα, πιο ενημερωμένοι ήταν οι –όπως πάντα– απίθανοι Έλληνες που απάντησαν στην έρευνα: εντόπισαν άμεσα το πρόβλημα με τα πρώτα σημάδια της ανόδου των ενεργειακών τιμών πριν καν φθάσει το πρόβλημα στην υπερβολή και την έξαρση που γνωρίζουμε εκ των υστέρων και έχουν πολύ υψηλότερα τους μακροοικονομικούς κινδύνους. 

Αν υπήρχε έστω και η παραμικρή αμφιβολία για την ικανότητα των στελεχών που εργάζονται στην Ελλάδα και διακρίνονται σε ένα σαφώς δυσκολότερο περιβάλλον, προφανώς έχει εξαφανιστεί, γιατί το «δικό μας» βαρόμετρο μοιάζει ήδη πιο εύστοχο. 

Παρατίθενται τα δύο βαρόμετρα αναλυτικά, όμως και οι αναγνώστες μπορούν να βγάλουν από μόνοι τους συμπεράσματα.

Tα ρίσκα που βλέπει η Coface το 2022: Οι κλάδοι, η Ελλάδα, η Ευρώπη και οι διεθνείς οικονομίες

Ο πληθωρισμός είναι το μεγαλύτερο ρίσκο για το 2022, λέει η Coface, και η εταιρεία φαίνεται ότι έχει πέσει μέσα 100%, συμπεριλαμβάνοντας στα στοιχεία που επιδεινώνουν το ρίσκο τόσο τα καύσιμα όσο και τα τρόφιμα. Η έρευνα βλέπει περισσότερους κινδύνους για το 2022 και συνολικά αναθεώρησε ανοδικά τις προβλέψεις της για τους κινδύνους του 2022 στο «βαρόμετρό» της. 

Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό το ότι η έρευνα έχει γίνει πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αν κι έχει προλάβει τη συγκέντρωση των στρατευμάτων του Πούτιν στα σύνορα. Η Coface έχει επικεντρωθεί στα ρίσκα που αναφέρει ότι θα επιβραδύνουν την αναπτυξιακή πορεία. Σε αυτά, φυσικά, περιλαμβάνεται και η πανδημία με την τελευταία μετάλλαξη Όμικρον, αλλά και το συμπέρασμα ότι οι κοινωνίες συνήθισαν και έχουν μάθει να προφυλάσσονται, και το ρίσκο είναι μικρότερο από ό,τι το 2020.

 Στους χάρτες των κινδύνων η Ελλάδα παραμένει στο σχετικά υψηλό επίπεδο κινδύνου Β (fairly high) στη μέση της βαθμολογίας στον παγκόσμιο χάρτη, σε αντίθεση με την Κύπρο, η οποία είναι ένα σκαλί παραπάνω, στο Α4, δηλαδή σε λογικά επίπεδα ρίσκου χώρας (reasonable).

 Η μεγάλη αλλαγή στη «γειτονιά» μας είναι η αναμενόμενη πάντως υποβάθμιση της Τουρκίας, που πέφτει στην κατηγορία C, δηλαδή στην υψηλή κατηγορία κινδύνου, καθώς ο υπερπληθωρισμός, η φτώχεια, η ακραία πτώση του νομίσματος και η έλλειψη δημοκρατίας θα συνοδευτούν, στη συνέχεια, από τη γειτνίαση με τη Ρωσία και την Ουκρανία και τον πόλεμο. 

Η ανάγκη να λάβει ξεκάθαρη πολιτική θέση η ηγεσία της χώρας υπέρ των συμμάχων της του ΝΑΤΟ θα αυξήσει τις απειλές στα σύνορά της. 

Αεροπορικές μεταφορές, αυτοκινητοβιομηχανία, κατασκευές, εστίαση και τουρισμός παραμένουν κλάδοι με ρίσκο, και είναι άγνωστος ο ρυθμός επιστροφής στην κανονικότητα, συμπληρώνει η έκθεση.

 Μεγάλος επίσης είναι ο κίνδυνος για επισιτιστική κρίση, ειδικά στις φτωχές χώρες, με τις τιμές των γεωργικών προϊόντων να αυξάνονται πολύ, ενώ τώρα γνωρίζουμε ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θα κάνει χειρότερα τα πράγματα. 

Στις φτωχές χώρες, στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική, σε αυτό που αποκαλούμε «τρίτο κόσμο», η φτώχεια και η έλλειψη επάρκειας σε τρόφιμα είναι δυνατόν να προκαλέσουν κοινωνικές αναταραχές.

 Το αντίβαρο των οικονομιών μπορεί να είναι η Κίνα, που έχει κινηθεί διαφορετικά από τις άλλες χώρες. Έχει επιβραδυνθεί μόνη της, επιχειρώντας να εξαλείψει πλήρως τον ιό Covid-19.

 Αλλά, πρόσφατα, πήρε μέτρα δημοσιονομικής τόνωσης της κοινωνίας και νομισματικά μέτρα χαλάρωσης, ενώ αντίθετα η Ευρώπη και οι ΗΠΑ πάνε σε σύσφιξη. Επίσης, ο πληθωρισμός είναι πολύ μικρότερος στην Κίνα, οι σοδειές έχουν πάει καλά στην Ινδία και οι πιέσεις είναι μικρότερες ακόμα και στην ενέργεια στην Ασία. Η έκθεση γράφτηκε νωρίτερα και δεν το περιλαμβάνει, αλλά γνωρίζουμε ότι η Κίνα έχει εξασφαλίσει συμφωνία με την απομονωμένη Ρωσία για την ενέργεια. Ουδέτερη στάση κρατάει και η Ινδία, από τον φόβο να μη μείνει πίσω από την Κίνα.

Βασικά συμπεράσματα στο παγκόσμιο βαρόμετρο κινδύνων της Coface είναι:

• Δύο χρόνια μετά την έναρξη της πανδημίας, η παγκόσμια οικονομία συνεχίζει να ανακάμπτει, όμως ακόμη οι προκλήσεις είναι σημαντικές. Η μετάλλαξη Όμικρον ενίσχυσε την απρόβλεπτη πορεία της πανδημίας και επιδείνωσε έναν από τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την ανάκαμψη: την εφοδιαστική αλυσίδα. Μία ακόμη βασική παράμετρος είναι η συνεχιζόμενη ανεξέλεγκτη πορεία του πληθωρισμού. 
• Σε αυτό το εξαιρετικά αβέβαιο περιβάλλον, η Coface αναθεώρησε τις προβλέψεις κινδύνου, ακολουθώντας τα ανοδικά κύματα των περασμένων μηνών.
• Η Coface αναθεώρησε θετικά δώδεκα προβλέψεις κινδύνου, κυρίως στον τομέα των βιομηχανιών χαρτιού και ξύλου, όπου οι τιμές παραμένουν ισχυρές, ενώ αναθεώρησε αρνητικά πέντε, κυρίως στον τομέα της ενέργειας.

Η οικονομία επιβραδύνεται συνεχώς, αλλά σε μικρότερο βαθμό

Η υγειονομική κατάσταση απαιτεί, για μία ακόμη φορά, την εφαρμογή περιορισμών σε πολλές χώρες. Παρ’ όλο που κάποιες ευρωπαϊκές χώρες εφάρμοσαν μερικό lockdown, τα μέτρα που πάρθηκαν συνολικά ήταν πολύ λιγότερο δραστικά από πριν. Ως εκ τούτου, οι άμεσες οικονομικές επιπτώσεις ήταν λιγότερο σημαντικές, με το αποτέλεσμά τους να παραμένει αρνητικό για τομείς όπως οι αεροπορικές μετακινήσεις, ο τουρισμός, τα ξενοδοχεία και η εστίαση.

Οι διακοπές της εφοδιαστικής αλυσίδας θα συνεχιστούν

Οι δυσκολίες στην εφοδιαστική αλυσίδα, αφού αρχικά επηρέασαν την αυτοκινητοβιομηχανία, επεκτάθηκαν και σε άλλους κλάδους, από την βιομηχανία έως τις κατασκευές. Είναι δύσκολο να προβλεφθεί πότε θα επιστρέψουμε σε φυσιολογικούς ρυθμούς, όμως φαίνεται πως η άποψη ότι κατά το πρώτο μισό του 2022 θα υπάρξει μια σταδιακή επαναφορά στην κανονικότητα είναι πολύ αισιόδοξη, καθώς οι διαταραχές και η έλλειψη υλικών είναι πιθανό να συνεχιστούν. Αυτό οδήγησε την Coface να αναθεωρήσει προς τα κάτω τις προβλέψεις για την αύξηση του ΑΕΠ το 2022 για αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, όπως επίσης για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα.

 Επιπλέον, αν και η ανάκαμψη συνεχίζεται, ο αριθμός των πτωχεύσεων –που για την ώρα είναι ακόμη χαμηλός στις περισσότερες χώρες, ανάμεσα σε αυτές οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία και η Γερμανία– θα αυξηθεί σταδιακά το 2022, όπως ήδη συμβαίνει στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Πληθωρισμός: Η βασική ανησυχία για τις οικονομίες το 2022

Ο άλλος μεγάλος κίνδυνος μετά την πανδημία, ο πληθωρισμός, γίνεται τώρα πολύ σημαντικός, καθώς η ανάκαμψη στις τιμές βασικών εμπορευμάτων συνεχίζεται, τροφοδοτούμενη από τη βραχυπρόθεσμη αδράνεια της προσφοράς και τις γεωπολιτικές εντάσεις. Ο πληθωρισμός αυτός, σε πολλές οικονομίες, οφείλεται πλέον και στις τιμές των βιομηχανικών προϊόντων, καθώς οι εταιρείες μεταφέρουν τις αυξήσεις του κόστους παραγωγής στις τιμές κατανάλωσης. 

Αυτές οι υψηλές τιμές σε βασικά εμπορεύματα ωφελούν τους συνήθεις μεγάλους νικητές. Η περιοχή του Κόλπου αναμένεται να σημειώσει ισχυρές επιδόσεις ανάπτυξης το 2022. 

Η Νορβηγία κατέγραψε εμπορικό πλεόνασμα ρεκόρ, χάρη στις δυναμικές εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Τέλος, πολλές αφρικανικές χώρες, ακόμη κι εκείνες που έχουν πληγεί από ένοπλες συγκρούσεις ή πολιτικές αναταραχές, εξακολουθούν να επωφελούνται από τις υψηλές τιμές ενέργειας, ορυκτών, ξυλείας και γεωργικών προϊόντων. 

Στην Ευρώπη, οι διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού, σε συνδυασμό με την αυξημένη ζήτηση, οδήγησαν σε υψηλότερες τιμές παραγωγής και ενέργειας. Στη Γερμανία, σημειώθηκε ο υψηλότερος πληθωρισμός τα τελευταία τριάντα χρόνια. Η κατάσταση για την υπόλοιπη ευρωζώνη είναι ανάμικτη: στη Γαλλία ο πληθωρισμός παραμένει σχετικά συγκρατημένος, ενώ στην Ισπανία οι τιμές έχουν εκτιναχθεί στα ύψη. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο πληθωρισμός αυξήθηκε στο 5,4% και τον Δεκέμβριο του 2021 οδήγησε την Τράπεζα της Αγγλίας στο να γίνει η πρώτη μεγάλη κεντρική τράπεζα που αύξησε τα επιτόκιά της, πριν το κάνει και για δεύτερη φορά στις αρχές Φεβρουαρίου.

 Το κεντρικό μας σενάριο παραμένει πως ο πληθωρισμός θα βρίσκεται στο μέγιστο και θα υποχωρήσει όταν οι τιμές της ενέργειας και η συμφόρηση στην αλυσίδα εφοδιασμού χαλαρώσουν, προς το δεύτερο εξάμηνο του έτους.

 Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο πληθωρισμός και τα ζητήματα εφοδιασμού έχουν περιορίσει την ταχύτητα ανάκαμψης. Ενώ ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ αναμένεται να παραμείνει σταθερός για το 2022 (+3,7%), αυτοί οι παράγοντες θα συνεχίσουν να επηρεάζουν την οικονομική δραστηριότητα. 

Το τέταρτο τρίμηνο του 2021, ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού έφτασε στο 7,0%, το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων σαράντα ετών. Ως απάντηση σε αυτήν την άνοδο των τιμών, η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) προχωρά σε μια πιο επιθετική στάση, αφήνοντας να εννοηθεί πως επίκειται αύξηση των επιτοκίων, που θα προκαλέσει νομισματική σύσφιξη σε ορισμένες αναπτυσσόμενες χώρες. 

Κίνδυνος για κοινωνικές εντάσεις

Η απότομη αύξηση των κινδύνων, λόγω της αύξησης του πληθωρισμού, επιτείνει τις κοινωνικές πιέσεις στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες είχαν ήδη ενισχυθεί από την αύξηση της ανισότητας που σχετίζεται με την πανδημία. 

Στην Αφρική, οι υψηλές τιμές στην ενέργεια και στα τρόφιμα, που επιβαρύνουν πολύ τα νοικοκυριά, έχουν περιορίσει την κατανάλωση σε βαθμό που έχει αυξηθεί η επισιτιστική ανασφάλεια και η φτώχεια. 

Η δημοσιονομική στήριξη –που είναι ήδη πολύ περιορισμένη στην αφρικανική ήπειρο, λόγω των επιπέδων του δημόσιου χρέους– έχει μειωθεί και η ανεργία στις περισσότερες χώρες βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα. 

Η Νότια Αφρική, η Αλγερία, η Αγκόλα, η Μοζαμβίκη, η Νιγηρία, το Κονγκό, η Ζιμπάμπουε, η Αιθιοπία, η Γουινέα και η Τυνησία είναι παραδείγματα χωρών που αντιμετωπίζουν αυξανόμενες κοινωνικές πιέσεις ως αποτέλεσμα της κρίσης.

Ανακόπτει ταχύτητα η ανάκαμψη των οικονομιών

Μειώσαμε τις προβλέψεις μας για το ΑΕΠ το 2022, λέει η Coface, για αρκετές χώρες της Ευρώπης, καθώς και για τις ΗΠΑ και την Κίνα. 

Αν και η ανάκαμψη βρίσκεται σε εξέλιξη (με σταθερά στοιχεία ανόδου ακόμα) και ο αριθμός των πτωχεύσεων είναι ακόμη πολύ χαμηλός, προς το παρόν, στις περισσότερες χώρες (συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, της Γαλλίας και της Γερμανίας), αναμένεται σταδιακή άνοδος ξανά το 2022. 

Αυτό συμβαίνει ήδη στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βρετανία, όπου από τον Αύγουστο του 2021 οι αφερεγγυότητες επανήλθαν στα προ κρίσης επίπεδα, μετά την απόσυρση του καθεστώτος άδειας και τη λήξη του μορατόριουμ για τις αφερεγγυότητες. Ενώ όλες οι χώρες επηρεάζονται από τις συνεχιζόμενες διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας, που είναι ιδιαίτερα επιζήμιες για την οικονομική δραστηριότητα σε χώρες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη μεταποίηση και το εξωτερικό εμπόριο, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία. 

Αυτά τα χαρακτηριστικά έχουν και χώρες όπως είναι η Τσεχία και η Σλοβακία –επίσης σημαντικά εκτεθειμένες σε διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες– ενώ επίσης πολλοί κατασκευαστές αυτοκινήτων έχουν μονάδες εκεί.

Επίσης, ενώ η επιθετική προσέγγιση του «μηδενικού Covid» της Κίνας, που συνίσταται στην εφαρμογή τοπικών lockdowns και στον περιορισμό ακόμη και μικρών εστιών, λειτούργησε καλά μέχρι στιγμής, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι η πιο μεταδοτική μετάλλαξη Όμικρον θα προκαλέσει αυστηρότερα μέτρα, που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την εφοδιαστική αλυσίδα, προκαλώντας τεράστια προβλήματα σε παγκόσμιο επίπεδο.

Υψηλές τιμές εμπορευμάτων: Οι συνήθεις μεγάλοι νικητές

Ως περαιτέρω συνέπεια της ισχυρής ανάκαμψης και της τρέχουσας ανισορροπίας μεταξύ της προσφοράς και ζήτησης, οι τιμές των πρώτων υλών εκτινάχθηκαν στα ύψη το 2021. 

Οι τιμές πολλών εμπορευμάτων, οι οποίες έχουν σπάσει τα ρεκόρ ή τα υψηλά πολλών ετών, συνεχίζονται να αυξάνονται την ώρα που διεξάγεται αυτή η έρευνα. Αυτό ισχύει για τα τρόφιμα, το ξύλο και τα μέταλλα (αν και οι τιμές του χάλυβα υποχώρησαν ελαφρά τις τελευταίες εβδομάδες, λόγω και της επιβράδυνσης του κινεζικού τομέα ακινήτων). Αυξήθηκαν πολύ επίσης οι τιμές στην ενέργεια. 

Ενώ οι ανησυχίες προσανατολίζονται περισσότερο γύρω από την παροχή φυσικού αερίου –με τις τιμές να επιμένουν πολύ υψηλά στην Ευρώπη και την Ασία– και το αργό πετρέλαιο, τελευταία, έφτασε σε υψηλό επταετίας στα τέλη Ιανουαρίου. Επιπλέον, η αστάθεια των τιμών της ενέργειας επιδεινώνεται από γεωπολιτικές εντάσεις στα σύνορα Ουκρανίας-Ρωσίας.

 Οι εξαγωγείς εμπορευμάτων θα συνεχίσουν να επωφελούνται από αυτό το ιδιαίτερα ευνοϊκό για αυτούς περιβάλλον.

Ευρώπη: Κερδισμένοι και χαμένοι

Στην Ευρώπη, η Νορβηγία (αξιολόγηση κινδύνου χώρας Α1) σημείωσε το υψηλότερο εμπορικό πλεόνασμα αγαθών στην ιστορία της, χάρη στις δυναμικές εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου. 

(σ.σ.: Να σημειωθεί ότι η Νορβηγία εξακολουθεί όχι απλά να ευνοείται, αλλά να είναι από τους πρωταθλητές σε αυτήν την κρίση μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ως παραγωγός του πετρελαίου brent, που εφοδιάζει τις ευρωπαϊκές χώρες, και ως ο κοντινότερος μεγάλος παραγωγός φυσικού αερίου στην Ευρώπη σε περίπτωση προβλημάτων εφοδιασμού από τη Ρωσία).

 Επίσης, τα μέταλλα και ο τομέας των τροφίμων, με τα ψάρια να είναι ένα από τα κύρια εξαγόμενα αγαθά, συνέβαλαν αρκετά στις επιδόσεις της χώρας, αναφέρει η Coface. 

Σε αυτό το συνολικό υποστηρικτικό περιβάλλον για την περιοχή, η οικονομική ανάκαμψη παρέμεινε σε τροχιά. Εδώ όμως η Coface εντοπίζει και την αντίφαση, γιατί οι άλλοι Ευρωπαίοι υφίστανται αρνητικές επιπτώσεις, περισσότερο ή λιγότερο, από τις εξελίξεις. Ειδικότερα αναφέρει: 

Ενώ οι τιμές της ενέργειας έχουν οδηγήσει τον πληθωρισμό ανοδικά, η δυναμική είναι σχετικά άνιση σε όλη την Ευρώπη. Οι διακοπές της εφοδιαστικής αλυσίδας και παράλληλα η ισχυρή ζήτηση οδήγησαν σε υψηλότερες τιμές παραγωγού και ακόμα υψηλότερες τιμές ενέργειας.

 Στη Γερμανία, αυτό το μείγμα οδήγησε, τον Δεκέμβριο του 2021, στον υψηλότερο εισαγόμενο πληθωρισμό από το 1949 και είχε ως αποτέλεσμα τον υψηλότερο δείκτη τιμών καταναλωτή τα τελευταία τριάντα χρόνια.

 Παρόμοια, αλλά ελαφρώς χαμηλότερα, στοιχεία παρατηρήθηκαν επίσης στην Ολλανδία και τη Σκανδιναβία. 

Η κατάσταση είναι σχετικά ετερογενής στην υπόλοιπη ευρωζώνη: ενώ ο πληθωρισμός παρέμεινε μάλλον συγκρατημένος στη Γαλλία, οι τιμές έχουν εκτοξευθεί στα ύψη στην Ισπανία, όπου ο πληθωρισμός ήταν υψηλότερος από ό,τι στη Γερμανία τον Δεκέμβριο. Αυτή η απόκλιση, ως επί το πλείστον, αποδίδεται στις τιμές της ενέργειας, με επίπτωση περίπου 2% και στις δύο χώρες.

 Οι τιμές ενέργειας στην Ισπανία είναι πολύ ασταθείς, καθώς το 40% των νοικοκυριών έχουν εγγραφεί σε ρυθμιζόμενο τιμολόγιο, που επηρεάζεται από τη χονδρεμπορική αγορά. 

Στη Γαλλία ή την Πορτογαλία, οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας αναθεωρούνται μία φορά ή δύο φορές τον χρόνο, με τις κυβερνήσεις να προσπαθούν να περιορίσουν τον αντίκτυπο στους καταναλωτές.

Αμοιβές, πληθωρισμός και πιθανές εντάσεις στην Ευρώπη

Ενώ οι τιμές των μεταποιημένων προϊόντων αυξάνονται –καθώς το υψηλότερο κόστος μετακυλίεται στους καταναλωτές–, η αύξηση μισθών στην ευρωζώνη παραμένει μετριασμένη. 

Στην Ισπανία, οι αυξήσεις στους μισθούς που συμφωνήθηκαν στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας ήταν χαμηλότερες από 1,5% το 2021. Να σημειωθεί ότι όταν υπογράφηκαν οι συλλογικές συμβάσεις του 2021 (85% του συνόλου), τον Ιανουάριο του 2021, ο τελευταίος γνωστός πληθωρισμός ήταν αρνητικός. 

Είναι, λοιπόν, πιθανό οι συλλογικές συμβάσεις του 2022, οι περισσότερες από τις οποίες αναμένεται να έχουν συμφωνηθεί μέχρι τον Ιανουάριο του 2022, να οδηγήσουν τώρα σε πολύ υψηλότερους μισθούς. Ωστόσο, αυτό δεν είναι βέβαιο, καθώς οι συλλογικές συμβάσεις που υπογράφηκαν μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου 2021 απέδωσαν αυξήσεις μισθών περίπου 1,5%, παρά τον ήδη υψηλό πληθωρισμό. 

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο πληθωρισμός έφτασε στο 5,4% τον Δεκέμβριο, με ολοένα και ευρύτερη βάση και τις τιμές μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, για παράδειγμα, να εκτινάσσονται στα ύψη τους τελευταίους μήνες. 

Προκειμένου να περιοριστούν οι πληθωριστικές πιέσεις, η Τράπεζα της Αγγλίας ήταν η πρώτη σημαντική Κεντρική Τράπεζα που αύξησε τα επιτόκιά της. Η BoE αναμένεται να πραγματοποιήσει τρεις επιπλέον αυξήσεις φέτος.

Ο πληθωρισμός έχει επίσης επιταχυνθεί στις οικονομίες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης

Οι αυξήσεις των τιμών ήταν απότομες στην Πολωνία, την Ουγγαρία και τη Ρουμανία, ενώ τα τελευταία στοιχεία έδειξαν την πιο μεγάλη εκτίναξη των τιμών στις οικονομίες της Βαλτικής, οι οποίες, ως μέλη της ευρωζώνης, δεν ήταν σε θέση να χρησιμοποιήσουν δική τους νομισματική πολιτική ως εργαλείο απάντησης. 

Στην Πολωνία, ο πληθωρισμός τροφοδοτήθηκε από το υποτιμημένο νόμισμα, λόγω της πίεσης που προέρχεται από τη σύγκρουση με την ΕΕ για το κράτος δικαίου, αλλά και από καθυστερημένη έναρξη της νομισματικής σύσφιξης. 

Ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, μαζί με την Πολωνία και την Ουγγαρία, αποφάσισαν να εφαρμόσουν αντιπληθωριστικά μέτρα (προσωρινές φορολογικές περικοπές και ανώτατα όρια τιμών, αντίστοιχα), που είναι πιθανό να περιορίσουν ελαφρά μόνο την αύξηση των τιμών.

 Ο πληθωρισμός σε ενέργεια και τρόφιμα είναι πιθανό να επιδεινώσει περαιτέρω τις κοινωνικές πιέσεις. Ενώ οι χαμηλότερες αυξήσεις μισθών έβαλαν φρένο στις επιπτώσεις από έναν δεύτερο γύρο πληθωριστικών πιέσεων, σημαίνουν επίσης την πτώση της αγοραστικής δύναμης για τα νοικοκυριά, που θα μπορούσε να προκαλέσει αυξημένες κοινωνικές πιέσεις, οι οποίες είναι ήδη αρκετές, λόγω των συνεχιζόμενων ή νέων περιορισμών που σχετίζονται με την υγεία. 

Ο πληθωρισμός και η αγοραστική δύναμη θα είναι σίγουρα ένα από τα βασικά θέματα της γαλλικής προεδρίας, όπως και οι εκλογές τον Απρίλιο, μαζί με την πανδημία. 

Στον Περσικό Κόλπο

Η περιοχή αναμένεται να σημειώσει ισχυρή ανάπτυξη, όπως δείχνουν οι παραστάσεις για το 2022. Η σταδιακή αφαίρεση των ποσοστώσεων του ΟΠΕΚ+ στην παραγωγή πετρελαίου θα είναι επίσης μοχλός ανάπτυξης. 

Μεγάλες εκδηλώσεις και γεγονότα όπως το Dubai Expo (θα διεξαχθεί έως τον Μάρτιο του 2022) και το Παγκόσμιο Κύπελλο στο Κατάρ (προγραμματίστηκε να πραγματοποιηθεί μεταξύ Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου 2022) θα επηρεάσουν θετικά τομείς όπως ο τουρισμός, οι κατασκευές και οι λιανικές πωλήσεις.

 Από την άλλη, η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των ίδιων των αραβικών χωρών με το Ισραήλ θα αντιπροσώπευε νέες ευκαιρίες για επενδύσεις και εμπόριο στην περιοχή, στο σύνολό της. Αν η υψηλότερη οικονομική δραστηριότητα και οι τιμές ενέργειας βοηθήσουν να περιοριστούν τοπικά τα δημοσιονομικά ελλείμματα και οι χώρες του Κόλπου ακολουθήσουν συνετή δημοσιονομική πολιτική για τον περιορισμό του χρέους, αυτό θα επιβράδυνε τον ρυθμό επέκτασης της ιδιωτικής κατανάλωσης και επενδύσεων.

Φόβοι για την Αφρική: Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι

Στην Αφρική, στο τέταρτο τρίμηνο του 2021, παρά την αναζωπύρωση της πανδημίας σε ορισμένες χώρες στο τέλος του έτους, παραμένει χαμηλή η εμβολιαστική κάλυψη. Πολλές αφρικανικές χώρες, ακόμη κι εκείνες που πλήττονται από ένοπλες συγκρούσεις ή πολιτικές ανατροπές, επωφελήθηκαν για την ώρα από τις υψηλές τιμές στην ενέργεια και τα ορυκτά (πολύτιμα, όπως χρυσός, διαμάντια και πλατίνα, αλλά και βιομηχανικά, όπως άνθρακας, χαλκός, κοβάλτιο, νικέλιο και αλουμίνιο).

 Το ίδιο ισχύει για προϊόντα όπως το ξύλο και ορισμένα αγροτικά προϊόντα (καφέ, κακάο, τσάι, βανίλια, ελαιώδεις σπόρους, βοοειδή, βαμβάκι και καπνό). 

Στο πλαίσιο αυτό, χώρες όπως το Μαρόκο και η Νότια Αφρική έχουν επωφεληθεί και οι δύο από εξαιρετικές συγκομιδές: από τις τιμές στα φωσφορικά λιπάσματα το Μαρόκο και από τις υψηλές τιμές μεταλλευμάτων η Νότια Αφρική. Από την άλλη πλευρά, όμως, και οι δύο υποφέρουν από τα δικά τους προβλήματα (ανεργία, φτώχεια, έλλειψη στήριξης, πληθωρισμό).

 Επιπλέον, η Αίγυπτος βλέπει αύξηση των εσόδων που σχετίζονται με τις μεταφορές (Διώρυγα του Σουέζ), ενώ η Νιγηρία επωφελήθηκε από την άνοδο στις οικονομικές και τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες. Χώρες όπως η Ακτή Ελεφαντοστού, η Γκάνα, η Κένυα και η Σενεγάλη, επίσης, τα πάνε ακόμη καλά.

Επισιτιστικός κίνδυνος και φτώχεια στην Αφρική

Παρ’ όλα αυτά, πέραν των κινδύνων που εντόπιζε η Coface στο βαρόμετρο του δεύτερου τριμήνου 2021 (δηλαδή τις ανισότητες που προκύπτουν από την πανδημία και οδηγούν σε αύξηση των κοινωνικών πιέσεων), υπάρχει τώρα κίνδυνος η απότομη άνοδος του πληθωρισμού, ιδίως σε ενέργεια και τροφή, να επιδεινώσει αυτές τις πιέσεις σε αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες. 

Στην Αφρική, για παράδειγμα, οι υψηλές τιμές ενέργειας και τροφίμων, οι οποίες επιβαρύνουν πολύ τα νοικοκυριά, έχουν περιορίσει την κατανάλωση σε τέτοιο βαθμό που η επισιτιστική ανασφάλεια και η φτώχεια έχουν αυξηθεί. 

Η δημοσιονομική στήριξη, η οποία ήταν ήδη πολύ περιορισμένη στην ήπειρο, λόγω του υψηλού δημόσιου χρέους, έχει αποσυρθεί, και η ανεργία είναι υψηλή στις περισσότερες χώρες (Νότια Αφρική, Αγκόλα, Νιγηρία κ.λπ.). 

Εκτός από τις ακριβές παγκόσμιες τιμές των εμπορευμάτων, η περιοχή πρέπει να αντιμετωπίσει και το πρόσθετο κόστος που σχετίζεται με το κλείσιμο ορισμένων χερσαίων συνόρων, όπως και τα προβλήματα στις μεταφορές. 

Νότια Αφρική, Αλγερία, Αγκόλα, Μοζαμβίκη, Νιγηρία, Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό, Ζιμπάμπουε, Αιθιοπία, Γουινέα και Τυνησία αποτελούν παραδείγματα χωρών με αυξανόμενες κοινωνικές πιέσεις που οφείλονται στην κρίση και το σημερινό, αβέβαιο περιβάλλον.

Κίνα: Πηγαίνοντας κόντρα με μέτρια χαλάρωση

Η αυτοπροκληθείσα επιβράδυνση στην Κίνα βάθυνε το τέταρτο τρίμηνο του 2021, με την οικονομία να επεκτείνεται με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 4%, που είναι ο πιο αργός ρυθμός από την κορύφωση της πανδημίας στις αρχές του 2020. Η οικονομική ανάκαμψη της Κίνας έχει πληγεί από την ύφεση της αγοράς ακινήτων, την επιδίωξη της στρατηγικής «μηδενικού Covid» (η οποία προσέκρουσε στις δαπάνες των νοικοκυριών), τις υποτονικές επενδύσεις για ανάπτυξη και τις ενεργειακές ελλείψεις. 

Οι πραγματικές επενδύσεις αυξήθηκαν κατά 4,4% το 2021 και είναι η πιο αδύναμη ανάπτυξη από το 2015, ενώ τα επίπεδα επενδύσεων στις υποδομές παρέμειναν ουσιαστικά αμετάβλητα από πέρσι σε σύγκριση με 2020. Για το 2021, το ΑΕΠ της Κίνας αυξήθηκε κατά 8,1%, καθώς ενισχύεται από μια επίδραση χαμηλής βάσης, όμως ο μέσος διετής ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ από το 2019 έως το 2021 βρίσκεται στο απογοητευτικό 5,2%.

 Οι κινεζικές αρχές γίνονται όλο και περισσότερο ανήσυχες από την εντεινόμενη οικονομική επιβράδυνση, έχοντας προειδοποιήσει για επιβράδυνση. Οι αντίστροφοι άνεμοι ανάπτυξης από τα μέσα του 2021 και μετά απαντήθηκαν με συνδυασμό δημοσιονομικών μέτρων και νομισματικής χαλάρωσης. Αυτά περιλάμβαναν μια σειρά από μειώσεις επιτοκίων και μια ειδική έκδοση ομολόγου για το 2022. 

Ενώ το αυστηρότερο ρυθμιστικό περιβάλλον για ορισμένους τομείς που στοχεύουν σε «κοινή ευημερία» είναι εδώ για να μείνει, η ηγεσία της Κίνας δίνει ισχυρές ενδείξεις ότι σκοπεύει να εξασφαλίσει σταθερότητα για την οικονομία το 2022, μια χρονιά μεγάλης πολιτικής σημασίας για την Κίνα, καθώς το Συνέδριο του Κόμματος θα πραγματοποιηθεί αργότερα εντός του έτους. 

Στις περισσότερες χώρες της Άπω Ανατολής, οι οικονομίες είχαν επιστρέψει σε επίπεδα προ πανδημίας έως το τέλος του 2021, με εξαίρεση την Ιαπωνία, την Ταϊλάνδη και τις Φιλιππίνες.

 Η απότομη άνοδος των τιμών παραγωγού συνέβαλε σε αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων των καταναλωτών και ο ρυθμός αύξησης των οικονομιών ήταν αισθητά πιο αργός από αυτόν που παρατηρείται αλλού διεθνώς. 

Διάφοροι παράγοντες εξηγούν τον χαμηλότερο πληθωρισμό στην Ασία. Το κόστος διατροφής, που αποτελεί μεγαλύτερο ποσοστό στο καλάθι του δείκτη τιμών καταναλωτή, αυξήθηκε πολύ πιο αργά από ό,τι σε άλλες περιοχές και βοηθήθηκε από τη συμπαγή σοδειά της Ινδίας και την παραγωγή χοιρινού στην Κίνα. 

Ο πληθωρισμός της ενέργειας ήταν επίσης πιο συγκρατημένος στην Ασία από ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Η διαθεσιμότητα ενός ευρύτερου δικτύου εναλλακτικών προμηθευτών και η μικρότερη άνοδος των μεταφορικών, όπως και οι μικρές αμοιβές σε σύγκριση με τις δυτικές οικονομίες, βοήθησαν να συγκρατηθούν οι πληθωριστικές πιέσεις. 

Ωστόσο, η περαιτέρω ανάκαμψη και το ευρύτερο οικονομικό άνοιγμα το 2022 θα μπορούσαν να αυξήσουν τις πληθωριστικές πιέσεις, ειδικά αν η προσφορά εργασίας περιοριστεί.

Σε ποιους κλάδους εντοπίζει κινδύνους στην Ελλάδα το βαρόμετρο της Allianz

Η ιδιαιτερότητα της Ελλάδας απεικονίζεται ξεκάθαρα στο βαρόμετρο κινδύνων του 2022 της Allianz, καθώς στη χώρα μας έχουμε διαφορετικές ανάγκες και προτεραιότητες. Παρ’ όλο που η διεθνής έρευνα ανεβάζει ξανά, για δεύτερη φορά, στην πρώτη θέση τον κίνδυνο των κυβερνοεπιθέσεων και μετά τη διακοπή επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, στην Ελλάδα γνωρίζουμε καλά το πρόβλημα των φυσικών καταστροφών και τα προβλήματα που προκάλεσε η πανδημία. Οι κυβερνοεπιθέσεις πέφτουν στην τρίτη θέση.

 Τα αποτελέσματα του Allianz Risk Barometer 2022 για τη χώρα μας είναι ξεκάθαρα:

• Οι φυσικές καταστροφές ανέβηκαν στην πρώτη θέση της κατάταξης, με το 46% των απαντήσεων και αποτελούν τον πρώτο επιχειρησιακό κίνδυνο στην Ελλάδα.
• Ακολουθεί η πανδημία, που έπεσε στη δεύτερη θέση, με 42%.
• Συμπληρώνουν την πρώτη τριάδα οι κυβερνοκίνδυνοι, που έπεσαν στην τρίτη θέση, με 38%.

Πώς διαμορφώνεται η πρώτη δεκάδα κινδύνων στην Ελλάδα

Μετά την πρώτη τριάδα των κινδύνων, με φυσικές καταστροφές, πανδημία και κυβερνοεπιθέσεις, παρακολουθούμε την τάση στο εξωτερικό επιλέγοντας στην τέταρτη θέση του ρίσκου τη διακοπή επιχειρησιακής δραστηριότητας (τέταρτη θέση, με ποσοστό 33%). Ακολουθούν:

• Οι εξελίξεις στις αγορές (πέμπτη θέση, με άνοδο τριών θέσεων και ποσοστό 25%).
• Στην έκτη θέση, με ποσοστό 17%, συναντάμε τους κινδύνους που περιλαμβάνουν αλλαγές στη νομοθεσία και τους κανονισμούς.
• Οι μακροοικονομικές εξελίξεις.
• Στην επόμενη θέση είναι οι κίνδυνοι από πυρκαγιά-έκρηξη, που αποτελούν νέα είσοδο στην κατάταξη.
• Η κλιματική αλλαγή έπεσε στην κατάταξη και είναι ένατη, με ποσοστό 13%.
• Στη δέκατη θέση είναι οι πολιτικοί κίνδυνοι και η βία, με ποσοστό 8%.

Οι κίνδυνοι στους κλάδους διεθνώς

Τα περιστατικά στον κυβερνοχώρο κατατάσσονται στην κορυφή του Allianz Risk Barometer για δεύτερη φορά στην ιστορία της έρευνας (44% των απαντήσεων). Ειδικότερα, η ενδέκατη έρευνα της Allianz έχει ανεβάσει τους κυβερνοκινδύνους στην πρώτη θέση, η πανδημία πέφτει στην τέταρτη, από τη δεύτερη θέση πέρσι, καθώς οι περισσότερες εταιρείες ανησυχούν λιγότερο και αισθάνονται επαρκώς προετοιμασμένες για μελλοντικές εξάρσεις.

 Ανεβαίνουν, αντίθετα, οι φυσικές καταστροφές και η κλιματική αλλαγή στην ετήσια κατάταξη, καθώς αυξάνονται τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι κίνδυνοι μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Αύξηση περιστατικών στον κυβερνοχώρο

Ο διευθύνων σύμβουλος της AGCS, Joachim Mueller, σχολίασε: «Η διακοπή επιχειρησιακής δραστηριότητας πιθανότατα θα παραμείνει το βασικό θέμα κινδύνου για φέτος. Η οικοδόμηση ανθεκτικότητας γίνεται ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις εταιρείες».

 Οι κίνδυνοι στον κυβερνοχώρο αποτελούν τη μεγαλύτερη ανησυχία για τις εταιρείες παγκοσμίως το 2022, σύμφωνα με το Allianz Risk Barometer. Η απειλή επιθέσεων ransomware, παραβιάσεων δεδομένων ή μεγάλων διακοπών λειτουργίας πληροφορικής ανησυχεί τις εταιρείες ακόμη περισσότερο από τη διακοπή της επιχειρησιακής δραστηριότητας και της εφοδιαστικής αλυσίδας, τις φυσικές καταστροφές ή την πανδημία Covid-19, τα οποία είχαν επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τις εταιρείες, το περασμένο έτος.

Τα περιστατικά στον κυβερνοχώρο κατατάσσονται στην κορυφή του Allianz Risk Barometer για δεύτερη φορά στην ιστορία της έρευνας (44% των απαντήσεων), η διακοπή επιχειρησιακής δραστηριότητας-Business Interruption πέφτει στη δεύτερη θέση (42%) και οι φυσικές καταστροφές στην τρίτη θέση (25%), από την έκτη το 2021. Η κλιματική αλλαγή ανεβαίνει στην υψηλότερη από ποτέ κατάταξή της, στην έκτη θέση (17%, από την ένατη), ενώ το ξέσπασμα της πανδημίας πέφτει στην τέταρτη θέση (22%). 

Η ετήσια έρευνα για τους παγκόσμιους επιχειρησιακούς κινδύνους από την Allianz Global Corporate & Specialty (AGCS) ενσωματώνει τις απόψεις 2.650 εμπειρογνωμόνων σε 89 χώρες και επικράτειες, συμπεριλαμβανομένων CEOs, risk managers, brokers και ασφαλιστικών εμπειρογνωμόνων.

Καταγράφονται, αν και χαμηλότερα, οι κίνδυνοι για ξέσπασμα πανδημίας.

 «Η διακοπή επιχειρησιακής δραστηριότητας» θα παραμείνει πιθανότατα το βασικό υποκείμενο θέμα κινδύνου το 2022» συνοψίζει ο διευθύνων σύμβουλος της AGCS, Joachim Mueller. «Για τις περισσότερες εταιρείες, ο μεγαλύτερος φόβος είναι να μην μπορούν να παράγουν τα προϊόντα τους ή να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Το 2021 σημειώθηκαν πρωτοφανή επίπεδα αναταραχής, που προκλήθηκαν από διάφορα εναύσματα. Οι καταστροφικές επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, ο αντίκτυπος στην εφοδιαστική αλυσίδα από πολλά καιρικά φαινόμενα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, καθώς και τα προβλήματα στην παραγωγή και τις μεταφορές που σχετίζονται με την πανδημία προκάλεσαν όλεθρο. Αυτή η χρονιά υπόσχεται μόνο μια σταδιακή χαλάρωση της κατάστασης, αν και δεν μπορούν να αποκλειστούν περαιτέρω προβλήματα που σχετίζονται με τον Covid-19. Η οικοδόμηση ανθεκτικότητας έναντι των πολλών αιτιών διακοπής των επιχειρησιακών δραστηριοτήτων γίνεται όλο και περισσότερο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις εταιρείες».

Διαφορές και ομοιότητες του βαρομέτρου στην Ελλάδα

Οι τρεις επιχειρησιακοί κίνδυνοι που πρωταγωνιστούν στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Allianz Risk Barometer 2022, είναι οι φυσικές καταστροφές, που ανέβηκαν στην πρώτη θέση της κατάταξης με το 46% των απαντήσεων, το ξέσπασμα της πανδημίας, που έπεσε στη δεύτερη θέση με 42%, και οι κυβερνοκίνδυνοι, που έπεσαν στην τρίτη θέση, με 38%. 

Τα περιστατικά στον κυβερνοχώρο κατατάσσονται στους τρεις πρώτους κινδύνους στις περισσότερες χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα. Ο κύριος μοχλός είναι η πρόσφατη αύξηση των επιθέσεων ransomware, οι οποίες επιβεβαιώνονται ως η κορυφαία απειλή στον κυβερνοχώρο για το επόμενο έτος από τους ερωτηθέντες στην έρευνα (57%). 

Πρόσφατες επιθέσεις έχουν δείξει ανησυχητικές τάσεις, όπως οι τακτικές «διπλού εκβιασμού», που συνδυάζουν την κρυπτογράφηση συστημάτων με παραβιάσεις δεδομένων, εκμετάλλευση τρωτών σημείων λογισμικού που δυνητικά επηρεάζουν χιλιάδες εταιρείες (για παράδειγμα, Log4J, Kaseya) ή στόχευση φυσικής κρίσιμης υποδομής (ο αγωγός Colonial στις ΗΠΑ). 

Η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο κατατάσσεται επίσης ως η κύρια ανησυχία περιβαλλοντικής, κοινωνικής και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG), με τους ερωτηθέντες να αναγνωρίζουν την ανάγκη να χτίσουν ανθεκτικότητα και πλάνο αντιμετώπισης μελλοντικών διακοπών λειτουργίας ή να αντιμετωπίσουν τις αυξανόμενες επιπτώσεις από ρυθμιστικές αρχές, επενδυτές και άλλα εμπλεκόμενα μέρη.

 Ο κίνδυνος διακοπής δραστηριότητας κατατάσσεται ως ο δεύτερος πιο ανησυχητικός κίνδυνος διεθνώς. Σε μια χρονιά που χαρακτηρίζεται από εκτεταμένη αναστάτωση, η έκταση των τρωτών σημείων στις σύγχρονες αλυσίδες εφοδιασμού και τα δίκτυα παραγωγής είναι πιο εμφανής από ποτέ. 

Σύμφωνα με την έρευνα, η πιο επίφοβη αιτία διακοπής δραστηριότητας είναι τα περιστατικά στον κυβερνοχώρο, αντανακλώντας την αύξηση των επιθέσεων ransomware αλλά και τον αντίκτυπο της αυξανόμενης εξάρτησης των εταιρειών από την ψηφιοποίηση και τη στροφή στην απομακρυσμένη εργασία. Οι φυσικές καταστροφές και η πανδημία είναι τα δύο άλλα σημαντικά ερεθίσματα για το ρίσκο αυτό, κατά την άποψη των ερωτηθέντων.

 Τον περασμένο χρόνο, οι αυξήσεις της ζήτησης μετά το lockdown συνδυάστηκαν με διακοπή της παραγωγής και του εφοδιασμού, καθώς το ξέσπασμα του Covid-19 στην Ασία έκλεισε εργοστάσια και προκάλεσε συμφόρηση σε επίπεδα-ρεκόρ στα λιμάνια μεταφοράς εμπορευμάτων. 

Οι καθυστερήσεις που σχετίζονται με την πανδημία επιδείνωσαν άλλα ζητήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως η απόφραξη της διώρυγας του Σουέζ ή η παγκόσμια έλλειψη ημιαγωγών μετά το κλείσιμο εργοστασίων στην Ταϊβάν, την Ιαπωνία και το Τέξας, λόγω καιρικών φαινομένων και πυρκαγιών.

 Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση Euler Hermes Global Trade Report, η πανδημία Covid-19 πιθανότατα θα οδηγήσει σε υψηλά επίπεδα διακοπής της εφοδιαστικής αλυσίδας στο δεύτερο εξάμηνο του 2022, αν και οι αναντιστοιχίες στην παγκόσμια ζήτηση και προσφορά και στις δυνατότητες μεταφοράς εμπορευμάτων αναμένεται τελικά να μειωθούν, χωρίς περαιτέρω απροσδόκητες εξελίξεις. 

Η ευαισθητοποίηση γύρω από τους κινδύνους διακοπής επιχειρησιακής δραστηριότητας γίνεται ένα σημαντικό στρατηγικό ζήτημα για τις εταιρείες. «Υπάρχει μια αυξανόμενη προθυμία μεταξύ των ανώτατων στελεχών να φέρουν μεγαλύτερη διαφάνεια στις αλυσίδες εφοδιασμού με οργανισμούς που επενδύουν σε εργαλεία και εργάζονται με δεδομένα για να κατανοήσουν καλύτερα τους κινδύνους και να δημιουργήσουν αποθέματα, πλεονάσματα και σχέδια έκτακτης ανάγκης για την επιχειρησιακή συνέχεια» λέει ο Maarten van der Zwaag, Global Head of Property Risk Consulting, AGCS. 

Οι προετοιμασίες για την αντιμετώπιση πανδημίας βελτιώνονται. Οι επιχειρήσεις γίνονται πιο ανθεκτικές στις καιρικές συνθήκες.

Ο φόβος για νέα πανδημία

Το ξέσπασμα πανδημίας παραμένει μια σημαντική ανησυχία για τις εταιρείες, αλλά πέφτει από τη δεύτερη στην τέταρτη θέση (η έρευνα πραγματοποιήθηκε πριν την εμφάνιση της παραλλαγής Όμικρον). Ενώ η κρίση του Covid-19 συνεχίζει να επισκιάζει τις οικονομικές προοπτικές σε πολλούς κλάδους, οι επιχειρήσεις αισθάνονται ότι έχουν προσαρμοστεί καλά. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (80%) πιστεύουν ότι είναι επαρκώς ή καλά προετοιμασμένοι για ένα μελλοντικό περιστατικό. Η βελτίωση της διαχείρισης της επιχειρησιακής συνέχειας είναι το κύριο μέτρο που λαμβάνουν οι εταιρείες για να γίνουν πιο ανθεκτικές. 

Η άνοδος των φυσικών καταστροφών και της κλιματικής αλλαγής στην τρίτη και έκτη θέση, αντίστοιχα, είναι χαρακτηριστική, με τις δύο ανοδικές τάσεις να συνδέονται στενά. Τα τελευταία χρόνια, έχουν δείξει ότι η συχνότητα και η σοβαρότητα των καιρικών φαινομένων αυξάνονται, λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Για το 2021, οι παγκόσμιες ασφαλισμένες απώλειες καταστροφών ξεπέρασαν κατά πολύ τα 100 δισ. δολ. –το τέταρτο υψηλότερο έτος που έχει καταγραφεί. 

Στα παραδείγματα περιλαμβάνονται η χειμερινή καταιγίδα Uri στο Τέξας, το μετεωρολογικό σύστημα χαμηλής πίεσης Bernd, που προκάλεσε καταστροφικές πλημμύρες στη Γερμανία και τις χώρες του Μπενελούξ, οι ισχυρές πλημμύρες στο Ζενγκζού της Κίνας και οι καύσωνες και πυρκαγιές στον Καναδά και την Καλιφόρνια.

Οι ερωτηθέντες στο Allianz Risk Barometer ανησυχούν περισσότερο για τα καιρικά φαινόμενα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, που προκαλούν ζημιά στην εταιρική περιουσία (57%), ακολουθούμενα από το BI και τον αντίκτυπο της εφοδιαστικής αλυσίδας (41%). Ωστόσο, ανησυχούν επίσης για τη διαχείριση της μετάβασης των επιχειρήσεών τους σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα (36%), την εκπλήρωση πολύπλοκων κανονισμών και απαιτήσεων υποβολής εκθέσεων και την αποφυγή πιθανών κινδύνων δικαστικής διαμάχης, λόγω μη επαρκούς δράσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (34%).

Οι Έλληνες έχουν υψηλά το ρίσκο από τις κυβερνοεπιθέσεις, αλλά οι φυσικές καταστροφές είναι ο πρώτος κίνδυνος.

 «Η πίεση στις επιχειρήσεις να δράσουν για την κλιματική αλλαγή έχει αυξηθεί αισθητά τον τελευταίο χρόνο, με αυξανόμενη εστίαση στην εκπομπή μηδενικών ρύπων» παρατηρεί η Line Hestvik, Chief Sustainability Officer, Allianz SE. «Υπάρχει μια σαφής τάση για τις εταιρείες να μειώνουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τη λειτουργία τους ή να εξερευνούν επιχειρηματικές ευκαιρίες για φιλικές προς το κλίμα τεχνολογίες και βιώσιμα προϊόντα. Τα επόμενα χρόνια, πολλοί υπεύθυνοι λήψης εταιρικών αποφάσεων θα εξετάσουν ακόμη πιο προσεκτικά τον αντίκτυπο των κλιματικών κινδύνων στην αλυσίδα αξίας τους και θα λάβουν τις κατάλληλες προφυλάξεις. Πολλές εταιρείες αναπτύσσουν ειδικές ικανότητες σχετικά με τον μετριασμό του κλιματικού κινδύνου, φέρνοντας σε επαφή εμπειρογνώμονες τόσο στη διαχείριση κινδύνου όσο και στη βιωσιμότητα».

 Οι επιχειρήσεις πρέπει επίσης να γίνουν πιο ανθεκτικές στις καιρικές συνθήκες έναντι ακραίων γεγονότων, όπως οι τυφώνες ή οι πλημμύρες. «Προηγούμενα γεγονότα που συμβαίνουν μία φορά τον αιώνα μπορεί κάλλιστα να συμβαίνουν πιο συχνά στο μέλλον και επίσης σε περιοχές που θεωρούνταν “ασφαλείς” στο παρελθόν. Τόσο τα κτήρια όσο και ο σχεδιασμός της επιχειρησιακής συνέχειας πρέπει να γίνουν πιο εύρωστα, ως απάντηση» λέει ο van der Zwaag.

Άλλοι αυξανόμενοι και πτωτικοί κίνδυνοι στο Allianz Risk Barometer

• Η έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού (13%) είναι μια νέα είσοδος στους δέκα κορυφαίους κινδύνους, στο νούμερο εννέα. Η προσέλκυση και η διατήρηση εργαζομένων σπάνια ήταν πιο απαιτητική. Οι ερωτηθέντες το κατατάσσουν ως τον πέμπτο κορυφαίο κίνδυνο στους τομείς της μηχανικής, των κατασκευών, των ακινήτων, των δημόσιων υπηρεσιών και της υγειονομικής περίθαλψης και ως τον κορυφαίο κίνδυνο για τις μεταφορές.
• Οι αλλαγές στη νομοθεσία και τους κανονισμούς παραμένουν στην πέμπτη θέση (19%). Οι εξέχουσες ρυθμιστικές πρωτοβουλίες για τα ραντάρ των εταιρειών το 2022 περιλαμβάνουν αντιανταγωνιστικές πρακτικές που στοχεύουν στη μεγάλη τεχνολογία, καθώς και πρωτοβουλίες βιωσιμότητας με το σύστημα ταξινόμησης της ΕΕ.
• Η πυρκαγιά και η έκρηξη (17%) είναι ένας διαρκής κίνδυνος για τις εταιρείες, καταλαμβάνοντας την έβδομη θέση, όπως και στην περσινή έρευνα, ενώ οι εξελίξεις στις αγορές (15%) πέφτουν από την τέταρτη στην όγδοη θέση σε ετήσια βάση και οι μακροοικονομικές εξελίξεις (11%) από την όγδοη στη δέκατη.

*από το περιοδικό Insurance World